ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ-ΑΛΜΠΑ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Διδάσκουσα Π.Δ. 407/80 ΜΑΘΗΜΑ 1 Ο (15/02/2013): ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 1. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ 2. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 3. ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 2. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ 3. ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Τι είναι οικογένεια; Οικογένεια είναι ένας τύπος οργάνωσης της ιδιωτικής ζωής των δρώντων υποκειμένων. Αποτελείται από δύο τουλάχι- στον μέλη, τα οποία συνήθως συνδέουν μεταξύ τους δεσμοί αίματος ή δεσμοί κοινωνικά προσδιορισμένοι, λόγοι συναισθηματικοί ή/και πρακτικοί, και οι σχέσεις τους διέπονται από ένα πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Τι είναι οικογένεια; Σύμφωνα με το γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικών και Οικονομικών Μελετών (INSEE) η οικογένεια είναι «μια κοινωνική ομάδα που σχηματίζεται το λιγότερο από δύο άτομα και περιλαμβάνει είτε ένα ζευγάρι, παντρεμένο ή όχι, και αν υπάρχουν, τα άγαμα παιδιά τους, είτε έναν γονέα με τα άγαμα παιδιά του ηλικίας κάτω των 25 ετών». Ποιος ο ρόλος του γάμου στον παραπάνω ορισμό; Τι εννοούμε όταν μιλάμε για κοινωνική ομάδα;

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η οικογένεια ως κοινωνική ομάδα: Ο G. Gurvitch την ορίζει ως «ένα σύνολο ατόμων που αποτελούν μια μονάδα που διέπεται από συλλογικότητα, είναι ξεχωριστή, άμεσα παρατηρήσιμη και διακριτή, ενώ βασίζει την ύπαρξή της στις συλλογικές, επαναλαμβανόμενες και ενεργές στάσεις- συμπεριφορές των μελών της». Ο R. K. Merton υποστηρίζει ότι «κοινωνική ομάδα είναι ένα σύνολο ατόμων που αλληλεπιδρούν σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες ή που αναπτύσσουν μεταξύ τους κοινωνικές σχέσεις σταθερές και χαρακτηριστικές». Χαρακτηριστικό όμως της κοινωνικής ομάδας είναι και ένταξη των μελών της σ’αυτή (αυτοπροσδιορισμός και ετεροπροσδιορισμός).

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός : Σύμφωνα με τη Λ.Μ.Μουσούρου(2005:15), « ο κοινωνικός θεσμός είναι ένα σταθερό πλέγμα σχέσεων μεταξύ (κοινωνικά προσδιορι- σμένων) ρόλων, ένα σύνολο τυποποιημένων τρόπων ατομικής και /ή ομαδικής δράσης». Κύρια χαρακτηριστικά του η σταθερότητα και η τυποποίηση που οδηγούν και δικαιολογούν τον εξωατομικό του χαρακτήρα. Η κοινωνία προσδιορίζει: τους ρόλους τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μελών της οικογένειας τη δομή και τα χαρακτηριστικά της Ποιοι ρόλοι ενυπάρχουν μέσα στον θεσμό της οικογένειας και ποιος τους διαμορφώνει;

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός : Η κοινωνία είναι εκείνη που δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές για τον τρόπο σύστασης, οργάνωσης και λειτουργίας της οικογένειας και που προσδιορίζει τους τρόπους με τους οποίους η οικογένεια θα επιτύχει τους στόχους, τους οποίους και πάλι η ίδια η κοινωνία με έμμεσο τρόπο προτάσει ή και επιβάλλει. Όταν η οικογένεια εφαρμόζει το «κοινωνικά αποδεκτό» επιτυγχά- νει την κοινωνική ένταξη και αναγνωρίζεται ως οικογένεια, σε αντίθετη περίπτωση η κοινωνία δεν την αναγνωρίζει και ενδέχεται να απορρίψει τα μέλη της.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός : Σκοπός της οικογένειας είναι α. η εξασφάλιση της συνέχειας της κοινωνίας μέσα από την αναπαραγωγή και β. η μεταβίβαση του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας και του πολιτισμού από τη μία γενιά στην άλλη. Η οικογένεια λειτουργώντας σε δημόσιο επίπεδο επιτυγχάνει: α. να ελέγξει τον τρόπο ζωής και ύπαρξης των νέων μελών μεταβιβάζοντας ένα σύστημα αξιών και έναν ηθικό κώδικα β. να ρυθμίσει την διανομή των υλικών αγαθών σύμφωνα με τις επιλογές και την κρίση των γηραιότερων μελών της γ.να επηρεάσει την κοινωνική πορεία των μελών της

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός : Ως θεσμός η οικογένεια «συνίσταται σε ένα σταθερό πλέγμα σχέσεων μεταξύ κοινωνικά προσδιορισμένων ρόλων» (σύζυγος, μητέρα, αδελφή, κτλ.) (Λ.Μ.Μουσούρου, 2005:15) Σε ιδιωτικό επίπεδο η οικογένεια: α. ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της β. επηρεάζει την προσωπική τους εξέλιξη γ. προσδιορίζει τις συμπεριφορές τους Τι γίνεται όμως όταν τα άτομα δεν ακολουθούν τον κοινωνικά προσδιορισμένο ρόλο;

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Γονεϊκοι ρόλοι, ο ρόλος της μητέρας Η κοινωνιολογία της οικογένειας ενδιαφέρεται για τους κοινωνικούς ρόλους και τους τρόπους που τα άτομα επιλέγουν να τους διαχειριστούν. Οι ρόλοι των γονέων, και ειδικά της μητέρας, εμφανίζονται, με κάποιες παραλλαγές, σε όλες τις κοινωνίες και όλες τις χρονικές περιόδους. Βιολογικός ρόλος της μητέραςΚοινωνικός ρόλος της μητέρας

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Οι λειτουργίες της οικογένειας 1. Αναπαραγωγική λειτουργία 4. Οικονομική λειτουργία 2. Εκπαιδευτική λειτουργία 3. Ψυχολογική λειτουργία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1.Alpe, Y., Beitone, A., Dollo, Ch., Lambert, J.R., Parayre, S Lexique de sociologie. Paris: Dalloz 2.Μουσούρου, Λ Κοινωνιολογία της σύγχρονης οικογένειας. Αθήνα: Gutenberg 3.Νοβα-Καλτσούνη, Χ. (επιμέλεια) Κείμενα κοινωνιολογίας του γάμου και της οικογένειας. Αθήνα: Τυπωθήτω 4.Τσαούσης, Δ.Γ Η κοινωνία του ανθρώπου. Αθήνα: Gutenberg 5.Τσαούσης, Δ. Γ Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Αθήνα: Gutenberg