ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ: Στοιχεία & Περιπτώσεις Αποικιοποίησης της Ανώτατης Εκπαίδευσης στις ΗΠΑ Μωυσής Μπουντουρίδης Πανεπιστήμιο Πάτρας Διεθνές Συνέδριο Που Πηγαίνει το Δημόσιο Πανεπιστήμιο: Προκλήσεις και Προοπτικές, Δυνατότητες και Κίνδυνοι Αθήνα, Μαρτίου 2008

Κοινωνία των Πολιτών και ΜΚεΟ  Η Κοινωνία των Πολιτών (ΚτΠ) σαν ενδιάμεσος χώρος μεταξύ κράτους και αγοράς: Μη κρατικές δράσεις και διαδράσεις έξω από την κερδοσκοπική ορθολογικότητα της αγοράς.  Ο Τρίτος Τομέας των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων (ΜΚεΟ) και των Ομάδων Πίεσης (ή Συμφερόντων): Ενδεικτική βιβλιογραφία: H.K. Anheier (2005). Nonprofit Organizations – Theory, Management, Policy. London: Routledge. Γ.Θ. Μαυρογορδάτος (2001). Ομάδες Πίεσης και Δημοκρατία. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

Η Διεθνής Ταξινόμηση των ΜΚεΟ (ICNPO) Μια πρωτοβουλία του Johns Hopkins Comparative Nonprofit Sector Project (L.M. Salmon & H.K., Anheier [1997]. Defining the Non-Profit Sector: A Cross National Analysis, Manchester: Manchester University Press). Ομάδα 1: Πολιτισμός και Αναψυχή Ομάδα 2: Εκπαίδευση και Έρευνα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανώτατη Εκπαίδευση Άλλη Εκπαίδευση Έρευνα Ομάδα 3: Υγεία Ομάδα 4: Κοινωνικές Υπηρεσίες (Κοινωνικές ΜΚΟ) Ομάδα 5: Περιβάλλον (Περιβαλλοντικές ΜΚΟ) Ομάδα 6: Ανάπτυξη και Στέγαση Ομάδα 7: Νόμος, Συνηγορία και Πολιτική (Πολιτικές ΜΚΟ) Ομάδα 8: Φιλανθρωπία και Εθελοντισμός Ομάδα 9: Διεθνείς Σχέσεις Ομάδα 10: Θρησκεία Ομάδα 11: Εμπορικές, Επαγγελματικές και Συνδικαλιστικές Ενώσεις Ομάδα 12: [Περιπτώσεις που δεν ταξινομούνται παραπάνω]

Πλήθος ΜΚεΟ στις ΗΠΑ το 1998 Πηγές:  L.M. Salamon (1999). America’s Nonprofit Sector: A Primer, New York: Foundation Center.  Stewart, D.M., Kane, P.R., and Scruggs, L. (2002). ‘Education and training.’ In L.M. Salamon (ed.), The State of Nonprofit America. Washington, DC: The Brookings Institution.  Weitzman, M.S., Jalandoni, N.T., Lampkin, L.M., and Pollak, T.H. (2002). The New Nonprofit Almanac and Desk Reference: The Essential Facts and Figures for Managers, Researchers, and Volunteers (first edn.). San Francisco: Jossey-Bass.

Έσοδα ΜΚεΟ Ανώτατης Εκπαίδευσης στις ΗΠΑ το Πηγή:  S. Slaughter & L.L. Leslie (1997). Academic Capitalism: Politics, Policies, and the Entrepreneurial University. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.

Προέλευση Εσόδων ΜΚεΟ στις ΗΠΑ το 2002 Πηγή:  L.M. Salamon (1999). America’s Nonprofit Sector: A Primer. New York: Foundation Center.

Η Θέση της Αποικιοποίησης της ΚτΠ  Adam Ferguson & Thomas Hobbes: Για την αρετή της πολιτοφροσύνης ή ευπροσηγορίας (civilitas).  G.W.F. Hegel: Η διαλεκτική αντίθεση ηθικού βίου (Sittlichkeit) και κοινωνίας των ιδιωτών (Bürgerliche Gesellschaft).  Κarl Marx: Η αλλοτρίωση της ατομικιστικής ορθολογικότητας.  Jurgen Habermas: “Ο αποικισμός του βιόκοσμου.”  Νίκος Μουζέλης: “Οι εργαλειακές λογικές του κέρδους και της κομματικοκρατικής εξουσίας ‘αποικιοποιούν’ τους υπόλοιπους θεσμικούς χώρους, ο πολλαπλασιασμός μη κερδοσκοπικών και μη κρατικιστικών μηχανισμών επίλυσης προβλημάτων αποτελεί το μόνο τρόπο εξανθρωπισμού του καπιταλισμού.” Αναφορές:  J.L. Cohen & A. Arato (1992). Civil Society and Political Theory. Cambridge, MA: MIT Press.  Ν. Μουζέλης (2002). “Τι είναι η κοινωνία των πολιτών;” στο Ν. Μουζέλης, Από την Αλλαγή στον Εκσυγχρονισμό. Αθήνα: Θεμέλιο.

Κριτικές της Εμπορευματοποίησης  Thorstein Veblen (1918): Για τη μετατροπή των Πανεπιστημίων σε επαγγελματικές σχολές διοικούμενες από μη επιστήμονες επιχειρηματίες.  Clark Kerr (1963): Για το Πανεπιστήμιο-multiversity, που γίνεται ‘εργοστάσιο γνώσης.’  Allan Bloom: Για την ισοπέδωση της παιδείας.  Stanley Aronowitz: Για μια αριστερή στροφή στην εκπαίδευση. Αναφορές:  T. Veblen (1918). The Higher Learning in America: A Memorandum on the Conduct of Universities by Business Men. New York: W.W. B.W. Huebsch.  C. Kerr (1963). The Uses of the University. Cambridge, MA: Harvard University Press.  A Bloom (1987). Closing of the American Mind. New York: Simon & Schuster.  S. Aronowitz (2000). The Knowledge Factory: Dismantling the Corporate University and Creating True Higher Learning. Boston: Beacon Press.

Δυο Παραδείγματα Εμπορευματοποίησης  Το τηλεοπτικό κανάλι Channel One Network νοικιάζει τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό σε περισσότερα από σχολεία και σ’ αντάλλαγμα παίζει τα ελαφρά προγράμματά του (με σκληρές διαφημίσεις) στα κανονικά μαθήματα στις τάξεις (Carlson, 2003).  Τα Πανεπιστήμια γίνονται ανθηρές αγορές (τζίρου 200 δισεκατομμυρίων δολάριων το χρόνο), όπου οι φοιτητές καταναλώνουν υπολογιστές, τηλεπικοινωνιακές συσκευές, βιβλία, ταξίδια, έπιπλα, τροφές, αναψυκτικά, CD κτλ. (Morrison, 2004). Αναφορές:  R. Carlson (2003). “Corporate Propaganda and Media Manipulation.” ZENZIBAR Alternative Culture  D.A. Morrison (2004). Marketing to the Campus Crowd: Everything You Need to Know to Capture the $200 Billion College Market. Chicago: Dearborn Trade Publishing.

Πιέσεις Ιδιωτικοποίησης  Χειραγωγήσεις του προγράμματος No Child Left Behind της κυβέρνησης Bush για την οικειοποίηση ελεύθερων σχολικών χώρων και τη δημιουργία σχολικών στρατολογικών κέντρων.  Εμπορικές ονομασίες βραβείων, υποτροφιών, αθλητικών εγκαταστάσεων και ομάδων, αιθουσών, κτιρίων, μέχρι και Πανεπιστημίων - εμπορικές σηματολογήσεις (branding).  Ερευνητικές χρηματοδοτήσεις της ExxonMobil (ακόμη και στο Stanford) για έρευνα στην κλιματική αλλαγή, που θα ανασκευάζει τις επιστημονικές θεωρίες των κινδύνων από την παγκόσμια υπερθέρμανση. Αναφορές:  B.R. Barber (2007). Consumed. How Markets Corrupt Children, Infantilize Adults, and Swallow Citizens Whole. New York: W.W. Norton & Company.  J. Washburn (2005). University, Inc. The Corporate Corruption of Higher Education. New York: Basic Books.  D. Bok (2003). Universities in the Market Place: The Commercialization of Higher Education. Princeton, NJ: Princeton University Press.  A. Hacker (2003). “The Truth About the Colleges.” New York Review of Books, November 3, 2005.

Αλλαγές Ονομάτων Ιδρυμάτων  Το 1997 το New School of Social Research της Νέας Υόρκης μετονομάσθηκε σε New School University, αλλά μετά από διαμαρτυρίες καθηγητών και φοιτητών το 2005 πήρε πάλι το όνομα New School. Να πώς ο Bob Kerrey δικαιολογούσε την αλλαγή του ονόματος: “Ο ανταγωνισμός στην Ανώτατη Εκπαίδευση αναγκάζει να γίνονται πολλά πράγματα, που εμφανίζονται περισσότερο σαν μια εμπορική δραστηριότητα. [Το Πανεπιστήμιο] Μοιάζει με μια επιχείρηση που πουλά πίτσα. Δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά πάντως θεωρούμε τους φοιτητές μας σαν σημαντικούς πελάτες. Κι αν αυτοί δεν είναι βέβαιοι για το ποιοι είμαστε, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο να τους χάσουμε.”  Το 1997 το Glassboro State College του New Jersey μετονομάσθηκε σε Rowan University προς τιμή του επιχειρηματία Henry M. Rowan, που χρηματοδότησε αδρά με 100 εκατομμύρια δολάρια.  Το 1924 το Trinity College του Durham (NC) είχε μετονομασθεί σε Duke University όταν πήρε χρηματοδότηση 40 εκατομμυρίων δολαρίων από τον μεγαλοβιομήχανο James B. Duke. Αναφορά: A. Finder (2005). “To Woo Students, College Choose Names That Sell.” New York Times, August 11, 2005.

Γιατί μας Νοιάζει στην Ελλάδα;  Επειδή ο μηχανισμός της εξάρτησης πόρων δρα ισομορφικά στη διαμόρφωση μιας παγκόσμιας εμπορευματοποιημένης εκπαίδευσης κάτω από την πίεση παγκόσμιων νεοφιλελεύθερων θεσμών (όπως ο OECD, ο WTO κτλ.).  Είναι άραγε αναπόφευκτο το σιδερένιο κλουβί της νέας οικονομικής ορθολογικότητας, που προωθείται από τους παγκόσμιους οικονομικούς θεσμούς;  Η απάντηση βρίσκεται στη σχέση οικονομικού-κοινωνικού: Οι κοινωνικοί θεσμοί (όπως του δημόσιου αγαθού της γνώσης, του ανοικτού κοινού χώρου της επιστήμης, της δημοκρατικής παιδείας κτλ.) μπορούν να νομιμοποιήσουν την αντίσταση απέναντι στις καταστροφικές μη αποσκοπούμενες συνέπειες του ‘αόρατου χεριού’ της οικονομίας. Αναφορές: P.J. DiMaggio & W.W. Powell (1983). "The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields." American Sociological Review, 48: P.J. Gumport (2000). "Academic Restructuring: Organizational Change and Institutional Imperatives." Higher Education: The International Journal of Higher Education and Educational Planning, 39: