cyber bullying κριτικές επισημάνσεις ΒΑΣΩ ΑΡΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Καθηγήτρια Εγκληματολογίας Πάντειο Πανεπιστήμιο

περιορισμοί Ανήλικοι Case study – cyberbullying (ηλεκτρονικός εκφοβισμός) Περίπτωση «κοινωνικής κατασκευής» του προβλήματος

Cyber bullying - Ορισμός To cyber bullying ή e-bullying συμβαίνει όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος απειλείται, βασανίζεται, παρενοχλείται, εξευτελίζεται, βρίσκεται σε αμηχανία ή γίνεται στόχος από άλλο παιδί ή έφηβο μέσω διαδικτύου, e- mails, instant messaging, text messages, chat rooms, ή μέσω κινητού τηλεφώνου

Bullying και e-bullying Οι διαφορές με το παραδοσιακό bullying είναι ότι το cyber bullying μπορεί να συμβεί όλες τις ώρες, εντός ή εκτός σχολείου ή οπουδήποτε είναι κάποιος online, το υλικό μπορεί να διανεμηθεί πολύ γρήγορα και σε ευρύ κοινό, δεν υπάρχει σωματική επαφή και διαφορά σωματικής δύναμης και μπορεί να είναι ανώνυμο. Επίσης, το cyber bullying, θεωρείται ένα σκληρό μέσο παρενόχλησης ή απειλής. Συχνά τα παιδιά συζητούν στο διαδίκτυο θέματα, τα οποία δεν εκφράζουν στη διαπροσωπική τους επικοινωνία, λόγω του φόβου των ενδεχόμενων αντιδράσεων. Το κύριο χαρακτηριστικό του cyber bullying είναι ότι παρατηρείται κυρίως στα παιδιά και στους έφηβους. Όταν ο «δράστης» είναι ενήλικος τότε αποκαλείται cyber harassment (ηλεκτρονική παρενόχληση) ή cyber stalking (ηλεκτρονική επίθεση).

Έρευνες cyber bullying Μία από τις πρώτες έρευνες που διεξήχθησαν στον Καναδά κατέδειξε ότι το ¼ των νέων χρηστών του διαδικτύου είχαν την εμπειρία της online παρενόχλησης (Mnet, 2000). Επίσης, στα αποτελέσματα της έρευνας του National Children’s Home, που έγινε στη Βρετανία το 2002, σε δείγμα 856 παιδιών ηλικίας ετών, διαπιστώθηκε ότι 1 στα 4 παιδιά είχε υποστεί cyber bullying, το 16% είχε λάβει απειλητικά μηνύματα μέσω κινητού τηλεφώνου, το 7% απειλήθηκε μέσω chat rooms και το 4% μέσω . Από αυτά τα παιδιά το 42% το ανέφερε σε φίλο, το 32% στους γονείς και το 29% σε κανέναν. Ο ίδιος οργανισμός πραγματοποίησε σε συνεργασία με την Tesco Mobile, παρόμοια έρευνα το 2005, σε δείγμα 856 παιδιών, ηλικίας ετών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα παιδιά είχαν υποστεί επίθεση, σε ποσοστό 19,20%. Από αυτά, ένα μεγάλο ποσοστό (73%) ήξερε το δράστη, ενώ για το 26% ο δράστης ήταν άγνωστος. Ακόμη, ο 1 στους 10, δήλωσε ότι κάποιος πήρε φωτογραφία του μέσω κάμερας κινητού και το γεγονός αυτό τον έκανε να αισθανθεί άβολα και απειλητικά. Το 41% το ανέφερε σε φίλο, το 24% στους γονείς, το 14% στον δάσκαλο και το 28% σε κανέναν.

Ερευνες (2) Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε από την msn cyber bullying report, το 1 στα 10 παιδιά στη Βρετανία είχε την εμπειρία του cyber bullying και το 13% ανέφερε ότι ως βίωμα είναι ενίοτε σοβαρότερο και από τη φυσική βία. Η ίδια έρευνα, επίσης, κατέδειξε ότι το 48% των γονέων δεν ήταν ενημερωμένοι, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών (74%) δεν ζήτησε από κανέναν βοήθεια.

Έρευνες πρόσφατα στοιχεία (3)

Ερευνες (4)

Ελλάδα -στοιχεία A review of research on cyber-bullying in Greece Nafsika Antoniadou & Constantinos M. Kokkinos To cite this article: Nafsika Antoniadou & Constantinos M. Kokkinos (2015) A review of research on cyber- bullying in Greece, International Journal of Adolescence and Youth, 20:2, , DOI: / To link to this article:

Ελλάδα - ΜΕΥ Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» Το τμήμα «ΑλλάΖω χωρίς τον εκφοβισμό», που αποτελεί διεπιστημονική δομή για την πρόληψη & αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Επιπλέον, στη Μ.Ε.Υ λειτουργεί η Γραμμή Στήριξης «ΜΕ. Υποστηρίζω» χωρίς χρέωση. Απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους, γονείς, ειδικούς που αναζητούν επικοινωνία, προκειμένου να εκφράσουν ανησυχίες, σκέψεις, εμπειρίες και να λάβουν συμβουλευτική, υποστήριξη & βοήθεια.

