Τίτλος Μαθήματος Ενότητα #: 3η Όνομα Καθηγητή: Χρήστος Τερέζης Σχολή: Σ.Α.Κ.Ε. Τμήμα: Φιλοσοφίας

2 Τίτλος Ενότητας Στο προηγούμενο μάθημα συζητήθηκε το θέμα ότι στην αρχαία Ελλάδα εισάγεται ο παράγων της παιδαγωγικής στον τρόπο με τον οποίο θα συγκροτηθεί η ηθική και η πολιτική παιδεία των ανθρώπων. Για να έχει η δημοκρατία ως πολίτευμα τα αποτελέσματα που η ίδια ευαγγελίζεται, δίπλα στους πολιτικούς θεσμούς που προάγουν το δίκαιο πρέπει να τοποθετεί την αγωγή.

3 Τίτλος Ενότητας Η Γυμναστική και η μουσική είναι από τα βασικότερα μαθήματα σε συνδυασμό με την ευρύτερη αγωγή, για την επίτευξη του «νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ»

4 Τίτλος Ενότητας Το παράδειγμα του Ιπποκράτη Ο Ιπποκράτης ως ιατρός κρίνει ότι όταν εισάγεται η σκέψη του στο να διορθώσει την κατάσταση ενός ασθενή, ο οποίος υφίσταται το άλγος, η προοπτική του δεν εξαντλείται στο πώς θα τον θεραπεύσει μόνο· μέσα από τη θεραπεία θα δώσει τη δυνατότητα στο άτομο να μετέχει εκ νέου του πολιτιστικού αγαθού. Όταν απευθύνεται σε έναν ασθενή απευθύνεται σε ασθενή και όχι σε ασθένεια. Αντιμετώπιζε δηλαδή το κάθε άτομο ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις γενικότερες συνθήκες υπό τις οποίες αναπτύχθηκε η ασθένεια.

5 Τίτλος Ενότητας Ο Σωκράτης Ο Σωκράτης μελετούσε την φυσιογνωμία, την ιδιοσυστασία του κάθε μαθητή του και παρενέβαινε διδακτικά ή παιδαγωγικά όταν είχε μελετήσει ουσιαστικά το πρόσωπο στο οποίο επρόκειτο να απευθυνθεί. Προσέβλεπε στην αρχή της ιδιαιτερότητας: ο κάθε μαθητής είναι το ιδιαίτερο και ανεπανάληπτο πρόσωπο με το οποίο πρόκειται να επικοινωνήσει.

6 Τίτλος Ενότητας Όταν ο Σωκράτης ασκεί την διαλεκτική, ασκεί έναν κριτικό έλεγχο. Δεν απευθύνεται, δηλαδή, εκείνη την ώρα μόνο στους μαθητές αλλά στο ευρύτερο σύστημα μέσα στο οποίο οι μαθητές έχουν διαμορφωθεί και συγκροτηθεί ως προσωπικότητες. Μέσα από αυτού του είδους τη διαλεκτική, προσπαθεί να εγείρει στους μαθητές του την κριτική δυνατότητα, ώστε από ένα σημείο και εκείθεν να δύνανται οι ίδιοι να εντοπίζουν τα λάθη τους και μέσα από τα εργαλεία, τα οποία οι ίδιοι θα επιλέξουν να το ξεπεράσουν.

7 Τίτλος Ενότητας Ο Σωκράτης προσπαθεί να μεταμορφώσει τους μαθητές του σε κριτικά υποκείμενα, ικανά να αυτοβελτιώνονται, και την ίδια στιγμή μεταμορφώνεται και ο ίδιος, υπάγοντας τον εαυτό του στη διαλεκτική. «Γηράσκων ἀεί διδασκόμενος»: δεν πρόκειται απλώς για διεύρυνση των εγκυκλοπαιδικών γνώσεων, αλλά το πώς το ίδιο το άτομο αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως ένα άτομο το οποίο ευρίσκεται συνεχώς σε μία διαδικασία τροποποίησης/τροπικότητας.

8 Τίτλος Ενότητας Η διαλεκτική Η παιδαγωγική παρέμβαση, την οποία ασκεί ο διδάσκαλος στον νέο πρέπει να γίνεται με την διαλεκτική Αποτελεί συστατικό της δημοκρατίας, καθώς η διαλεκτική στηρίζεται στη διατύπωση στη διαχείριση και στην ανταλλαγή απόψεων, αντίθετων μεταξύ τους αρκετές φορές Αποτελεί συλλογική αξία, διότι, μέσω αυτής, οι αντιτιθέμενες απόψεις έρχονται σε σύνθεση μεταξύ τους υπό το πρίσμα της συλλογικότητας Διευρύνει τις κοινωνικές διαστάσεις του ανθρώπινου υποκειμένου Για να έχει αποτέλεσμα πρέπει να είναι και επιστημονικά δομημένη, ανεξάρτητα με το μάθημα με το οποίο διδάσκεται Οι ερωτήσεις από τον διδάσκοντα τίθενται με τέτοιον τρόπο, ώστε να καθοδηγηθεί κατάλληλα ο μαθητής.

