Ημερίδα Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Γυμνάσιο19 Νοεμβρίου ο Πειραματικό ‘Σύγχρονες προσεγγίσεις μαθημάτων Νομικών και Πολιτικών Επιστημών’ Δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη στην ΕΕ ή η σχέση του ευρωπαίου πολίτη με την ΕΕ

Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης -Ανάδειξη ενός μοναδικού επιτεύγματος- το τέλος μιας εποχής Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την ΕΕ για τη συμβολή της στην προώθηση της ειρήνης, της συμφιλίωσης, της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ευρώπη, της συμφιλίωσης προαιώνιων εχθρών, της επανένωσης της ευρωπαϊκής ηπείρου με ειρηνικά μέσα Πρόκειται για τεράστια επιτυχία για μια ήπειρο που γέννησε πολιτισμούς αλλά και οδήγησε σε συγκρούσεις και δύο ΠΠ. Η ΕΕ γνωρίζει σήμερα τη μεγαλύτερη κρίση από καταβολής της, τόσο στο οικονομικό, δημοσιονομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Η κρίση αγγίζει το ευρωπαίο πολίτη στην καθημερινότητα του, η πρωτοφανής ανεργία καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό, οδηγεί τα κράτη και τους λαούς σε συμπεριφορές με εθνικιστικά και ξενοφοβικά χαρακτηριστικά.

Η εικόνα της Ευρώπης έχει ξεθωριάσει Η εικόνα της Ευρώπης έχει ξεθωριάσει, το ευρωπαϊκό όραμα δεν δημιουργεί δυναμική. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα σε 5 χρόνια έχει ανατραπεί η εικόνα μιας ΕΕ ευημερούσας, ισχυρής, σταθερής, πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Οι πολίτες της σε μεγάλο βαθμό θεωρούν ότι η ΕΕ είναι μέρος του προβλήματος. Η στάση αυτή αποτυπώνεται και στα ευρωβαρόμετρα, όπου οι ευρωπαίοι πολίτες εκφράζουν το φόβο τους για τις συνέπειες της κρίσης για την προσωπική τους ζωή και ότι διαρκέσει πολύ χρόνο. Όμως εκφράζουν σε μεγάλα ποσοστά και την άποψη ότι η λύση μπορεί να προέλθει μόνο από συντονισμένη δράση των κρατών-μελών, με βάση τη συνεργασία και την αλληλεγγύη καθώς και την ενίσχυση των θεσμών με την ενσωμάτωση νέων θεσμικών εργαλείων και πολιτικών –ζητείται περισσότερη, αλλά σε νέες βάσεις, Ευρώπη.

Δύο μαθήματα από την κρίση- Η κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες της ΕΕ στο θεσμικό επίπεδο- ΟΝΕ-ατελές Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ως συμπλήρωμα της νομισματικής πολιτικής -DELORS Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, όπως συμπληρώθηκε από το Άμστερνταμ, προέβλεπε ανώτατα όρια για δημοσιονομικό έλλειμμα και χρέος, με επιβολή κυρώσεων, χωρίς ωστόσο δεσμευτικούς καταναγκαστικούς μηχανισμούς. Οι όποιες κυρώσεις αποφασίζονταν σε πολιτικό επίπεδο στο δημοσιονομικό επίπεδο -το πρόβλημα των ιδίων πόρων Οι ίδιοι πόροι, στη δεκαετία του 70 αντιπροσώπευαν άνω του 70%- δασμοί,ισογλυκόζη, ΦΠΑ. Σήμερα το 85% του ευρωενωσιακού προϋπολογισμού προέρχεται από τις εθνικές συνεισφορές, με ότι αυτό συνεπάγεται από πλευράς επιρροής από τις χώρες με μεγάλο ΑΕΠ που συνεισφέρουν. Ενίσχυση της διακυβερνητικής συνεργασίας σε βάρος της κοινοτικής μεθόδου-θεσμικό Τρίγωνο MONNET- Συνθήκη της Λισαβόνας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ιδέα δεν είναι κάτι το αυτονόητο Θα πρέπει να τροφοδοτείται, να ενισχύεται, να επιβεβαιώνεται. Παράδοξο: η ΕΕ σήμερα αφορά σε μεγάλο βαθμό (80%) την καθημερινότητά μας,και όμως οι ευρωπαίοι πολίτες αποστασιοποιούνται -ευρωπαϊκές εκλογές Η ΕΕ καθίσταται το μαύρο πρόβατο και όμως τα κράτη-μέλη λαμβάνουν τις αποφάσεις

