ΛΟΓΙΚΗ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β΄ ΚΑΙ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ι. Περιγραφή του μαθήματος Μάθημα: Επιλεγόμενο - εξεταζόμενο Κατεύθυνση: «Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών» Τάξεις: Β΄ και Γ΄ Λυκείου Διδακτικός χρόνος: τέσσερις (4) δ.π. την εβδομάδα. Η διδακτέα ύλη («τι») και η διδακτική μεθοδολογία («πώς») του μαθήματος, λαμβάνει υπόψη: (α) την απουσία προγενέστερης επαφής των μαθητών/τριών με το αντικείμενο της Φιλοσοφίας και της Λογικής. (β) το γεγονός ότι το μάθημα δεν διδάσκεται πάντοτε από εκπαιδευτικούς ειδικευμένους/νες στη Φιλοσοφία και τη διδακτική της. (γ) το γεγονός ότι αποτελεί επιλεγόμενο, πλην όμως εξεταζόμενο, μάθημα.

ΙΙ. Γενικοί σκοποί του μαθήματος (1) Η διαφορετική σύλληψη και θεώρηση της πραγματικότητας. (2) Η καλλιέργεια δεξιοτήτων του «κρίνειν» και του «σκέπτεσθαι», όπως διαμορφώθηκαν από την αρχαία ελληνική-φιλοσοφική σκέψη μέχρι και τη σύγχρονη δυτική φιλοσοφία. (3) Η διαμόρφωση ανθρώπων, πολιτών και επιστημόνων ικανών να απορούν και να σκέφτονται αντιλαμβανόμενοι/νες τη διαρκή εξέλιξη της σκέψης και της γνώσης. (4) Η κατάκτηση του μέγιστου δυνατού βαθμού αυτογνωσίας, αυτοσυνειδησίας και αυτοκαθορισμού μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

ΙΙΙ. Διδακτικός χρόνος του μαθήματος Εβδομαδιαίος διδακτικός χρόνος: τέσσερις (4) δ.π. Συνολικός διδακτικός χρόνος: εκατόν τριάντα δύο (132) δ.π. Διδ. Περίοδοι Διαθέσιμος Διδακτικός Χρόνος120 Παρουσίαση Συνθετικών – Ερευνητικών Εργασιών (Projects) 8 Επαναλήψεις – Αξιολογήσεις 4 Σύνολο132

… Διδακτικός χρόνος του μαθήματος και «Συνθετικές-Ερευνητικές Εργασίες» Υποχρεωτικά μία «Συνθετική/Ερευνητική Εργασία (Project)». Οι δ.π. για «Συνθετικές/Ερευνητικές Εργασίες (Projects)» εντάσσονται λειτουργικά στις 124 δ.π. του μαθήματος. Αναγκαία η διακριτική καθοδήγηση των μαθητών/τριών κατά τη διάρκεια ολόκληρου του τετραμήνου.

ΙV. Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας (1) «Θεματικές Ενότητες» (θεμελιακά φιλοσοφικά ερωτήματα) (2) «Επιμέρους Θεματικές Ενότητες» (επιμέρους περιεχόμενο των «Θεματικών Ενοτήτων») (3) «Δείκτες Επιτυχίας» (μαθησιακά αποτελέσματα: αναφέρονται στον μαθητή και τα επιτεύγματά του) (4) «Δείκτες Επάρκειας» (τι πρέπει να διδαχθεί: αναφέρονται στον εκπαιδευτικό και στα διδακτέα) (5) «Διδακτικές περίοδοι» (1 έως 5 δ.π. για κάθε «Επιμέρους Θεματική Ενότητα») (6) «Διδακτικά Εγχειρίδια» (παραπομπή σε συγκεκριμένες σελίδες των σχολικών βιβλίων) (7) «Πρωτογενείς πηγές» (για εμβάθυνση / Projects) (8) «Δευτερογενείς πηγές» (για εμβάθυνση / Projects)

… Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Στο τέλος του Αναλυτικού Προγράμματος Λογικής- Φιλοσοφίας υπάρχει κατατοπιστική βιβλιογραφία που αφορά: (Ι) στην «Εισαγωγή στη Φιλοσοφία» (ΙΙ) στην «Ιστορία της Φιλοσοφίας» (ΙΙΙ) στη «Διδακτική της Φιλοσοφίας» (ΙV) σε «Λεξικά της Φιλοσοφίας» (V) σε «Ελληνικά Περιοδικά»

… Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Β΄ Λυκείου - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Εξετάζονται ζητήματα όπως: «το φιλοσοφικό ερώτημα», «το φιλοσοφικό επιχείρημα», «ο άνθρωπος και ο κόσμος», «η Φιλοσοφία και η επιστήμη», η «Φιλοσοφία και η κοινωνία», «η Φιλοσοφία και η ιστορία», «η γλώσσα, η σκέψη και η πραγματικότητα», «η σκέψη πάνω στη σκέψη», «η λέξη και το νόημα», «η αλήθεια και η αληθοφάνεια» κ.ά.

… Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Β΄ Λυκείου – ΛΟΓΙΚΗ Εξετάζονται ζητήματα όπως: «η λογική των επιχειρημάτων», «η εγκυρότητα των επιχειρημάτων», «η απόδειξη», «η αληθοτιμή της πρότασης», «οι σύνδεσμοι και οι πίνακες αληθοτιμών», «η συμβολική γλώσσα και οι προτασιακές μεταβλητές», «ο προτασιακός τύπος», «η ταυτολογία και η αντίφαση» κ.ά.

… Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Γ΄ Λυκείου - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Εξετάζονται ζητήματα Μεταφυσικής, Ηθικής και Αισθητικής όπως: «ο νους», «η πράξη», «η τεχνητή νοημοσύνη», «οι αξίες, ο ηθικός άνθρωπος και οι νόμοι», «ηθική σκέψη και ηθική πράξη», «το δίκαιο, η κοινωνία και η πολιτεία», «ο οικουμενικός άνθρωπος», «Αισθητική», κ.ά.

… Ιδιαίτερη δομή του Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Γ΄ Λυκείου - ΛΟΓΙΚΗ Επαναφέρονται (χωρίς εμβάθυνση) ζητήματα που οι μαθητές/τριες έχουν διδαχτεί στη Β΄ Λυκείου και τα οποία αφορούν στην Προτασιακή Λογική και κυρίως στα όσα σχετίζονται με το «Επιχείρημα» - την εγκυρότητα και την ορθότητά του - και τα οποία οι μαθητές συναρμόζουν με τα αντίστοιχα θέματα που εξετάζουν στις θεματικές ενότητες της Φιλοσοφίας.

V. Διδακτική Μεθοδολογία Ο/Η μαθητής/τρια αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται ως οντότητα, ως πρόσωπο και ως αξία του/της οποίου/οποίας η ικανότητα της σκέψης πρέπει να χειραφετηθεί και να διευρυνθεί. Ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να στοχεύει, πρωτίστως, στην εκδίπλωση της σκέψης του/της μαθητή/τριας και στην αποκάλυψη του φύσει ενυπάρχοντος περιεχομένου. Η διδασκαλία δομείται στη συζήτηση, στη βάση εισαγωγικών, κυρίως, ερωτημάτων που λειτουργούν εναυσματικά για την περαιτέρω ανάπτυξη των νοηματικών αξόνων της κάθε «Θεματικής Ενότητας». Ο/Η εκπαιδευτικός καλείται να αποφύγει τον ρητορικό σχολαστικισμό και τη μετάδοση γνώσεων ξεκομμένων από το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι των μαθητών/τριών.

VΙ. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση (προφορική, γραπτή, διαγνωστική, διαμορφωτική, τελική), που έχουν στη διάθεσή τους οι εκπαιδευτικοί, συνιστά συνεχή και ανοικτή διαδικασία, η οποία αποτελεί οργανικό τμήμα της διδακτικής μεθοδολογίας. Οι εκπαιδευτικοί ελέγχουν τον βαθμό αποτελεσματικότητας των μεθόδων και των στρατηγικών που εφάρμοσαν, αλλά και των μέσων που χρησιμοποίησαν στη διδακτική πράξη, ελέγχοντας τη συνάφεια ανάμεσα στους «Δείκτες Επιτυχίας» και τους «Δείκτες Επάρκειας», στους οποίους δομείται η ουσία της διδακτικής πράξης.

... Αξιολόγηση Η αξιολόγηση των μαθητών/τριών θα πρέπει να γίνεται μέσα από πολλαπλές και εναλλασσόμενες μορφές, όπως: (α) η προφορική και η γραπτή εξέταση (εξεταστικό δοκίμιο τετραμήνου / τελική γραπτή εξέταση), όπου δίδεται σημασία όχι μόνο στις βασικές - πυρηνικές γνώσεις του μαθήματος αλλά, κυρίως, στην ικανότητα της κριτικής - αναστοχαστικής σκέψης των μαθητών/τριών και (β) οι μικρές ή μεγαλύτερες «Διαθεματικές/Διεπιστημονικές Συνθετικές/Ερευνητικές Εργασίες (Projects)».

