Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο

 Μάθημα

1. Mid-term exam 2. Στρες και δερματοπάθειες 3. Ακμή 4. Δερματίτιδα 5. Ψωρίαση 6. Λεύκη 7. Τριχόπτωση 8. Assignment Topics discussion

 Επόμενο μάθημα Παρασκευή (Λάρνακα)  Assignment due in = (Λάρνακα)

 Το δέρμα μπορεί να εκδηλώσει τις εσωτερικές εντάσεις του εαυτού μας οι οποίες δεν εκφράζονται μέσα από τα λόγια και τη συμπεριφορά μας.  Οι ψυχοσωματικές ασθένειες του δέρματος αντιπροσωπεύουν ένα υποκειμενικό μήνυμα. Εκφράζουν κάποιο πρόβλημα που δεν είναι συνειδητοποιημένο ή και που το άτομο το απωθεί.  Ο οργανισμός τότε ξεσπάει με κάποιο δερματικό νόσημα, ιδιαίτερα όταν το άτομο βρίσκεται σε περιόδους έντονου άγχους.

 Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις δερματοπαθειών που επιδεινώνονται με το στρες είναι: ◦ η ακμή ◦ η δερματίτιδα ◦ η ψωρίαση ◦ η λεύκη ◦ και η τριχόπτωση  Αυτές οι δερματοπάθειες σε μεγάλο ποσοστό είναι δυνατόν να επιδεινωθούν ή να εκλυθούν από ψυχικούς παράγοντες (Κουρής, Ποτουρίδου & Χριστοδούλου, 2012)  Οι συγκεκριμένες δερματοπάθειες έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής

Δερματική Πάθηση Στρες

 Η ψυχοδερματολογία αναφέρεται στην επίδραση των δερματολογικών παθήσεων επί της ψυχικής κατάστασης του ασθενή, αλλά και των ψυχικών νόσων και των ψυχολογικών αντιδράσεων στο δέρμα.  Οι ψυχοδερματολογικές διαταραχές είναι καταστάσεις που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση μεταξύ του νου και του δέρματος.  Συναισθηματικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά τις περισσότερες ασθένειες του δέρματος

 Άγχος  Κατάθλιψη  Χαμηλή αυτοεκτίμηση  Χαμηλή αυτοπεποίθηση  Στιγματισμό και αίσθημα κοινωνικής ντροπής  Κοινωνική φοβία και απόρριψη  Αναστολή και απόσυρση  Επηρεάζονται οι διαπροσωπικές σχέσεις  Επηρεάζεται η σεξουαλική ζωή  Διαφορετικότητα – ιδιαίτερα κατά την «ηλικία της ανάπτυξης»

 Η ακμή είναι μια πολύ συνηθισμένη δερματοπάθεια που παρατηρείται σε εφήβους, αλλά και σε ενηλίκους.  Αποτελεί πάθηση των σμηγματογόνων αδένων που αφθονούν στο πρόσωπο, στη ράχη και στο στήθος.  Οι τύποι των σπυριών στην ακμή είναι: ◦ Οι φαγέσωρες (άσπροι – μαύροι) ◦ Οι βλατίδες (τα κόκκινα σπυριά) ◦ Οι φλύκταινες (σπυριά με πύον) ◦ Τα οξείδια (κύστεις)  Οι φλύκταινες και τα οξείδια όταν φύγουν, μπορεί να αφήσουν ουλές. Σημάδια ή ουλές μπορούν να γίνουν και όταν ο ασθενής πιέζει τα σπυριά και τα ερεθίζει.

