ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Εργαστήριο Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας/ Αναπτυξιακών & Κινητικών Διαταραχών Δήμητρα Κουτσούκη, Καθηγήτρια Ασωνίτου Κατερίνα, ΕΔΙΠ

 Η νευρομυϊκή ωρίμανση σηματοδοτεί την εμφάνιση των στοιχειωδών κινήσεων.  Η φάση των στοιχειωδών κινήσεων περιλαμβάνει: α) την περίοδο αναστολής των αντανακλαστικών (0-1 έτος)- οι ακούσιες κινήσεις προοδευτικά αντικαθιστώνται με εκούσιες-στοχευμένες κινήσεις, β) την περίοδο του ημιτελούς ελέγχου (1-2 έτη)- επιτυγχάνεται ραγδαία νευρομυϊκή ωρίμανση με αποτέλεσμα τον έλεγχο στην ισορροπία, στη μετακίνηση και στο χειρισμό αντικειμένων.

 Ισορροπία  Πραγματοποιείται έλεγχος σε 4 κινητικά πρότυπα: έλεγχος της κεφαλής/αυχενικής μοίρας, έλεγχος κορμού, έλεγχος στην καθιστική θέση και στην όρθια θέση.  Μετακίνηση  Αναπτύσσονται 3 κινητικά πρότυπα μετακίνησης: το σύρσιμο, το μπουσούλισμα και η ανεξάρτητη βάδιση.  Χειρισμοί  Αναπτύσσονται 3 κινητικά πρότυπα: προσέγγιση, πιάσιμο και άφεση αντικειμένων. (Βλέπε πίνακες και σχετικές έρευνες –βιβλίο Καμπά)

Ανάπτυξη βαδίσματος  Βρεφική ηλικία (0-12 μηνών):  Αναπτύσσονται οι απαραίτητες λειτουργικές ικανότητες για την επίτευξη της όρθιας στάσης και της ανεξάρτητης βάδισης με τη συμπλήρωση του 1 ου έτους ηλικίας.  Υπάρχει η περίοδος εμφάνισης των πρώτων βημάτων (2-7 μηνών) και η περίοδος στήριξης σε αντικείμενα στο χώρο (8-10 μηνών). Προτιμούν όμως να έρπουν, γιατί αυτή δεξιότητα είναι ανεξάρτητη κατά την περίοδο αυτή.

 Έναρξη ανεξάρτητου βαδίσματος:  Στην αρχή της περιόδου δεν υπάρχει η εναλλαγή των χεριών (παλίνδρομη αιώρηση), η βάση στήριξης είναι πλατειά, υπερβολική κάμψη ισχίου και γόνατος στη φάση στήριξης και έλλειψη κάμψης γόνατος στην αρχική στήριξη.  Όσο περνούν οι μήνες αυξάνεται η ταχύτητα βάδισης σε σχέση με τη βρεφική ηλικία λόγω ανάπτυξης του μυοσκελετικού συστήματος.

 Παιδική ηλικία (3-12 ετών)  Μετά το 3 ο έτος ηλικίας το πρότυπο βαδίσματος δεν διαφέρει σημαντικά από το πρότυπο βαδίσματος των ενηλίκων.  Έρευνες έδειξαν, ότι στο 3 ο έτος η ταχύτητα, η συχνότητα και το μήκος διασκελισμού, κ.α. χαρακτηριστικά, είναι σε αρκετά ώριμο επίπεδο συγκριτικά με τους ενήλικες.

 Στη φάση αυτή κατακτώνται θεμελιώδη κινητικά πρότυπα ( θκπ ) και βελτιώνεται ο κινητικός έλεγχος αυτών.  Οι θεμελιώδεις κινήσεις επιτρέπουν στο παιδί να ανακαλύπτει το περιβάλλον του σε σχέση με την κίνηση του σώματός του και να χρησιμοποιεί την κίνηση σαν μέσο απόκτησης της γνώσης και προσέγγισης νέων κινητικών εμπειριών.  Η ανάπτυξη των θεμελιωδών κινητικών προτύπων πραγματοποιείται σε 3 στάδια:  Πρώιμο στάδιο (2-3 χρονών) – (σκόπιμες κινήσεις αλλά γενικές και σχετικά ασυγχρόνιστες, περιορισμένος κινητικός έλεγχος, έλλειψη ρυθμού)  Βασικό στάδιο (3-4 χρονών) – (μικρή βελτίωση κινητικού ελέγχου, εξειδίκευση μυϊκών ομάδων, καλύτερος ρυθμός)  Ώριμο στάδιο (4-7 χρονών) – (καλός κινητικός έλεγχος, σταθερότητα κατά την εκτέλεση κινητικών δεξιοτήτων, μυϊκή συναρμογή, ακρίβεια και σταθερότητα)

