ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ ΓΟΥΝΑΡΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΧΑΜΖΑ ΜΠΕΗ ΤΖΑΜΙ
Το Χαμζά Μπέη Τζαμί, ευρύτερα γνωστό στους Θεσσαλονικείς ως Αλκαζάρ, βρίσκεται στη συμβολή της Εγνατίας οδού και της οδού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Χτίστηκε στα 1467/68 από την κόρη του στρατιωτικού διοικητή Χαμζά Μπέη, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στη δυτική πλευρά του κτιρίου. Το τζαμί αρχικά αποτελούταν από μια τετράπλευρη αίθουσα καλυμμένη με μολυβδοσκέπαστο τρούλο και πιθανόν είχε στοά στη δυτική πρόσοψη. Στη διάρκεια του 16ου αιώνα έγινε προσθήκη δύο ορθογώνιων θολωτών χώρων στη βόρεια και νότια πλευρά του αρχικού τζαμιού, κατασκευάστηκε μια ασύμμετρη περιμετρική στοά με περίβολο στα δυτικά, μοναδική του είδους σε τζαμί στον Ελλαδικό χώρο, και μιναρές στην νοτιοδυτική γωνία. Το 1620, ύστερα από σεισμό ή πυρκαγιά, έγινε η τρίτη ανακατασκευή του τεμένους, από τον Καπί Μεχμέτ Μπέη, σύμφωνα με άλλη επιγραφή που βρίσκεται επάνω από την είσοδο.
Η τοιχοποιία του αρχικού κτίσματος αποτελείται κυρίως από ζώνες πλίνθων, ανάμεσα σε ζώνες λίθων και κατά τόπους πλινθοπερίκλει στο σύστημα. Στο περιστύλιο χρησιμοποιήθηκαν παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα. Στο εσωτερικό δε του τεμένους διατηρείται ο διάκοσμος με σταλακτίτες από γυψοκονίαμα και τοιχογραφίες με φυτικά και γεωμετρικά θέματα.
Το Χαμζά Μπέη Τζαμί είναι γνωστό στους περισσότερους Θεσσαλονικείς ως "Αλκαζάρ", από τον ομώνυμο κινηματογράφο που στεγάστηκε για χρόνια στην περίστυλη αυλή του τεμένους. Στο χώρο του έχουν ακόμα στεγαστεί εμπορικά καταστήματα. Σήμερα γίνονται έργα για την αναστήλωση του τζαμιού που πρόκειται να στεγάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύπτονται από τις εργασίες για το μετρό της Θεσσαλονίκης. Απέναντι από το Χαμζά Μπέη Τζαμί βρίσκεται το Μπεζεστένι.