« Δραστηριότητες από τον κόσμο της φυσικής για το νηπιαγωγείο » Ο σχηματισμός των σκιών Πασσά Διονυσία Ψαρρού Αλεξία

Στόχοι 1. Η δημιουργία των σκιών ως γνωστικό πρόβλημα. 2. Η κατανόηση της διαδικασίας σχηματισμού των σκιών. 3. Η κατανόηση του αμετάβλητου των σχετικών θέσεων φωτεινών πηγών, εμποδίων και σκιών. 4. Αντιστοίχιση του αριθμού των σημειακών φωτεινών πηγών και του αριθμού των σχηματιζόμενων σκιών. 5. Η μεταβολή του σχήματος μιας σκιάς σε οριζόντιο και κατακόρυφο επίπεδο. 6. Η κατανόηση ότι οι σκιές μεγαλώνουν και μικραίνουν με κατάλληλους χειρισμούς. 7. Η αντιστοίχιση σκιάς – αντικειμένου.

1 η Δραστηριότητα : Θέατρο σκιών ( στόχοι : 1, 2, 3) Υλικά / μέσα :  Ένα σύντομο βίντεο Καραγκιόζη  Προβολέας  Λευκό σεντόνι  Σύντομη παρουσίαση Καραγκιόζη ( αυτό λέγεται και θέατρο σκιών ).  Συζήτησή προκειμένου να ανιχνεύσουμε τις ιδέες των παιδιών σχετικά με το φαινόμενο της σκιάς.  Ερωτήσεις όπως « γιατί ονομάζεται θέατρο σκιών ;», « έχετε δει ποτέ σκιά ;», « πώς δημιουργείται η σκιά ;»  Συσκοτίζουμε μερικώς την τάξη και σε ένα σημείο του φελοπίνακα καρφιτσώνουμε ένα μεγάλο λευκό σεντόνι ( εναλλακτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν καθαρό λευκό τοίχο της αίθουσας ).

 Με τη βοήθεια μιας φωτεινής πηγής, παροτρύνουμε τα παιδιά να δημιουργήσουν σκιά με το σώμα τους.  Ρωτάμε τα παιδιά να μας πουν πως πιστεύουν ότι σχηματίστηκε η σκιά.  Συζητάμε προσπαθώντας να τονίσουμε και να κατευθύνουμε τη σκέψη τους στην προϋπόθεση αφενός της ύπαρξης φωτός και αδιαφανούς εμποδίου ( σώμα ) για το σχηματισμό της σκιάς και αφετέρου της νοητής προέκτασής της στην ευθεία του φωτός και του εμποδίου ( αμετάβλητο των θέσεων ).

2 η Δραστηριότητα : Αντιστοίχιση ( στόχοι : 2, 3, 4) Υλικά / μέσα :  Ψιλόλιγνο αδιαφανές βάζο  3-4 φακούς  Συσκοτίζουμε μερικώς την τάξη.  Βάζουμε ένα τραπεζάκι στη μέση της παρεούλας και τοποθετούμε πάνω ένα ψιλόλιγνο αδιαφανές βάζο ( ραβδόμορφου τύπου ).  Παίρνουμε ένα φακό και τον ανάβουμε ρίχνοντας το φως του πάνω στο βάζο.  « Βλέπετε σκιά ;», « Που ;», « πώς σχηματίστηκε ;»  Πειραματισμός.  Θέτουμε τον προβληματισμό γα το αν μπορούμε να δημιουργήσουμε παραπάνω από μία σκιά.

 Τα αφήνουμε να σκεφτούν ενώ παράλληλα έχουμε τοποθετήσει ( από πριν ) σε ένα άλλο τραπέζι 2-3 ακόμα φακούς, χωρίς όμως να αναφέρουμε κάτι για αυτούς.  Πιθανότατα, αφού δεν μπορούν να σχηματίσουν με έναν φακό παραπάνω από μία σκιά, θα μας ρωτήσουν αν μπορούν να χρησιμοποιήσουν και άλλη φωτεινή πηγή - φακό.  Παροτρύνουμε τα παιδιά να δοκιμάσουν.  Διαπίστωση ότι ανάλογα με τον αριθμό των φωτεινών πηγών που φωτίζουν το βάζο, ανάλογος θα είναι και ο αριθμός των σκιών που θα σχηματιστούν.  Ζητάμε από τα παιδιά να μας περιγράψουν την πορεία του φωτός από το φακό προς το βάζο.  Αναγνώριση του βάζου ως εμποδίου που δεν επιτρέπει τη διέλευση του φωτός.  Συζητάμε εκ νέου για την αντιστοιχία του αριθμού των φωτεινών πηγών με τον αριθμό των σκιών που δημιουργήθηκαν Παρατήρηση : Το λευκό σεντόνι παραμένει καρφιτσωμένο και πάνω σε αυτό σχηματίζουμε τις σκιές ( εναλλακτικά στον λευκό τοίχο ). Ισχύει και για τις δραστηριότητες 3 και 4.

3 η Δραστηριότητα : Μετακίνηση της φωτεινής πηγής ή του αντικειμένου ( στόχοι : 3, 5) Υλικά / μέσα : Ψιλόλιγνο αδιαφανές βάζο Φακός  Σαν συνέχεια της προηγούμενης δραστηριότητας με το βάζο, ρωτάμε τώρα τα παιδιά τι πιστεύουν ότι θα συμβεί σε περίπτωση που στρέψουμε το φακό δεξιά ή αριστερά, πάνω ή κάτω.  Τα αφήνουμε να πειραματιστούν με τις θέσεις του φακού ( πάνω - κάτω, δεξιά – αριστερά ).  Αντίθετα δηλαδή να αφήσουν κάτω στο τραπέζι σταθερό το φακό και να μετακινήσουν το βάζο μακριά από αυτόν και κοντά σε αυτόν.  Τι παρατηρείτε ; Πότε « μεγαλώνει » η σκιά και πότε « μικραίνει »;

4 η Δραστηριότητα : Το σχήμα της σκιάς ( στόχος : 7) Υλικά / μέσα : Διάφορα αδιαφανή αντικείμενα Προβολέας  Τοποθετούμε πάνω στο τραπέζι διάφορα αδιαφανή αντικείμενα ( κούκλα, κερί κ. τ. λ.).  Συσκοτίζουμε μερικώς την τάξη.  Ανάβουμε τον προβολέα και ρίχνουμε το φως του πάνω στα αντικείμενα που βρίσκονται παρατεταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο πάνω στο τραπέζι.  Ρωτάμε τα παιδιά να μας πουν τι παρατηρούν.  Ερώτηση : Αν βλέπατε μόνο μία σκιά, θα μπορούσατε να αναγνωρίσετε σε ποιο αντικείμενο ανήκει ;

 Γιατί ;  Η σκιά που δημιουργεί κάθε αντικείμενο έχει ίδιο ή διαφορετικό σχήμα από αυτό ;

5 η Δραστηριότητα ( αξιολόγησης ): Βρες τη σκιά μου Υλικά / μέσα : Φύλλα εργασίας  Μοιράζουμε στα παιδιά φύλλα εργασίας που απεικονίζουν διάφορα αντικείμενα και τις σκιές τους και τους ζητάμε να αντιστοιχίσουν κάθε αντικείμενο με τη σκιά του. mikapanteleon.blogspot.com

6 η Δραστηριότητα ( αξιολόγησης ): Θέατρο σκιών Υλικά / μέσα : Λευκό σεντόνι Προβολέας Κάρτες  Κλείνουμε τη θεματική μας επανερχόμενοι στο θέατρο σκιών.  Κρατάμε τεντωμένο ένα λευκό σεντόνι και πίσω από αυτό τοποθετούμε έναν προβολέα.  Κάθε παιδί σηκώνεται, έρχεται και στέκεται πίσω από το σεντόνι και μπροστά από τον προβολέα και του δίνουμε μία κάρτα η οποία απεικονίζει μία κίνηση που πρέπει να κάνει ( π. χ. ότι τρώει, ότι γράφει, ότι κολυμπάει κ. τ. λ.) σχηματίζοντας σκιά πάνω στο λευκό σεντόνι.  Τα υπόλοιπα παιδιά που παρακολουθούν από την άλλη πλευρά προσπαθούν να μαντέψουν τι κάνει.