Τρεις μεγάλες κατηγορίες κινήσεων: 1) Κινήσεις που εξυπηρετούν τη μετακίνηση του σώματος (locomotor), βάδισμα, τρέξιμο, άλματα, αναπηδήσεις 2) Κινήσεις χειρισμού (manipulative), ρίψη & σύλληψη της μπάλας ή άλλων αντικειμένων, λάκτισμα 3) Κινήσεις ισορροπίας (balance) (στατικές & δυναμικές)

Ισορροπία σε δοκό – 3 στάδια εξέλιξης Initial- Πρώιμο  Ισορροπία με βοήθεια  Το κυρίαρχο πόδι καθοδηγεί το βήμα- βήμα προώθηση  Τα μάτια βλέπουν τα πόδια, το σώμα είναι σφιγμένο και δεν υπάρχουν αντισταθμιστικές κινήσεις

Ισορροπία σε δοκό – 3 στάδια εξέλιξης Elementary-Βασικό  Ισορροπία σε δοκό 5εκ.πάχους (όχι σε 2.5 εκ.)  Το κυρίαρχο πόδι οδηγεί την βήμα-βήμα προώθηση  Το βλέμμα στη δοκό  Εύκολα χάνει την ισορροπία  Περιορισμένες αντισταθμιστικές κινήσεις  Δυνατότητα ισορροπίας προς όλες τις κατευθύνσεις αλλά με μεγάλη προσπάθεια αυτοσυγκέντρωσης

Ισορροπία σε δοκό – 3 στάδια εξέλιξης Mature – Ώριμο  Δυνατότητα ισορροπίας σε δοκό πάχους 2.5 εκ.  Εναλλακτικό βάδισμα  Βλέμμα πιο ψηλά από τη δοκό  Χρήση χεριών για έλεγχο ισορροπίας  Δυνατότητα ισορροπίας προς όλες τις κατευθύνσεις με άνεση  Ελεγχόμενη κίνηση  Περιστασιακή απώλεια ισορροπίας

Ισορροπία στο ένα πόδι- 3 στάδια εξέλιξης Initial- Πρώιμο  Ανύψωση του ποδιού αιώρησης όπου ο μηρός είναι παράλληλος με το έδαφος  Αστάθεια  Υπερβολική συμμετοχή των χεριών για να ισορροπήσει  Μη σταθερή επιλογή ποδιού στήριξης  Στιγμιαία ισορροπία χωρίς βοήθεια  Βλέμμα στα πόδια

Ισορροπία στο ένα πόδι-3 στάδια εξέλιξης Elementary-Βασικό  Δυνατότητα να δεθεί το πόδι αιώρησης στο πόδι στήριξης  Χρήση χεριών για καλύτερη ισορροπία  Με το κυρίαρχο πόδι καλύτερη εκτέλεση  Αδυναμία ισορροπίας με κλειστά μάτια

Ισορροπία στο ένα πόδι-3 στάδια εξέλιξης Mature – Ώριμο  Δυνατότητα ισορροπίας με κλειστά μάτια  Χρήση χεριών και κορμού για διατήρηση ισορροπίας  Ανύψωση ποδιού αιώρησης  Βλέμμα σε σημείο αναφοράς  Ισορροπία στο κυρίαρχο πόδι και στο μη κυρίαρχο χωρίς απώλεια ισορροπίας

Βάδιση-3 στάδια εξέλιξης Initial- Πρώιμο  Δυσκολία διατήρησης ισορροπίας στην όρθια στάση  Βήματα μικρά  Δύσκαμπτη κίνηση των σκελών  Γόνατα λυγισμένα στην αρχή του βήματος και τέντωμα πριν έρθουν σε επαφή με το έδαφος  Πέλμα επίπεδο στην επαφή με το έδαφος-δάκτυλα προς τα έξω για μεγαλύτερη βάση  Βραχίονες μακριά από τις πλευρές

Βάδιση-3 στάδια εξέλιξης Elementary-Βασικό  Σταδιακή ομαλοποίηση του κινητικού προτύπου  Μεγαλύτερο μήκος διασκελισμού  Αρχίζει να φαίνεται η επαφή με τη φτέρνα πρώτα και μετά των δακτύλων  Δάκτυλα αρχίζουν και στρέφουν προς τα μέσα  Βραχίονες κάτω και πιο κοντά στο σώμα  Ανύψωση κορμού σε κάθε βηματισμό

Βάδιση-3 στάδια εξέλιξης Mature – Ώριμο  Κίνηση χεριών αντίθετα προς τα πόδια  Στενότερη βάση ποδιών  Δάκτυλα ποδιών «βλέπουν» εμπρός  Χαλαρός και μεγαλύτερος διασκελισμός  Σε κάθε βήμα μικρή κάθετη ανύψωση κορμού  Επαφή με το έδαφος πρώτα με φτέρνα- ακολουθούν τα δάκτυλα

Τρέξιμο Initial- Πρώιμο στάδιο  Βραχεία και περιορισμένη αιώρηση του σκέλους  Δύσκαμπτος διασκελισμός  Έλλειψη εναέριας φάσης  Τα χέρια μακριά από το σώμα

Τρέξιμο Elementary-Βασικό στάδιο  Αύξηση μήκους και συχνότητας διασκελισμού  Μικρή αλλά εμφανής εναέρια φάση  Το σκέλος στήριξης εκτείνεται περισσότερο  Η οριζόντια κίνηση των βραχιόνων ελαττώνεται  Η αιώρηση του σκέλους πιο κοντά προς τον επιμήκη άξονα του σώματος

Τρέξιμο Mature – Ώριμο στάδιο  Το μήκος του διασκελισμού και η ταχύτητα έχουν αυξηθεί σημαντικά  Το σκέλος στήριξης εκτείνεται πλήρως  Παρατηρείται εναέρια φάση  Τα άνω άκρα είναι κοντά στα πλευρά και κινούνται αντίθετα με τα πόδια  Οι αγκώνες είναι λυγισμένοι σε ορθή γωνία

Άλμα από ύψος Initial- Πρώιμο στάδιο  Ένα πόδι ξεκινάει την κίνηση  Δεν υπάρχει εναέρια φάση  Το πόδι προσγειώνεται πριν το άλλο πόδι (στήριξης) αφήσει το σκαλοπάτι  Υπερβολική χρήση των χεριών

Άλμα από ύψος Elementary-Βασικό στάδιο  Απογείωση με 2 πόδια αλλά το 1 πόδι οδηγεί την κίνηση  Μη ελεγχόμενη εναέρια φάση  Χέρια δεν βοηθούν  Μη ταυτόχρονη προσγείωση ποδιών

Άλμα από ύψος Mature – Ώριμο στάδιο  Απογείωση με 2 πόδια  Ελεγχόμενη εναέρια φάση  Συμμετοχή χεριών  Ταυτόχρονη προσγείωση ποδιών και σε διάσταση (άνοιγμα στο πλάτος των ώμων)  Κάμψη γονάτων και ισχίων ανάλογη με το ύψος του άλματος

Κάθετο άλμα Initial- Πρώιμο στάδιο  Συσπείρωση ποδιών κατά την προπαρασκευαστική φάση ασταθής  Δυσκολία στην απογείωση με 2 πόδια  Ελάχιστη ανόρθωση της κεφαλής  Κακός συντονισμός χεριών-κορμού-ποδιών  Μικρό ύψος άλματος

Κάθετο άλμα Elementary-Βασικό στάδιο  Κατά την προπαρασκευαστική φάση συσπείρωσης η γωνία κάμψης στα γόνατα υπερβαίνει τις 90°  Υπερβολική κλίση σώματος προς τα εμπρός κατά την συσπείρωση  Απογείωση και με τα 2 πόδια  Αδυναμία έκτασης σώματος κατά την εναέρια φάση

Κάθετο άλμα Mature – Ώριμο στάδιο  Κατά την προπαρασκευαστική φάση συσπείρωσης η γωνία κάμψης στα γόνατα είναι από 60°-90°  Έκταση γόνατος, ισχίου και ποδοκνημικής  Ταυτόχρονος συντονισμός κίνησης χεριού προς τα επάνω  Έκταση κεφαλής προς τα επάνω, βλέμμα στο στόχο  Πλήρη έκταση σώματος  Ανόρθωση χεριού στο υψηλότερο σημείο της τροχιάς  Ελεγχόμενη και με ακρίβεια προσγείωση

