Η ΚΑΠ μετά το 2014 : Επισημάνσεις & Θέσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ Σενάρια Σύγκλισης Ενισχύσεων Εισήγηση : κ. Γιάννης Κολυβάς Προϊστάμενος Γρ. Βρυξελλών ΠΑΣΕΓΕΣ Αθήνα, 14 Μαρτίου 2014 Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Γεωργίας & Αγροτικής Ανάπτυξης

Η νέα Κ.Α.Π. είναι “a la carte”. Έχει χάσει όλα τα «κοινά» χαρακτηριστικά της και αυτό ενέχει τον κίνδυνο για μερική ή ολική επανεθνικοποίησή της μετά το 2020.

(Γράφημα 2) (EE-28)

Όλα τα κράτη μέλη με ενισχύσεις ανά εκτάριο χαμηλότερες του 90% του μέσου όρου της ΕΕ θα καλύψουν το 1/3 της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου και του μέσου όρου της προσεχούς προγραμματικής περιόδου Κερδισμένοι ( ) : Λετονία (+107%), Εσθονία (+67%), Ρουμανία (+50%), Βουλγαρία (+37%), Λιθουανία (+36%) Χαμένοι : Ολλανδία (-18,4%), Βέλγιο (-17,8%), Δανία (-16%), Ιταλία (-15,2%), Γερμανία (-14,3%), Γαλλία (-12,7%) Ελλάδα : Από 2,22 δις € (2013) σε 1,95 δις € το 2020, μείωση κατά 12% (σε σταθ. τιμές) Επισημάνσεις – Ανακατανομή ενισχύσεων

Επισημάνσεις – Πρασίνισμα της ΚΑΠ Αν και έχουν αμβλυνθεί κάπως οι απαιτήσεις για τον λεγόμενο οικολογικό προσανατολισμό των ενισχύσεων (πρασίνισμα) η υποχρεωτική διατήρηση του “οικολογικού συντελεστή” στο 5% και από το 2017 στο 7% θα θέσει εκτός παραγωγής σημαντικό μέρος καλλιεργήσιμων εκτάσεων (απώλεια διατροφικού παραγωγικού δυναμικού) Παραμένει ο κίνδυνος εφαρμογής γραφειοκρατικών διαδικασιών, δύσκολα διαχειρίσιμων, με προσθήκη διοικητικού φόρτου στους παραγωγούς. Θεωρείται ως αρνητικό στοιχείο η επιστροφή στις Βρυξέλλες των πόρων της πράσινης ενίσχυσης που δεν απορροφώνται από ένα κράτος μέλος

Επισημάνσεις – Ενεργοί αγρότες Πρέπει να ενισχυθεί ο “αρνητικός κατάλογος” που αποκλείει από τις ενισχύσεις δραστηριότητες που δεν εντάσσονται στον ορισμό των “ενεργών γεωργών” Πρέπει, στο μέτρο του επιτρεπτού, να αποκλειστεί η δυνατότητα χαρακτηρισμού ως “ενεργών γεωργών” εκείνων των οποίων οι ενισχύσεις υπερβαίνουν κατά 5% μόνο το εισόδημα από μη-γεωργικές δραστηριότητες Πρέπει, στο μέτρο του επιτρεπτού, να αποκλειστεί κάθε κίνδυνος να λαμβάνουν ενισχύσεις δικαιούχοι που δεν ασκούν ουσιαστικά καμία γεωργική δραστηριότητα

Επισημάνσεις – Ενίσχυση στο βαμβάκι Το ύψος της ετήσιας ενίσχυσης στην καλλιέργεια βάμβακος εμφανίζεται μειωμένο σε σχέση με εκείνο που ισχύει. Το ποσό αναφοράς για την Ελλάδα ήταν μεγαλύτερο (251,75 €) από το προβλεπόμενο (234,18 €), με αποτέλεσμα να μειώνεται η συνδεδεμένη ενίσχυση του προϊόντος κατά 14 εκατ. € (από 201 εκατ. € σε 187 εκατ. €).

