Συνέντευξη με νήπια

Παρατήρηση ή συνέντευξη; Με βάση την εμπειρία σας από τις πρακτικές ασκήσεις, αλλά και από τη συμμετοχή σας σε έρευνες, ποια μέθοδο θεωρείτε πιο αποτελεσματική για τη συλλογή των στοιχείων εκείνων, που είναι κατά τη γνώμη σας απαραίτητα για να γνωρίσετε καλύτερα μια συνθήκη ή ένα πρόσωπο;

Παρατήρηση ή συνέντευξη; Ωστόσο υποστηρίζεται ότι αυτές οι δύο μέθοδοι λειτουργούν συμπληρωματικά. Εντοπίζετε σημεία στα οποία η μια μέθοδος συμπληρώνει την άλλη;

Η συνέντευξη στην εκπαιδευτική διαδικασία Η συνέντευξη με τα παιδιά αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για να γνωρίσει ο εκπαιδευτικός καλύτερα τους μαθητές του: τα ενδιαφέροντά τους, τον τρόπο που σκέφτονται, τα συναισθήματα, τις εμπειρίες ή τις απόψεις τους για διάφορα θέματα.  

Στην προσχολική εκπαίδευση παρουσιάζονται καθημερινά πολλές ευκαιρίες, αυθόρμητες ή οργανωμένες, για να μιλήσουμε με τα παιδιά αλλά κυρίως να τα ακούσουμε .  Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιες από αυτές; Με βάση την εμπειρία σας από την πρακτική πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί τις εκμεταλλεύονται; Ας προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τη στάση τους ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ερμηνεία Όπως επισημαίνουν η Millie Almy και η Celia Genishi (1979), στη δουλειά του εκπαιδευτικού, πολύ συχνά, το βάρος μας πέφτει στην ομιλία και ξεχνάμε την ακρόαση: μιλάμε, εξηγούμε, διηγούμαστε, περιγράφουμε ή δίνουμε οδηγίες και ξεχνάμε να ακούσουμε πραγματικά τα παιδιά. Ή ακούμε τα λόγια αλλά όχι τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους.

Δυσκολίες Τα μικρά παιδιά χρειάζονται τη βοήθεια των ενηλίκων για να εκφράσουν όσο μπορούν περισσότερο τις ιδέες και τις σκέψεις τους. Συχνά δεν λένε αυτά που ξέρουν γιατί πιστεύουν ότι οι ενήλικες τα γνωρίζουν ‘όλα’. ‘Επίσης, δυσκολεύονται να εξηγήσουν τη σκέψη τους και χρειάζονται τις κατάλληλες ερωτήσεις για να ‘ξετυλίξουν’ το συλλογισμό τους. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των μικρών παιδιών είναι η τάση τους να απαντάνε στις ερωτήσεις των ενηλίκων, ανεξάρτητα από το αν γνωρίζουν την απάντηση ή όχι, απλώς γιατί επιθυμούν την επιδοκιμασία τους.

Σκέψου…. Μπορείς να σκεφτείς άλλα χαρακτηριστικά των παιδιών της προσχολικής ηλικίας που χρειάζεται να έχει υπόψη του ο εκπαιδευτικός για να μπορέσει να οργανώσει μια επιτυχημένη συνέντευξη;

Άσκηση Φτιάξε ένα πίνακα με δυο στήλες. Στη μια στήλη σημείωσε αναπτυξιακά χαρακτηριστικά των παιδιών της προσχολικής ηλικίας που θεωρείς ότι μπορούν να επηρεάσουν τη συνέντευξη εκπαιδευτικού-μαθητή. Στη δεύτερη στήλη, δίπλα σε κάθε χαρακτηριστικό που έχεις εντοπίσει, σημείωσε τι μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός για να διευκολύνει την επικοινωνία του με το παιδί.  

Παραδείγματα συνεντεύξεων Μελετήστε τις δυο συνεντεύξεις που ακολουθούν. Υλοποιήθηκαν από υποψήφιες νηπιαγωγούς κατά τη διάρκεια της Πρακτικής τους Άσκησης σε νηπιαγωγείο.  Μπορείτε να καταλάβετε για ποιο λόγο έγιναν αυτές οι συνεντεύξεις;.  Τι πληροφορίες μας δίνουν για τα συγκεκριμένα παιδιά;

1η συνέντευξη Φ: Ποια είναι η αγαπημένη σου ώρα στο Νηπιαγωγείο; Π : Δεν μου αρέσει το σχολείο Φ: Έχεις άλλα αδέλφια; Π : Ναι Φ: Τι σου αρέσει να κάνεις στο σπίτι; Π: Να παίζω με τα παιχνίδια μου   2η συνέντευξη   Φ: Έχεις αδέλφια; Π : Ναι ένα μεγαλύτερο που πάει Δημοτικό Φ: Τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς και η μαμά; Π : Η μαμά μου κάνει κάτι με χαρτιά πολλά και ο μπαμπάς μου κάνει με σφυριά Φ: Τι σου αρέσει να κάνεις στο σπίτι; Π : (παύση) διάφορα, αλλά πιο πολύ να παίζω με κούκλες.

Κριτική Οι συνεντεύξεις αυτές δεν φαίνεται να έχουν κάποιο συγκεκριμένο στόχο. Δεν είναι σαφές για ποιο λόγο έγιναν και ποια ανάγκη θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν. Οι ερωτήσεις δεν έχουν συνοχή μεταξύ τους και δεν μας επιτρέπουν να πάρουμε ολοκληρωμένες πληροφορίες για κανένα θέμα από αυτά που θίγονται

Επιστροφή στη δική σου συνέντευξη Τώρα μπορείς να επιστρέψεις στις αρχικές ερωτήσεις της δικής σου συνέντευξης και να ελέγξεις αν έχει συνοχή και συγκεκριμένο στόχο

3η συνέντευξη: «ενδιαφέροντα των παιδιών» Φ: Ποιο είναι το αγαπημένο σου παραμύθι; Π : Η Μουλάν Φ: Γιατί σου αρέσει η Μουλαν; Π : Γιατί έχει πολέμους Φ: Δηλαδή σου αρέσει όταν πολεμάνε οι άνθρωποι; [με αυτή την ερώτηση δεν παίρνει απάντηση, τι άλλο θα μπορούσε να ρωτήσει;] Π: Έχει και αυτοκράτορες και πριγκίπισσες με φορέματα Φ: σου αρέσουν δηλαδή τα φορέματα στις πριγκίπισσες; [τι άλλο θα μπορούσες να ρωτήσεις εσύ;]   Π: Ε βέβαια και η Γιασμίν μου αρέσει που είναι πριγκίπισσα [Θα μπορούσε να πάρει περισσότερες πληροφορίες; Με ποιο τρόπο; Δοκίμασε να διατυπώσεις εναλλακτικές ερωτήσεις;]

Παρατηρήσεις Η Φ δεν στέκεται στην πρώτη απάντηση που δίνει το παιδί. Συνεχίζει με επεξηγηματική ερώτηση (γιατί σου αρέσει η Μουλάν;) προσπαθώντας να καταλάβει γιατί αρέσει στο παιδί το συγκεκριμένο παραμύθι.   Ωστόσο παρατηρούμε ότι: Υποβάλλει απαντήσεις: «Σου αρέσουν δηλαδή τα φορέματα και οι πριγκίπισσες;» Δεν καταφέρνει να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες για το ενδιαφέρον του παιδιού για τη Μουλάν Ερωτήσεις που θα μπορούσε να διατυπώσει: Ποιοι πολεμάνε στη Μουλάν; Γιατί;, Τι γίνεται σε αυτό το παραμύθι μπορείς να μου περιγράψεις; Τι άλλο σου αρέσει στη Μουλάν; Πως είναι τα φορέματα, μπορείς να μου περιγράψεις; Ποια είναι η Γιασμίν; …..

Ερωτήματα Ποια χρονική στιγμή είναι κατάλληλη για να κάνουμε συνέντευξη σε ένα παιδί αυτής της ηλικίας; Πως θα προκαλέσουμε το ενδιαφέρον του, ώστε να μας αφιερώσει χρόνο; Έχουν νόημα οι ερωτήσεις μας για το παιδί; Πως θα ξεκινήσουμε τη συνέντευξη και με ποια σειρά θα διατυπώσουμε τις σχετικές ερωτήσεις; Πως θα τις διατυπώσουμε; Πως θα διαχειριστούμε διάφορες αντιδράσεις μη πάντα προβλέψιμες;  

Βασικές αρχές για τη διατύπωση μιας ερώτησης

«Αν μας εκπλήσσει διαρκώς η οξυδέρκεια των παιδιών αυτό σημαίνει πως δεν τα παίρνουμε στα σοβαρά.» Janusz Korczak (Joseph, 1999)  Οι ενήλικες που σχεδιάζουν συνεντεύξεις με παιδιά προσχολικής ηλικίας πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους όχι μόνο τα μεθοδολογικά αλλά και τα ηθικά ζητήματα που εγείρει η συγκεκριμένη διαδικασία   

Επιστροφή στις αρχικές ερωτήσεις Εστίασε σε ένα παιδί από αυτά που φοιτούν στο νηπιαγωγείο που κάνεις την πρακτική σου. Σε ποιο βαθμό και ως προς τι θα διαφοροποιούσες τις ερωτήσεις αυτές; ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Σύνοψη Ποιες είναι οι παράμετροι που πρέπει να λάβει υπόψη του/της ο/η εκπαιδευτικός όταν σχεδιάζει μια συνέντευξη;