Οριζόντιο άλμα Initial- Πρώιμο στάδιο  Χέρια δεν χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στο άλμα- κινούνται σε διάφορες κατευθύνσεις για ισορροπία  Ο κορμός κινείται κάθετα  Τα γόνατα δεν κάμπτονται επαρκώς  Δυσκολία στην ταυτόχρονη απογείωση/προσγείωση των ποδιών

Οριζόντιο άλμα Elementary-Βασικό στάδιο  Η κίνηση των χεριών σηματοδοτεί την έναρξη της κίνησης αλλά παραμένουν μπροστά από το σώμα –στην εναέρια φάση κινούνται προς τα έξω για ισορροπία  Οι μηροί διατηρούνται σε κάμψη κατά την εναέρια φάση

Οριζόντιο άλμα Mature – Ώριμο στάδιο  Οι βραχίονες βοηθούν κινούμενοι από πίσω προς τα εμπρός  Η κάμψη των γονάτων και των ισχίων στην προπαρασκευαστική φάση είναι σταθερή όπως και η προέκτασή τους στην εναέρια φάση

Κουτσό (με μετακίνηση) Initial- Πρώιμο στάδιο  Το πόδι αιώρησης είναι σε κάμψη μικρότερη των 90°  Ο μηρός του ποδιού αιώρησης παράλληλα με το έδαφος  Όρθια θέση του σώματος  Κάμψη των χεριών στους αγκώνες και προς τα πλάγια  Μικρό μήκος άλματος  Εύκολα χάνεται η ισορροπία  Δυνατότητα για 1-2 άλματα Κουτσό

Κουτσό (με μετακίνηση) Elementary-Βασικό στάδιο  Το πόδι αιώρησης σε κάμψη-μηρός 45°με το έδαφος  Δυσκολία στο ν έλεγχο της ισορροπίας  Δυναμική αμφίπλευρη κίνηση των χεριών  Περιορισμένος αριθμός διαδοχικών αλμάτων Κουτσό

Κουτσό (με μετακίνηση) Mature – Ώριμο στάδιο  Το πόδι αιώρησης σε κάμψη μικρότερη από 90°-μηρός ποδιού αιώρησης σηκώνεται με κάθετη ώθηση του ποδιού στήριξης  Ρυθμική κίνηση του ποδιού αιώρησης (κίνηση εκκρεμούς)  Μεγαλύτερη κλίση του σώματος  Συγχρονισμένη κίνηση των χεριών Κουτσό

Οριζόντιο γλίστρημα Initial- Πρώιμο στάδιο  Άρρυθμος, ταχύς βηματισμός  Κάμψη γονάτου του πίσω ποδιού 45°κατά την εναέρια φάση  Χαμηλά στο έδαφος  βραχίονες: μικρή συνεισφορά στην ισορροπία

Οριζόντιο γλίστρημα Elementary-Βασικό στάδιο  Μέτριος ρυθμός εκτέλεσης  Διακεκομμένη εκτέλεση  Υπερβολική κάθετη ανύψωση  Χέρια στο πλάι

Οριζόντιο γλίστρημα Mature – Ώριμο στάδιο  Ρυθμική εκτέλεση  Το πίσω πόδι προσγειώνεται πίσω ή δίπλα από το βασικό πόδι  Και τα 2 πόδια είναι σε κάμψη 45°κατά την πτήση  Πρότυπο χαμηλής πτήσης  Τα χέρια δεν χρειάζονται για την ισορροπία

Άλματα ρυθμού Initial- Πρώιμο στάδιο  Αδυναμία σωστής εκτέλεσης  Αδυναμία να κερδίσει έδαφος  Μοιάζει με τρέξιμο  Αναποτελεσματική χρήση χεριών

Άλματα ρυθμού Elementary-Βασικό στάδιο  Φαίνεται ότι σκέφτεται την κίνηση  Η κίνηση σαν προέκταση του τρεξίματος  Μικρή ανύψωση πάνω από το έδαφος  Ελαφρά κλίση του κορμού μπροστά  Χέρια χρησιμοποιούνται για ισορροπία όχι για δύναμη

Άλματα ρυθμού Mature – Ώριμο στάδιο  Χαλαρή ρυθμική εκτέλεση  Δυναμική έκταση του ποδιού απογείωσης  Σωστή κλίση κορμού προς τα εμπρός  Αρμονική κίνηση σκελών-χεριών  Πλήρη έκταση των ποδιών κατά την εναέρια φάση

