Αρμοδιότητα διοικητικών οργάνων Γενικό Διοικητικό Δίκαιο 04.04.2016

Έννοια αρμοδιότητας Αρμοδιότητα είναι η ικανότητα σύμφωνα με τους κανόνες της έννομης τάξης = Απόρροια της αρχής της νομιμότητας Να θεσπίζει κανόνες δικαίου (ατομικούς ή απρόσωπους) με μονομερείς πράξεις ή συμβάσεις Να συμβάλει στη θέσπιση τέτοιων κανόνων Να προβαίνει σε υλικές ενέργειες Προσοχή: όχι δικαιώματα και υποχρεώσεις της Διοίκησης! Ειδικά σε σχέση με ΔΠ, να εκδίδει ΔΠ ή να συμβάλει στην έκδοση τέτοιων πράξεων Αποφασιστική / γνωμοδοτική

Προσδιορισμός αρμοδιότητας Καθ’ ύλην – καθορισμός του αντικειμένου δραστηριότητας / θεμάτων Κατά κλάδο αρμοδιότητα: ευρύ πλαίσιο ενός τομέα της δράσης του κράτους που ασκείται από μία ευρεία οργανωτική ενότητα (πχ υπουργείο) Στο πλαίσιο της κατά κλάδο αρμοδιότητας προσδιορίζεται ειδικότερα καθ’ ύλην αρμοδιότητα ειδικά για κάθε επιμέρους όργανο Κατά τόπο αρμοδιότητα – καθορισμός εδαφικής περιοχής για την άσκηση της καθ’ ύλην αρμοδιότητας (περιφερειακή οργάνωση)

Χρονικοί περιορισμοί (κατά χρόνο) Ά. 10 παρ. 5 εδ. α’ ΚΔΔ: οι προθεσμίες για τη Διοίκηση έχουν κατά κανόνα ενδεικτικό χαρακτήρα – άρα: εγκύρως εκδίδεται διοικητική πράξη και μετά την παρέλευση προθεσμίας Εύλογος χρόνος – βλ. ά. 2 ΚΔΔ «έντονη υπόδειξη προς τη Διοίκηση για ταχεία διεκπεραίωση υποθέσεων» Ά. 10 παρ. 5 εδ. β’ ΚΔΔ: Αποκλειστικές, όταν πρόκειται για δυσμενείς διοικητικές πράξεις (κατά διακριτική ευχέρεια) Όταν αποκλειστικές ή ανατρεπτικές: αναρμοδιότητα = παράνομη (ακυρώσιμη) πράξη Υπέρβαση προθεσμιών συγχωρείται: Χάριν συμμόρφωσης προς ακυρωτική απόφαση με έκδοση νέας πράξης ίδιου περιεχομένου (η προθεσμία αρχίζει από την επίδοση της δικαστικής απόφασης) Ανωτέρα βία – ά. 10 παρ. 6 ΚΔΔ

Σημασία κανόνων κατανομής αρμοδιότητας Οι κανόνες που ρυθμίζουν την αρμοδιότητα είναι απρόσωποι και ανώτερης τυπικής ισχύος των κανόνων που εκδίδονται από το όργανο που έχει την αρμοδιότητα – αρχή της δεσμευτικότητας και αποκλειστικότητας της κατανομής αρμοδιοτήτων (ά. 9 παρ. 1 ΚΔΔ) Το αρμόδιο όργανο οφείλει / δικαιούται να ασκεί την αρμοδιότητά του – δεν μπορεί να ασκηθεί από άλλο όργανο – όχι προϊστάμενος – θέμα «ιεραρχικής υποκατάστασης» Το θέμα της αρμοδιότητας εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο Το αρμόδιο όργανο δεν μπορεί να μεταβάλει την αρμοδιότητά του, εκτός εάν προβλέπεται άλλως στο νόμο – ά. 9 παρ. 2 ΚΔΔ

