Ακτινοθεραπεία ασθενών με καρκίνου μαστού Δ. Μ. Καρδαμάκης Καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας

Περιεχόμενο μαθήματος Ενδείξεις ακτινοθεραπείας Ακτινοθεραπευτική τεχνική Παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Καρκίνος μαστού Γενικές αρχές θεραπευτικών χειρισμών [Ι] Κάθε θεραπευτικός χειρισμός αποβλέπει: » Στην αφαίρεση / εξάλειψη της πρωτοπαθούς εστίας » Στην ελαχιστοποίηση της πιθανότητας της τοπικής υποτροπής ή της μετάστασης » Στη θεραπεία της μεταστατικής νόσου

Γενικές αρχές θεραπευτικών χειρισμών [ΙΙ] Ιστορικό – φυσική εξέταση Ιστολογική διάγνωση Σταδιοποίηση Συγκατάθεση ασθενούς

Ενδείξεις ακτινοθεραπείας

Ενδείξεις ΑΚΘ (1) Μετά από κάθε «συντηρητική χειρουργική επέμβαση» (ογκεκτομή / τμηματεκτομή, επέμβαση διάσωσης του οργάνου) για διηθητικό καρκίνωμα μαστού, με σκοπό την εκρίζωση της πιθανής μικροσκοπικής νόσου στον υπόλοιπο μαστό

AKΘ μετά από συντηρητική χειρουργική επέμβαση Η επιβίωση δεν διαφέρει εκείνης μετά από μαστεκτομή Σημαντική μείωση του κινδύνου τοπικής υποτροπής Κάποιες μελέτες έδειξαν και όφελος στην επιβίωση (μηχανισμός ;)

Εξαίρεση Kunkler IH, Williams LJ, Jack WJ, Cameron DA, Dixon JM; PRIME II investigators. Breast- conserving surgery with or without irradiation in women aged 65 years or older with early breast cancer (PRIME II): a randomised controlled trial. Lancet Oncol Mar;16(3):266-73

Εξαίρεση ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ηλικία > 65 ετών Θετικοί οιστρογονικοί υποδοχείς Τ1 ή Τ2, ως 3 εκ. Ελεύθερα χειρουργικά όρια GIII ή λεμφαγγειακή διήθηση Ν0 [μασχάλη] Postoperative whole-breast radiotherapy after breast- conserving surgery and adjuvant endocrine treatment resulted in a significant but modest reduction in local recurrence for women aged 65 years or older with early breast cancer 5 years after randomisation. However, the 5-year rate of ipsilateral breast tumour recurrence [4.1%] is probably low enough for omission of radiotherapy to be considered for some patients.

Ενδείξεις ΑΚΘ (2) Μετά από μαστεκτομή, όταν υπάρχει » Διήθηση δέρματος » Όγκος σταδίου > Τ 2 » Περισσότεροι από 4 διηθημένοι λεμφαδένες » Θετικά όρια εκτομής

Ενδείξεις ΑΚΘ (3)

ΑΚΘ και in situ καρκίνωμα μαστού Ενδοπορικό καρκίνωμα (DCIS) – Η ογκεκτομή επί υγιών ορίων και η συμπληρωματική ΑΚΘ επιτυγχάνουν τοπικό έλεγχο της νόσου (χαμηλά ποσοστά τοπικής υποτροπής)

ΑΚΘ και in situ καρκίνωμα μαστού Λοβιακό καρκίνωμα (LCIS) – Πολυκεντρική και αμφοτερόπλευρη εντόπιση – Η ΑΚΘ δεν έχει θέση στην αντιμετώπιση του – Αυστηρή παρακολούθηση ή προφυλακτική αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή

ΑΚΘ και τοπικά εκτεταμένος καρκίνος μαστού (στάδιο ΙΙΙ, ΙV) Πρώτη θεραπευτική επιλογή είναι η ΧΜΘ (3-4 κύκλοι) Μη χειρουργήσιμος όγκος Χειρουργήσιμος όγκος Χειρουργείο ΑΚΘ Χειρουργείο ΧΜΘ + ΑΚΘ ΧΜΘ μέχρι 6-8 κύκλους