Υφιστάμενη κατάσταση (στοιχεία 2012) Ανομοιόμορφη κατανομή των ενισχύσεων, αλλά και της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης, μεταξύ των Περιφερειών και των Νομών της χώρας σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας (Κρήτη : 628 €/Ηα, Ήπειρος : 188 €/ha, Ζάκυνθος : 1025 €/ha, Χίος 105 €/ha) Σημαντικές αποκλίσεις στην κατανομή της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης με αγρονομικά κριτήρια (καλλιεργούμενες εκτάσεις και βοσκότοποι, σε ορεινές και πεδινές περιοχές).

Θέσεις : Στρατηγική-προτεραιότητες Στρατηγική : Διατροφική επάρκεια, αειφορική διαχείριση πόρων, ανάπτυξη με κριτήρια σύγκλισης και συνοχής, διατήρηση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού- ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές, νησιωτικές περιοχές Πολιτικές προτεραιότητες : - Επικέντρωση στους τομείς και κλάδους στους οποίους παρουσιάζεται μεγαλύτερο το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων - Διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής εσωτερικής σύγκλισης με αναπτυξιακά κριτήρια - Σταδιακή εφαρμογή της σύγκλισης, έτσι ώστε να είναι πολιτικά διαχειρίσιμη.

α/αΚατηγορίαΆρθροΣυνοπτική περιγραφή ΌριαΕφαρμογή 1Εθνικά ανώτατα όρια άμεσων ενισχύσεων 6Όπως στο Παρ. ΙΙΥποχρεωτική 2Αναδιανεμητική ενίσχυση41, 42Μέχρι 65% μέσης εθνικής ή περιφερειακής ενίσχυσης ανά ha (μέχρι 30ha) Προαιρετική 3Πράσινη ενίσχυση43 έως 47Το 30% ετησίως του ανώτ. εθνικού ορίου Υποχρεωτική (η εφαρμογή εσωτερικής σύγκλισης προαιρετική) 4Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς 48, 49Μέχρι το 5% του ετήσιου εθνικού ανωτ. ορίου Προαιρετική 5Ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας 50, 51Μέχρι το 2% του ετήσιου εθνικού ανωτ. ορίου (μεταξύ 25 και 29ha) Υποχρεωτική 6Συνδεδεμένη στήριξη52 έως 55Μέχρι το 8% του ετήσιου εθν. ανώτατου ορίου (υπό προϋποθέσεις έως το 13%) πλέον 2% για πρωτεϊνούχες καλλιέργειες Προαιρετική 7Καθεστώς μικροκαλλιεργητών 61 έως 65Μέχρι το 10% του ετήσιου εθν. ανώτατου ορίου. Προαιρετικό 8Βασική ενίσχυση21 έως 29Προκύπτει μετά την αφαίρεση από το ετήσιο εθνικό ανώτ. όριο των μέγιστων ποσών των ενισχύσεων υπ’ αριθ. 2,3,4,5 και 6 Υποχρεωτική η εφαρμογή εσωτερικής σύγκλισης 9Εθνικό απόθεμα και περιφερειακά αποθέματα 30, 31Μέχρι 3% με ετήσια ποσοστιαία γραμμική μείωση της βασικής ενίσχυσης Προαιρετικό Καν. (ΕΕ) 1307/2013

Μεθοδολογία, επιλογές Ενδεικτική διάρθρωση άμεσων ενισχύσεων ΚΑΠ Επιλογές, Σύγκλιση (Εκατ. ευρώ, τρέχουσες τιμές) & 2020 Εθνικό Ανώτατο Όριο 2.039, , , , ,18 Αναδιανεμητική ενίσχυση 0,00 Πράσινη Ενίσχυση (υποχρεωτική) 30%611,74604,53597,32590,74584,15 Ενίσχυση για περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (προαιρετική) 5%101,96100,7699,5598,4697,36 Ενίσχυση νέων γεωργών (υποχρεωτική) 2%40,7840,3039,8239,3838,94 Συνδεδεμένες ενισχύσεις (προαιρετική, 8% και 2% πρωτεϊνούχα) 10%203,91201,51199,11196,91194,72 Ενισχύσεις μικρών καλλιεργητών (προαιρετική) 8%163,13161,21159,29157,53155,77 Ανώτατο Όριο Βασικής Ενίσχυσης 1.080,731068, , , ,01 Εθνικό Απόθεμα 2%21,6121,3621,1020,8720,64 Βασική ενίσχυση προς περιφερειοποίηση 1.059, , , , ,37 Πράσινη Ενίσχυση προς περιφερειοποίηση 611,74604,53597,32590,74584,15 Σύνολο ενισχύσεων προς περιφερειοποίηση 1.670, , , , ,52

Μεθοδολογία, επιλογές Ενδεικτική διάρθρωση άμεσων ενισχύσεων ΚΑΠ Επιλογές, Σύγκλιση (Εκατ. ευρώ, τρέχουσες τιμές) & 2020 Εθνικό Ανώτατο Όριο 2.039, , , , ,18 Αναδιανεμητική ενίσχυση 0,00 Πράσινη Ενίσχυση (υποχρεωτική) 30%611,74 -1,18%-1,19%-1,10% 584,15 Ενίσχυση για περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (προαιρετική) 5%101,9697,36 Ενίσχυση νέων γεωργών (υποχρεωτική) 2%40,7838,94 Συνδεδεμένες ενισχύσεις (προαιρετική, 8% και 2% πρωτεϊνούχα) 10%203,91194,72 Ενισχύσεις μικρών καλλιεργητών (προαιρετική) 8%163,13155,77 Ανώτατο Όριο Βασικής Ενίσχυσης 1.080, ,01 Εθνικό Απόθεμα 2%21,6120,64 Βασική ενίσχυση προς περιφερειοποίηση 1.059, ,37 Πράσινη Ενίσχυση προς περιφερειοποίηση 611,74584,15 Σύνολο ενισχύσεων προς περιφερειοποίηση 1.670, ,52

Παραδοχές Κανόνας του 90% Αν η Αρχική Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος (ΑΜΑΔ) για έναν αγρότη < 90% της ΜΑΔ (2019), θα πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον κατά το 1/3 της διαφοράς (90% ΜΑΔ (2019) – ΑΜΑΔ) Κανόνας του 60% Μετά την εφαρμογή της αύξησης του κανόνα 90%, ελέγχονται οι ατομικές ΜΑΔ (2019) ώστε να μην έχουν αξία μικρότερη από το 60% της μέσης τιμής ΜΑΔ (2019) της καθορισμένης περιφέρειας Η αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων που προκύπτει από την εφαρμογή των παραπάνω, συνεπάγεται και μειώσεις σε αξίες δικαιωμάτων που έχουν υψηλότερη τιμή (σύγκλιση προς μέση τιμή ΜΑΔ (2019). Για να επιτευχθεί, δίνονται οι επιλογές: Α. Ελεύθερες μειώσεις: ευχέρεια του κ-μ να αποφασίσει την επιβολή των απαραίτητων μειώσεων Β. Κανόνας του 30% Δίνεται δυνατότητα υιοθέτησης ενός ανώτατου ορίου μείωσης (30%) που μπορεί να υποστεί ένας παραγωγός στην ΜΑΔ. Η ΜΑΔ (2019) δεν μπορεί να είναι < 70%.

Σενάρια σύγκλισης ενισχύσεων Διοικητικά κριτήρια Σενάριο 1: Μια ενιαία Περιφέρεια Σενάριο 2: Δεκατρείς (13) Διοικητικές Περιφέρειες Αγρονομικά κριτήρια Σενάριο 3: Δύο (2) Περιφέρειες: Ι) Καλλιεργούμενες εκτάσεις ΙΙ) Βοσκότοποι Υποσενάριο: Πρόσθετη ενίσχυση στους βοσκοτόπους Σενάριο 4: Τέσσερις (4) Περιφέρειες: Ι) Καλλιεργούμενες Πεδινές Εκτάσεις ΙΙ) Καλλιεργούμενες Ορεινές Εκτάσεις ΙΙΙ) Βοσκότοποι Πεδινές Εκτάσεις ΙV) Βοσκότοποι Ορεινές Εκτάσεις Υποσενάριο: Πρόσθετη ενίσχυση στους βοσκοτόπους

Σενάριο 1: Ενιαία Περιφέρεια Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 755 εκατ. € (7,6%) 20% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους (από 320 εκατ. € το 2015 σε 518 εκατ. € το 2019, ↑ 62%)

Σενάριο 2: Δεκατρείς αυτοδιοικητικές περιφέρειες Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 726 εκατ. € (7,3%) 19% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους (από 320 εκατ. € το 2015 σε 507 εκατ. € το 2019, ↑ 59%) Οι πόροι στις περιφέρειες μειώνονται οριζόντια κατά 4,5%, ποσοστό μείωσης του εθνικού φακέλου Εντός των νομών της περιφέρειας θα υπάρξουν αυξομειώσεις.

