Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο

 Μάθημα

1. Σωματική αντίδραση στο στρες 2. Νευρικό σύστημα 3. Videos 4. Βιωματική Άσκηση

 Πονοκέφαλος  Ταχυπαλμία  Ταχεία – ρηχή αναπνοή  Εφίδρωση  Υπεργρήγορση  Αλλαγές στην όρεξη  Μυϊκή αδυναμία  Τρέμουλο  Αϋπνία  Αναγούλες  Δυσπεψία  Πολυουρία  Δυσφορία στο στήθος  Δυσκοιλιότητα ή διάρροια  Νευρικότητα  Πόνος στην πλάτη  Μούδιασμα – ‘μυρμήγκιασμα’ στα άκρα  Ξηρότητα του στόματος ή του λαιμού

1. Γιατί εκδηλώνετε με τέτοιο τρόπο το στρες? 2. Πως ανταποκρίνεται το ανθρώπινο σώμα στο στρες? 3. Τι συμβαίνει μέσα στο σώμα μας όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα στρεσογόνο παράγοντα?...ή και δυο ή και τρεις παράγοντες? 4. Για να μειώσουμε το στρες που βιώνουμε πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς λειτουργά το σώμα και το νευρικό σύστημα

 Είναι ο πρωταρχικός ρυθμιστής των αντιδράσεων του σώματος και μεταφέρει και επεξεργάζεται τα νευρικά ερεθίσματα  Αποτελείται από ◦ Κεντρικό νευρικό σύστημα = εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό ◦ Περιφερικό νευρικό σύστημα = όλοι οι νευρικοί ιστοί που συνδέουν το σώμα με το κεντρικό νευρικό σύστημα

 Μεταφέρουν τα μηνύματα στο νευρικό σύστημα  Μεταφέρουν ερεθίσματα στου μυς για τον έλεγχο συστολής και χαλάρωσης τους  Μεταφέρουν ερεθίσματα στους αδένες τροποποιώντας τα επίπεδα εκκρίσεων τους  Ο κάθε νευρώνας αποτελείτε από ◦ Δενδρίτες = δέχονται τα αισθητικά και κινητικά ερεθισματα από άλλους νευρώνες ◦ Άξονα = μεταφέρει το ερέθισμα στον επόμενο νευρώνα

1.Κινητικοί νευρώνες = που οδηγούν στους μυς 2.Αισθητικοί νευρώνες = αντιδρούν στις αλλαγές περιβάλλοντος ή σώματος 3.Συνδετικοί νευρώνες = μεταφέρουν ερεθίσματα από τον ένα νευρώνα στον άλλον

 Οι νευρώνες συνδέονται μεταξύ τους με τις νευρικές συνάψεις  Ένα ηλεκτρικό ρεύμα περνά από τον άξονα του ενός νευρώνα στο δενδρίτη του άλλου μεταφέροντας το μήνυμα

 Το περιφερικό νευρικό σύστημα μεταφέρει τα μηνύματα από τα διάφορα μέρη του σώματος προς τον εγκέφαλο  Το περιφερικό νευρικό σύστημα αποτελείτε ◦ Εκούσιο νευρικό σύστημα = αρμόδιο για την μεταφορά αισθητικών μηνυμάτων και κινητικών ερεθισμάτων (αισθήσεις και κινήσεις) ◦ Αυτόνομο νευρικό σύστημα = λειτουργεί αυτόνομα και οργανώνει και ρυθμίζει τη λειτουργία των αδένων, καρδία, πνεύμονες, πεπτικών και απεκκριτικών οργάνων (αυτόματες λειτουργίες του οργανισμού)

 Το αυτόνομο νευρικό σύστημα χωρίζεται σε δυο συστήματα ◦ Το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα = αυξάνει τα επίπεδα διεγερσιμότητας όταν το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο ◦ Το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα = με την δράση του επαναφέρει το σώμα στην κατάσταση ηρεμίας ◦ Ανατομικά τα δύο συστήματα είναι ξεχωριστά  Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την διατήρηση της εσωτερικής ομοιοστασίας του οργανισμού.

 Το άτομο που αντιμετωπίζει κάποιο ερέθισμα (πραγματικό ή φανταστικό) είναι σε μια κατάσταση πλήρους ετοιμότητας για δράση  Μόλις ο κίνδυνος απομακρυνθεί ή νικηθεί το σώμα επανέρχεται στην προηγούμενη του κατάσταση ηρεμίας  Εάν όμως ο στρεσογόνος παράγοντας συνεχίζει να βρίσκεται σε κατάσταση διέγερσης για μακρύ χρονικό διάστημα, τότε μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία

 Ενεργοποιεί μηχανισμό ο οποίος αυτόματα τίθεται σε λειτουργία, όταν διαπιστώνεται απειλή για τη ζωή  Προετοιμάζει το σώμα για ανάληψη έντονης δραστηριότητας (περίπτωση έκτακτης ανάγκης, αντίδραση «φυγής ή πάλης») προκαλώντας αύξηση του καρδιακού ρυθμού και του ρυθμού της αναπνοής, αλλά και μείωση της λειτουργίας του πεπτικού συστήματος.

 Ευθύνεται για την κινητοποίηση και την καλή λειτουργία του αναπαραγωγικού, του πεπτικού και του ανοσοποιητικού συστήματος και επίσης συμβάλλει στην χαλάρωση όλων των υπολοίπων συστημάτων.  Σχετίζεται με τη δημιουργία και αποθήκευση ενεργειακών αποθεμάτων, χαλάρωση και ξεκούραση, ενεργοποίηση ανοσοποιητικών και αναζωογονητικών λειτουργιών

 Οι αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού στο στρες ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο  Ο υποθάλαμος ελέγχει τις δραστηριότητες του αυτόνομου νευρικού συστήματος  Στον υποθάλαμο βρίσκονται διάφορα κέντρα που ελέγχουν ομοιόσταση, πείνα, δίψα, σεξουαλική επιθυμία, έκκριση ορμονών, και συμμετέχει ενεργά στην μεταβίβαση πληροφοριών  Όταν ερεθιστεί ο υποθάλαμος από ένα στρεσογόνο παράγοντα τότε αρχίζει μια περίπλοκή αλυσίδα νευρικών και βιοχημικών διεργασιών που αλλοιώνουν τη λειτουργία σχεδόν κάθε μέρους του σώματος

 Όταν υπάρχει κίνδυνος, στρεσογόνο ερέθισμα τότε… Ο υποθάλαμος πυροδοτεί ένα σύστημα συναγερμού στο σώμα!  Πιο συγκεκριμένα…

 Όταν υπάρχει ένας στρεσογόνος παράγοντας ο υποθάλαμος ενεργοποιείται και στέλνει μήνυμα στους επινεφρίδιους αδένες, που βρίσκονται πάνω από τα νεφρά -> και εκλύεται η αδρεναλίνη  Στην συνέχεια, ο υποθάλαμος ερεθίζει την υπόφυση που στέλνει ξανά μήνυμα στους επινεφρίδιους αδένες -> και αυτή την φορά παράγεται και εκλύεται η κορτιζολή.

 Ο υποθάλαμος ενεργοποιεί την υπόφυση  Η υπόφυση είναι ένας αδένας και είναι μέρος του υποθαλάμου και ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο

 Η αδρεναλίνη αυξάνει το ποσοστό καρδιακών χτύπων, αυξάνει τη πίεση του αίματος και ωθεί στην παραγωγή κορτιζόλης. Η αύξηση γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος ενισχύει την εγκεφαλική λειτουργία και αυξάνει τη διαθεσιμότητα των ουσιών που επισκευάζουν τους ιστούς.  Η κορτιζόλη έίναι μια στεροειδής ορμόνη και θεωρείται η κατεξοχήν ορμόνη του στρες. Επιδρά αρνητικά καταστέλλοντας τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, του πεπτικού και του αναπαραγωγικού συστήματος καθώς και τις διαδικασίες ψυχολογικής ανάπτυξης.