VIΙ. Διδακτικά Εγχειρίδια (1) Στ. Βιρβιδάκης, Βασ. Καρασμάνης, Χαρ. Τουρνά, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Γενικού Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση [Βιβλίο Μαθητή], ΥΠΔΒΘ, Αθήνα, ΙΤΥΕ-«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» (2) Στ. Βιρβιδάκης, Βασ. Καρασμάνης, Χαρ. Τουρνά, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Γενικού Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση [Βιβλίο Καθηγητή], ΥΕΠΘ-ΠΙ, Αθήνα, ΟΕΔΒ [χ.χ.]. (3) Διον. Αναπολιτάνος, Δημ. Γαβαλάς, Απ. Δέμης, Κων. Δημητρακόπουλος, Βασ. Καρασμάνης, Λογική. Θεωρία και Πρακτική. Γ΄ Ενιαίου Λυκείου. Θετική και Θεωρητική Κατεύθυνση. Μάθημα Επιλογής [Βιβλίο Μαθητή], ΥΕΠΘ-ΙΕΠ, Αθήνα, ΙΤΥΕ-«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» (4) Δημήτρης Πορτίδης, Προτασιακός Λογισμός. Η Αληθοσυναρτησιακή Λογική [Σημειώσεις Καθηγητή], Λευκωσία, ΥΠΠ-ΥΑΠ (5) Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Ενιαίου Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση, [Βιβλίο Μαθητή], ΥΕΠΘ-ΠΙ, Αθήνα, ΟΕΔΒ 2002 [διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του ΥΠΠ]. (6) Νίκος Ορφανίδης, Φιλοσοφία Γ΄ Ενιαίου Λυκείου, [Βιβλίο Μαθητή], ΥΠΠ- ΥΑΠ (7) Νίκος Ορφανίδης, Φιλοσοφία Β΄ και Γ΄ Λυκείου [Βοήθημα Καθηγητή], ΥΠΠ- ΥΑΠ, 1999.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (1) Στ. Βιρβιδάκης, Βασ. Καρασμάνης, Χαρ. Τουρνά, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Γενικού Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση [Βιβλίο Μαθητή], ΥΠΔΒΘ, Αθήνα, ΙΤΥΕ-«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» * Θα είναι διαθέσιμο και σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (2) Στ. Βιρβιδάκης, Βασ. Καρασμάνης, Χαρ. Τουρνά, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Γενικού Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση [Βιβλίο Καθηγητή], ΥΕΠΘ-ΠΙ, Αθήνα, ΟΕΔΒ [χ.χ.]. * Θα είναι διαθέσιμο μόνο σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (3) Διον. Αναπολιτάνος, Δημ. Γαβαλάς, Απ. Δέμης, Κων. Δημητρακόπουλος, Βασ. Καρασμάνης, Λογική. Θεωρία και Πρακτική. Γ΄ Ενιαίου Λυκείου. Θετική και Θεωρητική Κατεύθυνση. Μάθημα Επιλογής [Βιβλίο Μαθητή], ΥΕΠΘ-ΙΕΠ, Αθήνα, ΙΤΥΕ- «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» * Θα είναι διαθέσιμο και σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (4) Δημήτρης Πορτίδης, Προτασιακός Λογισμός. Η Αληθοσυναρτησιακή Λογική [Σημειώσεις Καθηγητή], Λευκωσία, ΥΠΠ-ΥΑΠ * Θα είναι διαθέσιμο και σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (5) Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης, Αρχές Φιλοσοφίας. Β΄ Ενιαίου Λυκείου. Θεωρητική Κατεύθυνση, [Βιβλίο Μαθητή], ΥΕΠΘ-ΠΙ, Αθήνα, ΟΕΔΒ * Θα είναι διαθέσιμο μόνο σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (6) Νίκος Ορφανίδης, Φιλοσοφία Γ΄ Ενιαίου Λυκείου, [Βιβλίο Μαθητή], ΥΠΠ-ΥΑΠ * Θα είναι διαθέσιμο και σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

... Διδακτικά Εγχειρίδια (7) Νίκος Ορφανίδης, Φιλοσοφία Β΄ και Γ΄ Λυκείου [Βοήθημα Καθηγητή], ΥΠΠ-ΥΑΠ, * Θα είναι διαθέσιμο και σε ψηφιακή - ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του μαθήματος στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

VΙΙΙ. Επιστημονική Ομάδα Α.Π. Λογικής-Φιλοσοφίας Παύλος Δαπόλας, ΕΜΕ, Σύνδεσμος Επιθεωρητής, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ( ). Δρ Δημήτρης Πορτίδης, Επιστημονικός Συνεργάτης, Πανεπιστήμιο Κύπρου. Δρ Νίκος Ορφανίδης, Επιστημονικός Συνεργάτης. Δρ Ανδρέας Αντζουλής, Μέλος Ομάδας Εργασίας Αναλυτικών Προγραμμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου ( ) Δρ Ανδρέας Γεωργαλλίδης, Μέλος Ομάδας Εργασίας Αναλυτικών Προγραμμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου ( ).