Χόπλα (skipping) Initial- Πρώιμο στάδιο  Διπλό κουτσό ή βήμα-κουτσό με ενδιάμεσα βήματα Χόπλα (skipping)

Elementary-Βασικό στάδιο  Βήμα-κουτσό  Υπερβολική κάθετη ανύψωση  Προσγείωση σε όλο το πέλμα Χόπλα (skipping)

Mature – Ώριμο στάδιο  Ρυθμική κίνηση βήμα-κουτσό  Χαμηλή κάθετη κίνηση ανύψωσης στο κουτσό

Κύλισμα μπάλας Initial- Πρώιμο στάδιο  Διάσταση ποδιών  Η μπάλα κρατιέται με τα δυο χέρια  Κίνηση χεριών προς τα πίσω (εκκρεμές)  Βλέμμα στη μπάλα  Ταυτόχρονα ανόρθωση κορμού και απελευθέρωση της μπάλας

Κύλισμα μπάλας Elementary-Βασικό στάδιο  Η μπάλα κρατιέται με ένα χέρι επάνω και το άλλο κάτω  Πλάγια αιώρηση του χεριού χωρίς μεταφορά βάρους προς τα πίσω  Απελευθέρωση της μπάλας στο ύψος μεταξύ γονάτων και μέσης  Βλέμμα εναλλάξ στη ν μπάλα και στο στόχο

Κύλισμα μπάλας Mature – Ώριμο στάδιο  Στάση βήματος  Η μπάλα κρατιέται με 1 χέρι και το ίδιο πόδι είναι πίσω  Στροφή του ισχίου και κλίση του κορμού, κάμψη γόνατος  Αιώρηση προς τα εμπρός με μεταφορά βάρους από το πίσω στο μπροστινό πόδι  Απελευθέρωση μπάλας στο ύψος του γόνατος  Βλέμμα στο στόχο

Ρίψη πάνω από το κεφάλι Initial- Πρώιμο στάδιο  Κίνηση από αγκώνα, ο αγκώνας εμπρός από το σώμα, μοιάζει με σπρώξιμο παρά πέταγμα  Δάκτυλα ανοίγουν κατά την απελευθέρωση μπάλας  Κορμός παραμένει κάθετος ως προς το σημείο ρίψης, δεν εκδηλώνεται περιστροφική κίνηση σώματος  Το βάρος σώματος κλίνει ελαφρά προς τα πίσω, για να διατηρηθεί η ισορροπία  Τα κάτω άκρα παραμένουν ακίνητα

Ρίψη πάνω από το κεφάλι Elementary-Βασικό στάδιο  Στην προπαρασκευαστική φάση ο βραχίονας αιωρείται προς τα επάνω & πίσω με κάμψη του αγκώνα  Η μπάλα κρατείται πίσω από το κεφάλι  Ο κορμός περιστρέφεται προς τη φορά της ρίψης  Μικρή μεταφορά του βάρους προς τα εμπρός με μικρό βήμα του σκέλους που βρίσκεται προς την κατεύθυνση της ρίψης

Ρίψη πάνω από το κεφάλι Mature – Ώριμο στάδιο  Ο βραχίονας ρίψης αιωρείται προς τα πίσω πάνω από τον ώμο, ο αντίθετος βραχίονας ανυψώνεται, για να ισορροπήσει  Το βάρος του σώματος στο αντίθετο σκέλος από αυτό της ρίψης – η λεκάνη περιστρέφεται προς τη φορά της ρίψης – ο ώμος χαμηλώνει, για να κερδίσει επιτάχυνση κατά την εκτέλεση  Περιστροφή του κορμού, ισχίων & ώμων-μετά την απελευθέρωση μπάλας ένα βήμα με το αντίθετο πόδι για διατήρηση ισορροπίας

Λάκτισμα Initial- Πρώιμο στάδιο  Κορμός αμέτοχος  Περιορισμένη αιώρηση σκέλους  Δύσκαμπτη κίνηση ποδιού  Σπρώξιμο μπάλας παρά λάκτισμα

Λάκτισμα Elementary-Βασικό στάδιο  Στην προπαρασκευαστική κίνηση επικεντρώνεται στην κίνηση του γονάτου  Το σκέλος παραμένει λυγισμένο και δεν ακολουθεί την τροχιά της μπάλας  Ένα ή περισσότερα βήματα γίνονται ακλουθώντας το λάκτισμα λόγω κεκτημένης ταχύτητας

