Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 8 ο εξάμηνο, Διάλεξη 12 η, 10/5/2016 Διδάσκουσα: Ασημίνα Χριστοφόρου ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΥΚΛΟΣ, ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

2 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Ι. ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ποια είναι τα προβλήματα που ενέχει η αξιολόγηση των περιφερειακών ανισοτήτων, με βάση το κριτήριο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ; Ποιοι εναλλακτικοί δείκτες υπάρχουν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση των ανισοτήτων;

3 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΙ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. Στα τελευταία μαθήματα παρακολουθήσαμε μία στατιστική ανάλυση των περιφερειακών ανισοτήτων στην ΕΕ και τη διαχρονική τους εξέλιξη με βάση οικονομικά, πολιτικά, και γεωγραφικά κριτήρια. Β. Διαπιστώσαμε, με βάση τις εκτιμήσεις των εκθέσεων και τις ανακοινώσεις της ΕΕ, ότι, παρά τους ταχύτατους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης των παραδοσιακών χωρών συνοχής του ευρωπαϊκού Νότου και της Ιρλανδίας μέχρι το 2005: 1.Η κατάταξη των κρατών μελών της ΕΕ με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παραμένει αμετάβλητη. 2.Ο βαθμός σύγκλισης που έχει επιτευχθεί είναι χαμηλός με διεύρυνση των ανισοτήτων εντός των χωρών μελών. 3.Η δυσοίωνη προοπτική που δημιουργεί η ένταξη των χωρών του πρώην Ανατολικού μπλοκ, την περιορισμένη αύξηση του προϋπολογισμού των διαρθρωτικών ταμείων, και οι τρέχουσες κρίσεις. 4.Η ένταξη χωρών με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ και διαρθρωτικά προβλήματα, με αποτέλεσμα τη μείωση του κοινοτικού μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ώστε λιγότερες περιφέρειες από τις παραδοσιακές χώρες συνοχής να είναι επιλέξιμες με βάση το κριτήριο του 75%.

4 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Γ. Στο παρόν μάθημα επισημαίνουμε ότι η ΕΕ χρησιμοποιεί κυρίως το δείκτη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την αξιολόγηση: 1.της έκτασης των περιφερειακών ανισοτήτων μεταξύ κρατών μελών 2.του βαθμού σύγκλισης και συνοχής μεταξύ κρατών μελών 3.της επιλεξιμότητας των κρατών μελών στην παροχή κονδυλίων 4.της αποδοτικότητας της ενωσιακής περιφερειακής πολιτικής, ήτοι των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής Θα δούμε όμως ότι υπάρχουν προβλήματα στην χρησιμοποίηση του κριτηρίου του κατά κεφαλήν ΑΕΠ για όλες αυτές τις λειτουργίες: την αξιολόγηση των ανισοτήτων, της σύγκλισης (convergence), της συνοχής (cohesion), της επιλεξιμότητας και της αποδοτικότητας. Με λίγα λόγια, όπως παραδέχεται και η ΕΕ, το πρόβλημα είναι ότι αν και ο δείκτης ΑΕΠ είναι απλός και εύχρηστος, συχνά αποτυγχάνει να αποκαλύψει και να περιγράψει πιο περίπλοκες πλευρές της ανάπτυξης των περιφερειών και των μεταξύ τους ανισοτήτων. Το αποτέλεσμα είναι να μη βλέπουμε τις πραγματικές διαστάσεις των προβλημάτων και να μην αντιμετωπίζονται οι πραγματικές ανάγκες των περιφερειών. Βλέπε επίσης έγγραφο “GDP and beyond” στο e-class.

5 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΙΙ. Κριτήρια αξιολόγησης στατιστικών δεικτών 1.Είναι κατάλληλος ένας δείκτης; 2.Είναι μετρήσιμος ένας δείκτης; 3.Είναι επαρκής ένας δείκτης;

6 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 1.ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ  Το κατά πόσο αντανακλά τους στόχους του χρηματοδοτικού προγράμματος, δηλ. το είδος του προβλήματος στο οποίο αποβλέπει η συγκεκριμένη παρέμβαση πολιτικής, όπως είναι η καταπολέμηση της ανεργίας, ή η προστασία του περιβάλλοντος.  Το κατά πόσο επιτρέπει τον έλεγχο και την παρακολούθηση της εφαρμογής και αποδοτικότητας του χρηματοδοτικού προγράμματος, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της αποκέντρωσης και εταιρικής σχέσης της τοπικής πρωτοβουλίας.  Γενικά, κατά πόσο υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στο δείκτη που επιλέγουμε και τον στόχο που θέλουμε να πετύχουμε. Π.χ. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ύψος των ατόμων για να μετρήσουμε το επίπεδο ανάπτυξης;

7 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 2.ΜΕΤΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ  ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ: Υπάρχει πρόβλημα όταν τα στοιχεία δεν συγκεντρώνονται, ή όταν δεν συγκεντρώνονται στο κατάλληλο επίπεδο (αφορά στοιχεία σε NUTS III επίπεδο), ή συγκεντρώνονται στοιχεία και υπάρχει η βάση δεδομένων, αλλά δεν είναι γνωστή. Τα στοιχεία συγκεντρώνονται από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και η αξιοπιστία τους θεωρείται δεδομένη. Εξαρτάται τόσο από τα συστήματα καταγραφής (τεχνικές μεθόδους συγκέντρωσης, επεξεργασίας, απεικόνισης και δημοσιοποίησης στοιχείων), όσο και από γνωρίσματα της οικονομίας και κοινωνίας, π.χ. χαμηλό ποσοστό ανταπόκρισης, μεγάλο μέγεθος παραοικονομίας, πολιτικές σκοπιμότητες που επηρεάζουν και τις άλλες διαστάσεις του κριτηρίου μετρησιμότητας.  ΑΠΟΔΟΧΗ: Τη μεγαλύτερη πολεμική αντιμετωπίζουν νέοι δείκτες. Ενώ μπορεί να υπάρχουν διαφωνίες για τα μειονεκτήματα παλαιότερων δεικτών, είναι δυσκολότερη η συναίνεση για τη χρήση νέων δεικτών. Ο διάλογος υπεισέρχεται τόσο σε επιστημονικά / στατιστικά ζητήματα υπολογισμού ενός δείκτη, όσο σε κοινωνικά / πολιτικά ζητήματα στο βαθμό που η επιλεξιμότητα βάσει ενός δείκτη μπορεί να εξυπηρετεί ορισμένα συμφέροντα και την ίδια στιγμή να πλήττει άλλα.  ΣΥΓΚΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ: Έχει σημασία να αναπτύσσουμε ορισμούς και μεθόδους μέτρησης, οι οποίοι όχι μόνο είναι θεωρητικά τεκμηριωμένοι και πρακτικά εφικτοί, αλλά και συνεπείς διαχωρικά και διαχρονικά.  ΣΑΦΗΝΕΙΑ: Πρέπει ο δείκτης να είναι απλός και αδιαμφισβήτητος.

8 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 3. ΕΠΑΡΚΕΙΑ H επάρκεια στηρίζεται στη δυνατότητα του δείκτη να συνοψίζει πληροφόρηση σχετικά με τις πλευρές ενός παρατηρούμενου ή μετρήσιμου φαινομένου, όπως η ανάπτυξη, η ανεργία ή η προστασία του περιβάλλοντος. Π.χ. Οι επιδόσεις των μαθητών στα Μαθηματικά αρκούν για να κρίνουμε αν μπορούν να μπουν στις οικονομικές σχολές; Η μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ αρκεί για να αξιολογήσουμε την ανάπτυξη μιας οικονομίας;