Μεταβίβαση αρμοδιότητας Μόνο όταν επιτρέπεται από το νόμο Με διοικητική πράξη η οποία είναι Κανονιστική Το όργανο στο οποίο μεταβιβάζεται καθίσταται αποκλειστικώς αρμόδιο, εκτός εάν επιτρέπεται άλλως ρητά (ά. 9 παρ. 2 β’ ΚΔΔ) Οι πράξεις του οργάνου προς το οποίο γίνεται η μεταβίβαση είναι πράξεις αυτού (ιδίω ονόματι)

Εξουσιοδότηση υπογραφής Αφορά μόνον στην υπογραφή «αντ’ αυτού και με την εντολή του» (ά. 9 παρ. 3 ΚΔΔ) Οι πράξεις θεωρούνται πράξεις του οργάνου που έδωσε την εξουσιοδότηση Πρέπει να επιτρέπεται κατά το νόμο Η πράξη παροχής εξουσιοδότησης υπογραφής έχει κανονιστικό χαρακτήρα Δεν αποκλείεται υπογραφή από το όργανο που έχει την αρμοδιότητα, ακόμη κι αν δεν προβλέπεται στο νόμο

Κοινοί κανόνες Ά. 9 παρ. 4 ΚΔΔ: Στο προοίμιο των διοικητικών πράξεων, για την πληροφόρηση των ενδιαφερομένων, αναφέρονται οι διατάξεις που καθορίζουν την αρμοδιότητα για την έκδοση της πράξης, αν συντρέχει δε περίπτωση και η πράξη της μεταβίβασής της στο όργανο που εκδίδει την πράξη ή η πράξη της εξουσιοδότησης προς υπογραφή Πληροφοριακό χαρακτήρα – όχι ελάττωμα της πράξης

Αναπλήρωση Αφορά στον φορέα και όχι στο όργανο Απαιτείται να προβλέπεται στο νόμο Ρυθμίζεται στο ά. 8 ΚΔΔ (αρχαιότερο ή ανώτερο κατά βαθμό όργανο) Οι πράξεις είναι πράξεις του οργάνου που είναι αρμόδιο – αναπληρώνεται μόνο ο φορέας / το φυσικό πρόσωπο Ά. 87 ΥΚ

Είδη αρμοδιότητας Δέσμια αρμοδιότητα: όταν το όργανο που αποφασίζει διαπιστώνει ότι συντρέχουν οι πραγματικές και νομικές προϋποθέσεις για την έκδοση της πράξης, όπως προβλέπονται στο νόμο, υποχρεούται να εκδώσει την πράξη με το περιεχόμενο που καθορίζεται στο νόμο Διακριτική ευχέρεια ή εξουσία: δυνατότητα επιλογής μεταξύ ισοδύναμων νόμιμων λύσεων / ερμηνεία αξιολογικής έννοιας Μπορεί αλλά δεν υποχρεούται να εκδώσει την πράξη Μπορεί να αποφασίζει πότε θα εκδώσει την πράξη Μπορεί να επιλέξει το περιεχόμενο της πράξης, όπως προβλέπεται στο νόμο Πχ να επιμετρήσει πειθαρχική ποινή

Βασικά χαρακτηριστικά διακριτικής ευχέρειας Η διακριτική ευχέρεια διακρίνεται από την ερμηνεία ως προς το είδος αρμοδιότητας που δίδεται στο όργανο Η διακριτική ευχέρεια δεν είναι διαπίστωση προϋποθέσεων νομικών και πραγματικών Τεκμήριο υπέρ διακριτικής ευχέρειας Η αρχή της νομιμότητας διέπει και τη διακριτική ευχέρεια – ο νόμος καθορίζει το περιεχόμενο και την έκτασή της Άκρα όρια: Λογικό περιεχόμενο εννοιών – διδάγματα κοινής πείρας, σκοπός νομοθέτη, δημόσιο συμφέρον, αρχή ισότητας, γενικές αρχές χρηστής διοίκησης, αναλογικότητας, αμεροληψίας, προστατευόμενης εμπιστοσύνης, καλή πίστη (κακή χρήση / κατάχρηση) Δυνατότητα αυτοδέσμευσης της Διοίκησης Αν θεωρήσει ότι έχει δέσμια αρμοδιότητα ή αρνείται να ασκήσει τη διακριτική ευχέρεια: παράνομη πράξη λόγω παράβασης νόμου

Διακρίσεις αρμοδιότητας ανάλογα με το όργανο που αποφασίζει Αποκλειστική αρμοδιότητα Συλλογική αρμοδιότητα (σύνθετο όργανο) – συναρμοδιότητα ή διαδοχική αρμοδιότητα (έγκριση) Διαζευκτική ή συντρέχουσα ή παράλληλη αρμοδιότητα

Διακρίσεις αρμοδιότητας ανάλογα με το αποτέλεσμα Αποφασιστική : ικανότητα έκδοσης διοικητικής πράξης αυτοτελώς ή σε σύμπραξη με άλλο όργανο Γνωμοδοτική (συμβουλευτική): διατύπωση γνώμης ή πρότασης σχετικά με νομιμότητα ή σκοπιμότητα Αρχή αμεροληψίας

Γνωμοδοτική αρμοδιότητα – διαδικασία Νομική έκφραση μίας άποψης από μονομελές ή συλλογικό διοικητικό όργανο που απευθύνεται προς άλλο όργανο της διοίκησης το οποίο έχει αρμοδιότητα έκδοσης απόφασης επί του θέματος, στο οποίο αφορά η γνώμη Επηρεάζει το περιεχόμενο της διοικητικής πράξης που πρόκειται να εκδοθεί από το όργανο το οποίο έχει αποφασιστική αρμοδιότητα Ο βαθμός επηρεασμού καθορίζεται από το είδος της γνώμης που εκάστοτε προβλέπεται (απλή – σύμφωνη – πρόταση)

Κατηγορίες γνωμοδοτικής διαδικασίας Προβλεπόμενη από τις οικείες διατάξεις Υποχρεωτική: ουσιώδης τύπος – ακυρότητα Προσοχή: κατ’ άλλη προσέγγιση τμήμα ΣΔΕ!!!! (δεσμευτική γνωμοδότηση) Προαιρετική (εκούσια): διακριτική ευχέρεια οργάνου να τη ζητήσει Οικειοθελής γνωμοδοτική διαδικασία (ά. 20 παρ. 3 ΚΔΔ) τη ζητά το αποφασίζον όργανο, εφόσον αυτό δεν απαγορεύεται από αντίθετη διάταξη, για να διαφωτιστεί Μορφή αυτοδέσμευσης της Διοίκησης εάν αποφασίσει γνωμοδοτική διαδικασία οφείλει να την τηρήσει, άλλως ακυρότητα Ακυρότητα οικειοθελούς γνωμοδότησης συνεπάγεται ακυρότητα και της εκτελεστής πράξης

Απλή γνώμη ά. 20 παρ. 2 β’ εδ. ΚΔΔ Υποχρέωση διατύπωσης ερωτήματος Υποχρέωση ειδικής αιτιολογίας σε περίπτωση απόκλισης Δεν είναι εκτελεστή πράξη – δεν προσβάλλεται αυτοτελώς – ενσωματώνεται Οι πλημμέλειες της γνώμης, επηρεάζουν το κύρος της πράξης Το όργανο που γνωμοδοτεί μπορεί να προβεί σε διαφορετική εκτίμηση πριν την πράξη, αρκεί να αιτιολογήσει Εύλογος χρόνος (ά. 20 παρ. 4 ΚΔΔ)

Ειδική περίπτωση απλής γνώμης – επεξεργασία κανονιστικών διαταγμάτων Ά. 95 παρ. 1 δ’ Σ: ουσιώδης τύπος της διαδικασίας Άσκηση διοικητικής αρμοδιότητας ΣτΕ (Ε’ Τμ.,Ολ) Αποστέλλεται σε σχέδιο από αρμόδιο Υπουργό – δυνατότητα να τάξει προθεσμία Εάν δεν τύχει επεξεργασίας: ακυρότητα (ελέγχεται και παρεμπιπτόντως) Εάν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία, εκδίδεται νομίμως (εύλογη) Η έλλειψη επεξεργασίας δεν καλύπτεται από νομοθετική κύρωση – εκτός εάν νομοθετική διάταξη/ όχι αναδρομικά Κάθε διάταξη πρέπει να έχει υποβληθεί, ακόμη και μεταγενέστερες προσθήκες Το ΣτΕ δεν δεσμεύεται από ΠΕ όταν κρίνει ως δικαστήριο Νομιμότητα / συνταγματικότητα – νομοτεχνική αρτιότητα όχι σκοπιμότητα

Σύμφωνη γνώμη Δεσμεύει το όργανο που αποφασίζει, Προβλέπεται ρητά στο νόμο ότι είναι σύμφωνη Να αποδεχθεί και να εκδώσει την πράξη Να μην αποδεχθεί και να μην εκδώσει την πράξη (διακριτική ευχέρεια) + ειδική αιτιολογία (αποχή από κάθε ενέργεια) Διάκριση σε θετική και σε αρνητική

Θετική σύμφωνη γνώμη Το όργανο που αποφασίζει: είτε να ακολουθήσει τη γνώμη είτε να μην εκδώσει πράξη (αποχή από κάθε ενέργεια ) Η μη αποδοχή της θετικής σύμφωνης γνώμης πρέπει να αιτιολογείται ειδικά (ά. 20 παρ. 2 β’ ΚΔΔ) Η ευχέρεια μη έκδοσης πράξης δεν είναι απόλυτη: Διακριτική ευχέρεια: υπέρβαση άκρων ορίων Δέσμια αρμοδιότητα: παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας η θετική σύμφωνη γνώμη δεν είναι εκτελεστή πράξη Το όργανο που γνωμοδοτεί μπορεί να προβεί σε διαφορετική εκτίμηση πριν την πράξη, αρκεί να αιτιολογήσει

Αρνητική σύμφωνη γνώμη Εμποδίζει την έκδοση θετικής από το αποφασίζον όργανο ή το υποχρεώνει σε έκδοση αρνητικής πράξης Όταν δεν ενσωματώνεται σε αρνητική εκτελεστή πράξη είναι η ίδια εκτελεστή και αυτοτελώς προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως και με διοικητικές προσφυγές Ανακαλείται κατά τους κανόνες για την ανάκληση

Πρόταση Υποβάλλεται με πρωτοβουλία του γνωμοδοτικού οργάνου (ά. 20 παρ. 1 ΚΔΔ) Όταν προβλέπεται μόνον αυτή μπορεί να κινήσει τη διαδικασία έκδοσης της εκτελεστής πράξης Ουσιώδης τύπος της διαδικασίας που επισύρει ακυρότητα εφόσον δεν τηρηθεί Ως προς τη δεσμευτικότητα ομοιάζει με τη σύμφωνη γνώμη Θετική & αρνητική

Χαρακτηριστικά γνώμης Έγγραφη, αιτιολογημένη και επίκαιρη – βλ. ά. 19 παρ. 1 β’ ΚΔΔ Κατά τη νομολογία απαιτείται να είναι πλήρης, ορισμένη, επαρκής Ανεπαρκής: δεν απαντά σε ισχυρισμό διοικουμένου, είναι γενική και αόριστη, αναφέρεται συλλήβδην σε λόγους χωρίς να εξειδικεύει, απορρίπτει αίτημα χωρίς εξέταση περιστατικών που επικαλείται ο διοικούμενος Η αιτιολογία της γνώμης συνδέεται με την αιτιολογία της εκτελεστής πράξης Η αιτιολογία της εκτελεστής πράξης δεν καλύπτει την πλημμέλεια της σύμφωνης γνώμης ή πρότασης Ειδική αιτιολογία όταν το γνωμοδοτικό όργανο αλλάζει την γνώμη του πριν από την έκδοση της εκτελεστής πράξης

Επίκαιρο γνώμης Πριν από την έκδοση της πράξης Οφείλει να αναμένει τη διατύπωση για εύλογο διάστημα ή για χρόνο που ορίζεται στο νόμο Η γνώμη δεν πρέπει να απέχει από την έκδοση της εκτελεστής πράξης πάνω από χρόνο εύλογο – χρονικός δεσμός για να διασφαλίζεται ότι ισχύουν τα ίδια νομικά και πραγματικά δεδομένα