ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Τα φάρμακα αυτά μπορούν να χορηγηθούν με εισπνοές, από το στόμα ή παρεντερικά. Προτιμάτε η χορήγηση με εισπνοές αφού το φάρμακο αποδίδεται απευθείας στις αεροφόρες οδούς και είναι αποτελεσματικό σε δόσεις που δεν προκαλούν συστηματικά ανεπιθύμητες ενέργειες.

Το άσθμα είναι μια χρόνια νόσος με εξελικτική πορεία και επεισόδια οξέος βρογχοσπασμου. Προκαλεί δύσπνοια, βήχα, αίσθημα τάσης στο θώρακα, συριγμό και ταχύπνοια. Τα συμπτώματα μπορούν να υποχωρήσουν αυτόματα συχνότερα όμως απαιτείται θεραπεία. Εμφανίζονται εξάρσεις και υφέσεις. Στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση συμπτωμάτων και η πρόληψη των υποτροπών.

Ρόλος Φλεγμονής Η μείωση της διαμέτρου των βρόγχων είναι η αιτία της παρεμπόδισης της κυκλοφορίας του αέρα στο άσθμα. Προκαλείται από τη συστολή των λείων μυών των βρόχγων, τη φλεγμονή του βρογχικού τοιχώματος και αυξημένη βλεννώδη έκκριση. Οι κρίσεις άσθματος μπορεί να σχετίζονται με πρόσφατη έκθεση σε αλλεργιογόνα ή εισπνεόμενες ερεθιστικές ουσίες. Τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται ουσιαστικά με διάφορα φάρμακα.

Αδρενεργικοί Αγωνιστές  Με βραχεία διάρκεια δράσης: Οι περισσότεροι χρησιμοποιούμενοι β-αγωνιστές έχουν ταχεία έναρξη δράσης και ανακουφίζουν για 4-6 ώρες. Χρησιμοποιούνται για τη συμπτωματική αγωγή του βρογχοσπασμού και ως “σωστικοί παράγοντες” κατά την αντιμετώπιση οξέος βρογχοσπασμού. Δεν έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και δεν χρησιμοποιούνται ποτέ ως μοναδικοί θεραπευτικοί παράγοντες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες (ταχυκαρδία, υπεργλυκαιμία, υποκαλιαιμία, υπομαγνησιαιμία) ελαττώνονται όταν τα φάρμακα χορηγούνται με εισπνοή.

 Με μεγάλη διάρκεια δράσης: Περισσότερο χρησιμοποιούμενο φάρμακο είναι η ξινατοϊκή σαλμετερόλη. Έχει μακρά διάρκεια δράσης και βραδεία έναρξη, ενώ εξασφαλίζει βρογχοδιαστολή για τουλάχιστον 12 ώρες. Δεν χρησιμοποιείται σε οξείες ασθματικές κρίσεις αλλά συνταγογραφείται για τακτική χορήγηση. Δεν υποκαθιστά την αντιφλεγμονική αγωγή.

Κορτικοστεροειδή Επιλέγονται σε ασθενείς με μέτριο εώς σοβαρό άσθμα. Για βραχύ συνήθως διάστημα, χορηγούνται συστηματικά κορτικοστεροειδή σε ασθενείς με σοβαρό άσθμα. Τα γλυκοκορτικοειδή λαμβάνονται χωρίς διακοπή, για να ελέγχουν αποτελεσματικά τη φλεγμονή.  Δράσεις στον πνεύμονα: Τα εισπνεόμενα γλυκοκορτικοειδή μειώνουν τον αριθμό και τη δραστηριότητα των κυττάρων που ενέχονται στη φλεγμονή των αεραγωγών, ενώ η παρατεταμένη εισπνοή στεροειδών μειώνει την υπεραντιδραστικότητα των λείων μυών των αεραγωγών. Τα αντιφλεγμονώδη στεροειδή ελαττώνουν τη φλεγμονή εξαλείφοντας το οίδημα του βλεννογόνου, μειώνοντας τη διαπερατότητα των τριχοειδών και αναστέλλοντας την απελευθέρωση λευκοτριενών.

 Φαρμακοκινητική: Η ανάπτυξη των εισπνεόμενων στεροειδών μειώνουν σημαντικά τη συστηματική αγωγή με κοτικοστεροειδή. Ένα μεγάλο μέρος των εισπνεόμενων γλυκοκορτικοειδών εναποτίθεται στο στόμα και το φάρυγγα ή καταπίνεται με αποτέλεσμα να υφίσταται μεταβολισμό πρώτης διόδου και κάποια ποσότητα του φαρμάκου εισέρχεται στη συστηματική κυκλοφορία. Ωστόσο το 10 ως το 20% της υπολογισθείσας δόσης που δεν καταπίνεται εναποτίθεται στους αεραγωγούς. Συνιστώνται σχεδόν σε όλους τους ασθενείς, αφού βελτιώνουν την κατανομή των εισπνεόμενων γλυκοκορτικοειδών.  Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες από γλυκοκορτικοειδή που χορηγούνται με συσκευές καθορισμένης δόσης.