Σενάριο 3 Αγρονομικά κριτήρια Δύο (2) Περιφέρειες: Ι) Καλλιεργούμενες Εκτάσεις ΙΙ) Βοσκότοποι ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες ,7252,05% ,4780,88%458,13 Βοσκότοποι ,6047,95% ,1919,12%117,57 Σύνολο , ,66

Σενάριο 3: Δύο Περιφέρειες: Καλλιέργειες - Βοσκότοποι Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 468 εκατ. € (4,7%) 0% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους

Σενάριο 3: Δύο περιφέρειες: Καλλιεργ. εκτάσεις – Βοσκότοποι Υποσενάριο: Μεταφορά πρόσθετων πόρων σε βοσκότοπους ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες ,7252,05% ,4780,88%458,13 Βοσκότοποι ,6047,95% ,1919,12%117,57 Σύνολο , ,66 ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες ,7252,05% ,0370,40%398,78 Βοσκότοποι ,6047,95% ,2029,60%182,00 Σύνολο , ,23

Υποσενάριο: Δύο Περιφέρειες: Καλλιέργειες - Βοσκότοποι Μεταφορά πρόσθετων πόρων σε βοσκότοπους Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 459 εκατ. € (4,61%) 13% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους (από 320 εκατ. € το 2015 σε 473 εκατ. € το 2019, ↑ 48%)

Σενάριο 4 Αγρονομικά κριτήρια Τέσσερις (4) Περιφέρειες: Ι) Καλλιεργούμενες Πεδινές Εκτάσεις ΙΙ) Καλλιεργούμενες Ορεινές Εκτάσεις ΙΙΙ) Βοσκότοποι Πεδινές Εκτάσεις ΙV) Βοσκότοποι Ορεινές Εκτάσεις

Αγρονομικό Σενάριο με 4 περιφέρειες ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες Πεδινές ,0617,82% ,9933,55%555,12 Καλλιέργειες Ορεινές ,6634,23% ,1547,33%407,63 Βοσκότοποι Πεδινοί ,622,74% ,641,38%148,52 Βοσκότοποι Ορεινοί ,9845,21% ,1617,74%115,69 Σύνολο , ,94

Σενάριο 4: Τέσσερεις Αγρονομικές Περιφέρειες Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 412 εκατ. € (4,13%) 0% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους

Αγρονομικό Σενάριο με 4 περιφέρειες: Υποσενάριο: Μεταφορά πρόσθετων πόρων σε βοσκότοπους ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες Πεδινές ,0617,82% ,9933,55%555,12 Καλλιέργειες Ορεινές ,6634,23% ,1547,33%407,63 Βοσκότοποι Πεδινοί ,622,74% ,641,38%148,52 Βοσκότοποι Ορεινοί ,9845,21% ,1617,74%115,69 Σύνολο , ,94 ΠεριφέρειεςΕκτάσεις (ha) Επιδότηση 2019 (€) Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος 2019 (€/ha) Καλλιέργειες Πεδινές ,0617,82% ,5330,54%505,21 Καλλιέργειες Ορεινές ,6634,23% ,5647,37%408,00 Βοσκότοποι Πεδινοί ,622,74% ,461,70%183,00 Βοσκότοποι Ορεινοί ,9845,21% ,3420,39%133,00 Σύνολο , ,89

Υποσενάριο: Τέσσερεις Αγρονομικές Περιφέρειες Μεταφορά πρόσθετων πόρων σε βοσκότοπους Μεταβολές πόρων (%) λόγω σύγκλισης Συνολική σύγκλιση : 421 εκατ. € (4,23%) 3,7% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων μεταφέρονται στους βοσκοτόπους (από 320 εκατ. € το 2015 σε 353 εκατ. € το 2019, ↑ 10%)