Επιπτώσεις Σχετικά με τις επιπτώσεις, οι έρευνες (National Crime Prevention Council) δείχνουν ότι το cyber bullying δημιουργεί παρόμοια προβλήματα με την παραδοσιακή πρόσωπο με πρόσωπο επιθετικότητα, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη εμπιστοσύνης, χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, αλλαγή ενδιαφερόντων, κατάθλιψη.

Παρεμβάσεις προστασίας Τα ζητήματα της προστασίας των ανηλίκων αποτελούν θέματα μείζονος προτεραιότητας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, στην ατζέντα των συζητήσεων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Είναι γεγονός ότι οι νέες μορφές θυματοποίησης απαιτούν νέες παρεμβάσεις πρόληψης πέραν των παραδοσιακών μέτρων.

Προϋποθέσεις πρωτοβουλιών Σε κάθε πρωτοβουλία για την επίλυση του προβλήματος cyber bullying και την εξεύρεση λύσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα παιδιά χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες. Ο προσδιορισμός των σωματικών και των ψυχολογικών επιπτώσεων τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η αξιολόγηση των εθνικών πρωτοβουλιών, η νομοθεσία σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Η προώθηση υπηρεσιών φροντίδας για τα παιδιά–θύματα, με προτεραιότητα την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης και το σεβασμό των δικαιωμάτων τους.

Συστάσεις Οι οδηγίες αυτές στον κύριο κορμό τους περιλαμβάνουν τα εξής (National Crime Prevention Council, 2003 και Media Awareness Network, 2004): Τα παιδιά να μη δίνουν προσωπικές πληροφορίες σε chat rooms (δωμάτια συνομιλίας), σε websites, σε blogs ή όπου αλλού στο διαδίκτυο. Να μη λένε σε κανέναν, ούτε σε φίλους, τον κωδικό πρόσβασης. Αν λάβουν κάποιο απειλητικό μήνυμα να μην απαντήσουν αλλά να ενημερώσουν έναν ενήλικα. Ποτέ να μην ανοίγουν s από κάποιον που δεν ξέρουν ή ξέρουν ότι αυτός μπορεί να τους απειλήσει (είναι bully). Nα βοηθούν όσους συμμαθητές τους παρενοχλούνται online.

συστάσεις Πριν τα παιδιά απειληθούν, οι γονείς να συζητούν μαζί τους για τους κινδύνους (με παραδείγματα) και τα οφέλη του διαδικτύου, να ενημερώνονται για το τι κάνουν τα παιδιά online, να βλέπουν τα sites που επισκέπτονται τα παιδιά, να συμβουλεύουν τα παιδιά να μη δίνουν προσωπικές πληροφορίες, να τα ενημερώνουν ότι το cyber bullying δεν είναι ανώνυμο, ότι αφήνει ίχνη και έχει βλαβερές συνέπειες για το θύμα και να τα ενημερώνουν για το πώς να το αντιμετωπίσουν αν τους συμβεί.

Συστάσεις Αν τα παιδιά έχουν ήδη απειληθεί, οι γονείς να τα εκπαιδεύουν να μην απαντούν σε αυτούς που τα ενοχλούν, να διαγράφουν τα απειλητικά μηνύματα χωρίς να τα ανοίγουν. Αν και έχουν απειληθεί να μη ζητούν εκδίκηση. Να υπάρχει η διαβεβαίωση από τους γονείς ότι τα παιδιά δεν θα σταματήσουν τη χρήση του internet (Ο φόβος των παιδιών είναι ότι αν αποκαλύψουν στους γονείς ότι είναι θύματα οι γονείς θα τους απαγορέψουν τη χρήση του internet). Να βοηθούν τα παιδιά να καταγράφουν τις εμπειρίες τους (Αυτό θα βοηθήσει αν χρειαστεί να επέμβει η αστυνομία).

Νομοθετικές πρωτοβουλίες Σε νομοθετικό επίπεδο στην Αμερική και συγκεκριμένα στις πολιτείες Oregon και Washington υπάρχει κινητικότητα και νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Συγκεκριμένα στην Washington υπάρχει εντολή μέχρι το Αύγουστο του 2008 κάθε σχολείο να τροποποιήσει τον κανονισμό που αφορά την παρενόχληση, τον εκφοβισμό και τις απειλές και να συμπεριλάβει και αυτές που συμβαίνουν με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων κατά τη διάρκεια της σχολικής μέρας και στο χώρο του σχολείου. Στη νομοθεσία του Καναδά (Criminal Code of Canada) μερικές μορφές του cyber bullying θεωρούνται εγκληματικές όπως π.χ. το να επικοινωνείς με κάποιον επανειλημμένα στον οποίο να προκαλείς φόβο για την ασφάλειά του ή η δημοσίευση δυσφημιστικών σχολίων ή η διασπορά μίσους ή διακρίσεων που βασίζονται σε φυλετική ή εθνική καταγωγή, σε θρησκεία, ηλικία, φύλο, σεξουαλική επιλογή, οικογενειακή κατάσταση ή αναπηρία.

Κλείνοντας Δείγμα αδυναμίας ρύθμισης του διαδικτύου Ανήλικοι – προστασία Κατασκευή ζητήματος –ρόλος ΜΜΕ – καλλιέργεια ηθικού πανικού Αξιολόγηση τί μάθαμε, πώς αξιολογούμε τις παρεμβάσεις, νέες προτάσεις και στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης