ORGANIZATIONAL BEHAVIOR – CHAPTER 18 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ (ORGANIZATIONAL CULTURE)

Ορισμός Η οργανωτική κουλτούρα είναι ένα σύνολο αξιών, πιστεύω, προτύπων, υποθέσεων και τρόπου σκέψης, που αποδέχονται όλα τα μέλη του οργανισμού. Τα πολιτισμικά αυτά στοιχεία μεταφέρονται στα νέα μέλη του οργανισμού. Η κουλτούρα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα γίνονται μέσα στον οργανισμό. Γενικά, η οργανωτική κουλτούρα καθοδηγεί τη συμπεριφορά των μελών του οργανισμού και επηρεάζει το έργο που κάνουν. Η οργανωτική κουλτούρα είναι ένα σύνολο αξιών, πιστεύω, προτύπων, υποθέσεων και τρόπου σκέψης, που αποδέχονται όλα τα μέλη του οργανισμού. Τα πολιτισμικά αυτά στοιχεία μεταφέρονται στα νέα μέλη του οργανισμού. Η κουλτούρα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα γίνονται μέσα στον οργανισμό. Γενικά, η οργανωτική κουλτούρα καθοδηγεί τη συμπεριφορά των μελών του οργανισμού και επηρεάζει το έργο που κάνουν.

Η επικοινωνία και το ηγετικό στυλ που ασκεί ο μάνατζερ στον οργανισμό επηρεάζονται από την οργανωτική κουλτούρα. Η οργανωτική κουλτούρα μπορεί να διαγνωστεί με την παρατήρηση της συμπεριφοράς των ατόμων στην εργασία και με την συνέντευξη. Η επικοινωνία και το ηγετικό στυλ που ασκεί ο μάνατζερ στον οργανισμό επηρεάζονται από την οργανωτική κουλτούρα. Η οργανωτική κουλτούρα μπορεί να διαγνωστεί με την παρατήρηση της συμπεριφοράς των ατόμων στην εργασία και με την συνέντευξη.

Επίπεδα Οργανωτικής Κουλτούρας  1. Παρατηρήσιμη Κουλτούρα: Είναι αυτό που κάποιος βλέπει και ακουει μέσα στον οργανισμό, είτε είναι υπάλληλος είτε πελάτης. Σε αυτό το επίπεδο κουλτούρας παρατηρούμε τα εξής στοιχεία: α) Εκδηλώσεις του οργανισμού όπου γιορτάζονται διάφορα γεγονότα. Μέσω αυτών οι μάνατζερ προβάλουν διάφορα στοιχεία και μεταδίδουν μηνύματα στους υπαλλήλους. Ακόμη δημιουργούνται στενοί δεσμοί μεταξύ των υπαλλήλων. α) Εκδηλώσεις του οργανισμού όπου γιορτάζονται διάφορα γεγονότα. Μέσω αυτών οι μάνατζερ προβάλουν διάφορα στοιχεία και μεταδίδουν μηνύματα στους υπαλλήλους. Ακόμη δημιουργούνται στενοί δεσμοί μεταξύ των υπαλλήλων.

β) Ιστορίες όπου μεταφέρονται πληροφορίες στους νέους υπαλλήλους σχετικά με τη λειτουργία του οργανισμού. Χρησιμοποιούνται για να προβάλλονται πρότυπα και αξίες του οργανισμού. Δίνουν νόημα και ταυτότητα στον οργανισμό. β) Ιστορίες όπου μεταφέρονται πληροφορίες στους νέους υπαλλήλους σχετικά με τη λειτουργία του οργανισμού. Χρησιμοποιούνται για να προβάλλονται πρότυπα και αξίες του οργανισμού. Δίνουν νόημα και ταυτότητα στον οργανισμό. γ) Τυπικότητες οι οποίες είναι καθημερινές πρακτικές του οργανισμού που συνεχώς επαναλαμβάνονται και δίνουν ένα σαφές μήνυμα για τον τρόπο που λειτουργεί ο οργανισμός (δεν είναι γραπτές). γ) Τυπικότητες οι οποίες είναι καθημερινές πρακτικές του οργανισμού που συνεχώς επαναλαμβάνονται και δίνουν ένα σαφές μήνυμα για τον τρόπο που λειτουργεί ο οργανισμός (δεν είναι γραπτές).

