Αγγελική Κουγιουρούκη

 Η πρώτη αναφορά σε φωτοβόλο ναυτιλιακό βοήθημα περιέχεται στο Ομηρικό έπος της Ιλιάδας  Ορόσημο των παγκόσμιων φάρων και φανών είναι ο περίφημος Φάρος της Αλεξάνδρειας κατασκευασμένος στο νησί Φάρος βορειοδυτικά της πόλης

Κατασκευάσθηκε τον 3ο αιώνα π.χ. από τον αρχιτέκτονα Σώστρατο Το ύψος του πύργου ήταν 156,9 μέτρα / το υψηλότερο κτίσμα της αρχαιότητας Η φωτοβολία του ήταν 30 ναυτικά μίλια Κατά την διάρκεια της ημέρας έβγαινε πυκνός καπνός που βοηθούσε τα πλοία να χαράξουν πορεία στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας Καταστράφηκε το 1303 ύστερα από ισχυρό σεισμό που έπληξε την περιοχή Φάρος Αλεξάνδρειας

 Αρχαία και Βυζαντινά χρόνια: πυρσοί κυλινδρικοί ή πύργοι σε σχήμα πυραμίδας που στην κορυφή τους έκαιγαν φωτιές  Απομεινάρι τέτοιας κατασκευής είναι η βάση του Φάρου των Χανίων

 Τ ουρκοκρατία: λειτουργούν λίγοι πυρσοί στις εισόδους των μεγάλων εμπορικών λιμανιών  Πρόκειται για λυχνίες με φυτίλι/ τοποθετούνταν στην κορυφή πύργων των οχυρώσεων των λιμανιών για να προσδιορίζουν την είσοδό τους  Ο πρώτος πυρσός ανάβει στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους Αίγινα το 1829  Ακολουθούν οι πυρσοί των Σπετσών και της Κέας (1831)  Το 1834 κατασκευάζεται ο Φάρος Γάιδαρος Σύρου  Από το 1848 οι φάροι και φανοί συντηρούνται με μέριμνα του κράτους

 Οι παλαιότεροι φάροι της Ελλάδας: φάροι της Ιονίου Επτανησιακής Πολιτείας  Ως το 1882 το φαρικό δίκτυο αριθμούσε 40 φάρους και φανούς  Το 1887 συγκροτείται επιτροπή για την δημιουργία του Φαρικού δικτύου της Ελλάδας (Ίδρυση της Υπηρεσίας Φάρων)

 Έως το 1917 λειτουργούν 214 πυρσοί και 38 σταθεροί φανοί στις Ελληνικές ακτές  Μεσοπόλεμος: το Φαρικό δίκτυο επεκτείνεται/ 1934: 331 πυρσοί  Β’ Παγκόσμιος πόλεμος: καταστρεπτικός για το Ελληνικό φαρικό δίκτυο/ 1945: 28 πυρσοί (19 Φάροι)  Απελευθέρωση: εργασίες αποκατάστασης του Φαρικού δικτύου  1955: το Φαρικό δίκτυο αριθμεί 500 πυρσούς (82 Φάροι)  1980: αρχίζει η μελέτη και σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών φωτιστικών μηχανισμών με σύγχρονους ηλεκτρικούς ή ηλιακούς  1998: ολοκληρώνεται ο εκσυγχρονισμός του Φαρικού δικτύου  Σήμερα: λειτουργούν 1451 πυρσοί νέας τεχνολογίας

ΕΞΕΛΙΞΗ ΦΩΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ  Αρχές του 19 ου αι.: Τα φωτιστικά μηχανήματα των φάρων αποτελούνται από συστοιχίες λυχνιών τύπου Argant: λυχνίες με περισσότερα από ένα κυλινδρικά φιτίλια τοποθετημένες μπροστά από κύλα μεταλλικά κάτοπτρα και καύσιμο φυτικά η ζωικά έλαια  Απόδοση: αρκετά ικανοποιητική / χρησιμοποιούνταν στους περισσότερους φάρους της εποχής  Ο πρώτος περιστροφικός φάρος στην Ελλάδα τοποθετείται στη Σύρο: τετράπλευρος μηχανισμός με τρεις λυχνίες argant σε κάθε πλευρά και μηχανισμό περιστροφής