9 Τίτλος Ενότητας Δικαιοσύνη Στην αρχαία Ελλάδα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι φυσικοί νόμοι είναι έκφανση της δικαιοσύνης. Όταν κάνουμε αναφορά στη φυσική δικαιοσύνη εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το φυσικό σύμπαν. Δηλαδή, στην κανονικότητα συγκεκριμένων νόμων που ρυθμίζουν την τάξη στο σύμπαν σε επίπεδο μακρόκοσμου. Δίκαιος είναι ο «τὰ εαὑτού πράττειν», αυτό προϋποθέτει ενδελεχή ανάγνωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, καταγραφή των ταλέντων και των ικανοτήτων που ο καθένας μας έχει.

10 Τίτλος Ενότητας Η αρχή της εξειδίκευσης Ο κάθε άνθρωπος λαμβάνεται από την παιδεία ως ξεχωριστό άτομο, το οποίο καλείται να αξιοποιήσει το γνωστικό αγαθό και να το καταστήσει κοινωνικό. Σε αυτό που παρέχεται από τον δάσκαλό ο κάθε μαθητής συμμετέχει με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο.

11 Τίτλος Ενότητας Ελευθερία Η ελευθερία συντονίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια Ετυμολογικά προέρχεται από το ἐλεύσομαι (μέλλοντας του έρχομαι) είναι κάτι το οποίο θα κατακτηθεί ή μία έννοια συνεχώς υπό κατάκτηση. Αριστοτέλης: ελευθερία είναι ο σκοπός, τον οποίο πρέπει να εξυπηρετεί κάθε πολιτικό σύστημα

12 Τίτλος Ενότητας Πρόσωπο Έχει σχέση με την ιδιαιτερότητα με το πώς υπάρχει η ατομική αυτονοηματοδότηση και αυτονομοθέτηση. Έχει να κάνει με το πώς το πρόσωπο συγκροτεί τον εαυτό του σε μία προοπτική απαλλαγής από αναγκαιότητες που προκύπτουν από το περιβάλλον. Ετυμολογία προσ+ὄψομαι Ὄψις το άνοιγμα που συνεχώς θα διεκδικώ Εγώ θα καταστώ ότι λέει η λέξη μέσα από τη διαρκή αναφορά μου προς κάποιον άλλον.

13 Τίτλος Ενότητας Ελευθερία και πολιτικό σύστημα Εάν θέλουμε να αξιολογήσουμε θετικά ένα πολιτικό σύστημα ή ένα πολίτευμα πρέπει να το εξετάσουμε υπό την προοπτική κατά την οποία πραγματοποιεί την αξία της ελευθερίας. Ενέχει, ωστόσο, ο κίνδυνος το κάθε άτομο να ερμηνεύσει την ελευθερία υπό τα υποκειμενικά του κριτήρια. Επομένως, δίπλα από την αξία της ελευθερίας πρέπει να τοποθετείται η αξία της δικαιοσύνης, η οποία θέτει τα όρια στο άτομο και διαφυλάττει την ελευθερία ως κοινωνικό αγαθό.

14 Τίτλος Ενότητας Κυριότερες σχολές της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας Η φυσική φιλοσοφία κυρίως αναπτύσσεται στα δύο άκρα του τότε ελληνισμού – Στην κάτω Ιταλία: Πυθαγόρεια σχολή Και σχολή της Ελέας με κυρίους εκπροσώπους τον Ξενοφάνη, τον Παρμενίδη και τον Ζήνωνα – Σικελία – Μικρά Ασία σχολή της Μιλήτου και αργότερα των Κλαζομενών

15 Τίτλος Ενότητας Στην Αθήνα έχουμε την εμφάνιση των σοφιστών και του Σωκράτη Ακολουθούν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης Οι ανωτέρω φιλόσοφοι εμβαθύνουν στην ηθική και πολιτική φιλοσοφία

Τέλος Ενότητας

17 Τίτλος Ενότητας Η βιβλιογραφία αναφέρεται αναλυτικώς στις σημειώσεις της αντίστοιχης ενότητας.

18 Τίτλος Ενότητας Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

19 Τίτλος Ενότητας Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.