Λάκτισμα Mature – Ώριμο στάδιο  Το σκέλος αιωρείται προς τα πίσω από το ύψος του ισχίου κατά την προπαρασκευαστική φάση  Οι βραχίονες κινούνται αντίθετα μεταξύ τους κατά το λάκτισμα  Το μήκος της αιώρησης του σκέλους αυξάνεται  Η προσέγγιση της μπάλας γίνεται με βήμα με μικρή αναπήδηση

Ντρίμπλα Initial- Πρώιμο στάδιο  Η μπάλα κρατιέται με τα 2 χέρια τα οποία τοποθετούνται στα πλάγια  Η εκτέλεση γίνεται με τα 2 χέρια  Η μπάλα έρχεται σε επαφή με το σώμα ή/και τα πόδια

Ντρίμπλα Elementary-Βασικό στάδιο  Η μπάλα κρατιέται με τα 2 χέρια, το ένα επάνω και το άλλο κάτω  Η μπάλα είναι στο ύψος του στήθους για την έναρξη της ντρίμπλας  Σπρώξιμο της μπάλας προς τα κάτω με τον καρπό και τον βραχίονα  Περιορισμένος έλεγχος της μπάλας  Οπτικός έλεγχος της μπάλας

Ντρίμπλα Mature – Ώριμο στάδιο  Τα πόδια είναι σε στενή θέση βηματισμού  Το πόδι που είναι μπροστά είναι το αντίθετο από το χέρι εκτέλεσης της ντρίμπλας  Η μπάλα κρατιέται στο ύψος της μέσης και πιέζεται προς το έδαφος από χέρι- καρπό-δάκτυλα (και follow through)  Επανειλημμένη επαφή – ρυθμική ελεγχόμενη κατεύθυνση  Ο οπτικός έλεγχος δεν είναι απαραίτητος

Υποδοχή Initial- Πρώιμο στάδιο  Συχνά προσπαθεί να αποφύγει τη μπάλα  Χρησιμοποιεί το σώμα για να την πιάσει  Χέρια και δάκτυλα απλώνονται προς τα εμπρός

Υποδοχή Elementary-Βασικό στάδιο  Η σύλληψη επιτυγχάνεται με τους βραχίονες  Μπορεί να κλείνει τα μάτια

Υποδοχή Mature – Ώριμο στάδιο  Δεν αποφεύγει τη μπάλα  Το βλέμμα παρακολουθεί την κίνηση της μπάλας  Σώμα και βραχίονες σε ετοιμότητα  Απόσταση ανάμεσα στις παλάμες είναι ανάλογη με το μέγεθος της μπάλας

 Πάσα βόλεϊ  Initial- Πρώιμο στάδιο  Δεν τοποθετείται κάτω από τη μπάλα  Αδυναμία επαφής της μπάλας με τα 2 χέρια ταυτόχρονα  Κτύπημα μπάλας από πίσω

Πάσα βόλεϊ Elementary-Βασικό στάδιο  Τοποθετείται κάτω από τη μπάλα  Κτύπημα με καρπούς και βραχίονες  Ελαφρά ανύψωση ή follow through με τα πόδια  Αδυναμία ελέγχου της επερχόμενης μπάλας  Συχνά η μπάλα γλιστρά προς τα πίσω

 Πάσα βόλεϊ  Mature – Ώριμο στάδιο  Τοποθετείται κάτω από τη μπάλα  Καλή επαφή με τις άκρες των δακτύλων  Χέρια ακολουθούν στη διάρκεια της εκτέλεσης  Έλεγχος της κατεύθυνσης της τροχιάς της μπάλας

Χτύπημα της μπάλας με ρακέτα ή ρόπαλο

 Έχει ολοκληρωθεί η απόκτηση των θεμελιωδών κινητικών προτύπων.  Το παιδί τα χρησιμοποιεί, για να εκτελεί σύνθετες δεξιότητες, αγωνιστικά παιχνίδια αλλά και για ψυχαγωγικούς σκοπούς.  Χαρακτηρίζεται από υψηλότερη οργάνωση, ιεράρχηση των κεκτημένων κινήσεων & σταθερότητα στην απόδοση.

Η φάση αυτή αποτελείται από 3 στάδια: α) Γενικό ή μεταβατικό στάδιο (7-10 ετών) β) Στάδιο ειδικών κινητικών δεξιοτήτων (11-13) γ) Στάδιο των εξειδικευμένων κινητικών δεξιοτήτων (14-18)