ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΞΑΠΛΑΝΤΕΡΗ, M.D., PhD. ΔΕΡΜΑ

Είναι το βαρύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος Αποτελεί το 16% περίπου του σωματικού βάρους Στον ενήλικα η ελεύθερη επιφάνειά του έχει έκταση 1,2-2,3 m2

Στοιβάδες δέρματος 1. Η επιδερμίδα. Αποτελείται από επιθηλιακά κύτταρα 2. Το χόριο. Είναι συνδετικός ιστός

Στοιβάδες δέρματος Η πρόσφυση του χορίου με την επιδερμίδα είναι ανώμαλη, διότι προσεκβολές του χορίου που λέγονται θηλές εισχωρούν σε εκολπώσεις της επιδερμίδας που ονομάζονται επιδερμιδικά εντυπώματα

Στοιβάδες δέρματος

Ο υποδόριος ιστός - Βρίσκεται κάτω από το δέρμα και είναι συνδετικός ιστός - Περιέχει στρώμα από λιποκύτταρα, τον υποδόριο λιπώδη ιστό -Δε θεωρείται τμήμα του δέρματος, αλλά ενώνει το δέρμα με τους υποκείμενους ιστούς.

Τα παράγωγα του δέρματος -Τρίχες -Νύχια -Σμηγματογόνοι αδένες -Ιδρωτοποιοί αδένες

Λειτουργίες του δέρματος 1. Η επιδερμίδα είναι σχετικά αδιαπέραστη από το νερό, που σημαίνει ότι εμποδίζει την υπερβολική απώλεια νερού από εξάτμιση 2. Είναι υποδεκτικό όργανο, αφού βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το περιβάλλον 3. Προστατεύει τον οργανισμό από βλάβες που οφείλονται σε πιέσεις και τριβές

Λειτουργίες του δέρματος 4. Η μελανίνη που παράγεται και αποθηκεύεται στα κύτταρα της επιδερμίδας προστατεύει από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου 5. Θερμορρύθμιση 6. Μεταβολισμός σώματος 7. Απέκκριση ουσιών 8. Η βιταμίνη D3 σχηματίζεται στο δέρμα κάτω από την επίδραση του ηλιακού φωτός 9. Είναι ελαστικό και μπορεί να επεκταθεί για να καλύψει μεγάλες επιφάνειες, όπως το οίδημα και η εγκυμοσύνη

Τα δερματογλυφικά ή δακτυλικά αποτυπώματα -Σε μερικές περιοχές στο ανθρώπινο δέρμα υπάρχουν ακρολοφίες και αύλακες. Αυτά σχηματίζονται κατά την 13 η εβδομάδα της ενδομήτριας ζωής στις ράγες των δακτύλων (δακτυλικά αποτυπώματα)στις παλαμιαίες επιφάνειες των χεριών και τις παλαμιαίες των ποδιών -Τα δακτυλικά αποτυπώματα είναι χαρακτηριστικά και μοναδικά για κάθε άτομο και χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση προσώπων

Η επιδερμίδα -Αποτελείται από τις εξής κατηγορίες κυττάρων: -πολύστοιβο πλακώδες κερατινοποιημένο επιθήλιο (κυρίως), τα κερατινοκύτταρα -Τα μελανινιοκύτταρα -Τα κύτταρα του Langerhans -Τα κύτταρα του Merkel

Η επιδερμίδα -Το παχύ δέρμα είναι λείο και άτριχο και βρίσκεται στις παλάμες και τα πέλματα (πάχος μm) -Το λεπτό δέρμα (τριχωτό) βρίσκεται στο υπόλοιπο σώμα (πάχος μm) Ανάλογα με την περιοχή υπάρχουν επίσης διακυμάνσεις στο πάχος του δέρματος. Στη ράχη είναι περίπου 4 mm, ενώ στο τριχωτό της κεφαλής 1,5 mm

Στοιβάδες κυττάρων επιδερμίδας 1.Η βασική ή βλαστική στοιβάδα (εν τω βάθει) είναι υπεύθυνη για τη συνεχή ανανέωση των κυττάρων της επιδερμίδας 2.Η ακανθωτή στοιβάδα παίζει ρόλο στη συνοχή των κυττάρων και στην αντίσταση κατά των τριβών και μαζί με τη βασική είναι υπεύθυνη για την ανανέωση των κυττάρων της επιδερμίδας 3.Η κοκκιώδης στοιβάδα περιέχει τα πεταλιώδη κοκκία, τα κοκκία αυτά αποβάλλουν το περιεχόμενό τους στην κοκκιώδη στοιβάδα. Το περιεχόμενο τους δρα ως φραγμός στη διείσδυση ξένων ουσιών και στεγανοποιεί το δέρμα 4.Η διαυγής στοιβάδα 5.Η κερατίνη στοιβάδα. Τι κυτταρόπλασμα είναι γεμάτο με την κερατίνη (κερερατινοποιημένα κύτταρα)

Τα χρώμα του δέρματος εξαρτάται από -Την περιεκτικότητα σε μελανίνη και καρωτίνη. Η ευμελανίνη (καστανή χρωστική) παράγεται από τα μελανινοκύτταρα, τα οποία βρίσκονται κάτω ή μεταξύ των κυττάρων της βασικής στοιβάδας και στα τριχοθυλάκια. Η φαιομελανίνη υπάρχει στις κόκκινες τρίχες. Η σύνθεση της μελανίνης γίνεται μέσα στα μελανινοκύτταρα. -Τον αριθμό αιμοφόρων αγγείων του χορίου -Το χρώμα του αίματος που κυλά μέσα σε αυτά

Το μελανινοκύτταρο

-Τα κοκκία μελανίνης εγχύονται μέσα στα κερατινοκύτταρα (κυτταροκρινής έκκριση) και αθροίζονται στην υπερπυρηνική περιοχή του κυτταροπλάσματος προστατεύοντας τον πυρήνα του διαιρούμενου κυττάρου από τη βλαπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας

Τα κύτταρα του Langerhans Βρίσκονται στην ακανθωτή στοιβάδα Θεωρούνται υπεύθυνα για την παρουσίαση δερματικών αντιγόνων στα λεμφοκύτταρα της επιδερμίδας

Τα κύτταρα του Merkel Βρίσκονται στο παχύ δέρμα των παλαμών και των πελμάτων Είναι αισθητικοί υποδοχείς μηχανικών ερεθισμάτων

Το χόριο Αποτελείται από συνδετικό ιστό Στηρίζει την επιδερμίδα και την καθηλώνει στην υποκείμενη στοιβάδα του υποδορίου ιστού Το πάχος του ποικίλει ανάλογα με την περιοχή του σώματος

Το χόριο Η επιπολής επιφάνεια του χορίου εμφανίζει τις θηλές που διαπλέκονται με τις ακρολοφίες της επιδερμίδας (χοριοεπιδερμική συμβολή)

Στοιβάδες του χορίου 1.Η θηλώδης στοιβάδα (επιπολής) Αποτελείται από συνδετικό ιστό και μακροφάγα 2.Η δικτυωτή στοιβάδα (εν τω βάθει) είναι παχύτερη και αποτελείται από συνδετικό ιστό (κολλαγόνο τύπου Ι)

Το χόριο έχει πλούσια αιμάτωση και λεμφικά αγγεία Με τον τρόπο αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στη θερμορρύθμιση και τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

Το χόριο έχει επίσης τα τριχοθυλάκια και σμηγματογόνους και τους ιδρωτοποιούς αδένες και πλούσιο δίκτυ νευρικών ινών Οι φυγόκεντρες νευρικές ίνες είναι μεταγαγγλιακές ίνες των συμπαθητικών γαγγλίων της παρασπονδυλικής αλυσίδας, ενώ παρασυμπαθητική νεύρωση δεν υπάρχει Οι κεντρομόλες νευρικές αποφυάδες σχηματίζουν ένα επιφανειακό χοριακό δίκτυ με ελεύθερες νευρικές απολήξεις, ένα δίκτυ γύρω από τα τριχοθυλάκια και τη νεύρωση των περιβαλλόμενων από κάψα αισθητικών οργάνων (σωμάτια του Meissner και του Pacini)

Ο υποδόριος ιστός Αποτελείται από συνδετικό ιστό, ο οποίος στερεώνει χαλαρά το δέρμα πάνω στα υποκείμενα όργανα, επιτρέποντας στο δέρμα να διολισθαίνει πάνω τους Περιέχει λιποκύτταρα σε ποικίλους αριθμούς ανάλογα με την περιοχή του σώματος και σε μέγεθος ανάλογα με τη θρεπτική κατάσταση του ατόμου Αναφέρεται επίσης και ως επιπολής περιτονία ή υποδόριος λιπώδης ιστός (όπου είναι παχιά)

