Δράση: ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΥΛΗΣ Κοινωνική & Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου Πολιτική Παιδεία Α΄ Λυκείου Πολιτική Παιδεία Β΄ Λυκείου Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, Ο.Π. Aνθρωπιστικών Eπιστημών, Β΄Λυκείου El Navegante, Mario Gomez

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΑΘΗΝΑΣ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Εισηγήτριες Γεωργούση Ακριβή, Σχολική Σύμβουλος Νομικών-Πολιτικών επιστημών (ΠΕ13) Μιμιλίδου Παρθένα, Σχολική Σύμβουλος Κοινωνιολόγων (ΠΕ10)

Ομάδα εργασίας Συντονίστρια: Ασπασία Οικονόμου- εκπαιδευτικός ΠΕ13-Σύμβουλος Γ΄ στο ΙΕΠ Μέλη ομάδας Ακριβή Γεωργούση, Σχολική Σύμβουλος Νομικών-Πολιτικών επιστημών (ΠΕ13) Παρθένα Μιμιλίδου, Σχολική Σύμβουλος Κοινωνιολόγων (ΠΕ10) Γεράσιμος Πομώνης, Σχολικός Σύμβουλος Οικονομολόγων (ΠΕ09) Γεώργιος Μπίκος, εκπαιδευτικός ΠΕ10 & ΠΕ13, Δ/ντης ΓΕΛ Αθηνά Νέλλα, εκπαιδευτικός ΠΕ09, Σύμβουλος Γ΄ στο ΙΕΠ Θεοδόσης Κατσούλας, εκπαιδευτικός ΠΕ10-αποσπ. στο ΙΕΠ

Μαθήματα: Κοινωνική & Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου Πολιτική Παιδεία Α΄ Λυκείου: Πολιτική Παιδεία Β΄ Λυκείου Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, Ο.Π. ανθρωπιστικών επιστημών, Β’ Λυκείου

Άξονες που τέθηκαν από το ΙΕΠ Τα ισχύοντα ΩΠ & ΑΠΣ Τα δεδομένα σχολικά βιβλία Η ανάγκη συμβατότητας με προηγούμενες και με επόμενες γνώσεις/ η συνέχεια της ύλης από το δημοτικό στο γυμνάσιο και στο λύκειο Η προώθηση της ανακαλυπτικής και κοινωνικής μάθησης με δημιουργικές δραστηριότητες και εναλλακτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις Η ενσωμάτωση και άλλων πόρων έγκυρου εκπαιδευτικού υλικού

Αναγκαιότητα του εξορθολογισμού Ανατροφοδότηση-αξιολόγηση μετά την εφαρμογή Προβλήματα επικαλύψεων, επαναλήψεων-Αντιμετώπιση προβλημάτων των εγχειριδίων Νέα σφαιρική οπτική της συνέχειας Επικαιροποίηση/τροποποίηση ύλης Αξιοποίηση νέου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού που έχει παραχθεί

Στόχοι της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της ύλης: Η καλύτερη διαχείριση & αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου από τον εκπαιδευτικό Η προώθηση της ανακαλυπτικής/διερευνητικής μάθησης με περισσότερες μεθοδολογικές επιλογές Η εσωτερική αναδιάταξη και διασύνδεση της ύλης

… Ο εμπλουτισμός της διδακτέας ύλης με δημιουργικές δραστηριότητες και εναλλακτικές διδακτικές τεχνικές/ομαδοσυνεργατικές, βιωματικές, κλπ. Η δημιουργία κουλτούρας συνεργασίας στην τάξη Η εξοικονόμηση χρόνου για επαναληπτικές /ανακεφαλαιωτικές / αναστοχαστικές δραστηριότητες Η ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων

Κριτήρια (1) Η σπουδαιότητα του περιεχομένου των ενοτήτων που θα διδαχθούν και οι οποίες θα πρέπει να πληρούν τους όρους της επιστημονικής εγκυρότητας και της παιδαγωγικής επάρκειας. Οι ιδιαιτερότητες των γνωστικών αντικειμένων της Κοινωνιολογίας, της Οικονομίας και της Πολιτικής Επιστήμης & Δικαίου που συμμετέχουν σαν διακριτά αντικείμενα στα μαθήματά μας

Κριτήρια (2) Η συμβατότητα της διδακτέας ύλης με τα γνωστικά προαπαιτούμενα των μαθητών Η ανάγκη επικαιροποίησης /τροποποίησης /εμπλουτισμού κάποιων γνώσεων και πληροφοριών Οι επαναλήψεις και αλληλοεπικαλύψεις που υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια Οι αδυναμίες ή οι δυνατότητες των σχολικών εγχειριδίων

Κριτήρια (3) Το ενδιαφέρον που προκαλούν στους μαθητές τα θέματα που διαπραγματεύονται τα μαθήματα αυτά αλλά και η επικαιρότητα που τα ακολουθεί Η σπουδαιότητα του κοινωνικού και πολιτικού γραμματισμού για την νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του εφήβου στην μελλοντική πορεία του ως ενεργού πολίτη της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινωνίας

Ποιοτικά/ποσοτικά χαρακτηριστικά Κάθε ενότητα εμπλουτίστηκε με γενικές ή ειδικές οδηγίες, προτάσεις & επισημάνσεις για τον εκπαιδευτικό συνδέθηκε με ενδεικτικές, προτεινόμενες δραστηριότητες καθώς επίσης και έγκυρο ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό Περιορίστηκαν οι επαναλήψεις -αφαιρέθηκαν κάποια κομμάτια που επαναλαμβάνονταν ή/και προτάθηκε η περιληπτική/ανακεφαλαιωτική διαπραγμάτευσή τους

Προστέθηκαν –όπου κρίθηκε αναγκαίο- κάποιες «χρήσιμες γνώσεις», π. χ Προστέθηκαν –όπου κρίθηκε αναγκαίο- κάποιες «χρήσιμες γνώσεις», π.χ. από την ενότητα του Δικαίου (ΠΠΒ’) η οποία θεωρείται διακριτό αντικείμενο στην Πολιτική Παιδεία Συνδέθηκαν διδακτικές ενότητες μεταξύ τους για πληρέστερη διαχείριση Εντοπίστηκαν σημεία ενδιαφέροντος (είτε προβληματικά, είτε με ελλείψεις, κλπ.) και προτάθηκαν εναλλακτικές προσεγγίσεις

Ενδεικτικά παραδείγματα

1ο παράδειγμα (Πολιτική Παιδεία Α΄ ΓΕΛ) ΚΕΦ. 6: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 6.1 Κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση 6.2 Φορείς κοινωνικοποίησης / πολιτικοποίησης 6.2.1 Η οικογένεια 6.2.2 Το σχολείο – η εκπαίδευση 6.2.3 Οι παρέες συνομηλίκων 6.2.4 Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας 6.2.5 Τα πολιτικά κόμματα 6.2.6 Ο θεσμός των Μαθητικών Κοινοτήτων 6.3 Ο κοινωνικός έλεγχος 5(+2) Οι ενότητες 6.2,6.2.1,6.2.2,6.3 & 6.2.5 να διδαχθούν περιληπτικά και ανακεφαλαιωτικά (το περιεχόμενο είναι γνωστό ήδη από την ΚΠΑ της Γ΄ Γυμν.) Η κοινωνικοποίηση να διδαχθεί συνδυαστικά με την πολιτικοποίηση. Να δοθεί έμφαση στο ρόλο των ΜΜΕ ως φορέα κοινωνικοποίησης.