 Το στρες προκαλεί εξάρσεις ακμής και επιδεινώνει τις ήδη υπάρχουσες περιπτώσεις ακμής  Αυτό συμβαίνει λόγω ενεργοποίησης του ενδοκρινικού συστήματος και εξαιτίας της παραγωγής ορμονών  Το στρες συνδέεται με την αύξηση ορμονών που προκαλούν παραγωγή σμήγματός (λιπαρότητα) και αυτό προκαλεί και επιδεινώνει την ακμή

 Αύξηση της παραγωγής σμήγματος: το δέρμα γίνεται λιπαρό, έχει αποφραγμένους πόρους, ενώ ενεργοποιείται το προπιονικό βακτηρίδιο της ακμής, με συνέπεια την εμφάνιση ακμής στο τριχοσμηγματογόνο θύλακα, που εκδηλώνεται με μη φλεγμονώδεις (ανοιχτοί και κλειστοί φαγέσωρες) και φλεγμονώδεις (φλύκταινες, βλατίδες) βλάβες ακμής.

 Η δερματίτιδα ή αλλιώς έκζεμα, είναι από τις συχνότερες δερματολογικές παθήσεις και αποτελεί μία φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος σε διάφορους παράγοντες  Είναι υποτροπιάζουσα διαταραχή της ανώτερης στιβάδας του δέρματος, που προκαλεί ◦ ξηροδερμία ◦ κνησμό ◦ εξανθήματα

 Τα αίτια για ανάπτυξη δερματίτιδας είναι διάφορα, για παράδειγμα μπορεί να επηρεάζουν περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. διατροφή), γενετικοί παράγοντες αλλά και ψυχολογικοί παράγοντες (π.χ. στρες, θυμός, απογοήτευση)  Αυτοί οι παράγοντες προκαλούν φαγούρα – που προκαλεί ξύσιμο – που προκαλεί επιδείνωση εξανθήματος

 Το στρες, καθώς επίσης και η άσχημη ψυχολογική κατάσταση μπορεί να επιδεινώσουν την δερματίτιδα, αλλά και η ίδια η δερματίτιδα μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ατόμου

 Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις  Προκαλεί συνήθως κόκκινίλες, φολιδωτές κηλίδες που εμφανίζονται στην επιδερμίδα.  Οι λεπιδώδεις αυτές κηλίδες, που προκαλούνται από ψωρίαση, ονομάζονται ψωριασικές πλάκες (περιοχές με φλεγμονή από την υπερβολική παραγωγή δέρματος)  Το δέρμα συσσωρεύεται γρήγορα σε αυτά τα σημεία και παίρνει μια ασημί-λευκή απόχρωση. Συνηθέστερα εμφανίζονται στους αγκώνες και τα γόνατα, αλλά μπορεί να επηρεάσει κάθε σημείο του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του τριχωτού της κεφαλής και των γεννητικών οργάνων  Σε αντίθεση με το έκζεμα, η ψωρίαση είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στην εσωτερική πλευρά των αρθρώσεων.

 Ψωρίαση, που χαρακτηρίζεται από τοπικές αθροίσεις λεπίων στο δέρμα και οι εξάρσεις της χρόνιας αυτής νόσου παρατηρούνται σε εποχές έντονου άγχους.  Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική.  Η ψωρίαση προσβάλλει το ίδιο συχνά άντρες και γυναίκες και μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και η συνήθης ηλικία έναρξης είναι μεταξύ ετών.

 Η επίδραση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων στην ανάπτυξη ή την έξαρση ασθενών με ψωρίαση είναι 40-80%, ενώ το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 90% στις περιπτώσεις ψωρίασης της παιδικής ηλικίας  Η επίδραση του στρες στην ανάπτυξη της νόσου καθώς επίσης και στην ανταπόκριση στη θεραπεία είναι σημαντική.  Αρκετές ψυχολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος, ιδεο-ψυχαναγκαστικές διαταραχές, αυτοκτονικός ιδεασμός και η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι συχνές στους ασθενείς με ψωρίαση

 Η επιδερμίδα στο ψωριασικό δέρμα αντικαθίσταται πολύ πιο γρήγορα συγκριτικά με το φυσιολογικό δέρμα- μέχρι και 7 φορές γρηγορότερα.  Έτσι, η ανανέωση των κερατινοκυττάρων του δέρματος (διαδικασία της κερατινοποίησης) αντί να διαρκεί 28 ημέρες, διαρκεί 4 ημέρες, με αποτέλεσμα πάχυνση της επιδερμίδας (υπερκεράτωση).