Χρωμολύνη και Νεδοχρωμίλη Είναι αποτελεσματικοί προφυλακτικοί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες αλλά δεν χρησιμεύουν στην αντιμετώπιση οξείας ασθματικής κρίσης. Δύνανται να αναστείλουν την εμφάνιση άμεσων και επιβραδυνόμενων ασθματικών αντιδράσεων. Η χρωμολύνη χορηγείται με εισπνοές ως λεπτότατη σκόνη ή ως αερόλυμα. Παρεμποδίζει το βρογχόσπασμο που προκαλείται από άσκηση και αλλεργιογόνα. Συνίσταται σε παιδιά και έγκυες πριν από τη χρήση άλλων φαρμάκων, λόγω των ήπιων τοξικών αντιδράσεων.

 Χολινεργικοί ανταγωνιστές Είναι λιγότερο αποτελεσματικοί από τους β- αδρενεργικούς αγωνιστές. Αναστέλλουν τη συστολή των λείων μυών των αεραγωγών και την έκκριση βλέννας. Το ιπρατρόπιο σε εισπνεόμενη μορφή (παράγωγο ατροπίνης) έχει βραδεία έναρξη δράσης, δεν εμφανίζει ανεπιθύμητες ενέργειες και χρησιμοποιείται σε ασθενείς που δεν ανέχονται αδρενεργικούς αγωνιστές.  Θεοφυλλίνη Βρογχοδιασταλτικό, ανακουφίζει από την παρακώλυση της κυκλοφορίας του αέρα στο οξύ άσθμα και μειώνει τα συμπτώματα της χρόνιας νόσου. Απορροφάται καλά από το γαστρεντερικό σωλήνα και βρίσκεται σε σκευάσματα βραδείας αποδέσμευσης. Ανεπιθύμητες ενέργειες: Μικρό θεραπευτικό εύρος. Η υπέρβαση της δόσης προκαλεί δυνητικά σπασμούς ή αρρυθμίες, αλληλεπιδρά με πολλά φάρμακα.

Αντιμετώπιση Αλλεργικής Ρινίτιδας oΗ ρινίτιδα είναι φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου. oΧαρακτηρίζεται από φτερνίσματα, ρινικό κνησμό, υδαρή ρινική έκκριση και συμφόρηση. oΜια κρίση είναι δυνατό να πυροδοτηθεί από εισπνοή αλλεργιογόνου (όπως σκόνη, γύρη ή τρίχωμα ζώου), το οποίο αλληλεπιδρά με σιτευτικά κύτταρα επικαλυμμένα με ανοσοσφαιρλινες IgE που έχουν παραχθεί σε απάντηση προηγούμενης έκθεσης στο αλλεργιογόνο.

 Αντιισταμινικά (ανταγωνιστές Η1 υποδοχέων) Συνήθως χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του φτερνίσματος και της υδαρούς ρινικής έκκρισης. Χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από την απελευθέρωση ισταμίνης. Η διαφορά των διαφορετικών αντιισταμινικών έγκειται στην ικανότητα τους να προκαλούν καταστολή και στην διάρκεια δράσης τους.  α-Αδρενεργικοί αγωνιστές Συστέλλουν αρτηρίδια του ρινικού βλεννογόνου που έχουν διασταλεί και μειώνουν την αντίσταση των αεραγωγών. Η χρήση τους σε αερόλυμα έχει ταχεία έναρξη δράσης και ελάχιστες συστηματικές δράσεις, ενώ η χορήγηση του από το στόμα έχει μακρύτερη διάρκεια δράσης και αυξημένες συστηματικές ενέργειες.

 Κορτικοστεροειδή Είναι αποτελεσματικότερα όταν χορηγούνται ως ρινικά εκνεφώματα (spray). H συστηματική απορρόφηση είναι ελάχιστη και οι ανεπιθύμητες ενέργειες της ενδορρινικής αγωγής με κορτικοστεροειδή είναι τοπικές, ενώ τα τοπικά στεροειδή μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά τόσο στην αλλεργική όσο και στη μη αλλεργική ρινίτιδα.  Χρωμολύνη Μπορεί να είναι χρήσιμη όταν χορηγηθεί ενδορρινικά, ειδικά πριν από την επαφή με το αλλεργιογόνο.

Αντιμετώπιση Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Είναι μια χρόνια, μη αναστρέψιμη παρεμπόδιση της ροής αέρα. Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου. Η νόσος είναι πιθανό να ανταποκριθεί στα βρογχοδιασταλτικά, όμως η θεραπεία δεν επιφέρει ίαση ούτε επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξή της. Ως αγωγή συνίσταται χορήγηση ενός β 2 -αγωνιστή ή ιπρατροπίου δοκιμαστικά και εκτίμηση της ύπαρξης αντιστρεπτού στοιχείου στη νόσο. Γλυκοκορτικοειδή χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση των οξέων παροξυσμών.

Αντιμετώπιση του βήχα Η κωδεϊνη, η υδροκωδόνη και η υδρομορφόνη μειώνουν την ευαισθησία των κέντρων βήχα του ΚΝΣ και τις εκκρίσεις των βλεννογόνων. Η δεξτρομεθοφάνη καταστέλλει την απάντηση του κέντρου του βήχα, ενώ προκαλεί μικρότερη δυσκοιλιότητα από την κωδεϊνη.