Απαιτείται επειγόντως επαναπροσδιορισμός σε σχέση με την πραγματικότητα της ΕΕ Η συντελούμενη αυτή την περίοδο θεσμική ενίσχυση της ΕΕ πρέπει να συνοδεύεται και από τον επαναπροσδιορισμό –αναστοχασμό σχετικά με το τι είναι η ΕΕ, ποια είναι η φύση της, ο στόχος της, ποια είναι η θέση μας σ`αυτό το οικοδόμημα, πώς θα αξιοποιήσουμε τη συμμετοχή μας για να βελτιώσουμε τη ζωή μας, την κοινωνία μας και τη θέση της χώρας μας.

Βασικές Αρχές λειτουργίας της ΕΕ-προϋπόθεση για την κατανόηση του συστήματος. Παράδοξο της ΕΕ- στηρίζεται στο σεβασμό του Κανόνα και όχι της πολιτικής επιλογής Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ΕΕ δημιουργήθηκε ως συμφωνία συνεργασίας μεταξύ κρατών τα οποία παραχώρησαν μέρος της εξουσίας τους για να τεθεί υπό κοινή διαχείριση, μέσα στα πλαίσια αυστηρών κανόνων που πρέπει να τηρούνται από όλους. Δεν υπάρχει δηλαδή κυριαρχία της ΕΕ, η διακυβέρνηση γίνεται με βάση την τήρηση των κοινών αποδεκτών κανόνων. Ο σεβασμός του κανόνα είναι η προϋπόθεση για την αρχή της ισοτιμίας μεταξύ των κρατών-μελών.

Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια δεν υποκαθιστά την εθνική ιθαγένεια Η ΕΕ έχει ως αρμοδιότητες αυτές που της ανέθεσαν τα κράτη- μέλη. Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο υπερισχύει μόνο για τα πεδία αρμοδιοτήτων της ΕΕ. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ προβλέπει ευρωπαϊκή ιθαγένεια, η οποία δεν υποκαθιστά την εθνική ιθαγένεια - είμαι Έλληνας και Ευρωπαίος, έχω δικαιώματα και υποχρεώσεις ως Έλληνας και ως Ευρωπαίος. Υποχρέωση εφαρμογής μιας αρχής της ΕΕ-δικαίωμα που πηγάζει από την ίδια αρχή.

Η συμμετοχή στην ΕΕ είναι μια συνεχής διεκδίκηση, μια διαρκής διαπραγμάτευση Η ελληνική ιδιαιτερότητα συνίσταται στην αντίληψη πολλών ότι η ένταξη στην ΕΕ είναι και η τελείωση της προσπάθειας, ή ότι η ΕΕ θα στραφεί στοργικά στο κάθε κράτος-μέλος που συναντά δυσκολίες. Η συμμετοχή στην ΕΕ είναι μια συνεχής διεκδίκηση, μια διαρκής διαπραγμάτευση, μέσα από τη διαδικασία αυτή και τη δημιουργία κοινών αποτελεσμάτων επιτυγχάνεται η πραγματική ένωση.