 Η αιτία της ψωρίασης δεν είναι γνωστή, αλλά πιστεύεται ότι έχουν μια γενετική συνιστώσα.  Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση περιλαμβάνουν άγχος, την απόσυρση των συστηματικών κορτικοστεροειδών, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα.  Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες, αλλά λόγω της χρόνιας φύσης της είναι μια πρόκληση για τη θεραπεία.

 Η λεύκη χαρακτηρίζεται από αχρωμία του δέρματος και εμφάνιση απολύτως λευκών κηλίδων ή πλακών (μπαλώματα) που οφείλονται στην εξαφάνιση των μελανοκυττάρων.  Προσβάλλει όλες τις φυλές και εξίσου τα δυο φύλα. Είναι συχνότερη στις ηλιόλουστες χώρες, ιδίως στη βόρεια Αφρική, και έχει χαρακτηριστεί ως «νόσος του φωτός».  Η λεύκη συνήθως δεν είναι βλαβερή, ούτε προκαλεί σωματικό πόνο, οι επιδράσεις της ασθένειας στην ψυχολογία και τα συναισθήματα του ασθενή, είναι μεγάλες.

 Λεύκη είναι μια επίκτητη διαταραχή της μελάχρωσης που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση λευκών κηλίδων στην επιφάνεια του δέρματος. Προκαλείται από την προοδευτική καταστροφή ή αδρανοποίηση των μελανοκυττάρων που βρίσκονται στο βάθος της επιδερμίδας και που είναι υπεύθυνα για των χρωματισμό των επιφανειακών κυττάρων της επιδερμίδας.  Ανήκει στις αυτοάνοσες παθήσεις (δηλαδή σε παθήσεις που ο οργανισμός μόνος του καταστρέφει κάποια αντισώματα του, τα οποία μέχρι τώρα τα αναγνώριζε σαν δικά του) και συχνά συνυπάρχει με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις π.χ. δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, η ψωρίαση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα.  Η πορεία τις ασθένειας είναι απρόβλεπτη και η ανταπόκριση του ασθενή στην θεραπεία ποικίλει.

 H λεύκη (vitiligo) είναι μια πάθηση κατά την οποία ορισμένες περιοχές του δέρματος χάνουν την μελανίνη (την χρωστική ουσία που μας προστατεύει από τις ηλιακές ακτίνες) και γίνονται λευκές.  Επηρεάζει περίπου στο 1% του πληθυσμού.  Η λεύκη δεν ανήκει στα λοιμώδη ή μεταδοτικά νοσήματα και δεν μεταδίδεται με σωματική επαφή από τον πάσχοντα στους υγιείς.

 Κατά καιρούς διάφορες θεωρίες έχουν προταθεί σχετικά με την αιτία καταστροφής των μελανοκυττάρων αλλά τα ακριβή αίτια παραμένουν αδιευκρίνιστα. Οι κυριότερες θεωρίες είναι:  Aυτοάνοση. Η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι πρόκειται για αυτοάνοσο νόσο. Το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, παράγει αντισώματα που κατευθύνονται εναντίον των μελανοκυττάρων. Η παθολογική αυτή αντίδραση καταστρέφει τα εν λόγω κύτταρα προκαλώντας έτσι άσπρη πλάκα (μπάλωμα) στο δέρμα.  Νευρογενής. Ένας νευροχημικός παράγοντας πιθανώς η επινεφρίνη ευθύνεται για την καταστροφή των μελανοκυττάρων.  Οξειδωτικό στρες. Η λεύκη προκαλείται από τη μειωμένη ικανότητα του σώματος να καταπολεμήσει τις ελεύθερες ρίζες όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου και οι οποίες συσσωρεύονται στο δέρμα και καταστρέφουν τα μελανοκύτταρα.  Συναισθηματική αγωνία. Έχει υποστηριχθεί ότι η συναισθηματική δυσφορία οδηγεί σε χημικές μεταβολές στο σώμα που μπορεί να οδηγήσει σε λεύκη.

 Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί γονίδια που σχετίζονται με τη λεύκη, επιβεβαιώνοντας ότι η συγκεκριμένη δερματοπάθεια αποτελεί ένα αυτοάνοσο νόσημα.  Η λεύκη, όπως και όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, επηρεάζεται από ψυχολογικούς παράγοντες.  Συνήθως, τα σημάδια εμφανίζονται σε περιόδους έντονου στρες, άγχους, ψυχολογικής πίεσης ή σοκ, όπως είναι για παράδειγμα οι μαθητικές εξετάσεις, ένας θάνατος, μια αρρώστια, ένας χωρισμός, μια απόλυση κλπ.  Εκτός, όμως, από τους ψυχολογικούς λόγους, τη λεύκη μπορεί να πυροδοτήσει και ένα σοβαρό ηλιακό έγκαυμα.

 Το στρες μπορεί να προκαλέσει ακόμα μία δερματοπάθεια, την τριχόπτωση  Όταν οι άνθρωποι έχουν άγχος, το σώμα ανταποκρίνεται με διακοπή σε διάφορες λειτουργίες του, και τα μαλλιά δε είναι από τις προτεραιότητες μιας και δεν είναι πραγματικά απαραίτητα

 Οι άνδρες και οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν αλωπεκία – και φαλακρά τμήματα στο μούσι ή στα μαλλιά - όταν είναι κάτω από την πίεση.  Νευρικές συνήθειες όπως στριφογύρισμα των μαλλιών σας μπορεί να, προκαλέσει φαλακρά σημεία (αυτό όμως παραπέμπει σε ψυχολογικές διαταραχές)

 Το σύνηθες στρες που βιώνουμε στην καθημερινή ζωή και στην εργασία μας, δεν είναι στις περισσότερες περιπτώσεις, αιτία έναρξης της πτώσης των μαλλιών.  Το υπερβολικό στρες που είναι αιτία πτώσης μαλλιών μπορεί να προκληθεί από έντονες σοβαρές συναισθηματικές καταστάσεις, από ασθένειες του θυρεοειδούς αδένα, το διαβήτη, από σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις και από ορισμένα φάρμακα.  Γεγονότα της ζωής όπως η γέννηση ενός παιδιού ή μια αποβολή, προκαλούν ψηλού επιπέδου στρες που δυνατόν να προκαλέσει πτώση μαλλιών.  Η εγκυμοσύνη είναι μια σοβαρή αιτία απώλειας μαλλιών. Υπολογίζεται ότι μέχρι 45% των νέων μητέρων, παρουσιάζουν κάποιο βαθμό απώλειας μαλλιών λόγω του στρες που συνοδεύει τη γέννηση ενός παιδιού.

 Είναι πολλές οι αιτίες στρες που βιώνουμε συχνά και μπορεί να ξεκινήσουν την πτώση των μαλλιών. Για το λόγο αυτό δεν είναι εύκολο να αντιληφθούμε ποια ήταν η συγκεκριμένη αιτία που άρχισε την πτώση.  Στις περισσότερες περιπτώσεις πτώσης μαλλιών λόγω στρες, τα μαλλιά θα ξαναβλαστήσουν εντός των 6 μηνών που θα ακολουθήσουν. Όμως σε σημαντικό ποσοστό, αυτό το είδος απώλειας μαλλιών είναι η απαρχή ενός σοβαρότερου μακροχρόνιου προβλήματος.

