ΚΡΙΤΙΑΣ ΚΑΙ ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ ΒΕΪΝΟΓΛΟΥ ΑΛΕΞΙΑ Α 1 ΠΠΛΑΑ

ΚΡΙΤΙΑΣ

. Ήταν άνθρω π ος αιμοβόρος και θύμα του υ π ήρξε ο Θηραμένης. Ο π ολιτικός Κριτίας δείχνει τον τύ π ο του ανθρώ π ου π ου με την κτηνώδη α π ληστία του για δύναμη ήθελε να μετατρέψει σε π ράξη, για δικό του όφελος, τις σοφιστικές θεωρίες, με βάση το σ π αρτιατικό π ολιτικό ιδεώδες. Ήταν άνθρω π ος αιμοβόρος και θύμα του υ π ήρξε ο Θηραμένης. Ο π ολιτικός Κριτίας δείχνει τον τύ π ο του ανθρώ π ου π ου με την κτηνώδη α π ληστία του για δύναμη ήθελε να μετατρέψει σε π ράξη, για δικό του όφελος, τις σοφιστικές θεωρίες, με βάση το σ π αρτιατικό π ολιτικό ιδεώδες. Η μεγάλη του ευφυΐα και η π ολυμερής π αιδεία π ου π ήρε τον έκαναν έναν α π ό τους ικανότερους π ολιτικούς και μορφωμένους άνδρες της ε π οχής του. Πίστευε ότι ο π ολιτισμός είναι ανθρώ π ινο δημιούργημα. Έλεγε ότι στη φύση δεν υ π άρχουν νόμοι. Ότι στην κοινωνία ο νόμος α π οτρέ π ει τους ανθρώ π ους α π ό την αδικία. ΕΠΙΣΗΣ….

Ἔπειτα, ἐπειδὴ οἱ νόμοι τοὺς ἐμπόδιζαν να κάνουν φανερὰ βίαιες πράξεις, ἀλλὰ αὐτοὶ συνέχιζαν νὰ τὶς κανοῦν κρυφά, πιστεύω ὅτι κάποιος ἄνθρωπος εὐφυὴς καὶ σοφὸς ἐπινόησε γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τὸ φόβο τῶν θεῶν, γιὰ νὰ ὑπάρχει κάτι νὰ φοβίζει τοὺς κακούς, κι ἂν ἀκόμη κάνουν, λένε ἤ σκέφτονται κάτι κρυφά. Μὲ αὐτὸ τὸ κίνητρο εἰσήγαγε τὴν ἔννοια τῆς θεότητας.

ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ …. …. στον Θηραμένη.

Ο Θηραμένης ήταν Αθηναίος π ολιτικός στην τελευταία δεκαετία του Πελ / κού π ολέμου. Ήταν ένας μετριο π αθής ολιγαρχικός π ου συχνά βρισκόταν π αγιδευμένος μεταξύ των δημοκρατών α π ό τη μια π λευρά και α π ό τους ακραίους ολιγαρχικούς α π ό την άλλη π λευρά. Μετά την ήττα των Αθηναίων στη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, ο Θηραμένης φρόντισε τους όρους υ π οταγής της Αθήνας στη Σ π άρτη. Τότε, έγινε μέλος της ολιγαρχικής κυβέρνησης, γνωστή ως τριάκοντα τύραννοι, την ο π οία ε π έβαλε η Σ π άρτη μετά το τέλος του π ολέμου.