Συμπεράσματα Σενάριο 1: Ενιαία Περιφέρεια Μεγάλο ποσοστό σύγκλισης (755 εκατ. € - 7,6%) Σημαντική μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους (20% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. € το 2015 σε 515 εκατ. € το 2019, ↑ 62%) Απλό στην εφαρμογή Μικρός διοικητικός φόρτος Αγνόηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων Σενάριο 2: 13 Διοικητικές Περιφέρειες Σημαντική σύγκλιση εντός των διοικητικών περιφερειών – αναδιανομή εντός των νομών της περιφέρειας (726 εκατ. € - 7,3%) Σημαντική μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους (19% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. € το 2015 σε 507 εκατ. € το 2019, ↑ 59%) Σημαντικός διοικητικός φόρτος Αγνόηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων 28

Συμπεράσματα Σενάριο 3: Δύο Περιφέρειες (Καλλιεργούμενες εκτάσεις – Βοσκότοποι) Περίπτωση Ι Μικρότερη σύγκλιση (468 εκατ. € - 4,70%) Μηδενική μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους Μικρή μοναδιαία αξία δικαιώματος στους βοσκότοπους (117,57 €/ha) Εκτίμηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων Περίπτωση ΙΙ: ενίσχυση στους βοσκότοπους Αξιόλογη μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους (13% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. € το 2015 σε 473 εκατ. € το 2019, ↑ 48%) Μοναδιαία αξία δικαιώματος στους βοσκότοπους (182 €/ha) 29

Συμπεράσματα Σενάριο 4: Τέσσερις Περιφέρειες: Καλλιεργούμενες εκτάσεις (Πεδινές & Ορεινές) Βοσκότοποι (Πεδινοί & Ορεινοί) Περίπτωση Ι Μικρή σχετικά σύγκλιση (412 εκατ. € - 4,13%) Μηδενική μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους Μεγαλύτερο διοικητικό φόρτο Εκτίμηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων Περίπτωση ΙΙ: μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους Μικρή σχετικά σύγκλιση (421 εκατ. € - 4,23%) Μικρή μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους (3,7% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. € το 2015 σε 353 εκατ. € το 2019, ↑ 10%) 30

Γενικά συμπεράσματα Ανεξάρτητα του σεναρίου επιλογής: Θα αυξηθεί η Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος (ΜΑΔ) Διοικητικής Περιφέρειας (και Νομού) που η σημερινή του αξία είναι σημαντικά μικρότερη της μέσης τιμής (αντίστροφα θα μειωθεί για Διοικητική Περιφέρεια και Νομούς με υψηλή μέση τιμή). Θα αυξηθεί η ΜΑΔ Παραγωγού που η σημερινή του αξία είναι σημαντικά μικρότερη της μέσης τιμής (αντίστροφα θα μειωθεί για Παραγωγούς με υψηλή σημερινή μέση τιμή). Θα γίνει μετακίνηση χρημάτων μεταξύ των παραγωγών (εκτιμάται ότι οι κερδισμένοι θα είναι περισσότεροι των χαμένων). Το ύψος της μετακίνησης εξαρτάται α) από το ποσό του εθνικού φακέλου που θα διατεθεί ανά περιφέρεια και β) από την επιλογή του αλγορίθμου σύγκλισης (ολική %, τήρηση μόνο του 60% ή τήρηση του 60% και του 30%). Εν γένει, όσο μικρότερο είναι το πλήθος των περιφερειών, τόσο μεγαλύτερη είναι η σύγκλιση.

Υπολογιστικά (και κατ' επέκταση διοικητικά) είναι ευκολότερη η αντιμετώπιση μικρού πλήθους περιφερειών. ΠΑΣΕΓΕΣ: Στήριξη σε όσους παράγουν Τήρηση της ρήτρας 60% και 30% Συμμετοχή της πράσινης ενίσχυσης στην εσωτερική σύγκλιση Στήριξη της κτηνοτροφίας Σταδιακή σύγκλιση, χωρίς ισοπεδωτικές λογικές

Ευχαριστώ για την προσοχή σας