ΤΟ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥ ΑΙΜΟΔΟΤΗ Αλτρουισμός και αλληλεγγύη προς έναν άνθρωπο Ιερότερη στιγμή ανθρώπινης προσφοράς και αγάπης Μεγαλειώδης εκπλήρωση κοινωνικού καθήκοντος Ο προσφέρων με το αίμα του τη ζωή σε πάσχοντα Δύναμη ψυχικής αρετής και ανωτερότητα Οδηγός για αξιοθαύμαστες κοινωφελείς πράξεις Τιμητικός κοινωνικός τίτλος ενός ανθρώπου Η ευγενέστερη και πολυτιμότερη ανθρώπινη προσφορά Σαφής και σεμνή ένδειξη φιλαλληλίας και αλτρουισμού

Η ιστορία της αιμοδοσίας Το σπουδαιότερο βιολογικό υγρό, με σημαντικές ιδιότητες. «ΠΟΤΑΜΟΣ ΖΩΗΣ» Σχηματίζεται από τις λέξεις «Δίνω» και «αίμα»

ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ Κλάδος της Αιματολογίας που ασχολείται με τη Λήψη από υγιή άτομα Έλεγχο Επεξεργασία του Και τέλος τη μετάγγισή του σε άτομα

Ιστορική αναδρομή Η πρώτη μετάγγιση είναι τόσο παλιά όσο και η ιατρική επιστήμη. Το αίμα από τη αρχαιότητα ήταν κάτι μυθικό, με μαγικές και θεραπευτικές ιδιότητες. Η απώλεια = θάνατος για αυτό και η θέα του αίματος προκαλούσε δέος και φόβο. Αναφορές έχουμε στον Όμηρο, Αιγύπτιους Λατίνους Εβραίους Σύριους

Ιστορική αναδρομή Χορηγούσαν αίμα ζώου στον άνθρωπο προκειμένου να του αναπληρώσουν την Ψυχή και τις αρετές που του έλειπαν. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποίησαν λουτρό αίματος για νεανικό σφρίγος και δύναμη στα ηλικιωμένα άτομα. Στη Ρωμαϊκή εποχή περίμεναν να πιουν το αίμα του πεθαμένου μονομάχου. Για υγεία, τόνωση, νεότητα για ανάδειξη των αθλητών σε πρωταθλητές.

Ιστορική αναδρομή «Πρώτη μετάγγιση» το 1492 Πάπας Ινοκέντιος Ήπιε το αίμα τριών νεαρών. Το 1615 Andreas Libanius περιέγραψε την τεχνική της μετάγγισης με καθετηριασμό. Το 1628 o Harvey περιέγραψε την τεχνική της μετάγγισης. (μετάγγιση ζώου σε άνθρωπο) Η πρώτη μετάγγιση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται το 18ο αιώνα James Blundell απ΄ ευθείας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πάρα πολλοί θάνατοι.

Ιστορική αναδρομή Το 19ο αιώνα με συλλογή του αίματος σε δοχεία και έγχυση στον ασθενή με σύριγγα. Τ0 1900 Karl Landsteiner ανακάλυψε το σύστημα Α,Β,Ο και 40 χρόνια αργότερα από τον ίδιο Rhesus. Το 1914 καθιερώθηκε η χρήση αντιπηκτικού διαλύματος. Το 1947 καθιερώνεται η χρήση ACD(Acide citrique, Citrate de Soude, Dextrose).

Σπουδαίες ανακαλύψεις διότι συμβάλλουν στον περιορισμό των συμβαμάτων (ατυχημάτων) από τη χορήγηση ασύμβατου αίματος)

Ιστορική αναδρομή Το 1916 γίνεται στην Ελλάδα η πρώτη μετάγγιση στην Πολυκλινική Αθηνών από τους Σπύρο Οικονόμου με βοηθό του το Μιχάλη Πατρικάλη Το 1938 αναφέρθηκαν 1935 μεταγγίσεις με άμεσο ή έμμεσο τρόπο χωρίς συντήρηση αίματος.

Ιστορική αναδρομή Στην άμεση ο αιμοδότης δίπλα στον ασθενή –δέκτη. Στην έμμεση συγκεντρωνόταν το αίμα και μεταγγιζόταν με σύριγγες. Το 1939 η πρώτη μετάγγιση συντηρημένου αίματος στην Ελλάδα. (Λαϊκό Μικές Παϊδούσης οργάνωσε την πρώτη αιμοδοσία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.)

Ιστορική αναδρομή Το 1951-1952 δημιουργείται στο Υπουργείο Υγείας η Εθνική Υπηρεσία αιμοδοσίας και στη συνέχεια τέσσερα Περιφερειακά Κέντρα Αιμοδοσίας Ιπποκράτειο Αθηνών Λαϊκό Δάμων Βασιλείου Θεσσαλονίκη

Ιστορική αναδρομή Το 1958 οι πρώτοι Σταθμοί Αιμοδοσίας Ο Ηλίας Πολίτης ίδρυσε το Τμήμα Παραγώγων Αίματος Στο Κέντρο Αιμοδοσίας του νοσοκομείου «Δάμων Βασιλιείου».

Υπουργείο Υγείας Εθνικό κέντρο αιμοδοσίας Υπηρεσίες Αιμοδοσίας Σταθμοί Αιμοδοσίας Β΄ Τάξης Σταθμοί Αιμοδοσίας Α΄ Τάξης Κέντρα αιμοδοσίας

Οργάνωση των υπηρεσιών αιμοδοσίας στη Ελλάδα Η οργάνωση διεθνώς διέπεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) και του Συμβουλίου της Ευρώπης Στην Ελλάδα Υπουργείο Υγείας Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας Τα Κέντρα Αιμοδοσίας Σταθμούς Α΄ Τάξης Σταθμούς Β΄ Τάξης

Οργάνωση των υπηρεσιών αιμοδοσίας στη Ελλάδα Τα Κέντρα αιμοδοσίας εδρεύουν σε νοσοκομεία όπως: Ιπποκράτειο Λαϊκό ΑΧΕΠΑ

Η αποστολή των Κέντρων Αιμοδοσίας Λήψη, συντήρηση, εργαστηριακός έλεγχος και η διάθεσή του προς μετάγγιση. Η Παρασκευή παραγώγων αίματος, πλάσματος και συντήρηση του αίματος σε ψύξη Διενέργεια μετάγγισης αίματος και των παραγώγων του Η Παρασκευή ορών –αντιδραστηρίων για ανοσο αιματολογικές τεχνικές

Η αποστολή των Κέντρων Αιμοδοσίας Η μελέτη συμβαμάτων από μετάγγιση αίματος ή παραγώγων και περιπτώσεων ανοσοποίησης Η πλασμα-κυτταφαίρεση Η επιστημονική έρευνα και η τελειοποίηση των τεχνικών Η παρακολούθηση ασθενών με χρόνια κληρονομικά αιματολογικά νοσήματα (π.χ Μεσογειακή αναιμία)

Η αποστολή των Κέντρων Αιμοδοσίας Με αυτοάνοσα, με διαταραχές της πηκτικότητας (αιμορροφιλία-θρόμβωση) Έλεγχος και επιλογή του κατάλληλου κατά περίπτωση δότη για την μεταμόσχευση μυελού των οστών Εκπαίδευση του επιστημονικού, νοσηλευτικού, τεχνικού και βοηθητικού προσωπικού της αιμοδοσίας Η τήρηση αρχείου εθελοντών αιμοδοτών

Σταθμοί αιμοδοσίας Σταθμοί αιμοδοσίας Α΄ Τάξης Καλύπτουν ανάγκες του νοσοκομείου στο οποίο εδρεύουν και άλλες τοπικές ανάγκες Ο ρόλος τους Η λήψη, η συντήρηση, ο εργαστηριακός έλεγχος και η διάθεση του αίματος Η Παρασκευή παραγώγων αίματος, πλάσματος και συντήρηση του αίματος σε ψύξη Διενέργεια μετάγγισης αίματος και των παραγώγων του

Σταθμοί αιμοδοσίας Α΄ Τάξης Η τήρηση αρχείου εθελοντών αιμοδοτών Η ανάπτυξη ερευνητικού έργου

Σταθμοί Β’ τάξης Καλύπτουν αποκλειστικά τις ανάγκες του νοσοκομείου που στεγάζονται. Ο ρόλος Η συντήρηση και ο εργαστηριακός έλεγχος το αίματος που χρειάζονται οι ασθενείς του συγκεκριμένου ιδρύματος

Προσωπικό αιμοδοσίας Αιματολόγοι Βιοπαθολόγοι Τεχνολόγοι Ιατρικών Εργαστηρίων Νοσηλευτές Επισκέπτριες Υγείας Κοινωνικοί λειτουργοί Τεχνικοί

Προσωπικό αιμοδοσίας Χρειάζονται συχνές μετεκπαιδεύσεις ΣΤΟΧΟΣ θα πρέπει να είναι η προαγωγή του εθελοντισμού στην αιμοδότηση

Διακίνηση αίματος Σωστή οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών υγείας. Σε επίπεδο νοσοκομείου Σε επίπεδο μιας ή περισσοτέρων περιοχών Την Ευθύνη της διακίνησης την έχει η Νοσοκομειακή Τράπεζα Αίματος (Ν.Τ.Α.)

Διακίνηση αίματος Οι φάσεις της διακίνησης είναι: Η συλλογή των μονάδων αίματος, που γίνεται από εθελοντές αιμοδότες, οι οποίοι είναι συχνά συγγενείς ή φίλοι των ασθενών που έχουν ανάγκη για μετάγγιση. Η επεξεργασία του αίματος, που περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις, ο προσδιορισμός της ομάδας κ.α.

Διακίνηση αίματος Η αποθήκευση των μονάδων αίματος Η δέσμευση (κράτηση) των μονάδων αίματος, που είναι κατάλληλες για τον κάθε ασθενή. Η παράδοση για μετάγγιση. Αν το αίμα δεν χρησιμοποιηθεί, επιστρέφεται για αποθήκευση πάλι.

Διάθεση αίματος στην Ελλάδα ΜΟΝΟ ΔΩΡΕΑΝ Ο εθελοντής αιμοδότης δικαιούται: Αίμα για την οικογένειά του σε ώρα ανάγκης Δωρεάν αιματολογικές εξετάσεις σε περίπτωση ασθενείας

Ερωτήσεις Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται οι υπηρεσίες αιμοδοσίας στην Ελλάδα Ποια η αποστολή των κέντρων αιμοδοσίας Ποια η αποστολή των σταθμών αιμοδοσίας Α΄ Τάξης και ποια των Β΄ Τάξης Τι εξυπηρετεί η νοσοκομειακή τράπεζα αίματος Τι εξυπηρετεί το περιφερειακό κέντρο αιμοδοσίας Ποιες είναι οι αμοιβές του εθελοντή αιμοδότη από πλευράς της πολιτείας

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ Η επιλογή των αιμοδοτών γίνεται από το ιατρικό προσωπικό αιμοδοσίας με σκοπό να καθοριστεί αν έχει τις προϋποθέσεις να αιμοδοτήσει. Αν είναι υγιής και σε καλή φυσική κατάσταση Απαραίτητη διαδικασία ώστε να μη βάψει το δότη και θα ωφελήσει το δέκτη

Η επιλογή περιλαμβάνει: Λήψη λεπτομερούς ιστορικού (μορφή ερωτηματολογίου) Σύντομη κλινική εξέταση Εργαστηριακές εξετάσεις

Προϋποθέσεις για την προσφορά αίματος Αίμα μπορεί να προσφέρει κάθε υγιές άτομο από 18-62 ετών Για άτομα 17 ετών απαιτείται γραπτή συγκατάθεση κηδεμόνα Στην κρίση του υπεύθυνου ιατρικού προσωπικού είναι η αιμοδοσία σε άτομα άνω των 62

Προϋποθέσεις για την προσφορά αίματος Μία μονάδα αίμα είναι 450 ml ± 10% χωρίς αντιπηκτικά. Καμιά βλαπτική επίδραση στην υγεία του αιμοδότη Προσωρινές και γρήγορα ανατάξιμες επιδράσεις στην κυκλοφορία του αίματος Μία μονάδα αίμα =1/16 από τα 5 λίτρα αίματος

Προϋποθέσεις για την προσφορά αίματος Ο όγκος αποκαθίσταται σε μικρό χρονικό διάστημα Το πλάσμα αναπαράγεται σε 24 ώρες Τα ερυθρά σε ένα περίπου μήνα Είναι ανώδυνη και διαρκεί 5-10 λεπτά της ώρας ΔΕΝ διενεργείται αιμοδοσία πριν περάσουν 2 μήνες Ανώτερο όριο αιμοληψιών 3 φορές το χρόνο για τις γυναίκες και 4 για τους άντρες.

ερωτηματολόγιο Είστε υγιής Μήπως τους τελευταίους μήνες αρρωστήσατε Μήπως βρίσκεστε σε εγκυμοσύνη Μήπως κάνατε θεραπεία με ενέσεις ή εμβολιασμούς Μήπως κάνατε μετάγγιση αίματος, τατουάζ, τρύπημα αυτιών ή βελονισμό Μήπως χειρουργηθήκατε

ερωτηματολόγιο Μήπως επισκεφτήκατε οδοντίατρο και πότε Μήπως χάσατε αδικαιολόγητα βάρος, ανεξήγητο πυρετό, λεμφαδενοπάθεια Τα 3 τελευταία χρόνια Ζήσατε ή ταξιδέψατε σε άλλη χώρα Τον τελευταίο μήνα Μήπως πήρατε φάρμακα (ποια;) Μήπως κάποιος από την οικογένεια σας έχει μεταδοτικό νόσημα

ερωτηματολόγιο Μήπως υποφέρατε ποτέ από Ίκτερο Ελονοσία Φυματίωση Ρευματικό πυρετο Καρδιοπάθεια υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση Επιληπτικές κρίσεις Λιποθυμίες Στομαχικές διαταραχές Πάθηση νεφρών Σακχαρώδη διαβήτη αλλεργία

Απαγόρευση αιμοδοσίας Η αιμοδοσία απαγορεύεται οριστικά ή πρόσκαιρα σε άτομα που το ιστορικό τους αναφέρουν διάφορα νοσήματα ή παθολογικές καταστάσεις. Από το φόβο μήπως επιβαρυνθεί η υγεία του αιμοδότη Μετάδοση κάποιου λοιμώδους νοσήματος στο δέκτη Ο ιατρός της αιμοδοσίας κρίνει την καταλληλότητα του αιμοδότη η οποία ορίζεται νομοθετικά

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα που προσλήφθηκαν από ελονοσία Άτομα που ταξίδεψαν σε χώρες με ελονοσία 6 μήνες μετά μπορούν να αιμοδοτήσουν Αν δεν έχουν πυρετό και συμπτώματα Ενώ άτομα που κατάγονται από εκεί μετά από 3 χρόνια

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα με θετικό (+) αυστραλιανό αντιγόνο ηπατίτιδας Β και το αντίσωμα κατά της ηπατίτιδας C Σχετικά με την ηπατίτιδα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη Άτομα που τους τελευταίους μήνες χειρουργήθηκαν ή τους έγινε μετάγγιση αίματος ή πλάσματος αποκλείονται Άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με άτομο που έπασχε από ηπατίτιδα αποκλείονται για 6 μήνες

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα που νόσησαν από οποιαδήποτε λοίμωξη Σε άτομα με χρόνια νοσήματα (διαβήτη, υπέρταση, καρδιοπάθεια, νεφροπάθεια, ηπατοπάθεια, αναιμία και λοιπά σοβαρά νοσήματα)