Σχόλια της ενότητας: Προτείνεται ο διδάσκων να αξιοποιήσει τον διδακτικό χρόνο για να υλοποιήσει ενδιαφέρουσες δραστηριότητες (π.χ. τα παιχνίδια – με την έμφυλή τους διάσταση – ή/και τα social media ως φορείς κοινωνικοποίησης. Για το θεσμό των Μαθητικών Κοινοτήτων πλούσιο υλικό από το Ίδρυμα της Βουλής: http://foundation.parliament.gr/central.aspx?sId=110I444I1140I646I453616#

2ο παράδειγμα (Πολιτική Παιδεία Β’ ΓΕΛ) ΚΕΦ. 6: ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ 6.1 Το δίκαιο 6.2 Κανόνες ηθικής και κανόνες δικαίου: η διαφορά 6.3 Ερμηνεία και ιεράρχηση των κανόνων δικαίου 6.4 Υποκείμενα δικαίου 6.4.1 Τα Φυσικά Πρόσωπα – προστασία της προσωπικότητας 6.4.2 Τα Νομικά Πρόσωπα – το σωματείο 6.5 Εμπράγματες σχέσεις – Οι σχέσεις μας με τα πράγματα 6.6 Οικογενειακές σχέσεις – Οικογενειακό δίκαιο 6.7 Κληρονομικές σχέσεις – Κληρονομικό δίκαιο 4(+2) Τα 6.1, 6.3 και 6.5 να διδαχτούν περιληπτικά. Οι μαθητές καλό είναι να γνωρίσουν τον ιστορικό και κοινωνικό προσδιορισμό του δικαίου, τις βασικές διακρίσεις του, την έννοια του φυσικού και νομικού προσώπου. Π. Μιμιλίδου, σχ. σύμβουλος ΠΕ10

Σχόλια της ενότητας: Στην ενότητα αυτή θα μπορούσαν οι διδάσκοντες να οργανώσουν προσομοίωση δίκης ή δικαστηρίου κατανέμοντας τους διάφορους ρόλους στους μαθητές. Επίσης, θα μπορούσε να δοθεί στους μαθητές ως ατομική ή ομαδική εργασία ένα γλωσσάρι όρων σχετικών με το δίκαιο (π.χ. αντίδικος, υπόδικος, διάδικος, κατηγορούμενος, δικαστής κ.λπ.). Ο διδάσκων μπορεί να αξιοποιήσει μεθοδολογικά τους εννοιολογικούς χάρτες (mind maps, c-map tools) για να γίνουν περισσότερο εύληπτες οι διακρίσεις, καθώς επίσης και το σχεδιάγραμμα της σελ. 93. Επίσης, θα μπορούσε η εισαγωγή (6.1) να συνδυαστεί με το δίπολο νόμιμο/ηθικό και την αναφορά στην Αντιγόνη. Σχετικό εκπαιδευτικό υλικό από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων http://foundation.parliament.gr/central.aspx?sId=110I444I1140I646I453616# (κανόνες και νόμοι στην καθημερινή μας ζωή).

3ο παράδειγμα (Πολιτική Παιδεία Α΄ ΓΕΛ) ΚΕΦ. 10: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ 10.1 Το επιχειρείν: ο επιχειρηματίας και η επιχείρηση 10.2 Η παραγωγή προϊόντων 10.2.1 Ανταγωνιστικότητα προϊόντων 10.2.2 Εξωστρέφεια των επιχειρήσεων 10.3 Η καινοτομία 10.4 Κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων 10.5 Διάκριση των επιχειρήσεων 10.5.1 Η νομική μορφή των επιχειρήσεων 10.5.2 Οι επιχειρήσεις κατά τομέα και κλάδο παραγωγής 10.6. Κοινωνικές και μεικτές επιχειρήσεις Α) Κοινωνική Συνεταιριστική επιχείρηση Β) Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα-ΣΔΙΤ 6(+2) Να δοθεί έμφαση στην έννοια της καινοτομίας και της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων. Στις ενότητες 10.5, 10.5.1  10.5.2 ο διδάσκων να εστιάσει κυρίως στους ορισμούς, ομοιότητες/διαφορές  και να επικαιροποιήσει τις μορφές με την προσθήκη των Ι.Κ.Ε. (Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών) και start up (Νεοφυών) επιχειρήσεων. Το 10.6 περιληπτικά.

4ο παράδειγμα (Πολιτική Παιδεία Β΄ ΓΕΛ) ΚΕΦ. 8: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε. 8.4 Ευρωπαίος πολίτης 8.6 Πολιτισμικά χαρακτηριστικά της Ε.Ε 8.7 Το μέλλον της Ε.Ε. 3(+2) Να δοθεί έμφαση στην ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη και στο είδος των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν.

Σχόλιο Θα μπορούσαν οι μαθητές να υλοποιήσουν δραστηριότητες με εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδια που υπάρχουν στις ιστοσελίδες της ΕΕ. Επίσης θα μπορούσε ο/η διδάσκων/ουσα να συζητήσει με τους μαθητές τα νέα δεδομένα (κρίση, δεσμεύσεις και πολιτικές, αμφισβήτηση ευρωπαϊκού ιδεώδους, Brexit, κ.λπ.) αξιοποιώντας εναλλακτικές διδακτικές τεχνικές, όπως π.χ. το debate. Ενδεικτικές ιστοσελίδες: Εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Η Γωνιά του Εκπαιδευτικού): http://europa.eu/teachers-corner/index_el.htm, Παιχνίδια γνώσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Η Γωνιά του Παιδιού): http://europa.eu/kids-corner/index_el.htm Οδηγός ευρωπαϊκών ευκαιριών για εκπαιδευτικούς / σχολεία / μαθητές σχετικά με την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό: http://bookshop.europa.eu/en/erasmus--pbNC0213222/;pgid=Iq1Ekni0.1lSR0OOK4MycO9B0000VUvAqrtL;sid=eXq4qj-9V9q4qmuDLmImDV2YNBmm2HLeZwg=?CatalogCategoryID=tgUKABst4kkAAAEjJ5EY4e5L

Παράδειγμα στην ΚΠΑ-Γ’ Γυμνασίου Παράδειγμα στην ΚΠΑ-Γ’ Γυμνασίου Κεφάλαιο 14:Η Διεθνής Κοινότητα 14.1Η διεθνής κοινότητα και το διεθνές δίκαιο 14.2.1 Οι Διεθνείς Οργανισμοί 14.2.2 ΟΗΕ 14.2.3 ΝΑΤΟ 14.2.4 ΟΑΣΕ 14.2.5 Άλλοι Διεθνείς Οργανισμοί-ΜΚΟ 14.3 Ανθρώπινα Δικαιώματα 4+2 Οι ενότητες 14.2.2, 14.2.3 και 14.2.4 να διδαχτούν περιληπτικά.   Ο διδάσκων να εστιάσει: - στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα δικαιώματα -στην ιστοσελίδα: http://gr.humanrights.com/#/home (Ενωμένοι για τα Ανθρώπινα δικαιώματα) για εκπαιδευτικό υλικό

Παράδειγμα προτεινόμενης δραστηριότητας- στις ΒΑΚΕ –Β’ 4 Παράδειγμα προτεινόμενης δραστηριότητας- στις ΒΑΚΕ –Β’ 4.1 Πολιτικές ιδεολογίες 5η Δραστηριότητα Το τμήμα χωρίζεται σε 4 υποομάδες. Κάθε υποομάδα αναλαμβάνει να απαντήσει σε ένα από τα ακόλουθα 4 ερωτήματα, μέσα σε 27-28 περίπου λεπτά. «Αφού μελετήσετε όλες τις πολιτικές θεωρίες-ιδεολογίες, απαντήστε στα ερωτήματα: ποιες από αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν μισαλλόδοξες και φανατικά ενάντιες στη διαφορετική με αυτές κοινωνικοπολιτική άποψη; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Το πρώτο σκέλος της απάντησης είναι ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ο φασισμός).