9 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙV. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ Α. Δείκτης κατά κεφαλήν ΑΕΠ 1.Οι περιφερειακές ανισότητες στα επίπεδα ανάπτυξης εκφράζονται πρακτικά με τις διαφορές του κατά κεφαλήν εισοδήματος και, ως εκ τούτου, στο επίπεδο διαβίωσης μεταξύ των περιφερειών. 2.Ως δείκτης του επιπέδου ανάπτυξης ή του κατά κεφαλήν εισοδήματος χρησιμοποιείται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (αν διαιρέσουμε το ΑΕΠ με το πλήθος των απασχολούμενων στην οικονομία παράγουμε έναν δείκτη της παραγωγικότητας ως στοιχείο και αυτό της ανάπτυξης). Προκειμένου να αποδοθεί το πραγματικό επίπεδο ζωής σε μία περιοχή, χωρίς να επηρεάζεται ούτε από τις μεταβολές του επιπέδου των τιμών ούτε από τις διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας, το μέγεθος του ΑΕΠ μετριέται σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (PPS - purchasing power standard). 3.Μάλιστα, η ΕΕ προσδιορίζει ότι στο «Στόχο 1» ή το «Στόχο Σύγκλισης» ( ) που αποβλέπει στην ενίσχυση καθυστερημένων περιφερειών σε υπανάπτυξη, εντάσσονται οι περιφέρειες του επιπέδου NUTS II, οι οποίες για τα τελευταία τρία χρόνια καταγράφουν κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάτω του 75% του μέσου όρου της ΕΕ. Επίσης, η έννοια της οικονομικής συνοχής στηρίζεται στη σύγκλιση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ κρατών μελών.

10 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Β. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ 1.Είναι απλός και σαφής. 2.Τυγχάνει γενικότερης αποδοχής ως μέτρο εθνικού και περιφερειακού εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης και ευημερίας. 3.Η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, η EUROSTAT, έχει κατορθώσει να συγκεντρώσει στοιχεία για την πλειονότητα των περιφερειών και για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, εξασφαλίζοντας τη διαθεσιμότητά τους.

11 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Γ. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ 1.Ωστόσο, ο εν λόγω δείκτης παρουσιάζει προβλήματα αξιοπιστίας και συγκρισιμότητας, ενώ υπάρχει διαφωνία ως προς την καταλληλότητα και επάρκειά του. 2.ΕΠΑΡΚΕΙΑ  Η ανάπτυξη και κυρίως η κοινωνική ευημερία, στην οποία τελικά αποβλέπει η περιφερειακή ανάπτυξη, δεν περιγράφονται και δεν αξιολογούνται επαρκώς από έναν δείκτη κατά κεφαλήν εισοδήματος ή δαπανών, όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.  Δεν λαμβάνει υπόψη: Εξωτερικές επιδράσεις, θετικές όπως η γνώση, ή αρνητικές όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος Δραστηριότητες που δεν αποτελούν αντικείμενο συναλλαγών, όπως η ψυχαγωγία, η μη αμειβόμενη ή εθελοντική εργασία, η οικιακή εργασία από μέλη του νοικοκυριού, και η παραοικονομία.

12 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 3. ΣΥΓΚΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ  Ιδιαίτερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της ΕΕ, ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται, δηλ. συντελείται στην παραοικονομία. Ο δείκτης κατά κεφαλήν ΑΕΠ προσμετρά συναλλαγές της «επίσημης» αγοράς ή οικονομίας με αποτέλεσμα τα στοιχεία εισοδήματος να υποεκτιμώνται στις περιφέρειες όπου το πρόβλημα της παραοικονομίας είναι διογκωμένο όπως στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.  Επίσης, το σύστημα χωρικής υποδιαίρεσης των περιφερειών NUTS παρουσιάζει προβλήματα, λόγω των σημαντικών διαφορών μεταξύ των χωρών ως προς τη διοικητική και θεσμική υπόσταση των περιφερειών στο σύστημα διακυβέρνησης κάθε χώρας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών στον αριθμό και τα μεγέθη των περιφερειών, καθώς και στις αρμοδιότητες που συγκεντρώνουν οι τοπικές αρχές διοίκησης.  Γενικότερα υπάρχουν διαφορές μεταξύ χωρών: οικονομικές (π.χ. δομή παραγωγής), κοινωνικές (π.χ. σχέσεις μεταξύ των φύλων), πολιτικές (π.χ. δυνατότητα και αποδοτικότητα στην άσκηση πολιτικής), θεσμικές (π.χ. νομικό πλαίσιο), ιστορικές (π.χ. πόλεμοι, δικτατορίες).

13 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 4. ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ  Ακόμη και αν περιοριστούμε στην απόδοση του εισοδήματος ή πλούτου μίας οικονομίας και εξασφαλίσουμε την αξιοπιστία και συγκρισιμότητα του δείκτη, ενδέχεται να μην είναι κατάλληλος ακόμα και για τη στατιστική απόδοση και αξιολόγηση των ανισοτήτων βάσει εισοδήματος.  Σχεδιάστηκε ο δείκτης για τη μέτρηση του εθνικού ΑΕΠ κατά τους μακροοικονομικούς λογαριασμούς, κάνοντας προβληματική τη χρήση του για μέτρηση «περιφερειακού» ΑΕΠ.  Μετρά τον παραγόμενο πλούτο κατά μέσο όρο για κάθε μέλος του πληθυσμού, χωρίς να είναι μέτρο του διαθέσιμου εισοδήματος του νοικοκυριού. Απλώς, για το διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού στις περιφέρειες της ΕΕ, τα στατιστικά στοιχεία είναι εξαιρετικά περιορισμένα.  Η ένταξη νέων χωρών επέφερε πλασματικές μεταβολές στο μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ΕΕ, λόγω στατιστικού αποτελέσματος και όχι μεταβολών της πραγματικής οικονομίας. Ιδιαίτερα μετά την ένταξη λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών η μείωση του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ είχε σαν αποτέλεσμα αρκετές περιφέρειες να μην ικανοποιούν το όριο του 75% και να μην είναι πλέον επιλέξιμες για χρηματοδότηση.

14 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ V. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Α. ΑΝΕΡΓΙΑ 1.Παράλληλα με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η ΕΕ εντάσσει περιφέρειες σε χρηματοδοτικά προγράμματα με βάση το επίπεδο απασχόλησης και το ποσοστό ανεργίας. 2.Πρόκειται για τις λεγόμενες περιφέρειες του «Στόχου 2» ή του «Στόχου: Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση» ( ) που αφορά την ανασυγκρότηση περιφερειών με βιομηχανική παρακμή και συνδέεται με την έννοια της κοινωνικής συνοχής η οποία προσδιορίζεται από τη μείωση και σύγκλιση των επιπέδων ανεργίας μεταξύ κρατών μελών. 3.Στην ΕΕ το πρόβλημα της ανεργίας έχει αποκτήσει σημαντικές διαστάσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Η περιθωριοποίηση ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα που σηματοδοτεί την ύπαρξη σοβαρών αναπτυξιακών αδιεξόδων.

15 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Β. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΣΤΙΚΩΝ / ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ 1.Πέραν των περιφερειών που εντάσσονται στους δύο πρώτους στόχους, με βάση το κριτήριο του εισοδήματος και της ανεργίας, η ΕΕ προβλέπει χρηματοδότηση σε περιφέρειες αστικών ή παραμεθόριων περιοχών που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα. Αποβλέπει η ΕΕ σε εδαφική συνοχή με τη διασπορά της ανάπτυξης και οικονομικής δραστηριότητας σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ. 2.Αστικές περιοχές που δικαιούνται χρηματοδότηση πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια:  Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας να είναι υψηλότερο του κοινοτικού μέσου  Η φτώχεια να είναι σε υψηλά επίπεδα  Υποβαθμισμένο περιβάλλον  Υψηλό ποσοστό εγκληματικότητας  Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού 3. Παραμεθόριες νησιωτικές περιοχές δικαιούνται χρηματοδότηση, διότι:  Περιβάλλονται από νερό και είναι μακριά από την ενδοχώρα και την πρωτεύουσα της χώρας  Αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος μεταφοράς και υποδομών, πρόσθετο κόστος προμήθειας πρώτων υλών και βασικών αγαθών  Συχνά δε διαθέτουν υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης  Δεν έχουν τη δυνατότητα και υποδομή προστασίας του περιβάλλοντος που επιβαρύνεται από την τουριστική εκμετάλλευση.

16 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

17 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 2. Συμπληρωματικοί δείκτες της ανεργίας και απασχόλησης  ποσοστό απασχόλησης και ανεργίας ανά φύλο  ποσοστό κυκλικής και δομικής ανεργίας  ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας  εκπαίδευση: ποσοστό άνω του 16, που συμμετέχει σε πλήρους παρακολούθησης εκπαιδευτικά προγράμματα  δημόσια υποδομή: μεταφορές, συγκοινωνία, κέντρα ιατρικής περίθαλψης, εκπαιδευτικά ιδρύματα  δείκτες τεχνολογίας, καινοτομίας και εντάσεως γνώσης στα πλαίσια της έξυπνης ανάπτυξης και δημιουργίας ψηφιακής οικονομίας (Ευρώπη 2020, Δείκτες πολιτικής συνοχής)

18 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 3. ΔΕΙΚΤΕΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ  Σύνθετοι δείκτες που επιχειρούν να απεικονίσουν με ενιαίο, συγκρίσιμο, διαχωρικά και διαχρονικά, τρόπο, τις κυριότερες διαστάσεις της ανάπτυξης και ευημερίας, πέραν του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και της ανεργίας  Ενδεικτικά, μερικοί από αυτούς που υπάρχουν στη βιβλιογραφία περιλαμβάνουν: UN’s Human Development Index Index of Sustainable Economic Welfare General Progress Indicator Green GDP  Το μεγαλύτερο πρόβλημα των δεικτών αυτών είναι ότι ως νέοι δείκτες δεν χαίρουν κοινής αποδοχής καθώς θεωρείται υποκειμενικός και τυχαίος ο συνυπολογισμός διαφορετικών πλευρών της ανάπτυξης και ευημερίας ως εξίσου με το εισόδημα σημαντικών. Επίσης, όσο πιο σύνθετος ο δείκτης τόσο γίνεται λιγότερο σαφής.

19 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ VI. ΤΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ; 1.Εκείνο που επιχειρήσαμε να συζητήσουμε εδώ είναι οι τρόποι αξιολόγησης των περιφερειακών ανισοτήτων και της αποδοτικότητα των προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης, τους οποίους χρησιμοποιεί η ΕΕ. 2.Τονίσαμε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και του ποσοστού ανεργίας που χρησιμοποιεί η ΕΕ ως βασικούς δείκτες, και προτείναμε εναλλακτικούς συμπληρωματικούς δείκτες μέτρησης και αποτίμησης της ανάπτυξης και ευημερία. 3.Η ΕΕ ανάγει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή σε ζήτημα ύψιστης πολιτικής προτεραιότητας, διότι αναγνωρίζει πως η αλληλεγγύη μεταξύ κρατών μελών έχει ουσιαστική συμβολή στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων.

20 ΔΙΑΛΕΞΗ 12: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 4. Ωστόσο, περιορίζει την έννοια της οικονομικής συνοχής στη σύγκλιση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, την έννοια της κοινωνικής συνοχής στη σύγκλιση του ποσοστού ανεργίας και την εδαφική συνοχή στη διασπορά των πλεονεκτημάτων αυτών σε όλη την επικράτεια. 5. Θα έλεγε κανείς ότι άλλες πλευρές της συνοχής είναι δύσκολο να εκτιμηθούν λόγω έλλειψης κατάλληλων δεικτών. Μπορεί, όμως, να αντανακλά και τη στάση της ΕΕ να δίνει δευτερεύοντα ρόλο στις πλευρές αυτές. 6. Ο ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων είναι η μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων με την ενεργοποίηση μίας ανταγωνιστικής και προσφιλούς προς το περιβάλλον ανάπτυξης, την οικονομική μεγέθυνση και δημιουργία θέσεων εργασίας, την οικονομική και τεχνολογική καινοτομία και την παροχή ευέλικτου και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. 7. Ωστόσο όταν απώτερος στόχος παραμένει η ανταγωνιστική και ελεύθερη αγορά, τότε η συνοχή κινδυνεύει να περιοριστεί σε «αλληλεγγύη» προς το στόχο αυτό, όχι σε αλληλεγγύη μεταξύ λαών μέσα στην ΕΕ.