Οι τρίχες Είναι επιμήκεις κερατινοποιημένες δομές που προέρχονται από εγκολπώσεις του επιδερμικού επιθηλίου Το χρώμα, το μέγεθος και η κατανομή τους εξαρτώνται από το φύλο, τη φυλή, την ηλικία και την περιοχή του σώματος του ανθρώπου Δεν υπάρχουν στις παλάμες, πέλματα, χείλη, βάλανο του πέους, κλειτορίδα και τα μικρά χείλη του αιδοίου

Οι τρίχες Μεγαλώνουν ασυνεχώς, παρουσιάζουν δηλαδή περιόδους αύξησης που ακολουθούνται από περιόδους ανάπαυσης. Αυτό δε συμβαίνει ταυτόχρονα σε όλες τις περιοχές του σώματος ή ακόμη και στην ίδια περιοχή. Σε ορισμένες περιοχές του σώματος, όπως το τριχωτό της κεφαλής, το πρόσωπο και το εφήβαιο, η αύξηση των τριχών εξαρτάται από τα ανδρογόνα, τις ορμόνες των επινεφριδίων και του θυρεοειδούς

Οι τρίχες Κάθε τρίχα εκφύεται από μια επιδερμική εγκόπλωση, το τριχοθυλάκιο, το οποίο κατά τη διάρκεια της αυξητικής περιόδου του παρουσιάζει μια τελική διόγκωση που λέγεται βολβός τη τρίχας. Στη βάση αυτού του βολβού παρατηρείται η δερματική θηλή βολβός

Ο ρόλος της δερματικής θηλής στη διατήρηση το τριχοθυλακίου Έχει ζωτική σημασία για τη διατήρηση του τριχοθυλακίου. Η διακοπή της ροής του αίματος ή η απώλεια της ζωτικότητας της δερματικής θηλής έχει σαν αποτέλεσμα το θάνατο του τριχοθυλακίου

Η ρίζα της τρίχας Τα επιδερμικά κύτταρα που καλύπτουν τη δερματική θηλή σχηματίζουν τη ρίζα της τρίχας, η οποία παράγει το στέλεχος. Το στέλεχος αποτελεί τη συνέχεια της τρίχας και προβάλει από το δέρμα Εξωτερικό έλυτρο ρίζας Εξωτερικό έλυτρο ρίζας

Στην κεντρική περιοχή της ρίζας σχηματίζεται ο μυελός της τρίχας και ακόμη περιφερικότερα: ο φλοιός και το επιτρίχιο Μυελός Φλοιός επιτρίχιο

Το χόριο που περιβάλει το τριχοθυλάκιο σχηματίζει ινώδες έλυτρο από συνδετικό ιστό στο οποίο προσφύονται οι ανελκτήρες μύες των τριχών. Η συστολή των ανελκτήρων μυών των τριχών προκαλεί ανόρθωση του στελέχους της τρίχας σε πιο κατακόρυφη θέση, ενώ ταυτόχρονα υποχωρεί το δέρμα στο σημείο που ο ανελκτήρας προσφύεται στο δέρμα (χήνειο δέρμα)

Το χρώμα της τρίχας Οφείλεται στα μελανινοκύτταρα που βρίσκονται μεταξύ θηλής και των επιθηλιακών κυττάρων της ρίζας και παράγουν τη μελανίνη

Τα νύχια Είναι αποπλατυσμένα μορφώματα στη ραχιαία επιφάνεια των τελικών φαλάγγων των δακτύλων Το αρχικό τμήμα του νυχιού κατασκηνώνει στην αύλακα του νυχιού και ονομάζεται ρίζα του νυχιού Η κερατίνη στοιβάδα του δέρματος που σκεπάζει τη ρίζα του νυχιού ονομάζεται επωνύχειο

Τα νύχια Η ονυχική πλάκα επικάθεται στην κοίτη του νυχιού Το επιθήλιο της κοίτης του νυχιού προέρχεται από τη μήτρα του νυχιού Το κεντρικό άκρο της μήτρας εντοπίζεται βαθιά στη ρίζα Ο μηνίσκος είναι μια λευκή αδιαφανής ημισέλινος στο αρχικό τμήμα του νυχιού

Οι αδένες του δέρματος 1) Οι σμηγματογόνοι αδένες Βρίσκονται στο χόριο Υπάρχουν σε όλο το δέρμα εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα Είναι πιο πυκνοί στο μέτωπο, πρόσωπο, τριχωτό κεφαλής Το έκκριμά τους είναι το σμήγμα που μεταφέρεται στην επιφάνεια του δέρματος μέσω του εκφορητικού πόρου

2) Οι ιδρωτοποιοί αδένες

Οι ιδρωτοποιοί αδένες

Αγγεία του δέρματος ς

Αισθητική νεύρωση του δέρματος