O Εαυτός ο χώρος και ο χρόνος Τμήμα Θεολογίας ΕΚΠΑ 2016 Θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου- και αγωγή Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Ποιοι είναι πρωταγωνιστές στον προσδιορισμό του εαυτού στην παιδική και εφηβική ηλικία; Θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού και το εφήβου Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Ετεροπροσδιορίζεται σε σχέση με τους γονείς ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Ετεροπροσδιορίζεται σε σχέση με τους γονείς Αναζητά την ταυτότητά του , σύμφωνα με τον Erik Erikson με πρωταγωνιστή πια τον ίδιο. Όχι τόσο μέσα από τον μηχανισμό αλληλεπίδρασης με τον αντικειμενικό εξωτερικό κόσμο, που ενεργείται με βάση τις εγγενείς λειτουργίες της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης (Piaget J. 1973), όσο μέσα από εγγενώς αναγώγιμες υποκειμενικές και διυποκειμενικές, συνειδητές καταστάσεις που κάνουν τον άνθρωπο ευέλικτο και ικανό να ζει και να λειτουργεί σε ένα πλούσιο δομημένο, μεταβαλλόμενο περιβάλλον (Πουρκός, 2003, σσ. 44-47) ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Τι αλλαγές παρατηρείτε τώρα ότι έγιναν στην εφηβεία σας; Θρησκευτική Ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Μετατρέπει τον νέο σε ένα άλλο άνθρωπο: έφηβος = κρίσης της ταυτότητας να ανακαλύψει τον εαυτό του, το εγώ από το μη εγώ Μετατρέπει τον νέο σε ένα άλλο άνθρωπο: σύγκρουση ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον του, σε αυτό που ήταν (παιδί) και αυτό που θα γίνει (ενήλικας), σύγκρουση στους κοινωνικούς ρόλους που έχει και θα αποκτήσει και ανησυχία να βρει ποιος είναι και τι θέλει σε σχέση με άλλους πια και όχι τόσο με τους γονείς του (Περσελής, 2007, σσ. 29-33) Αντίληψη του εαυτού του = να απαιτήσει άμεση και ενεργό αυτοσυνειδησία του εαυτού του, αλλά ταυτόχρονα να την αναδιαπραγματευθεί

Ποιο πρόσωπο ή ποια πρόσωπα ήταν τα πιο σημαντικά στην εφηβεία; Γιατί; Ταυτοποίηση ή διαφοροποίηση; Ποιον ή ποιαν απορρίπτατε; Θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Ποιος είναι το ΕΓΩ; Ποιος είναι ο άλλος; Ποιος είναι ο άλλος; Η διαμόρφωση ταυτότητας προκύπτει από την πεποίθηση του ατόμου στην εσωτερική ομοιότητα και στη συνέχεια της σημασίας του ίδιου για τους άλλους Ο άλλος στην πρώτη εφηβεία είναι φίλος ή εχθρός, αλλά πάντα κριτήριο διαμόρφωσης του Εγώ είτε μέσω της ταύτισης είτε μέσω της διαφοροποίησης (Erikson, 1990, σσ. 274-275) Ποιος είναι το ΕΓΩ; Το απρόσβλητο Εγώ, που είναι το κέντρο του κόσμου δείχνει να έχει απόλυτη ανάγκη για κομφορμισμό και αναγνώριση από τους άλλους, ενώ την ίδια ώρα απορρίπτει κάθε μη συμβατική ομάδα ανθρώπων (Loevinger 1997)

Ο εαυτός είναι μόνος; Η έννοια του εαυτού αναφέρεται σε κάτι «εσωτερικό», κάτι που συμβαίνει μέσα στο μυαλό κάθε ανθρώπου και δεν περιλαμβάνει κανένα είδος διαλεκτικής σχέσης με κάτι εξωτερικό, επικοινωνία με άλλον, εμπλοκή με τρίτους;

ο εαυτός βρίσκεται σε συνεχή διάλογο -εξωτερικό και εσωτερικό -συντελείται σε συνθήκες διασύνδεσης εαυτού και κοινωνίας Η ιδέα ενός εαυτού που αυτό-καθορίζεται και αυτό-ταυτοποιείται

Σκεφτείτε ως έφηβοι πόσες ταυτότητες διαφορετικές είχατε; Άλλοι μέσα στον ίδιο τον εαυτό=συνεχούς διαλόγου των ταυτοτήτων που περιλαμβάνονται στον ίδιο τον εαυτό (Hermans & Hermans-Konopka, 2010) Και δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για μία συνεχή «σύγχυση ρόλων» του Erikson. Σκεφτείτε ως έφηβοι πόσες ταυτότητες διαφορετικές είχατε; Σκεφτείτε πόσοι πολιτισμοί σας επηρέαζαν; Σκεφτείτε πόσο στον κόσμο σας ήσασταν και το προσδιόριζε αυτόν τον κόσμο;

Η θεωρία του «Διαλογικού εαυτού» Στηρίζεται σε δύο μεγάλες παραδόσεις: 1) Αμερικανικός πραγματισμός 2) Ρωσικός Διαλεκτισμός Στις πηγές του βρίσκεις τον διαχωρισμό μεταξύ του Εγώ (I) και του Εμένα (Me) του W. James (James, 1890) και τον συνεχή διάλογο μεταξύ Εγώ και Εμένα, που συντελείται πρωταρχικά σε κοινωνικό πλαίσιο του G.Mead (Mead, 2009[1934]). Ακόμη αφομοιώνει γόνιμα τις απόψεις, με χριστιανικές ρίζες, για τις διαλεκτικές διαδικασίες του M.Bakhtin (Bakhtin M. , 2000; Bakhtin M. M., 1981). Σήμερα πια η θεωρία έχει προεκταθεί λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες συνθήκες και τις σημαντικές αλλαγές που συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα, των οποίων μέρος είναι ο εαυτός (Hermans & Hermans-Konopka, 2010). Θρησκευτική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης

Ο εαυτός εκτείνεται στο χώρο και τον χρόνο (James, 1890; Rosenberg, 1979; Aron, και συν., 2005) διαφορετικοί πολιτισμοί, που περιλαμβάνουν διαφορετικές παραδόσεις, αξίες και πρακτικές, συναντώνται στη ζωή ενός και μόνο ανθρώπου ο εαυτός αντιμετωπίζει την πολυπλοκότητα του πλουραλισμού, τις αντιθέσεις, τις συγκρούσεις, τις αντιφάσεις και τις συμφωνίες των διαφορετικών πολιτισμών, που υπάρχουν στην κοινωνία ευρύτερα, και παίρνει θέση σε αυτές τις επιρροές με βάση τη δική του οπτική

Το θέμα είναι πώς ο εαυτός εγκολπώνεται στο χώρο και πώς ο ίδιος περιλαμβάνει τις δύο διαστάσεις την ώρα που η αβεβαιότητα και οι διαστάσεις της (πολυπλοκότητα, αμφισημία, έλλειμμα γνώσης, μη προβλεπτικότητα) είναι αυτή που κυριαρχεί και αυτήν βιώνει στα πρώτα βήματά του ως έφηβος μετά την παιδική ηλικία;

α) να περιορίσει και να μειώσει τον αριθμό και την ετερογένεια των φωνών μέσα του (αντιδρώντας έτσι και στην κακοφωνία της σύγχρονης πολυφωνίας) ή β) να αναπτύξει μία ισχυρή θέση ή φωνή που μπορεί να κυριαρχήσει τον εαυτό ως σύνολο (π.χ. ένας πνευματικός άνθρωπος ή μία ιδέα) ή γ) να βάλει όρια ανάμεσα στον εαυτό και τον άλλον θεωρώντας τον άλλο ως διαφορετικό, παράξενο, ακόμη και κατώτερο (π.χ., οπαδός ακραίων ομάδων ή ξενοφοβικός) ή δ) να αυξήσει ή να μειώσει τις θέσεις ή φωνές του εαυτού, ιδιαίτερα όταν αυτές προκαλούν ανταμοιβές που οι προηγούμενες δεν είχαν (π.χ. επιπλέον ασχολίες ή θέσεις εργασίας, καθήκοντα και προκλήσεις που προκαλούν νέες συγχύσεις) ή ε) να διαλεχθεί με την αβεβαιότητα και μέσω αυτής να επηρεασθεί, να αλλάξει οριακά ή κατ’ ουσία σε μία διαρκή βιωματική δραστηριότητα του εαυτού (Hermans & Hermans-Konopka, 2010).

Φαινόμενο της διπλής πολιτισμικής ταυτότητας Μέρος αυτής προέρχεται από την τοπική κουλτούρα και ένα άλλο μέρος είναι προσαρμοσμένο στην παγκόσμια συνθήκη της εποχής

Ο εαυτός δεν εκτείνεται μόνο στο χώρο, αλλά και στο χρόνο Οι χωρικές και χρονικές μεταβολές στην κοινωνία και τον τόπο αντανακλώνται στον εαυτό ως συλλογικές φωνές που δεν είναι απλά έξω από το ίδιο το πρόσωπο, αλλά είναι αυτές που τον αποτελούν, είναι ο εαυτός. Αυτός συγκεντρώνει ή όχι μέσα του συνεχώς διαλεκτικά αυτές τις φωνές (centralizing-decentralizing)=

παρουσιάζεται ότι λειτουργεί πολυφωνικά Ο διαλογικός εαυτός παρουσιάζεται ότι λειτουργεί πολυφωνικά παρουσιάζει συνεκτικότητα και ανοιχτότητα στις αντιφάσεις, υιοθετεί στον έναν εαυτό και το Εγώ (I) και τον Εμένα (me) και τους άλλους (Abbey & Falmagne, 2008; Falmagne, 2004)

Τελικά η ταυτότητα είναι μία με πολλές θέσεις, τις οποίες αλλάζει ο ίδιος ο εαυτός

Το θέμα που προκύπτει είναι πώς ο νεαρός έφηβος θα οικοδομήσει, από νωρίς, στην ταυτότητά του τις φωνές που αποκτά χωρίς σύγχυση, παρόλες τις αντιφάσεις, τη ρευστότητα και την πολυσημία και δε θα αποξενωθεί εντελώς από τον εαυτό του διατηρώντας όλες τις φωνές αξίας των άλλων, οι οποίες του επιβάλλονται (Dryden, 2005) και δεν τον αφήνουν να πιστοποιήσει και να γνωρίσει τον εαυτό του («ξενιτεία» για τον Αγ.Ιωάννη της Κλίμακος)

Δραστηριότητα   Σκέψου και κατάγραψε πόσες ταυτοτικές φωνές έχεις μέσα σου και προσπάθησε να θυμηθείς ένα ή περισσότερα περιστατικά που στον εαυτό διαλέχθηκαν ή συγκρούσθηκαν αυτές οι φωνές.