ΑΚΘ μεταστατικής νόσου Κύριες εντοπίσεις – Οστά – Εγκέφαλος – Νωτιαίος μυελός [Συμπίεση νωτιαίου μυελού] – Δέρμα

Ακτινοθεραπευτική τεχνική

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ιστορικό, φυσική εξέταση Έναρξη θεραπείας Κατά τη διάρκεια – σωστή εκτέλεση, οξείες παρενέργειες Διαχείριση Εικόνων Σχεδιασμός Θεραπείας-εξομοίωση Πέρας θεραπείας-αποτελεσματικότητα απώτερες παρενέργειες

ΑΚΘ: Βασικά βήματα Τοποθέτηση ασθενούς σε θέση θεραπείας - ακινητοποιητικό σύστημα Καθορισμός πεδίων με εξομοιωτή - ακτινογραφία εντοπισμού Απεικόνιση πεδίων στο δέρμα του ασθενούς Τοποθέτηση laser για σκοπούς επαναληψιμότητας της θεραπείας – ευθυγράμμισης των ασθενών Έναρξη ΑΚΘ (γραμμικός επιταχυντής)

Ακινητοποιητικό σύστημα που χρησιμοποιείται για την ακτινοβόληση του μαστού ή του θωρακικού τοιχώματος

Αξονική Τομογραφία σε θέση θεραπείας

Οριοθέτηση των δομών ακτινοβόλησης

Οριοθέτηση των ανατομικών δομών ακτινοβόλησης Την περιοχή όπου αποδεδειγμένα εντοπίζεται ο καρκινικός όγκος Την περιοχή με πιθανές μικροδιηθήσεις που δεν είναι δυνατόν να απεικονιστούν Την περιοχή που τελικά θα ακτινοβοληθεί (τοποθέτηση της ασθενούς ή κίνηση των οργάνων)

Οριοθέτηση του όγκου-στόχου

Οριοθέτηση των φυσιολογικών ιστών – οργάνων που πρέπει να λάβουν ελάχιστη δόση Φυσιολογικοί υγιείς ιστοί – Η ακτινοευαισθησία τους επηρεάζει το πλάνο θεραπείας – Η ακτινοβόληση τους μπορεί να επιφέρει σοβαρή νοσηρότητα

Κλινική εφαρμογή Οριοθέτηση του κλινικού όγκου-στόχου και των φυσιολογικών οργάνων

Τρισδιάστατη απεικόνιση του κλινικού όγκου-στόχου

Τεχνική: πεδία ακτινοβόλησης

Πλάνο θεραπείας

Πλάνο θεραπείας: Μαστός

Γραμμικός επιταχυντής

Χορηγούμενη δόση Μαστός- Θωρακικό τοίχωμα : 50.4 Gy, ημερήσια δόση 1.8 Gy Δόση εφόδου στην κοίτη του όγκου: 10 Gy, ημερήσια δόση 2.0 Gy Επιχώριοι λεμφαδένες (μασχαλιαίοι και υπερκλείδιοι): 50.4 Gy, ημερήσια δόση 1.8 Gy

Παρενέργειες

Παρενέργειες της ΑΚΘ Οίδημα μαστού - Ερύθημα δέρματος Λεμφοίδημα σύστοιχου άνω άκρου Στεφανιαία νόσος Πνευμονίτιδα Νευραλγία βραχιόνιου πλέγματος Καρκινογένεση - Σάρκωμα μαλακών μορίων

Συμπεράσματα H ΑΚΘ παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού (αρχικά στάδια και τοπικά προχωρημένος καρκίνος) Επιτυγχάνει τοπικό έλεγχο της νόσου (περιορίζεται ο κίνδυνος υποτροπής) και ΙΣΩΣ αυξάνει την επιβίωση Αντιμετώπιση των μεταστατικών εστιών - σημαντική συνεισφορά στην ποιότητα ζωής