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα με αφροδίσια νοσήματα Με αυξημένο κίνδυνο (AIDS) Άτομα που γνωρίζουν ότι νοσούν Άνδρες ομοφυλόφιλοι Άτομα που είχαν σεξουαλική σχέση με άτομα που ζουν σε περιοχές με (AIDS) Άτομα με πολλούς ερωτικούς συντρόφους Άτομα με χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών και τέλος Άτομα που αποτελούν ερωτικούς συντρόφους των παραπάνω κατηγοριών

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα με συχνές και σοβαρές αλλεργικές εκδηλώσεις (μόνιμη αλλεργία) στις εποχικές αλλεργικές εκδηλώσεις συνίσταται προσωρινή απαγόρευση Άτομα με ετερόζυγη μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία και ελαφρές διαταραχές των ερυθροκυτταρικών ενζύμων

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε άτομα που έκαναν εμβόλιο Άτομα που έκαναν το εμβόλιο ιλαράς, παρωτίτιδας, κίτρινου πυρετού και πολυομυελίτιδας από το στόμα, αποκλείονται για 3 εβδομάδες Άτομα που έκαναν εμβόλιο τετάνου, γρίπης, διφθερίτιδας χολέρας, πανώλης τυφοειδούς πυρετού και πολυομυελιτιδας αποκλείονται σαν αιμοδότες για 24 ώρες

Απαγόρευση αιμοδοσίας Σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρήσεως και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Σε άτομα με λήψη φαρμάκων

Κλινική εξέταση του αιμοδότη Εκτίμηση της γενικής κατάστασης και κυρίως του καρδιαγγειακού (ακρόαση καρδιάς, μέτρηση αρτηριακής πίεσης) Γενική επισκόπιση Θρέψη, βάρος (κάτω από 50 κιλά για άντρες και 48 για τις γυναίκες) , δέρμα και Η ψυχική του κατάσταση Δεν πρέπει να έχει κάνει χρήση οινοπνευματοδών ποτών και ούτε να βρίσκεται υπό την επίδραση φαρμάκων

Κλινική εξέταση του αιμοδότη Φυσιολογική θερμοκρασία Σφυγμό ρυθμικό (50-110/ λεπτό) Αρτηριακή πίεση 95-180 mmHg η συστολική (50-100 mmHg) η διαστολική

Εργαστηριακές εξετάσεις του αιμοδότη πριν την αιμοδοσία Ο προσδιορισμός της ποσότητας της αιμοσφαιρίνης (13,5gr 12,5 gr) Καθορισμός της τιμής του αιματοκρίτη(40-54%, 38-47%) Συμπληρωματικές εργαστηριακές εξετάσεις Προσδιορισμός της ομάδας αίματος (ΑΒΟ, Rhesus) Δοκιμασίες για την ανίχνευση λοιμωδών νοσημάτων

Εργαστηριακές εξετάσεις του αιμοδότη πριν την αιμοδοσία Έλεγχος για τη σύφιλη Για το αυστραλιανό αντιγόνο, για τον ιό της ηπατίτιδας C Έλεγχος για το αντίσωμα κατά του ιού HIV Σε θετικά αποτελέσματα ο αιμοδότης ενημερώνεται με αυστηρή τήρηση του απόρρητου και το αίμα αχρηστεύεται Του παρέχονται δωρεάν ιατρικές συμβουλές και ψυχοκοινωνική στήριξη

Φροντίδα αιμοδότη Η αιμοληψία τελειώνει με την αφαίρεση της βελόνης και την εφαρμογή στο σημείο της φλεβοκέντησης τολυπίου βαμβακιού. Τονίζουμε να κρατήσει το χέρι τεντωμένο προς τα πάνω πιέζοντας (όχι τρίβοντας) το τολύπιο Δε διπλώνουμε το χέρι Όταν σταματήσει η αιμορραγία εφαρμόζουμε επίδεσμο ή λευκοπλάστ που αφαιρείται μετά από 3 ώρες.

Φροντίδα αιμοδότη Ο αιμοδότης παραμένει ξαπλωμένος κάτω από στενή παρακολούθηση του προσωπικού Μετά από 10 λεπτά αν η γενική του κατάσταση το επιτρέπει σηκώνεται και περνάει στην αίθουσα ανάνηψης πάλι όχι μόνος του Του προσφέρεται αναψυκτικό και ελαφρά τροφή Φεύγοντας του δίνονται οδηγίες Να μην καπνίσει Να μη κουραστεί

Φροντίδα αιμοδότη Να πιει περισσότερα υγρά τις αμέσως επόμενες ώρες Να φάει ένα καλό γεύμα χωρίς οινοπνευματώδη Αν παρουσιάσει αιμορραγία από το σημείο της φλεβοκέντησης να σηκώσει το χέρι ψηλά και να εφαρμόσει πίεση Αν δεν αισθάνεται καλά να ξαπλώσει ή να καθίσει με το κεφάλι ανάμεσα στα γόνατα Αν η αδιαθεσία επιμένει να επισκεφτεί γιατρό

Φροντίδα αιμοδότη Αν αισθάνεται καλά σε μία ώρα από την αιμοληψία μπορεί να επαναλάβει τις δραστηριότητες του, αν η δουλειά του δεν είναι ιδιαίτερα κοπιαστική.

Ανεπιθύμητες αντιδράσεις αιμοδότη Η αφαίρεση μιας μονάδας αίματος από τον αιμοδότη γίνεται συνήθως καλά ανεκτή χωρίς παρενέργειες Μικρό ποσοστό εμφανίζει ανεπιθύμητες αντιδράσεις κυρίως για ψυχολογικούς λόγους

Ανεπιθύμητες αντιδράσεις αιμοδότη Ναυτία, εφίδρωση, ζάλη αδυναμία και σπανιότερα απώλεια συνείδησης, απώλεια ούρων κοπράνων Αν οι αντιδράσεις επιμένουν με δέρμα ψυχρό κα μεγάλη πτώση της αρτηριακής πίεσης επιβάλλεται ιατρική αντιμετώπιση. Με τις πρώτες ανεπιθύμητες αντιδράσεις, η αιμοληψία διακόπτεται

Ανεπιθύμητες αντιδράσεις αιμοδότη Αλλάζουμε την κλίση του κρεβατιού (χαμηλώνουμε την πλευρά που είναι το κεφάλι) Χαλαρώνουμε τα ρούχα του αιμοδότη Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο Εξασφαλίζουμε καλό αερισμό στην αίθουσα Αν χρειαστεί πρέπει να γίνει αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή

Κάρτα του αιμοδότη Με την πρώτη αιμοληψία ο αιμοδότης εφοδιάζεται την κάρτα αιμοδότη Επώνυμο Όνομα Χρόνος γέννησης διεύθυνση ομάδα αίματος ΑΒΟ και Rhesus Η κάρτα λειτουργεί ως «τράπεζα» δηλαδή ο αιμοδότης δικαιούται να ζητήσει τόσο αίμα όσο κατέθεσε για τον ίδιο ή συγγενικό του πρόσωπο

Ερωτήσεις Τι περιλαμβάνει η διαδικασία για την επιλογή αιμοδοτών; Ποιες οι προϋποθέσεις ηλικίας και βάρους για την επιλογή αιμοδότη; Πότε επιβάλλεται μόνιμη απαγόρευση της αιμοδοσίας; Πότε επιβάλλεται προσωρινή απαγόρευση αιμοδοσίας; Τι πρέπει να προσέχουμε στην κλινική εξέταση του υποψήφιου αιμοδότη; Ποιες εργαστηριακές εξετάσεις εφαρμόζονται στον υποψήφιο αιμοδότη πριν την αιμοδοσία και ποιες μετά από αυτή στην μονάδα αίματος; Οδηγίες που δίνονται στον αιμοδότη μετά την αιμοληψία; Αντιμετώπιση ανεπιθύμητων αντιδράσεων