ποιες τρεις από αυτές προβλέπουν πάντα ή συχνά τη χρήση βίας προκειμένου να διαμορφωθεί το κοινωνικοπολιτικό σύστημα που επιθυμούν; Η απάντησή σας να τεκμηριώνεται από συγκεκριμένα σημεία των σχετικών ενοτήτων. (Η απάντηση είναι ο σοσιαλισμός, ο αναρχισμός και ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός). ποια πολιτική θεωρία-ιδεολογία βασίζεται κυρίως στο έθνος, ποια βασίζεται κυρίως στη θρησκεία και ποια κυρίως στην ατομική πρωτοβουλία και στην (οικονομική κυρίως) δραστηριότητα του (κάθε) ατόμου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Η απάντηση είναι ο φασισμός, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ο φιλελευθερισμός). ποιες από αυτές αντιστρατεύονται το θεσμό της ιδιοκτησίας και γιατί; (Η απάντηση είναι ο κοινοτισμός, ο αναρχισμός και ο σοσιαλισμός)».

Προτάσεις Ψηφιακού-Εκπαιδευτικού υλικού http://dschool.edu.gr (ψηφιακό σχολείο) http://www.parliament.gr (Βουλή των Ελλήνων) http://europa.eu/teachers-corner/home_el (Ε.Ε. η γωνιά του εκπαιδευτικού) https://www.unhcr.gr (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ) http://aesop.iep.edu.gr (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) http://foundation.parliament.gr/central.aspx?sId=110I444I1140I646I453616# (Ίδρυμα της ΒτΕ) http://www.synigoros.gr (Συνήγορος του πολίτη) http://www.0-18.gr (Συνήγορος του παιδιού) http://stop-bullying.sch.gr (Δράσεις πρόληψης του σχ. εκφοβισμού) http://aesop.iep.edu.gr/ (Αίσωπος-ΙΕΠ) http://www.opengov.gr/ (ηλεκτρονική διακυβέρνηση) https://diavgeia.gov.gr/ (Διαύγεια)

επίσης… http://photodentro.edu.gr/ (φωτόδενδρο)  http://www.e-yliko.gr/ (Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη του ΥΠΠΕΘ)  http://www.demopaideia.gr/  (ΕΚΠΑ-ΠΜΣ Πολιτικής Επιστήμης & Κοινωνιολογίας»   livingdemocracy.gr (εκπαιδευτικό υλικό για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα) https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/html/index.el.html (εκπαιδευτικό υλικό της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) με παιχνίδια και δραστηριότητες για θέματα της οικονομίας  http://www.unesco-hellas.gr/ (UNESCO- Ελληνική Εθνική Επιτροπή)  https://www.unicef.gr/ (UNICEF- Ελληνική Εθνική επιτροπή)

Επιδίωξη: ο κοινωνικός και πολιτικός γραμματισμός ως προς το περιεχόμενο (κοινωνική μάθηση, ανθρώπινα δικαιώματα, οικονομία, πολιτεύματα, κοινωνικά προβλήματα, κ.ά) ως προς τις μεθόδους διδασκαλίας (ανακαλυπτική, διερευνητική μάθηση, ομαδοσυνεργατική, βιωματική, project, διαφοροποιημένη) .

για να βοηθηθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες ν αποκτήσουν εκείνες τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, κριτικής σκέψης, δημιουργικότητας, ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν την κοινωνική πραγματικότητα. να αντιληφθούν τις έντονες σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ κοινωνίας-οικονομίας-πολιτικής και τη δική τους δυνατότητα αλληλεπίδρασης μέσω των κοινωνικών θεσμών. να εξοικειωθούν με τον τρόπο προσέγγισης των κοινωνικών προβλημάτων

και τελικά… να προετοιμαστούν για τον ρόλο του ενεργού πολίτη με όρους ατομικής και συλλογικής ευθύνης

Τι ζητάμε από τον εκπαιδευτικό: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να είναι η δημιουργία εκείνου του γόνιμου περιβάλλοντος το οποίο θα διευκολύνει, θα στηρίζει και θα προωθεί τη μαθησιακή διαδικασία με εκείνους τους τρόπους οι οποίοι θα ενισχύσουν κάθε μαθητή ξεχωριστά και όλους μαζί να κατακτήσουν την ουσιαστική γνώση (όχι μόνο τη χρήσιμη) και την κριτική σκέψη ώστε να μπορούν να διατυπώνουν ένα «επειδή» σε κάθε «γιατί;»