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην προάσπιση και την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του πολίτη Ο ρόλος του ΕΚ στην προάσπιση και την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του πολίτη είναι ουσιαστικός, εφόσον αποτελεί τον εκπρόσωπο των ευρωπαϊκών λαών. Εμφανίζεται ενισχυμένο με την Συνθήκη της Λισαβόνας, ωστόσο η νέα θεσμική διακυβέρνηση-νέα εργαλεία, που είναι απόρροια της διακυβερνητικής συνεργασίας, αυξάνει και πάλι το δημοκρατικό έλλειμμα. Ο περιορισμός της δυνατότητας δημοκρατικού ελέγχου συνεπάγεται μείωση της δημοκρατικής νομιμότητας, άρα και αποδοχής των μέτρων από τους ευρωπαϊκούς λαούς. Το ΕΚ συνεπώς επιδιώκει ειδικότερα, αφενός την ενίσχυση της θέσης του, με τη συνδρομή των εθνικών κοινοβουλίων, σε ότι αφορά το δημοκρατικό έλεγχο, αφετέρου δραστηριοποιείται με στόχο τη ενημέρωση και ενεργοποίηση των ευρωπαίων πολιτών στα ζητήματα που τους αφορούν άμεσα στη ζωή τους. Οι συνθήκες της Ε.Ε. αποδίδουν αρκετά δικαιώματα σε κάθε ευρωπαίο πολίτη Πέρα από τα δικαιώματα που ισχύουν με τη εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, π.χ. για την Ενιαία Αγορά, οι συνθήκες της Ε.Ε. αποδίδουν αρκετά δικαιώματα σε κάθε ευρωπαίο πολίτη, μεταξύ των οποίων: το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης και διαμονής σε όλα τα κράτη-μέλη το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, στις εκλογές τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όσο και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην χώρα όπου διαμένει, με τους ίδιους όρους με τους πολίτες της συγκεκριμένης χώρας. το δικαίωμα να ζητήσει από την Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία, μέσω της Πρωτοβουλίας Πολιτών. το δικαίωμα στην προστασία από διπλωματικές ή προξενικές αρχές οποιουδήποτε από τα κράτη-μέλη, με τους ίδιους όρους με τους οποίους θα προστατεύονταν και οι δικοί του υπήκοοι, όταν βρίσκεται σε κράτος εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου το κράτος του δεν αντιπροσωπεύεται. το δικαίωμα αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το δικαίωμα αποζημίωσης (επανόρθωσης), από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, το δικαίωμα επαφής με τα θεσμικά όργανα, καθώς και διάφορα άλλα δικαιώματα σε πεδία όπως η ελεύθερη μετακίνηση αγαθών και υπηρεσιών, η προστασία του καταναλωτή και η δημόσια υγεία, οι ίσες ευκαιρίες και η ίση μεταχείριση και πρόσβαση στην εργασία και την κοινωνική προστασία.

Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτών - Ευκαιρία για τη δραστηριοποίηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε το 2013 να ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτών προκειμένου να ενημερωθεί γενικά το κοινό, και ιδιαίτερα οι νέοι, αναφορικά με το πώς μπορούν να επωφεληθούν από τα δικαιώματά τους. Οι ενέργειες που θα γίνουν στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτών θα εστιάζουν στο να εξηγήσουν τα δικαιώματα τα οποία συνδέονται με τη μετακίνηση σε άλλες χώρες της Ε.Ε., όπως η αναγνώριση ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων, τα δικαιώματα του ταξιδιώτη και του καταναλωτή, η προσβασιμότητα στην υγεία και την κοινωνική πρόνοια, ανεξαρτήτως συνόρων, καθώς και ευκαιρίες όπως το πρόγραμμα Erasmus, το οποίο παρέχει στους νέους την δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό.

Συμπεράσματα Η οργανική σχέση του ευρωπαίου πολίτη με την ΕΕ κτίζεται πάνω στη γνώση για το σύστημα της-αρχές, κανόνες, εξουσία, λειτουργία αλλά και τη ενεργή συμμετοχή του. Στην ΕΕ της κρίσης ο ευρωπαίος πολίτης πρέπει να γνωρίζει ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του και θα πρέπει να ενεργοποιείται για την εφαρμογή τους και την ενίσχυσή τους.