 Η εξέλιξη των φωτιστικών μηχανημάτων οφείλεται στον Γάλλο φυσικό Augustin Fresnel 1822: επινόησε το καταδιοπτρικό οπτικό  Κατασκεύασε ένα χιτώνιο με δυο τύπους φακών: α. Οι κυψέλες που βρίσκονται στο άνω και κάτω μέρος του οπτικού και είναι μια διάταξη από πρισματικούς φακούς με σκοπό την συγκέντρωση και ευθυγράμμιση του φωτός β. Οι κύριοι κοίλοι φακοί που βρίσκονται στο κέντρο του οπτικού ευθυγραμμισμένοι με την λυχνία οι οποίοι ενισχύουν την φωτοβολία  Αποτέλεσμα της εφεύρεσης: περιορίζεται η απώλεια της φωτοβολίας από την λυχνία επιτυγχάνοντας φωτοβολίες άνω των 20 ναυτικών μιλίων  Οι φάροι αυτοί εξέπεμπαν σταθερό φως

 1825: O μηχανουργός Henry Lepauteτο εφαρμόζει την αρχή του σφαιρορυθμιστού του Wattστον: μηχανισμό περιστροφής των οπτικών/ κατασκευάζει ωρολογιακό μηχανισμό που λειτουργεί με αντίβαρο και μεταδίδει περιστροφική κίνηση στο οπτικό του φάρου επιτυγχάνοντας την ακριβή περιστροφή του οπτικού και σε συνδυασμό με συγκεκριμένη διάταξη των φακών του οπτικού δημιούργησε την περιστροφή δεσμών φωτός αποκτώντας απόδοση του χαρακτηριστικού του φάρου.  Μεγάλη ώθηση στην εξέλιξη της φωτοσήμανσης από την εφεύρεση των αυτόματων πυρσών ασετιλίνης  1910: Ο Gustaf Dallen κατασκευάζει τον εκλαμπτήρα γυμνής φλόγας αερίου ασετιλίνης

 Λειτουργούν εκμεταλλευόμενοι την πίεση αερίου προερχόμενη από αεριοταμιευτήρες / σε συνδυασμό με δερμάτινες μεμβράνες και βαλβίδες απελευθέρωναν ποσότητα αερίου ανάλογα με τον ρυθμό του χαρακτηριστικού του πυρσού το οποίο στην συνέχεια αναφλέγονταν και δημιουργούσε επαναλαμβανόμενες εκλάμψεις  Η ηλιοβαλβίδα διέκοπτε την κύρια παροχή αερίου κατά την διάρκεια της ημέρας επηρεασμένη από την ηλιακή ακτινοβολία με αποτέλεσμα μείωση της κατανάλωσης αερίου  Οι αυτόματοι αυτοί πυρσοί είχαν φωτοβολία μέχρι 15 ν.μ., αυτονομία καύσιμης ύλης 13 μήνες και χαμηλό κόστος κατασκευής υποδοχής, εφοδιασμού και συντήρησης  Με την εφεύρεση αυτή κέρδισε το βραβείο Nobel τον Οκτώβριο του Πυρσοί ασετυλίνης

Στην Ελλάδα η πρώτη δοκιμή αυτομάτου πυρσού ασετιλίνης έγινε το 1912 για 7 μήνες Το σύστημα αυτόματων πυρσών αερίου ασετιλίνης εφαρμόστηκε από την Υπηρεσία Φάρων έως το 1998 όπου αντικαταστάθηκαν από αυτομάτους φωτοβολταϊκούς πυρσούς Σήμερα όλοι οι φωτιστικοί μηχανισμοί των φάρων και των αυτόματων πυρσών του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου λειτουργούν με σύγχρονα φωτοβολταικά η ηλεκτρικά φωτιστικά συστήματα Σήμερα 1297 πυρσοί συντηρούνται από την Υ. Φάρων Καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες φωτοσήμανσης ενός μεγάλου αριθμού νήσων, νησίδων και βραχονησίδων

Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΑΡΟΦΥΛΑΚΩΝ Η ορθή λειτουργία του φωτιστικού μηχανισμού του φάρου και η συντήρηση του κτιρίου του Φάρου Στα παλιά χρόνια: εργασία με πολλές δυσκολίες: Τη μέρα: καθάριζαν, συντηρούσαν και εφοδίαζαν με καύσιμο (φωτιστικό πετρέλαιο) το φωτιστικό μηχανισμό Την νύχτα: εκτελούσαν (βάρδια). Κούρδιζαν σε τακτά χρονικά διαστήματα την μηχανή περιστροφής του φάρου διατηρώντας σταθερή πίεση του καύσιμου με χειροκίνητη αεραντλία

ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΣΤΟΝ ΦΑΡΟ  Το προσωπικό του φάρου συνήθως αποτελούνταν από τον προϊστάμενο του φάρου και τρεις ή δυο φύλακες  Παρέμεναν στον Φάρο 25 μέρες κάθε μήνα  Παλαιότερα οι φαροφύλακες διέμεναν στο φάρο μαζί με τις οικογένειες τους  Το Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο εκτείνεται σε μήκος χλμ. επί των ακτών της Ελλάδος, εξακολουθεί να παραμένει ένα απαραίτητο ναυτιλιακό βοήθημα.

ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΦΑΡΩΝ  Μια φορά κάθε χρόνο προσέγγιζε στον φάρο το πλοίο φαρικών αποστολών/ εκτελούσε εφοδιασμό του φάρου με καύσιμα, φάρμακα, γραφική υλη, υλικά καθαρισμού και υλικά συντηρήσεως του κτιρίου του φάρου  Ο προϊστάμενος του συνεργείου της Υπηρεσίας Φάρων εκτελούσε επιθεώρηση  Ο γιατρός του πλοίου εξέταζε τους φαροφύλακες και έκανε υγειονομική επιθεώρηση των χώρων του φάρου

Είδη φάρων ΠΥΡΣΟΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Λειτούργησαν από το 1830 μέχρι το 1995 Ήταν όλοι επιτηρούμενοι και έδιναν σταθερό ή φώς αναλαμπών Για την αναλαμπή χρησιμοποιούνταν κατάλληλος ωρολογιακός μηχανισμός /κουρδίζονταν από τον φαροφύλακα Ήταν τοποθετημένοι κυρίως σε λιμάνια που έδιναν φωτοβολία σε απόσταση νμ. Έχουν όλοι καταργηθεί

ΠΥΡΣΟΙ ΑΣΕΤΥΛΙΝΗΣ  Λειτουργούσαν από το 1915 μέχρι το 2002  Ήταν αυτόματοι και οι πλέον αξιόπιστοι  Ο εφοδιασμός τους με αέριο ασετιλίνης γινόταν μία φορά ετησίως  Καταργήθηκαν λόγω υψηλού κόστους συντήρησης και λειτουργίας

ΠΥΡΣΟΙ ΗΛΙΑΚΟΙ  Πυρσοί νέας τεχνολογίας/ άρχισε να εφαρμόζεται στο φαρικό δίκτυο από το 1980 / αντικατέστησαν κυρίως τους πυρσούς ασετιλίνης  Η ηλιακή ακτινοβολία συλλέγεται από τις ηλιακές γεννήτριες και αποθηκεύεται στους συσσωρευτές.  Το ηλ. Ρεύμα μέσω ενός φωτοκύτταρου τροφοδοτεί τον εκλαμπτήρα  Δημιουργούνται αναλαμπές  Τίθεται σε λειτουργία μετά τη δύση του ηλίου / τροφοδοτεί τη λυχνία του πυρσού  Ο πυρσός λειτουργεί χωρίς πρόβλημα για 15 μέρες

ΠΥΡΣΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ Λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα από το δίκτυο της ΔΕΗ Τροφοδοτούνται μέσω κατάλληλου κυκλώματος Αξιόπιστοι φάροι με δυνατότητες μεγάλης φωτοβολίας και πολύ χαμηλού κόστους συντήρησης λειτουργίας. Πηγή: Υπηρεσία Φάρων και Φανών