Ο Θηραμένης είχε δεχθεί να γίνει ένας α π ό τους Τριάκοντα όχι για να λάβει μέρος σ ’ ένα π ολίτευμα π ου στηριζόταν στην τυραννία και στις βιαιότητες, αλλά διότι π ίστευε π ως θα μ π ορούσε να π ροσφέρει στην Αθήνα τη στήριξη π ου χρειαζόταν μετά τα π λήγματα π ου είχε δεχθεί λόγω της ήττας στον Πελο π οννησιακό π όλεμο. Τον π ρώτο χρόνο ο Κριτίας με τον Θηραμένη ήταν φίλοι, όμως γρήγορα οι δυο άντρες ήρθαν σε ρήξη, καθώς ο Θηραμένης δεν ενέκρινε τη τακτική εκκαθαρίσεων του Κριτία. Ο Θηραμένης θεωρούσε π ως ένα π ολίτευμα συγκροτημένο α π ό τους ‘’ άριστους ’’ δεν θα μ π ορούσε να μετακυλήσει στην ολοκρατία και την βιαιο π ραγία.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΡΙΤΙΑ Ο Κριτίας είχε καταλάβει α π ό την αρχή την διαφορά νοοτρο π ίας του με τον Θηραμένη. Όταν λοι π όν διαμαρτυρήθηκε στον Κριτία για τις ενέργειές του, εκείνος του α π άντησε π ώς το καθεστώς του π ολιτεύματος είναι τυραννικό, ε π ομένως ήταν αναγκαίο να εκδιώξουν τους π ιο ε π ίφοβους μετά την ήττα της Αθήνας. Ο Θηραμένης π αρατήρησε με δηκτικότητα π ως οι Τριάκοντα έ π ρατταν π λέον χειρότερα α π ό εκείνους οι ο π οίοι εξεβίαζαν τους π ολίτες την π ερίοδο της δημοκρατίας με σκο π ό το κέρδος. Ο Κριτίας για να μ π ορέσει να εξασφαλίσει την υ π οστήριξη του Θηραμένη δημιούργησε ένα κατάλογο με 3000 π ολίτες κατά τον ο π οίο δεν θα μ π ορούσαν να α π οφασίσουν οι Τριάκοντα για την π οινή τους αλλά μόνον η Βουλή. Φρόντισε να εξαιρέσει τα άτομα π ου ίσως να του δημιουργούσαν π ρόβλημα, ενώ συμ π εριέλαβε π ολλούς έμ π ιστούς του, δίνοντάς τους και το δικαίωμα της ο π λοφορίας. Ο Θηραμένης κατάλαβε την α π άτη και συνέχισε να ζητά την διακο π ή των εκτελέσεων και να ε π ικρίνει έντονα τον Κριτία. Ο Κριτίας είχε καταλάβει α π ό την αρχή την διαφορά νοοτρο π ίας του με τον Θηραμένη. Όταν λοι π όν διαμαρτυρήθηκε στον Κριτία για τις ενέργειές του, εκείνος του α π άντησε π ώς το καθεστώς του π ολιτεύματος είναι τυραννικό, ε π ομένως ήταν αναγκαίο να εκδιώξουν τους π ιο ε π ίφοβους μετά την ήττα της Αθήνας. Ο Θηραμένης π αρατήρησε με δηκτικότητα π ως οι Τριάκοντα έ π ρατταν π λέον χειρότερα α π ό εκείνους οι ο π οίοι εξεβίαζαν τους π ολίτες την π ερίοδο της δημοκρατίας με σκο π ό το κέρδος. Ο Κριτίας για να μ π ορέσει να εξασφαλίσει την υ π οστήριξη του Θηραμένη δημιούργησε ένα κατάλογο με 3000 π ολίτες κατά τον ο π οίο δεν θα μ π ορούσαν να α π οφασίσουν οι Τριάκοντα για την π οινή τους αλλά μόνον η Βουλή. Φρόντισε να εξαιρέσει τα άτομα π ου ίσως να του δημιουργούσαν π ρόβλημα, ενώ συμ π εριέλαβε π ολλούς έμ π ιστούς του, δίνοντάς τους και το δικαίωμα της ο π λοφορίας. Ο Θηραμένης κατάλαβε την α π άτη και συνέχισε να ζητά την διακο π ή των εκτελέσεων και να ε π ικρίνει έντονα τον Κριτία.

Ο Κριτίας και οι ομόγνωμοί του ενοχλούνταν α π ό την τακτική του Θηραμένη και ήθελαν να α π αλλαχτούν όσο π ιο γρήγορα μ π ορούσαν α π ό αυτόν π ριν ανατρέψει τα σχέδιά τους. Αρχικά διέδωσαν εναντί o ν του ένα π λήθος διαβολών, ότι δηλαδή α π οτελούσε κίνδυνο για το καθεστώς και μετά χρησιμο π οίησαν τα νομιμοφανή και τα π αρακρατικά, μέσα π ου διέθεταν. ‘ Έτσι ο Κριτίας συνεκάλεσε τη Βουλή με σκο π ό την εκδίκαση του Θηραμένη. Ε π ειδή όμως ο Κριτίας δεν ήταν σίγουρος για το α π οτέλεσμα της δίκης κάλεσε μια ομάδα έμ π ιστων του ο π λισμένων με εγχειρίδια για να τρομοκρατήσουν τους βουλευτές. Το σχέδιο εξόντωσης του Θηραμένη σιγά σιγά υλο π οιούταν... Ο Κριτίας και οι ομόγνωμοί του ενοχλούνταν α π ό την τακτική του Θηραμένη και ήθελαν να α π αλλαχτούν όσο π ιο γρήγορα μ π ορούσαν α π ό αυτόν π ριν ανατρέψει τα σχέδιά τους. Αρχικά διέδωσαν εναντί o ν του ένα π λήθος διαβολών, ότι δηλαδή α π οτελούσε κίνδυνο για το καθεστώς και μετά χρησιμο π οίησαν τα νομιμοφανή και τα π αρακρατικά, μέσα π ου διέθεταν. ‘ Έτσι ο Κριτίας συνεκάλεσε τη Βουλή με σκο π ό την εκδίκαση του Θηραμένη. Ε π ειδή όμως ο Κριτίας δεν ήταν σίγουρος για το α π οτέλεσμα της δίκης κάλεσε μια ομάδα έμ π ιστων του ο π λισμένων με εγχειρίδια για να τρομοκρατήσουν τους βουλευτές. Το σχέδιο εξόντωσης του Θηραμένη σιγά σιγά υλο π οιούταν...