 Τα μαλλιά μεγαλώνουν σε επαναλαμβανόμενους κύκλους.  Η φάση της ενεργούς ανάπτυξης διαρκεί περίπου 2 χρόνια.  Στη συνέχεια ακολουθούν 3 μήνες χωρίς μεταβολές και ακολούθως τα μαλλιά πέφτουν από το κεφάλι.  Υπό κανονικές συνθήκες, οι τρίχες βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του κύκλου ανάπτυξης και πτώσης. Έτσι η πτώση των μαλλιών δεν γίνεται αντιληπτή.  Είναι φυσιολογικό να χάνουμε περίπου 100 τρίχες από τα μαλλιά της κεφαλής κάθε μέρα.

 Σε περιπτώσεις που βιώνουμε έντονο στρες πολύ ψηλού βαθμού, υπολογίζεται ότι μέχρι 70% των μαλλιών μας, μπορεί να εισέλθουν πρόωρα στη φάση ανάπαυσης χωρίς μεταβολές που ονομάζεται τελογενές στάδιο.  Τρεις μήνες αργότερα, τα μαλλιά αυτά αρχίζουν να πέφτουν προκαλώντας σημαντική τριχόπτωση που γίνεται αντιληπτή (τελογενής πτώση).  Το άτομο που υφίσταται αυτό το φαινόμενο, δεν γίνεται εντελώς φαλακρό και η αραίωση των μαλλιών του δεν θα είναι πολύ εμφανής. Όμως η καθυστέρηση των 3 μηνών από τη στρεσσογόνο κατάσταση και το γεγονός ότι δεν φαίνεται να υπάρχει συσχετισμός, είναι οι λόγοι για τους οποίους δημιουργείται σύγχυση για το τι ήταν η αιτία του προβλήματος.  Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μαλλιά θα αρχίσουν να φυτρώνουν ξανά εντός των 6 μηνών που ακολουθούν. Σε ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων όμως, η τελογενής απώλεια, μπορεί να είναι η αιτία έναρξης για μακροχρόνια πτώση των μαλλιών.

 Στις περισσότερες περιπτώσεις τα δερµατικά νοσήματα έρχονται στην επιφάνεια σε περιόδους έντονου στρες.  Ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει σηµαντικό ρόλο, αφού µπορεί να πυροδοτήσει και να επιδεινώσει µια δερµατική πάθηση.  Με τον ίδιο τρόπο, η δερματική πάθηση μπορεί να χειροτερέψει την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου και το στρες, λόγο των διάφορων επιπτώσεων της πάθησης π.χ. εξωτερική εμφάνισης, σεξουαλική σχέση, αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, αυτοεικόνα, σχέσεις και δουλειά, ντροπή, φόνο, άγχος, κοινωνική ζωή

 Διαλέξετε/Περιγράψετε / Αναλύστε /Επεκτείνετε ένα από τα πιο κάτω θέματα για την εργασία σας.  Πιθανά θέματα εργασίας ◦ Μηχανισμός του στρες: ‘Μάχη ή Φυγή’ ή ‘Σύνδρομο Γενικής Προσαρμογής’ ◦ Στρεσογόνοι παράγοντες/γεγονότα και σύγχρονη ανθρωπότητα ◦ Στρες και νοσήματα ◦ Αντίδραση του οργανισμού στο στρες  λέξεις  Δομή = contents, introduction, analysis/discussion of the topic, conclusions, bibliography.  Μαθησιακά Αποτελέσματα από το course outline  Παράγοντες αξιολόγησης  Οι καλύτερες εργασίες θα δοθούν στην βιβλιοθήκη

Ερωτήσεις - Απαντήσεις

 Κουρής, Α., Ποτουρίδου, Ε. & Χριστοδούλου, Χ. (2012). Βασικές αρχές της ψυχοδερματολογίας. Ελληνική Επιθεώρηση Δερματολογίας Αφροδισιολογίας, 23 (2),

 Διαχείριση του στρες ◦ Μέθοδοι πρόληψης και περιορισμού του στρες