Εκπαίδευση Ενηλίκων – Γενικό πλαίσιο (1) Ανέκαθεν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να διευρύνουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες εμπλουτίζοντας τις γνώσεις και αναπτύσσοντας τις δεξιότητές τους γηράσκω αει διδασκόμενος

Εκπαίδευση Ενηλίκων – Γενικό πλαίσιο (2) Στη σύγχρονη εποχή, οι ραγδαίες εξελίξεις διεθνώς στον οικονομικό, κοινωνικό, τεχνολογικό και πολιτισμικό τομέα, καθιστούν αναγκαία για ολοένα και περισσότερους ενήλικους: την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων προσαρμόσιμων στις μεταβαλλόμενες συνθήκες

Εκπαίδευση Ενηλίκων – Γενικό πλαίσιο (3) Τα τελευταία χρόνια, η εκπαίδευση ενηλίκων έχει εξελιχθεί διεθνώς σημαντικά και έχει διαφοροποιηθεί θεσμικά ως επαγγελματική πρακτική καθώς και ως πεδίο επιστημονικής μελέτης και έρευνας

Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες ενήλικων εκπαιδευόμενων

Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες ενήλικων εκπαιδευόμενων (1) - Εκούσια και συνειδητοποιημένη συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία - Λειτουργία στο μέσο και όχι στην αρχή μιας εξελισσόμενης αναπτυξιακής διεργασίας - Διαμορφωμένο σύνολο εμπειριών και αξιών - Συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία με δεδομένες προθέσεις και προσδοκίες

Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες ενήλικων εκπαιδευόμενων (2) - Αυξημένες προσωπικές, οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις - Σε μεγάλο βαθμό ήδη διαμορφωμένα μοντέλα μάθησης - Μεγαλύτερες απαιτήσεις από μια μαθησιακή διαδικασία

Κίνητρα συμμετοχής ενηλίκων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες και μαθησιακά εμπόδια

Κίνητρα συμμετοχής ενηλίκων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες - Απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων - Επαγγελματική αναβάθμιση και εξέλιξη - Επιδίωξη κοινωνικών επαφών και διεύρυνση κύκλου γνωριμιών - Ψυχολογικά κίνητρα προσωπικής ανάπτυξης και απόκτησης κύρους

Μαθησιακά εμπόδια ενηλίκων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες (1) Εξωτερικά εμπόδια: -Κακή οργάνωση του εκπαιδευτικού προγράµµατος -Εξωτερικοί παράγοντες που δυσκολεύουν την εκπαιδευτική διαδικασία (π.χ. ανεπάρκεια υποδομών, ζέστη, θόρυβος) -Κοινωνικές υποχρεώσεις και καθήκοντα των ενηλίκων εκπαιδευοµένων που δυσκολεύουν την εκπαιδευτική τους πορεία

Μαθησιακά εμπόδια ενηλίκων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες (2) Εσωτερικά εμπόδια: -Προϋπάρχουσες γνώσεις, εµπειρίες και στάσεις στις οποίες οι εκπαιδευόµενοι έχουν επενδύσει συναισθηµατικά, µε αποτέλεσµα να εμμένουν σε αυτές -Ψυχολογικοί παράγοντες (άγχος που οφείλεται σε πολλά αίτια, όπως φόβος αποτυχίας, κριτικής, γελοιοποίησης, αβεβαιότητα για το αν θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εκπαίδευσης)

Μαθησιακά εμπόδια ενηλίκων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες (3) Η ύπαρξη μαθησιακών εµποδίων οδηγεί πολλές στην ανάπτυξη από πλευράς των εκπαιδευοµένων, μηχανισμών άµυνας που εκδηλώνονται άλλοτε µε ήπιο τρόπο (π.χ. αρνητισμούς, εκλογίκευση, επιφυλακτική στάση) και άλλοτε εντονότερα (άµεση ή έµµεση παραίτηση από την εκπαιδευτική διαδικασία)

Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης ενηλίκων (1) Χαρακτηριστικά ενήλικων εκπαιδευόμενων ΚίνητραΕμπόδια

Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης ενηλίκων (2)  Η εκπαιδευτική διαδικασία να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των εκπαιδευόμενων  Η εκπαιδευτική διαδικασία να είναι άψογα οργανωμένη σε επίπεδο σχεδιασμού και υλοποίησης  Να αξιοποιούνται οι γνώσεις και οι εμπειρίες των εκπαιδευόμενων

Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης ενηλίκων (3)  Να χρησιμοποιούνται ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές και να αναπτύσσεται η κριτική σκέψη  Να επιδιώκεται η δημιουργία μαθησιακού κλίματος που χαρακτηρίζεται από ουσιαστική επικοινωνία και πνεύμα συνεργασίας  Να διερευνώνται πιθανά εμπόδια στη μάθηση που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευόμενοι και να αναζητούνται τρόποι υπέρβασής τους

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων (1) Ο εκπαιδευτής ενηλίκων υιοθετεί το ρόλο του συμβούλου, του εμπνευστή, του εμψυχωτή και του διευκολυντή μάθησης (learning facilitator) σε μια μαθησιακή διαδικασία (Jarvis) - ενσυναίσθηση και ουσιαστικό ενδιαφέρον για τη πορεία μάθησης των εκπαιδευόμενων - πίστη στην ενεργητική συμμετοχή ως βασική παράμετρο κατάκτησης γνώσης,

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων (2) - Δημιουργική αξιοποίηση των εμπειριών των εκπαιδευόμενων - Εφαρμογή ενεργητικών και ευέλικτων εκπαιδευτικών τεχνικών - Διαμόρφωση θετικού μαθησιακού κλίματος (learning climate) - Ανάπτυξη και αξιοποίηση της δυναμικής της ομάδας

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων (3) Εν κατακλείδι, ο εκπαιδευτής ενηλίκων διαμορφώνει τη μαθησιακή διαδικασία έτσι ώστε να αξιοποιεί τη δυναμική των σχέσεων που αναπτύσσονται στην ομάδα και να επικοινωνεί αποτελεσματικά, προκειμένου να συμβάλλει στη δημιουργία κατάλληλου μαθησιακού κλίματος

Δυναμική της ομάδας

Δυναμική της ομάδας (1) Δραστηριότητα 1 η α) Πως αντιλαμβάνεστε την έννοια της ομάδας; Προσπαθήστε να δώσετε σε λέξεις τον δικό σας ορισμό για το τι είναι ομάδα β) Στη συνέχεια προσπαθήστε να καταγράψετε διάφορα είδη ομάδων στα οποία συμμετέχετε Ποιος είναι ο σκοπός κάθε ομάδας και από πόσα μέλη αποτελείται;

Δυναμική της ομάδας (2) Επειδή τα μέλη της ομάδας αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν το ένα το άλλο, στο εσωτερικό των ομάδων αναπτύσσεται μια δυναμική (κανόνες, σχέσεις, ρόλους, ανάπτυξη, κοινωνικές επιρροές, επιδράσεις στη συμπεριφορά) που τις διαφοροποιεί από την τυχαία συνάθροιση ατόμων

Δυναμική της ομάδας (3) Η συνοχή της ομάδας, δηλαδή ο βαθμός στον οποίο οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται δεμένοι μεταξύ τους και με την ομάδα στο σύνολό της, αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εκπαίδευση ενηλίκων τόσο για: την πρόληψη φαινομένων, όπως η πρόωρη εγκατάλειψη του προγράμματος σπουδών, όσο και για την ενεργή εμπλοκή των εκπαιδευομένων στη διεργασία της μάθησης

Δυναμική της ομάδας (4) Η συνοχή της εκπαιδευτικής ομάδας συμβάλλει επιπλέον στη μείωση του άγχους, στη μείωση των εντάσεων και στην αντιμετώπιση των αντιστάσεων των εκπαιδευομένων απέναντι στη μαθησιακή διεργασία

Εκπαιδευτική Ομάδα Βελτίωση της συνοχής της ομάδας Μείωση άγχους Μείωση εντάσεων Ενεργής συμμετοχή των εκπαιδευομένων στη μαθησιακή διαδικασία Καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα

Δυναμική της ομάδας – Ο ρόλος του εκπαιδευτή Ως συντονιστής της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ο εκπαιδευτής ενηλίκων εντοπίζει όλα εκείνα τα φαινόμενα που σχετίζονται με τη δυναμική των σχέσεων που δημιουργούνται μέσα στην ομάδα (π.χ. τις αναστολές, την αδράνεια, τις αντιστάσεις απέναντι στο καινούργιο, τις εμφανείς ή τις υπόγειες αντιπαραθέσεις κτλ).

Βιβλιογραφία (1) Rogers, A. (1999). Η εκπαίδευση ενηλίκων (μτφ. Παπαδοπούλου-Τόμπρου). Αθήνα: Μεταίχμιο Αθανασίου, Α., Μπαλντούκας, Α. & Παναούρα, Ρ. (2014). Εγχειρίδιο προς Εκπαιδευτές Ενηλίκων. Έκδοση Πανεπιστημίου Frederick Foley, G. (2000). Understanding adult education and training. Allen and Unwin. Jarvis, P. (1995). Adult and Continuing Education. London: Routledge Κόκκος, Α. (2005). Μεθοδολογία Εκπαίδευσης Ενηλίκων: Θεωρητικό Πλαίσιο και Προϋποθέσεις Μάθησης. Τόμος A’, Πάτρα ΕΑΠ Courau, S. (2000). Τα βασικά εργαλεία του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα, Μεταίχμιο Knights, B. (1993). Hearing Yourself Teach: Group Processes for Adult Educators. Studies in the Education of Adults 25, no. 2. pp Καραλής, Θ. (2013). Κίνητρα και εμπόδια για τη συμμετοχή των ενηλίκων στη Δια Βίου Εκπαίδευση. Αθήνα: ΙΝΕ ΓΣΕΕ Koutsoukos, M., Fragoulis & Valkanos, E. (2015). Connection of Environmental Education with Application of Experiential Teaching Methods: A Case Study from Greece, International Education Studies 8(4), Παπάνης, Ε. (2008). Ο ρόλος του εκπαιδευτή στην εκπαίδευση ενηλίκων.

Βιβλιογραφία (2) Rogers, A. (1999). Η εκπαίδευση ενηλίκων (μτφ. Παπαδοπούλου-Τόμπρου). Αθήνα: Μεταίχμιο Mατσαγγούρας, Η. (1995). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη Λευθεριώτου, Π. (2010). «Ο ρόλος και η εκπαίδευση των εκπαιδευτών ενηλίκων στην Ελλάδα: ιστορική αναδρομή και σύγχρονη πραγματικότητα». Στο: Δ. Βεργίδης & Α. Κόκκος (επιμ.). Εκπαίδευση Ενηλίκων: διεθνείς προσεγγίσεις και ελληνικές διαδρομές. Αθήνα: Μεταίχμιο Jarvis, P. (2004). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση. Αθήνα: Μεταίχμιο Τσίγκου, Α. (2011). Ο εκπαιδευτής ενηλίκων και η εκπαιδευτική ομάδα. Επιστημονικό Δίκτυο Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης.