Υπαίθριες Δραστηριότητες Χιονοδρομία ΙΙ 10η ενότητα: «Βασική Τεχνική Χιονοδρομίας Κατάβασης» Κουθούρης Χαρίλαος, Αν. Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για :  Το περιεχόμενο των αντικειμένων διδασκαλίας για την βασική τεχνική  Την διαφορά στην διδασκαλία μεταξύ «ωριαίων μαθημάτων» και «μαθημάτων πακέτου»  Τις ιδιαιτερότητες στην διαδικασία διδασκαλίας μεταξύ ατόμων διαφορετικής ηλικίας και φύλου  Ασκήσεις εξοικείωσης με το νέο περιβάλλον  Ασκήσεις εξοικείωσης με τον εξοπλισμό  Την διδασκαλία της σωστής θέσης του χιονοδρόμου  Γλίστρημα, επιβράδυνση, σταμάτημα.  Αλλαγή κατεύθυνσης  Διάσχιση κατά πλάτος της πίστας.

Η χιονοδρομία στην Ελλάδα Η χιονοδρομία, στο πρόγραμμα σπουδών του τμήματος, αποτελεί αντικείμενο διδασκαλίας της κατεύθυνσης Αναψυχή, Υγεία, Οργάνωση & Διοίκηση Αθλητισμού και όχι της κατεύθυνσης του Αγωνιστικού Αθλητισμού. Ο λόγος είναι απλός και φαίνεται από την παρατήρηση της αγοράς. Η χιονοδρομία έχει μία έντονη παρουσία ως δραστηριότητα «Αθλητισμού Αναψυχής» στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια, εμφανιζόμενη με τις μορφές της κατάβασης, της χιονοσανίδας, των σχολών παιδικού σκι, ακόμη και με την μορφή του τουριστικού ορειβατικού σκι..

Η χιονοδρομία στην Ελλάδα Αντίθετα η αγωνιστική χιονοδρομία στην χώρα μας, εκτός αναλαμπών που οφείλονται στο ταλέντο κάποιων χαρισματικών αθλητών, δεν παρουσιάζει ανάπτυξη ούτε στο παρόν, αλλά ούτε προβλέπεται και για το μέλλον. Συνεπών τα κεφάλαια που ακολουθούν εκφράζουν στο σύνολό τους, την ύλη, τον τρόπο της διδασκαλίας και την επιστημονική προσέγγιση που ο σύγχρονος φοιτητής /τρια της ειδικότητας χιονοδρομίας πρέπει να αποκτήσει, ώστε να αντιμετωπίσει την Χιονοδρομία κατάβασης ως δραστηριότητα Αθλητισμού Αναψυχής

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΩΡΟ του χιονοδρομικού & ΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ Η περίοδος εξοικείωσης με το χιονοδρομικό κέντρο, την χιονοδρομική πίστα είναι σημαντικό κεφάλαιο στην διαδικασία εκμάθησης της χιονοδρομίας. Ο χρόνος που απαιτείται από έναν αρχάριο για να εξοικειωθεί με τον περιβάλλοντα χώρο, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: εξωτερικούς εσωτερικούς και διαπροσωπικούς Εξωτερικούς παράγοντες ονομάζουμε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν την ώρα του μαθήματος, την κατάσταση της πίστας, τον χιονοδρομικό εξοπλισμό και τον τρόπο που τον δέχεται ο αρχάριος χιονοδρόμος κλπ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΩΡΟ του χιονοδρομικού & ΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ Εσωτερικούς παράγοντες ονομάζουμε την στάση, την αντίληψη, τους φόβους, την ψυχολογική κατάσταση γενικά του χιονοδρόμου, αλλά και τις προσδοκίες – επιθυμίες που έχει ο αρχάριος όταν πρωτοέρχεται σε επαφή με την χιονοδρομία. Διαπροσωπικούς ονομάζουμε την σχέση που αναπτύσσει ο χιονοδρόμος με τον ‘δάσκαλο’, με τους υπόλοιπους μαθητές, το προσωπικό του χιονοδρομικού και τον κόσμο γενικά που υπάρχει στην χιονοδρομική πίστα.

Βασικές αρχές Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο, ο δάσκαλος να εξηγήσει στον αρχάριο χιονοδρόμο, την ορολογία της τεχνικής του σκι που θα κάνει χρήση, καθώς και των στόχων που θα θέσει προς επίτευξη στην διάρκεια των μαθημάτων. Η έννοια της ‘γραμμής της κατηφόρας’ θεωρείται πολύ σημαντικό στοιχείο για να κατανοήσει πρωταρχικά ο χιονοδρόμος, ανεξάρτητα της ηλικίας του. Επίσης ποιο θεωρείται το ανώτερο σημείο της πίστας, ποια θεωρείται η βάση της πίστας, τι σημαίνει κατά πλάτος διάσχιση της πίστας, τι σημαίνει πλευρική κλίση της πίστας, τι σημαίνει επιλογή της καταλληλότερης στρατηγικής για ασφαλή κατάβαση μιας χιονοδρομικής πίστας.

Τα αντικείμενα διδασκαλίας της χιονοδρομίας κατάβασης που ακολουθούν, είναι και οι βασικές δεξιότητες που πρέπει να μάθει ο αρχάριος χιονοδρόμος. Η σειρά των αντικειμένων που παρουσιάζεται παρακάτω στηρίζεται στις αρχές της μεθοδολογίας εκμάθησης κάθε τεχνικού αθλήματος. Δηλαδή από τα απλά στα σύνθετα, από τα εύκολα στα δυσκολότερα, από κάποια γνωστή δεξιότητα σε κάποια νέα. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι ανάλογα με τις υπάρχουσες κατά περίπτωση εκμάθησης εξωτερικές συνθήκες, η σειρά των αντικειμένων διδασκαλίας μπορεί να τροποποιηθεί ή ακόμη και κάποια από τα αντικείμενα να παραλειφθούν.

Συνθήκες που μπορούν να τροποποιήσουν την μεθοδολογική σειρά των αντικειμένων διδασκαλίας της βασικής τεχνικής, μπορεί αν είναι α)ο χρόνος που έχει στην διάθεσή του ο δάσκαλος για το μάθημα ή τα μαθήματα, οι καιρικές συνθήκες, ο αριθμός των χιονοδρόμων στην ομάδα ή στην πίστα, ο βαθμός αφομοίωσης των αντικειμένων από τον συγκεκριμένο μαθητή, η εμπειρία του δάσκαλου κλπ. Σε κάθε περίπτωση όμως ή μεθοδολογία που ακολουθεί ο δάσκαλος του σκι, στο μαθητή των δύο ωρών του Σαββατοκύριακου σε ένα χιονοδρομικό, δεν είναι καθόλου ίδια με την μεθοδολογία μιας σχολής σκι που διαρκεί όλον τους χειμερινούς μήνες

Οι ενότητες και τα αντικείμενα που πρέπει να διδάσκονται στα μαθήματα εκμάθησης χιονοδρομίας είναι τα παρακάτω: Α’ Περπάτημα – Βηματισμός, χωρίς χιονοπέδιλα. Απλό περπάτημα μόνον με τις μπότες, αλλαγή κατεύθυνσης, άλματα. Ανάβαση σε απότομη κλίση, κατάβαση, γλίστρημα Σε όλες τις ανωτέρω φάσεις χρήση μπαστουνιών Πτώση και ανόρθωση, χρήση μπαστουνιών.

Β’ Ώθηση γλίστρημα με χιονοπέδιλα Μεταφορά εξοπλισμού. Ασκήσεις προσαρμογή σκι στις μπότες Περπάτημα απλό με μπαστούνια ¨Ώθηση με διπλό-μπαστουνιά και γλίστρημα Γλίστρημα, αλλαγή διεύθυνσης με βηματισμούς. Ολοκληρωμένη διάσχιση σε πλάτος και μήκος επίπεδης πίστας με «Οκτάρια» (βηματιστές αλλαγές κατεύθυνσης) Πτώση και ανόρθωση (χρήση μπαστουνιών).

Εικόνα 2. Θέσεις που μπορούν να έχουν τα χιονοπέδιλα μεταξύ τους. Η πλέον αναφερόμενη θέση των σκι κατά την εκμάθηση είναι η Τρίτη θέση στην σειρά από αριστερά. Η θέση αυτή για την ελληνική πραγματικότητα ονομάζεται θέση ΛΑΜΔΑ, Λ από το ελληνικό γράμμα Λάμδα. Αποφεύγουμε την χρήση της ορολογίας «Βε» V, διότι είναι και ξενικό και ανάποδα. Οι ξένες σχολές σκι το χρησιμοποιούν διότι δεν έχουν Λάμδα στην αλφάβητό τους.

2. ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΙΣΤΑ Γ’ Κάθετη Κίνηση του Χιονοδρόμου στην Πίστα (Ανάβαση σε πίστα με κλίση, ευθεία κατάβαση και επιβράδυνση) Σε επίπεδο έδαφος από // σκι σε θέση ½ Λ εναλλάξ δεξί αριστερό πόδι Σε επίπεδο έδαφος από // σκι σε θέση Λ (με χαμήλωμα του σώματος) Τοποθέτηση των μπαστουνιών στις μύτες των σκι και αλλαγή κατεύθυνσης 90, 180, 360 μοίρες // μετατόπιση των σκι και ανάβαση σε πίστα με μικρή κλίση. Γύρισμα προς την κατηφόρα και ευθεία κατάβαση από θέση Λ Αύξηση ταχύτητας με κλείσιμο των σκι και σταδιακά ενίσχυση της επιβράδυνσης στην κατηφόρα. Ευθεία κατάβαση και σταμάτημα. Χρήση τεχνικής του ψαροκόκαλου στην ανάβαση. Χρήση του παιδικού αναβατήρα. Λήψη του παιδικού (ατομικού) αναβατήρα.

Στην θέση 3 & 9, ο χιονοδρόμος είναι σε θέση πλαγιοδρόμησης χωρίς να κινείται. Στην θέση 6 ο χιονοδρόμος, κινείται // με την γραμμή της κατηφόρας, δηλαδή εκτελεί ‘ελεύθερη κατάβαση’ και όχι πλαγιοδρόμηση

Δ’ Απλή αλλαγή κατεύθυνσης στην πίστα Ανάβαση με τον αναβατήρα Εκμάθηση βασικής θέσης σώματος και γλίστρημα. Γλίστρημα από // σκι, άνοιγμα Λ επιβράδυνση (μικρός- μεγάλος), επαναλήψεις. Γλίστρημα από // σκι άνοιγμα συνέχεια Λ, απλή μετατόπιση βάρους Δεξιά (αριστερή αλλαγή κατεύθυνσης) κατευθείαν Αριστερά (δεξιά αλλαγή κατεύθυνσης) Ελαφρά αλματάκια σε ευθεία κατάβαση. Στην φάση αυτή τα μπαστούνια ο αρχάριος σκιέρ τα χρησιμοποιεί κατά βούληση και ανάλογα με το επίπεδο αφομοίωσης της τεχνικής. Υψηλό επίπεδο εκτέλεσης σημαίνει σίγουρα συνοδεία των μπαστουνιών. Αντίθετα εάν ο αρχάριος χάνει αλλαγές κατεύθυνσης ή δεν έχει συνειδητή αλλαγή βάρους, δεν κάνει χρήση μπαστουνιών και τοποθετεί τα χέρια του στα γόνατα, για καλύτερο έλεγχο.

Εικόνα 6. Χαρακτηριστικές θέσεις των αξόνων των ώμων, του θώρακος, των ισχύων, των καρπών, των γονάτων και των αστραγάλων του χιονοδρόμου στην θέση της πλαγιοδρόμησης. Είναι πλέον χαρακτηριστική η κλίση του πάνω μέρους του σώματος προς την γραμμή της κατηφόρας και η προσπάθεια διαπέρασης του Κ.Β. του χιονοδρόμου από την εσωτερική πλευρά του σκι της κατηφόρας (ANGULATION)

Θέματα για συζήτηση Αναφέρετε πόσο χρόνο θα διαθέσετε σε ένα μάθημα 2 ωρών για την εξοικείωση με τον εξοπλισμό και πόσο αντίστοιχα σε μία σχολή σκι διάρκειας μίας εβδομάδας. Ποιες οι επιδιώξεις (στόχοι) σας, όταν διδάσκετε ‘παιγνιώδεις ασκήσεις» με ένα σκι στους μαθητές σας; Πως αντιμετωπίζετε το ζήτημα της ‘ασφάλειας’ σε αυτό το επίπεδο μάθησης;

Θέματα για συζήτηση Αναφέρετε από την εμπειρία σας διαφορές που συναντώνται κατά την διδασκαλία μεταξύ ανδρών και γυναικών μαθητών Αναφέρετε από την εμπειρία σας διαφορές που συναντώνται κατά την διδασκαλία μεταξύ ατόμων διαφορετικής ηλικίας

Επίλογος Η χιονοδρομία κατάβασης είναι άθλημα με μεγάλες απαιτήσεις. Ο συνδυασμός του χιονισμένου τοπίου, του ειδικού εξοπλισμού, των καιρικών συνθηκών και των νέων δεξιοτήτων, απαιτούν από τον δάσκαλο γνώση, εμπειρία, διάθεση και επιμονή. Η πρώτη εμπειρία για τον μαθητή πρέπει να είναι θετική, με στόχο την αύξηση της εμπιστοσύνης στον εαυτό του και την αίσθηση ότι μπορεί να πετύχει.

Σχετική βιβλιογραφία Schaller L. (1984). Skiing Techniques and Training. Steiger Verlag, Austria. Mittermaier R., Neureuther C. (1986). Skiing. GmbH, Germany. Samuel J. (1982). Ski Sunday. British Braodcasting Corporation, England. Flemmen A., Grosvold O. (1983). Teaching children to ski. Leisure Press, Champaign, Illinois

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