Τίτλος Μαθήματος Ενότητα 3: Μαζικός Τουρισμός Ενότητα 4: Εναλλακτικός Τουρισμός Αθανάσιος Κουστέλιος, Καθηγητής Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Σκοποί ενότητας O τουρισμός ως προϊόν Μαζικός τουρισμός Εναλλακτικός τουρισμός 4

Περιεχόμενα ενότητας Τουρισμός Έρευνες για τον τουρισμό παγκοσμίως Ελληνικός τουριμός Αγροτουρισμός Οικοτουρισμός Γεωτουρισμός Ιαματικός Τουρισμός Τουρισμός Περιπέτειας Συνεδριακός Τουρισμός Θρησκευτικός Τουρισμός Πολιτιστικός Τουρισμός Θαλάσσιος Τουρισμός Αθλητικός Τουρισμός 5

Τουρισμός Ο τουρισμός είναι ένα κοινωνικό, ψυχολογικό και οικονομικό φαινόμενο που προκύπτει από την δράση και αντίδραση των τεσσάρων παρακάτω ομάδων: 1. Τουρίστες2. Επιχειρήσεις 3. Κοινωνία υποδοχής4. Κράτος (Makintosh & Goeldner, 1990)

Ο τουρίστας μπορεί να οριστεί: Ανάλογα με την απόσταση που διένυσε από το σπίτι του για να κάνει τουρισμό – Μερικοί οργανισμοί μιλούν για 100 χιλιόμετρα (WTO, 2002) Ανάλογα με τον χρόνο που δαπάνησε στο μέρος που επισκέφτηκε – Διεθνείς οργανισμοί ορίζουν το 24ωρο σαν το ελάχιστο (WTO, 2002) Ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο ταξίδεψε – Εργασία, φίλοι, συνέδριο, αναψυχή, παρακολούθηση γεγονότων......

Έρευνες των WTO, ΕΟΤ, ΙΤΕΠ….. …..για τον Τουρισμό Το 1999 οι τουριστικές δαπάνες  κατά 3% σε σχέση με το 1998 (453 δισ.$) 663 εκ. τουρίστες διανυκτέρευσαν σε κάποια τουριστική περιοχή 200 εκ. ασχολούνται στον κλάδο του τουρισμού (~10%) ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

Ν ο 1 ‘βιομηχανία’ για την εισαγωγή ξένου συναλλάγματος Το 2001 πάνω από 13εκ. Τουρίστες O τουρισμός συμμετέχει κατά 20% περίπου στο ΑΕΠ της Ελλάδας Το 11% του εργατικού δυναμικού ζει άμεσα από τον τουρισμό Κύριοι προορισμοί: ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Έρευνες των WTO, ΕΟΤ, ΙΤΕΠ….. …..για τον Τουρισμό

Έσοδα Έσοδα – Τουριστικό Συνάλλαγμα 8,8 δισ. $ ΗΠΑ. – Αύξηση κατά 42% το 1999 έναντι του 1998 – 1,67% Παγκόσμιας Αγοράς Διεθνείς Αφίξεις Διεθνείς Αφίξεις – ~ 12,6 εκ. τουριστών – Αύξηση κατά 10,9% το 1999 έναντι του 1998 Μεταφορικά Μέσα Μεταφορικά Μέσα – 79% Αεροπορικώς, – 3,5% Κρουαζιέρες Χώρες προέλευσης Χώρες προέλευσης – 21,8% Μεγ. Βρετανία – 21,6% Γερμανία – 6,8% Ιταλία – 5,5% Ολλανδία – 3,4% Αμερική ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Έρευνες των WTO, ΕΟΤ, ΙΤΕΠ….. …..για τον Τουρισμό Στοιχεία 1999 (EOT)

Τουριστικές Αφίξεις

Κατανομή των ξενοδοχείων ανά κατηγορία (αστέρων) σε βασικούς τουριστικούς προορισμούς

Ο Τουρισμός ως ΠροϊόνΑΝΑΠΤΥΞΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗΠΤΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Για να δώσουμε μια απάντηση πρέπει να εξετάσουμε τι περιλαμβάνει ο ελληνικός τουρισμός Ελληνικός τουρισμός Μαζικός Τουρισμός Τουρισμός του «πακέτου» & της παραλίας Εναλλακτικός Τουρισμός Τουρισμός της Φύσης, του Πολιτισμού & της Παράδοσης

απευθύνεται σε τουρίστες χαμηλών & μεσαίων εισοδημάτων που έρχονται με οικονομικά πακέτα της τάξης των 120 ευρώ για 3 -4 μέρες με ημιδιατροφή απευθύνεται σε τουρίστες με ποιοτικά στοιχεία και απαιτήσεις που διατίθενται να πληρώσουν, ενισχύοντας τις τοπικές κοινωνίες και τους μικρούς επιχειρηματίες ή τους αγρότες είναι πολύ αποδοτικοί οικονομικά 25% ευρωπαίων τουριστών

Εναλλακτικός τουρισμός…. Είναι οι μορφές τουριστικής δραστηριότητας που ξεφεύγουν από τις παραδοσιακές μορφές τουρισμού αναψυχής σχετίζονται με τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής ενώ σε κάποιες μορφές υπάρχει έντονο το στοιχείο της περιπέτειας

Μορφές Εναλλακτικού Τουρισμού Αγροτουρισμός Οικοτουρισμός Γεωτουρισμός Ιαματικός Τουρισμός Τουρισμός Περιπέτειας Συνεδριακός Τουρισμός Θρησκευτικός Τουρισμός Πολιτιστικός Τουρισμός Θαλάσσιος Τουρισμός Αθλητικός Τουρισμός Αποσκοπούν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου σε 12 μήνες Στην εκμετάλλευση περιοχών που δε συνδέονται στενά με δραστηριότητες παραδοσιακών μορφών τουρισμού

Στις ακόλουθες διαφάνειες παρουσιάζονται οι σημαντικότερες μορφές εναλλακτικού τουρισμού

Αγροτουρισμός Αναπτύσσεται σε τουριστικά κορεσμένες αγροτικές περιοχές και συνδέεται με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές αξίες Γνωριμία με φυσικά τοπία, πανίδα και χλωρίδα περιοχής Επαφή με τοπική αγροτική πολιτιστική κληρονομιά, ήθη και έθιμα Προσφορά προϊόντων προστασίας προέλευσης Άσκηση παράλληλων τουριστικών δραστηριοτήτων (πεζοπορία, ορειβασία κλπ.) Κύρια Χαρακτηριστικά

Αγροτουρισμός Ο αγροτουρισμός αναπτύσσεται 12 μήνες το χρόνο αμβλύνοντας το πρόβλημα της εποχικότητας Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας & συγκράτηση του πληθυσμού στην ύπαιθρο Δημιουργία υποδομών ήπιας κλίμακας, οι οποίες συμβάλλουν στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου Προώθηση γεωργικών παραδοσιακών προϊόντων Δημιουργία αγροτουριστικών συνεταιρισμών Πλεονεκτήματα

Οικοτουρισμός Είναι ο τουρισμός που αναπτύσσεται σε οικολογικά αξιόλογες περιοχές, δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, προωθεί την προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με νομικά ή άλλου τύπου αποτελεσματικά μέτρα, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τη συνοχή του κοινωνικού ιστού (Εθνική Επιτροπή Οικοτουρισμού, 2002)

Οικοτουρισμός Ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς της τουριστικής οικονομίας 1τρις $ σε παγκόσμιο επίπεδο Περιλαμβάνει τις μορφές τουρισμού που βασίζονται στη φύση, με κύριο στοιχείο την παρατήρησή της Περιέχει επιστημονικά, εκπαιδευτικά και διερευνητικά χαρακτηριστικά Υποστηρίζει την προστασία των φυσικών περιοχών Χαρακτηριστικά στην Ελλάδα

Γεωτουρισμός Ο γεωτουρισµός θεωρείται µια νέα μορφή πολιτιστικό- περιβαλλοντικού τουρισμού, που μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές που διαθέτουν σημαντικά γεωλογικά µνηµεία, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν πόλο προσέλκυσης τουριστών ειδικού ενδιαφέροντος Κύριος στόχος του είναι η σύνδεση των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος µε τη γεωλογική κληρονομιά κάθε τόπου, τα πολιτιστικά µνηµεία και τις παραδόσεις του

