Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Η έννοια της δημόσιας επιχείρησης αναφέρεται σε έναν οργανισμό ο οποίος συνδυάζει συστατικά στοιχεία τόσο του «δημόσιου χαρακτήρα» (publicness) όσο και του «επιχειρηματικού» (enterprise) Στοιχεία του δημόσιου χαρακτήρα : Οι αποφάσεις λαμβάνονται από πρόσωπα της δημόσιας διοίκησης και δεν περιορίζονται από το κριτήριο της κερδοφορίας και μεγιστοποίησης του πλούτου των μετόχων Τα κέρδη και οφέλη δεν ιδιοποιούνται από ιδιωτικούς φορείς και πρόσωπα, αλλά από το δημόσιο Ο οργανισμός αναμένεται και πρέπει να «απολογείται» στην κοινωνία

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Στοιχεία της επιχειρηματικής φύσης του οργανισμού : Αναμένεται να είναι μια οικονομικά βιώσιμη επιχείρηση, με στόχους μακροπρόθεσμους, και να λειτουργεί με βάση τις αρχές της αγοράς Οι τιμές που χρεώνει στους πελάτες- καταναλωτές να βασίζονται στα σχετικά κόστη που αντιμετωπίζει κατά την λειτουργία της

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Η ίδρυση και λειτουργία δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών αναφέρεται ουσιαστικά στην παρέμβαση του κράτους στην διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών . Γενικά στα πλαίσια της οικονομίας τα αγαθά που παράγονται και διακινούνται μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες: 1) Ιδιωτικά αγαθά, που παράγονται και παρέχονται από τον ιδιωτικό τομέα, έναντι τιμήματος (π.χ., καταναλωτικά είδη) 2) Ιδιωτικά αγαθά, που παράγονται και παρέχονται από το κράτος (ΔΕΚΟ), έναντι τιμήματος (π.χ., τηλεπικοινωνίες, ηλεκτροφωτισμός). 3) Ιδιωτικά αγαθά, που παράγονται και παρέχονται από το κράτος δωρεάν (π.χ., υπηρεσίες εκπαίδευσης). 4) Δημόσια αγαθά, που παράγονται και παρέχονται από το κράτος δωρεάν (π.χ., υπηρεσίες δικαιοσύνης, έννομης τάξης). 5) Δημόσια αγαθά, που παράγονται από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά παρέχονται από το κράτος δωρεάν (π.χ., οπλικά συστήματα για τις ένοπλες δυνάμεις).

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Διακρίσεις δημόσιων επιχειρήσεων (ΔΕ) Ανάλογα με την έκταση συμμετοχής των δημόσιων φορέων : 1) Αμιγείς Δ.Ε., όπου μόνος μέτοχος είναι το δημόσιο 2) Μικτές Δ.Ε., όπου συμμετέχουν μερικά και ιδιωτικοί φορείς. Ανάλογα με το βαθμό της διοικητικής εξάρτησης : 1) Επιχειρήσεις εξαρτημένες εξολοκλήρου από τη διοίκηση Διοικούνται σύμφωνα με τις αρχές της δημόσιας διοίκησης, από πρόσωπα επιλεγμένα από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις (στην Ελλάδα έχουν την μορφή ΝΠΔΔ) Δεν έχουν οικονομική αυτοτέλεια (ο προϋπολογισμός τους είναι ενσωματωμένος στον κρατικό προϋπολογισμό), Η διαχείριση των εσόδων και δαπανών τους γίνεται με βάση τις διατάξεις του δημόσιου λογιστικού, Υπάρχει πρόσφορο έδαφος για πολιτικές παρεμβάσεις Χαρακτηρίζονται από περιορισμένη ευελιξία στην λήψη και εφαρμογή αποφάσεων.

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς 2) Εξολοκλήρου αυτόνομες επιχειρήσεις Δεν έχουν καμιά διοικητική εξάρτηση από τη διοίκηση, αλλά διοικούνται από δικά τους όργανα. (συνήθως με τη μορφή των ΑΕ ή ΝΠΙΔ) Έχουν δική τους περιουσία και δικό τους προϋπολογισμό, ο οποίος δεν διέπεται από τις διατάξεις του δημόσιου λογιστικού Εμφανίζουν μεγαλύτερη ευελιξία στη λήψη των αποφάσεων. 3) Επιχειρήσεις μερικά εξαρτημένες από τη διοίκηση Λειτουργούν συνήθως ως ΑΕ και διέπονται από τις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου και άρα λειτουργούν με μεγαλύτερη ορθολογικότητα. Η δημόσια διοίκηση αποφασίζει για τα βασικά θέματα λειτουργίας και πολιτικής (στρατηγικές επιλογές, επενδυτική και τιμολογιακή πολιτική). Ποια όμως είναι η καλύτερη λύση λειτουργίας?

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Η Σκοπιμότητα Ανάληψης Επιχειρηματικής Δραστηριότητας από το Δημόσιο Ανάληψη δραστηριοτήτων που δεν προσελκύουν την ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία Αύξηση του συναγωνισμού με σκοπό την μείωση των τιμών Είσπραξη εσόδων. Οι Στόχοι των Δημόσιων Επιχειρήσεων: η βελτίωση της κατανομής των πόρων, η βελτίωση της διανομής του εισοδήματος και του πλούτου, η σταθεροποίηση της οικονομίας και η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης.