 Όταν ο άξονας υποθάλαμος – υπόφυση – επινεφρίδια ενεργοποιηθεί από ένα στρεσογόνο ερέθισμα τότε προετοιμάζουν το άτομο για την αντίδραση ‘μάχη ή φυγή’

 Η καρδία επιταχύνει τη δραστηριότητα της προωθώντας περισσότερο αίμα στον εγκέφαλο και τους μύες  Τα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος σφίγγουν και ο χρόνος της πηκτικότητας του αίματος συντομεύει. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες σοβαρής αιμορραγίας  Η αναπνοή αυξάνεται και γίνεται πιο βαθιά, παρέχοντας έτσι περισσότερο οξυγόνο στο σώμα  Το σάλιο και οι βλέννες στεγνώνουν με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δίοδος του αέρα προς τους πνεύμονες.

 Οι μύες σφίγγουν και τεντώνονται για να προετοιμάσουν το σώμα για γρήγορη και δυνατή δράση  Οι κόρες διαστέλλονται κάνοντας τα μάτια πιο ευαίσθητα  Το ήπαρ απελευθερώνει σάκχαρο και λίπη τα οποία εισέρχονται στην κυκλοφορία για να δώσουν υλικά καύσης για γρήγορη ενέργεια  Οι ιδρωτοποιοί αδένες αρχίζουν να εκκρίνουν ιδρώτα σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί το σώμα δροσερό  Δευτερεύοντες λειτουργίες όπως η χώνεψη της τροφή αναστέλλονται για να διατηρήσουν ενέργεια.

 Οι φυσικές απειλές δεν είναι τα μόνα γεγονότα που προκαλούν την αντίδραση στρες.  Οι ψυχολογικές «απειλές» π.χ. το στρες που συνδέεται με την εργασία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τις σημαντικές αλλαγές ζωής, την ασθένεια ή το θάνατο αγαπημένου προσώπου μπορεί να πυροδοτήσουν το ίδιο σύστημα συναγερμού.  Ακόμη και οι καθημερινές απαιτήσεις διαβίωσης μπορεί να συμβάλουν στην αντίδραση με στρες.

 Η παρατεταμένη έκθεση σε αγχωτικές καταστάσεις, χωρίς να έχει αντισταθμιστεί αυτό το άγχος, μπορεί να γίνει μια μόνιμη επιβλαβής κατάσταση.  Η μακροπρόθεσμη ενεργοποίηση της αντίδρασης στρες και η υπερέκθεση στη κορτιζόλη και σε άλλες ορμόνες στρες μπορεί να αναστατώσει σχεδόν όλες τις λειτουργίες του σώματός  Αυξάνουν τον κίνδυνο παχυσαρκίας, την αϋπνία, τα πεπτικά προβλήματα, τις καρδιακές παθήσεις, την κατάθλιψη, την εξασθένιση της μνήμης, τις φυσικές ασθένειες και μπορεί επίσης να επιδεινώσει τα συμπτώματα μιας αυτοάνοσης ασθένειας.

 Νευρικό σύστημα  Κεντρικό νευρικό σύστημα  Περιφερικό νευρικό σύστημα  Νευρώνες  Εκούσιο νευρικό σύστημα  Αυτόνομο νευρικό σύστημα  Συμπαθητικό νευρικό σύστημα  Παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα  Υποθάλαμος  Υπόφυση  Αδρεναλίνη – Κορτιζόλη

Ερωτήσεις - Απαντήσεις

 Εκτίμηση και εργαλεία μέτρησης του στρες – διάγνωση  Άρθρο για επόμενη εβδομάδα