Γεωτουρισμός Απαιτεί τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών όπως: – Ενημερωτικά περίπτερα – Σήμανση διαδρομών – Κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης…. Το φαράγγι της Σαμαριάς αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα Στην Κρήτη

Συνεδριακός Τουρισμός Συναθροίσεις με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων σε θέματα πολιτικής, επιστημονικής ή φιλοσοφικής χροιάς Καλύπτει το 3 – 4% του αριθμού αφίξεων αλλοδαπών τουριστών και το 6 – 7% της συνολικής εισροής συναλλάγματος Μέτριος ρυθμός ανάπτυξης στην Ελλάδα Σημαντική συνεδριακή κίνηση σε Αθήνα, Κρήτη, Μακεδονία Χαρακτηριστικά στην Ελλάδα ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΑΡ. ΣΥΝΕΔΡΩΝΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝΕΣΟΔΑ εκατ. ευρώ

Συνεδριακός Τουρισμός Περίοδοι Αιχμής: τρίμηνο Απριλίου– Ιουνίου (40%) τρίμηνο Ιουλίου- Σεπτεμβρίου (35%) τρίμηνο Οκτωβρίου– Δεκεμβρίου (15%) Προσέλκυση επισκεπτών υψηλού εισοδηματικού και πολιτιστικού επιπέδου Μέση δαπάνη ανά συνεδριακό επισκέπτη αρκετά υψηλότερη από το μέσο επισκέπτη Σημαντική δευτερογενής αύξηση της τουριστικής κίνησης Πλεονεκτήματα

Θρησκευτικός Τουρισμός Σύνολο τουριστικών δραστηριοτήτων το οποίο επικεντρώνεται γύρω από µνηµεία και χώρους θρησκευτικής σημασίας. Προσκυνηματικός τουρισμός του οποίου οι τουρίστες επισκέπτονται μια περιοχή αποκλειστικά για την επίσκεψη στο θρησκευτικό χώρο. Επικρατεί το θρησκευτικό κίνητρο Τουρισμός θρησκευτικής κληρονομιάς του οποίου οι τουρίστες ταξιδεύουν ομαδικά και συνδυάζουν το ταξίδι τους και με άλλες τουριστικές δραστηριότητες Κατηγορίες Θρησκευτικού Τουρισμού:

Θρησκευτικός Τουρισμός Τη Μονή Αγίου Ματθαίου και τη Συλλογή Σιναϊτών στο Ηράκλειο Το Μουσείο της Μονής Αρκαδίου Το Βυζαντινό και Μεταβυζαντινό Μουσείο στα Χανιά Το Υπουργείο Πολιτισμού όσον αφορά τον θρησκευτικό τουρισμό στην Ελλάδα, προτείνει 20 θρησκευτικά μνημεία –μουσεία μεταξύ των οποίων: Το Υπουργείο Πολιτισμού όσον αφορά τον θρησκευτικό τουρισμό στην Ελλάδα, προτείνει 20 θρησκευτικά μνημεία –μουσεία μεταξύ των οποίων:

Ιαματικός Θερμαλισμός Διακρίνεται σε δυο μορφές: Στον τουρισμό υγείας & στον ιαματικό τουρισμό Επιλεκτική μορφή τουρισμού, με σημαντικά οικονομικά πλεονεκτήματα, η οποία μπορεί να δώσει 12μηνη τουριστική περίοδο Μορφές θεραπευτικού τουρισμού: Παραμονή μεγαλύτερη από τα τουριστικά θέρετρα Κύρια Χαρακτηριστικά α) η λουτροθεραπεία δ) η εισπνοθεραπεία β) η πηλοθεραπεία γ) η ποσιθεραπεία

Ιαματικός Θερμαλισμός Από το χώρο της Κοινωνικής Ασφάλισης κάθε χρόνο επιδοτούνται προγράµµατα που εξασφαλίζουν τη χρηµατοδότηση δαπανών για υδροθεραπεία ενός σηµαντικού αριθµού ασφαλισµένων Έτσι, από το ΙΚΑ κατά τα έτη 1995 και 1996 αποδόθηκαν οι δαπάνες για λουτροθεραπεία σε και ασφαλισµένους αντίστοιχα που αναλογούσαν στο 43,2% και 41,5% του συνολικού αριθµού των λουοµένων Την πλειοψηφία αυτών των ασφαλισµένων του ΙΚΑ αποτελούν οι συνταξιούχοι, κατά το 88%-90% και το υπόλοιπο 10-12% αφορά τους άµεσα ασφαλισµένους

Τουρισμός Περιπέτειας Είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζονται από έντονο το στοιχείο της περιπέτειας και στηρίζεται στον ιδιαίτερο χαρακτήρα του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο πραγματοποιείται Μεταξύ των δραστηριοτήτων αυτών, συγκαταλέγονται: Trekking Trekking Canoe – Kayak Canoe – Kayak Σκι Σκι Ιππασία Ιππασία Καταδύσεις Καταδύσεις Mountain Bike Mountain Bike Αναρρίχηση Αναρρίχηση Monocraft Monocraft Rafting Rafting Kayak Ποταμού Kayak Ποταμού River Trekking River Trekking

Trekking: Canoe – Kayak: Καταδύσεις: Σκι: Ιππασία: Πεζοπορία σε μονοπάτια & διαδρομές στο βουνό Περιήγηση σε λίμνη Υποβρύχιες εξερευνήσεις Κατάβαση με ειδικά πέδιλα σε χιονισμένες πλαγιές Ιππασία με εκπαιδευμένα άλογα σε δασικές διαδρομές Φαράγγι Σαµαριάς, Φαράγγι Αγ. Ειρήνης, Λευκά Όρη, Ψηλορείτης, Λασιθιώτικα Όρη Σε όλη την Κρήτη Λευκά όρη, Ψηλορείτης Λίμνη Κουρνά, Λίμνη Αγιάς Τουρισμός Περιπέτειας στην Κρήτη

Πολιτιστικός Τουρισμός Το σύνολο των τουριστικών δραστηριοτήτων που επικεντρώνονται γύρω από τα μνημεία τουρισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς Η λαϊκή τέχνη της περιοχής, η παραδοσιακή κρητική κουζίνα ως χαρακτηριστική διατροφή της μεσογειακής διατροφής, τα μινωϊκά μνημεία κλπ. αποτελούν ορισμένα μόνο από τα πολιτιστικά μνημεία της Κρήτης Στην Κρήτη

Θαλάσσιος Τουρισμός Το σύνολο των τουριστικών δραστηριοτήτων που εστιάζονται γύρω από τη θάλασσα µε γνώμονα όμως τα σκάφη αναψυχής Ο θαλάσσιος τουρισμός είναι ένα μεγάλο τµήµα της τουριστικής βιομηχανίας και λειτουργεί αλληλεπιδραστικά και σαν τροφοδότης σε άλλες κατηγορίες Σύμφωνα µε πρόσφατα στοιχεία αριθμεί σκάφη Ο θαλάσσιος τουρισμός προϋποθέτει εγκαταστάσεις όπως μαρίνες, τα λιμάνια & Καταφύγια

Αθλητικός Τουρισμός Όλες οι μορφές ενεργητικής και παθητικής ανάμιξης σε αθλητικές δραστηριότητες, όπου η συμμετοχή είναι τυχαία ή οργανωμένη γίνεται για επαγγελματικούς ή μη λόγους προϋποθέτει μετακίνηση μακριά από τόπο διαμονής και εργασίας (Kurtzman, 1998) (RU-GR, 2002) Τη συμμετοχή Τον προορισμό ΔΙΑΚΡΙΣΗΑΝΑΛΟΓΑΜΕ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ McIntosh R., Goeldner C. (1990). Tourism, Principles, Practices, Philosophies, Wiley New York Σχίζας, Γ. (1998). Ο άλλος Τουρισμός εκδ. ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ, Θεσ/νικη Internet Σφακιανάκης Μ., (2000). Εναλλακτικές Μορφές τουρισμού, εκδ. ΕΛΛΗΝ, Αθήνα Λύτρας, Π. (1993) Η κοινωνία της αναψυχής εκδ. INTERBOOKS, Αθήνα ΙΤΕΠ (2002). Ελληνική Οικονομία & Τουρισμός, (13) Μάιος 2002, Αθήνα

Τέλος Ενότητας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