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Τομείς Δραστηριοποίησης Δ.Ε. Η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες Υπηρεσίες Τηλεφωνίας Ταχυδρομικές υπηρεσίες Μεταφορές

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Σύγκριση δημόσιων και ιδιωτικών επιχειρήσεων Ουσιαστικά αφορά τη σύγκριση 2 καταστάσεων: 1) Την κρατική παρέμβαση με ρυθμιστικές παρεμβάσεις ή/ και με το σύστημα των φόρων / επιδοτήσεων, αν αποφασιζόταν η αντικατάσταση των δημόσιων με ιδιωτικές μονάδες παραγωγής. 2) Την ίδρυση δημόσιων επιχειρήσεων

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Πλεονεκτήματα φόρων/ρυθμίσεων: θεωρούνται συχνά πιο αποτελεσματικοί ως μέσα προώθησης των δημοσιονομικών στόχων (π.χ. η επιδότηση της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις) Το κόστος των ρυθμίσεων και των επιδοτήσεων είναι συγκεκριμένο και μετρήσιμο και απεικονίζεται στον προϋπολογισμό του κράτους αντίθετα με το κόστος λειτουργίας πολλών δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν ισχυρότερα κίνητρα να λειτουργούν αποτελεσματικά σε σχέση με τις δημόσιες επιχειρήσεις, ακόμη και μετά την επιβολή ρυθμίσεων ή φόρων

Εισαγωγή στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς Πλεονεκτήματα λειτουργίας δημόσιων επιχειρήσεων Προώθηση των δημοσιονομικών στόχων της Κυβέρνησης Δυσκολία εφαρμογής ρυθμίσεων, φόρων

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Δημόσιο Έξοδο ή Δημόσια Δαπάνη (δ.δ) είναι η διάθεση χρηματικού ποσού για λογαριασμό του Κράτους, με ορισμένη διαδικασία και για την ικανοποίηση δημόσιας ανάγκης. Για τη συστηματική μελέτη, αξιοποίηση, πληροφόρηση και παρακολούθηση τους οι δ.δ. ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες, με βάση τρία κριτήρια: το διοικητικό, το λειτουργικό και το οικονομικό.

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Με βάση το διοικητικό κριτήριο, οι δ.δ. ταξινομούνται, ανάλογα με το Φορέα που τις πραγματοποιεί σε: Δαπάνες Κεντρικής Διοίκησης (Κρατικού Π/Υ) Δαπάνες Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δαπάνες Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπών ΝΠΔΔ

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Με βάση το λειτουργικό κριτήριο, οι δ.δ. ταξινομούνται, ανάλογα με την κοινωνική ανάγκη που πρόκειται να ικανοποιήσουν, σε: Δαπάνες Διοίκησης. Δαπάνες Άμυνας. Δαπάνες Δικαιοσύνης. Δαπάνες Υγείας. Δαπάνες Πρόνοιας. Δαπάνες Εκπαίδευσης. Δαπάνες Λοιπής Δράσης

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Με βάση το οικονομικό κριτήριο, οι δ.δ κατατάσσονται, ανάλογα με το πώς επιδρούν στην παραγωγή και στο εισόδημα, σε δύο μεγάλες κατηγορίες, οι οποίες διακρίνονται παραπέρα σε υποκατηγορίες, ως εξής: 1) Δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες, που περιλαμβάνουν τις πληρωμές προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Δαπάνες για Δημόσια Κατανάλωση Δαπάνες για Δημόσια Επένδυση

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα 2) Δημόσιες Δαπάνες για μεταβιβαστικές πληρωμές, όπου περιλαμβάνονται οι πληρωμές του Δημοσίου προς τους ιδιωτικούς φορείς, των οποίων αυξάνουν τα εισοδήματα, χωρίς όμως η αύξηση αυτή να αποτελεί αμοιβή τους. Τρέχουσες μεταβιβάσεις ή μεταβιβάσεις εισοδήματος προς: Τα νοικοκυριά ( π.χ. τα επιδόματα ανεργίας) Τις ιδιωτικές επιχειρήσεις (π.χ. οι επιδοτήσεις των τιμών εξαγόμενων προϊόντων, οι επιδοτήσεις των δανειακών επιτοκίων )

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Μεταβιβάσεις κεφαλαίου, προς: Τα νοικοκυριά, όπως είναι π.χ. η ενίσχυση από το Κράτος για την απόκτηση στέγης Τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως π.χ. οι επιδοτήσεις για την αγορά μηχανικού εξοπλισμού Το εξωτερικό, όπου κατατάσσονται οι δαπάνες για τοκοχρεωλύσια του εξωτερικού δημοσίου χρέους, οι δωρεές προς το εξωτερικό κ.λ.π.

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Δημόσιο Έσοδο είναι το χρηματικό ποσό που με ορισμένη διαδικασία εισάγεται στο Δημόσιο Ταμείο και το οποίο προορίζεται να καλύψει δημόσια δαπάνη. Σύμφωνα με αυτά, τα εννοιολογικά στοιχεία του όρου «δημόσιο έσοδο» είναι:

Δημόσια έξοδα – Δημόσια έσοδα Οι κύριες πηγές άντλησης δημοσίων εσόδων είναι:   Η περιουσία του Δημοσίου. Η επιχειρηματική δραστηριότητα του Δημοσίου. Οι απολήψεις από το εξωτερικό. Οι δωρεές από το Εσωτερικό και Εξωτερικό. Οι φόροι κάθε είδους. Ο δημόσιος δανεισμός