δ) Σύμβολα δηλαδή αντικείμενα, ενέργειες, γεγονότα ή μη λεκτικές εκφράσεις που έχουν συγκεκριμένο νόημα. Μέσω αυτών των συμβόλων, μπορούν να μεταδίδονται μηνύματα, ιδέες κλπ που γίνονται αντιληπτά και προκαλούν διάφορα αισθήματα (πχ σήμα μερσεντες). δ) Σύμβολα δηλαδή αντικείμενα, ενέργειες, γεγονότα ή μη λεκτικές εκφράσεις που έχουν συγκεκριμένο νόημα. Μέσω αυτών των συμβόλων, μπορούν να μεταδίδονται μηνύματα, ιδέες κλπ που γίνονται αντιληπτά και προκαλούν διάφορα αισθήματα (πχ σήμα μερσεντες). ε) Γλώσσα δηλαδή το σύνολο από λεκτικά σύμβολα τα οποία αντανακλούν την κουλτούρα του συγκεκριμένου οργανισμού. ε) Γλώσσα δηλαδή το σύνολο από λεκτικά σύμβολα τα οποία αντανακλούν την κουλτούρα του συγκεκριμένου οργανισμού.

 2. Κεντρική Κουλτούρα ή Κουλτούρα Κορμού: Η κεντρική κουλτούρα δείχνει τον λόγο για τον οποίο τα πράγματα γίνονται κατά τον παραπάνω τρόπο και αποτελεί το δεύτερο επίπεδο της οργανωτικής κουλτούρας. Το επίπεδο αυτό συνιστάται από αξίες και πεποιθήσεις, οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Στο επίπεδο αυτό έχουμε και τις υποθέσεις που είναι επίσης πεποιθήσεις οι οποίες καθοδηγούν τη συμπεριφορά των μελών υποδεικνύοντας τους το πώς θα αντιλαμβάνονται και θα σκέπτονται τα πράγματα.

Ανάπτυξη Οργανωτικής Κουλτούρας Σύμφωνα με τον Edgar Schein η οργανωτική κουλτούρα αναπτύσσεται στην περίπτωση που τα μέλη αντιλαμβάνονται με όμοιο τρόπο τη γνώση και τις υποθέσεις όπως και όταν πρέπει να αντιμετωπίζουν θέματα εξωτερικής προσαρμογής και εσωτερικής ολοκλήρωσης. Η ανάπτυξη της οργανωτικής κουλτούρας έχει ως βασική πηγή τον ιδρυτή του οργανισμού. Σύμφωνα με τον Edgar Schein η οργανωτική κουλτούρα αναπτύσσεται στην περίπτωση που τα μέλη αντιλαμβάνονται με όμοιο τρόπο τη γνώση και τις υποθέσεις όπως και όταν πρέπει να αντιμετωπίζουν θέματα εξωτερικής προσαρμογής και εσωτερικής ολοκλήρωσης. Η ανάπτυξη της οργανωτικής κουλτούρας έχει ως βασική πηγή τον ιδρυτή του οργανισμού.

Πρακτικές μέσα στον οργανισμό οι οποίες συντηρούν την κουλτούρα: Πρακτικές μέσα στον οργανισμό οι οποίες συντηρούν την κουλτούρα:  α) Διαδικασία επιλογής. Κατά την διαδικασία επιλογής παρέχονται πληροφορίες στους υποψήφιους για τον οργανισμό και τον τρόπο που λειτουργεί, και πρέπει οι αξίες και πεποιθήσεις των δύο να συμφωνούν.  β) Το μάνατζμεντ. Ο τρόπος με τον οποίο οι μάνατζερ ενεργούν και συμπεριφέρονται αποτελούν πρότυπα για τους υπαλλήλους του οργανισμού.

 γ) Η οργανωτική κοινωνικοποίηση. Είναι η διαδικασία μετάδοσης στο νέο υπάλληλο και αφομοίωσης των σκοπών του οργανισμού, των προτύπων κλπ. Είναι δηλαδή η διαδικασία προσαρμογής των υπαλλήλων στην οργανωτική κουλτούρα.  δ) Ο μέντορας (σύμβουλος). Είναι ο αρχαιότερος υπάλληλος του οποίου ο κύριος λόγος είναι να καθοδηγεί τον νεώτερο υπάλληλο ώστε αυτός να προσαρμοστεί ευκολότερα στην κουλτούρα του οργανισμού.