Το τραγικό τέλος ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΡΙΤΙΑ Ο Κριτίας συγκάλεσε λοι π όν τη Βουλή για να δικάσει τον Θηραμένη και ετοιμάστηκε να του α π αγγείλει την κατηγορία και να ζητήσει τη θανατική π οινή. Στον λόγο του ο K ριτίας εί π ε, χωρίς π ροσχήματα, ότι οι π ολιτειακές μεταβολές συνοδεύονται α π ό θανατώσεις αντι π άλων και αυτό γίνεται σε μεγαλύτερη κλίμακα όταν δημοκρατικά καθεστώτα ανατρέ π ονται α π ό ολιγαρχικούς. Έφθασε δε στο συμ π έρασμα ότι, για να διατηρηθούν στην εξουσία δεν είχαν άλλον τρό π ο α π ό την εξόντωση όχι μόνο αντι π ολιτευμένων, αλλά και εκείνων π ου εξασθενούν το καθεστώς α π ό μέσα.

O Θηραμένης α π αντώντας α π οκάλυψε ότι όταν ο K ριτίας ήταν εξόριστος στη Θεσσαλία, συνεργάστηκε στην π ροετοιμασία δημοκρατικού κινήματος στη χώρα αυτή εξο π λίζοντας τους δουλο π αροίκους εναντίον των π λουσίων. Ε π ίσης, κατηγόρησε τον K ριτία ότι με τις θανατώσεις ανθρώ π ων του λαού αλλά και π λουσίων και συντηρητικών, στέρησε το καθεστώς α π ό συμ π άθειες κύκλων π ου διαφορετικά θα το ανέχονταν ή θα το υ π οστήριζαν. Ακόμα ότι εξαιτίας της π ολιτικής του βρίσκονταν εξόριστοι άνδρες ό π ως ο Θρασύβουλος, ο Άνυτος, ο Αλκιβιάδης, π ου ήταν ικανοί να συγκεντρώσουν γύρω τους π ολλούς αντι π άλους. Ενώ, αν είχε ακολουθήσει τη δική του π ολιτική, το καθεστώς θα ήταν ισχυρό και θα είχε κερδίσει συμ π άθειες ακόμη και μεταξύ των λαϊκών τάξεων. O Θηραμένης α π αντώντας α π οκάλυψε ότι όταν ο K ριτίας ήταν εξόριστος στη Θεσσαλία, συνεργάστηκε στην π ροετοιμασία δημοκρατικού κινήματος στη χώρα αυτή εξο π λίζοντας τους δουλο π αροίκους εναντίον των π λουσίων. Ε π ίσης, κατηγόρησε τον K ριτία ότι με τις θανατώσεις ανθρώ π ων του λαού αλλά και π λουσίων και συντηρητικών, στέρησε το καθεστώς α π ό συμ π άθειες κύκλων π ου διαφορετικά θα το ανέχονταν ή θα το υ π οστήριζαν. Ακόμα ότι εξαιτίας της π ολιτικής του βρίσκονταν εξόριστοι άνδρες ό π ως ο Θρασύβουλος, ο Άνυτος, ο Αλκιβιάδης, π ου ήταν ικανοί να συγκεντρώσουν γύρω τους π ολλούς αντι π άλους. Ενώ, αν είχε ακολουθήσει τη δική του π ολιτική, το καθεστώς θα ήταν ισχυρό και θα είχε κερδίσει συμ π άθειες ακόμη και μεταξύ των λαϊκών τάξεων. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΘΗΡΑΜΕΝΗ

M ετά το τέλος της ομιλίας του Θηραμένη έγινε γνωστό ότι ο λόγος του έκανε εντύ π ωση στους βουλευτές. Τότε ο K ριτίας μίλησε με μερικούς α π ό τους Τριάκοντα, βγήκε έξω και διέταξε τους εμ π ίστους του με τα εγχειρίδια να μ π ουν στην αίθουσα και να μην τα κρύβουν. Σε λίγο ε π ανήλθε ο K ριτίας και εί π ε : " Πιστεύω ότι ένας αρχηγός έχει καθήκον να μην αφήσει τους φίλους του να δια π ράξουν ένα σφάλμα. Το ίδιο θα κάμω κι εγώ. Αλλά και αυτοί εδώ λένε ότι δεν θα ε π ιτρέψουν να αθωωθεί κά π οιος π ου υ π οσκά π τει ολοφάνερα την ολιγαρχία ». O Θηραμένης τότε έτρεξε στον βωμό της Εστίας, να τεθεί υ π ό την π ροστασία της θεάς. Όρμησαν όμως οι ο π λοφόροι του K ριτία και τον α π έσ π ασαν α π ό τον βωμό π αρά τις διαμαρτυρίες και την αντίστασή του. Οι βουλευτές π αρακολουθούσαν σιω π ηλοί τα συμβαίνοντα, γνωρίζοντας ότι έξω υ π ήρχαν και άλλοι μισθοφόροι.. M ετά το τέλος της ομιλίας του Θηραμένη έγινε γνωστό ότι ο λόγος του έκανε εντύ π ωση στους βουλευτές. Τότε ο K ριτίας μίλησε με μερικούς α π ό τους Τριάκοντα, βγήκε έξω και διέταξε τους εμ π ίστους του με τα εγχειρίδια να μ π ουν στην αίθουσα και να μην τα κρύβουν. Σε λίγο ε π ανήλθε ο K ριτίας και εί π ε : " Πιστεύω ότι ένας αρχηγός έχει καθήκον να μην αφήσει τους φίλους του να δια π ράξουν ένα σφάλμα. Το ίδιο θα κάμω κι εγώ. Αλλά και αυτοί εδώ λένε ότι δεν θα ε π ιτρέψουν να αθωωθεί κά π οιος π ου υ π οσκά π τει ολοφάνερα την ολιγαρχία ». O Θηραμένης τότε έτρεξε στον βωμό της Εστίας, να τεθεί υ π ό την π ροστασία της θεάς. Όρμησαν όμως οι ο π λοφόροι του K ριτία και τον α π έσ π ασαν α π ό τον βωμό π αρά τις διαμαρτυρίες και την αντίστασή του. Οι βουλευτές π αρακολουθούσαν σιω π ηλοί τα συμβαίνοντα, γνωρίζοντας ότι έξω υ π ήρχαν και άλλοι μισθοφόροι..

O Θηραμένης, διαμαρτυρόμενος, οδηγήθηκε μέσα α π ό την αγορά στο δεσμωτήριο και υ π οχρεώθηκε να π ιει το κώνειο. Ακόμα και τότε διατήρησε την ψυχραιμία του και τη διάθεσή του για αστεία : μιμούμενος τους π ότες οι ο π οίοι συνήθιζαν να χύνουν τις τελευταίες σταγόνες α π ό το κύ π ελλό τους π ροφέροντας το όνομα κά π οιου αγα π ημένου π ροσώ π ου, έκαμε κι αυτός το ίδιο με τις τελευταίες σταγόνες του κώνειου λέγοντας : "K ριτία έστω τω καλώ ". Ήταν Οκτώβριος του 404 π. X.. O Θ ηραμένης, δ ιαμαρτυρόμενος, οδηγήθηκε μ έσα α π ό τ ην α γορά στο δ εσμωτήριο κ αι υ π οχρεώθηκε να π ιει τ ο κ ώνειο. Α κόμα κ αι τ ότε διατήρησε την ψ υχραιμία τ ου κ αι τ η δ ιάθεσή του γ ια α στεία : μ ιμούμενος τ ους π ότες ο ι ο π οίοι σ υνήθιζαν ν α χύνουν τ ις τ ελευταίες σ ταγόνες α π ό το κ ύ π ελλό τ ους π ροφέροντας τ ο όνομα κ ά π οιου α γα π ημένου π ροσώ π ου, έ καμε κ ι α υτός τ ο ί διο με τ ις τ ελευταίες σ ταγόνες τ ου κώνειου λ έγοντας : "K ριτία έ στω τ ω καλώ ". Ή ταν Ο κτώβριος τ ου 404 π. X..