Κατανόηση των Εθνικών Πολιτισμικών Αξιών Σύμφωνα με την έρευνα του Hofstede σε ένα οργανισμό (IBM) ο οποίος αποτελείται από υπαλλήλους διαφόρων εθνικοτήτων, η κουλτούρα των υπαλλήλων είναι αυτή που επηρεάζει περισσότερο τη συμπεριφορά και τη στάση τους, παρά η ηλικία, το φύλο, το επάγγελμα ή η θέση τους στην επιχείρηση. Βρήκε πέντε διαστάσεις της κουλτούρας που αποτελούν την βάση της συμπεριφοράς και της στάσης των ατόμων στην εργασία. Σύμφωνα με την έρευνα του Hofstede σε ένα οργανισμό (IBM) ο οποίος αποτελείται από υπαλλήλους διαφόρων εθνικοτήτων, η κουλτούρα των υπαλλήλων είναι αυτή που επηρεάζει περισσότερο τη συμπεριφορά και τη στάση τους, παρά η ηλικία, το φύλο, το επάγγελμα ή η θέση τους στην επιχείρηση. Βρήκε πέντε διαστάσεις της κουλτούρας που αποτελούν την βάση της συμπεριφοράς και της στάσης των ατόμων στην εργασία.

Οι διαστάσεις αυτές είναι οι εξής:  Ατομικότητα – Συλλογικότητα. Ατομικότητα είναι η τάση των ατόμων σε μία χώρα να εργάζονται ατομικά, σε αντίθεση με την τάση ατόμων σε άλλη κουλτούρα να εργάζονται ομαδικά. Τα άτομα βλέπουν τον εαυτό τους, την οικογένεια τους και πιστεύουν στην ατομική λήψη αποφάσεων.

Αντίθετα, στην κουλτούρα που είναι προσανατολισμένη στη συλλογικότητα, τα άτομα δίνουν έμφαση στις συλλογικές αξίες της ομάδας και στην ομαδική λήψη αποφάσεων. Αντίθετα, στην κουλτούρα που είναι προσανατολισμένη στη συλλογικότητα, τα άτομα δίνουν έμφαση στις συλλογικές αξίες της ομάδας και στην ομαδική λήψη αποφάσεων.  Υψηλή ή άνιση κατανομή της ισχύος – Χαμηλή ή άνιση κατανομή της ισχύος. Η διάσταση αυτή αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο η κοινωνία ή η κουλτούρα ενθαρρύνει ή δέχεται την άνιση κατανομή της ισχύος μεταξύ των ατόμων.

 Υψηλό επίπεδο αποφυγής της αβεβαιότητας – Χαμηλό επίπεδο αποφυγής της αβεβαιότητας. Η αποφυγή της αβεβαιότητας αναφέρεται στον βαθμό στον οποίο τα άτομα στην κοινωνία ανέχονται τους κινδύνους και τις απειλές που προκαλούνται από αμφίβολες και ασταθείς καταστάσεις.

 Ανδροκρατία – Γυναικοκρατία. Ανδροκρατία είναι η τάση να αναγνωρίζεται υπεροχή στον άνδρα σε αντίθεση με άλλη χώρα όπου αποδίδεται μεγαλύτερη αξία και ικανότητα στο γυναικείο φύλο.

 Μακροπρόθεσμος προσανατολισμός – Βραχυπρόθεσμος προσανατολισμός. Μακροπρόθεσμος και βραχυπρόθεσμος προσανατολισμός είναι αντίστοιχα ο βαθμός στον οποίο τα άτομα σε μία χώρα δίνουν έμφαση στις αξίες που σχετίζονται ή προσανατολίζονται στο απώτερο μέλλον, σε αντίθεση με τις αξίες που εστιάζονται στο παρόν και στο εγγύς μέλλον.

Το πλαίσιο των εθνικών πολιτισμικών αξιών του Hofstede είναι πολύ δημοφιλές και αξιοποιείται αποτελεσματικά στη διοίκηση και την οργανωτική συμπεριφορά. Οι μάνατζερ μπορούν να διαπιστώσουν τις αξίες που υπερισχύουν στις διάφορες χώρες και παράλληλα να ομαδοποιήσουν χώρες που έχουν τις ίδιες αξίες. Το πλαίσιο των εθνικών πολιτισμικών αξιών του Hofstede είναι πολύ δημοφιλές και αξιοποιείται αποτελεσματικά στη διοίκηση και την οργανωτική συμπεριφορά. Οι μάνατζερ μπορούν να διαπιστώσουν τις αξίες που υπερισχύουν στις διάφορες χώρες και παράλληλα να ομαδοποιήσουν χώρες που έχουν τις ίδιες αξίες.