ANAΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Χρήση ομόλογων οσφρητικών βλαστικών κυττάρων για την αντιμετώπιση παραπληγίας/τετραπληγίας λόγω κακώσεων του νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ) Κλινική μελέτη και αντιμετώπιση: Carlos Lima, MD (+), Pedro Escada, MD (Hospital de Egas Moniz, Centro Hospitalar de Lisboa Ocidental, Lisbon, Portugal), Χρήστος Γώγος, MD (Νοσοκομείο «Αττικόν», Β’ Πανεπιστημικκή Νευροχειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μεταμόσχευσης Οσφρητικών Βλαστοκυττάρων) Βασική Έρευνα: Εφη Τσιλιμπάρη,MD, PhD (Ινστιτούτο Βιοεπιστημών & Εφαρμογών, ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ») Επιστημονικές παραδοχές Έλλειψη ικανής αναγέννησης του ΚΝΣ στις ΚΝΜ, σε ανθρώπους Ανάγκη για κυτταρική αντικατάσταση, προς γεφύρωση του κενού – νευροαποκατάσταση

Οι πλέον υποσχόμενοι υποψήφιοι Οσφρητικά ενθυλακωμένα κύτταρα (olfactory ensheathing cells: OECs) –Οσφρητική lamina propria (διαφορετική από τον οσφρ. βολβό!) –Οσφρητικός βολβός Κύτταρα Schwann –Καλλιέργεια –Περιφερικά νεύρα –Οσφρητικά Αρχέγονα κύτταρα –Εμβρυικά ή νεογνικά αρχέγονα κύτταρα Αρχέγονα κύτταρα ενηλίκων –*Οσφρητικά νευροβλαστικά*, Sbvent Zone, μυελός των οστών, περιφερικό αίμα

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΣΦΡΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Επειδή ο οσφρητικός ιστός εκτίθεται στον αέρα που αναπνέουμε, περιέχει κύτταρα με αξιοσημείωτη αναγεννητική ικανότητα. Στα κύτταρα αυτά περιλαμβάνονται αναγεννήσιμοι νευρώνες (Οσφρητικά νευροβλαστικά κύτταρα), και οσφρητικά ενθυλακωμένα κύτταρα (olfactory ensheathing cells: OECs).

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΟΣΦΡΗΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΑ ΟΣΦΡΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΟΒΛΑΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΟΣΦΡΗΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΑ ΟΣΦΡΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΟΒΛΑΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΥΤΟΛΟΓΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ: ΚΑΝΕΝΑ ΗΘΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ Η ΠΛΕΟΝ ΦΥΣΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ – Η ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ Ή ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ KAMIA ANAΓΚΗ ΓΙΑ ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΑΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΣΗΣ ΣΤΑ ΕΝΗΛΙΚΑ ΖΩΑ ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΣΤΕΙΡΕΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΔΟΜΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΙ (OEGs, OSCs, GLIAr, etc) ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΙ ΑΝΩΡΙΜΟΙ ΝΕΥΡΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΑΡΧΕΓΟΝΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΧΩΡΙΣ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΥΣ ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΓΕΝΕΣΗΣ ΜΗ ΟΣΦΡΗΤΙΚΩΝ ΝΕΥΡΩΝΩΝ ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

XΕΙΡΙΣΜΟΙΤΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΟΣΦΡΗΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΝΕΥΡΟΒΛΑΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΣΕ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΒΛΑΒΗΣ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ, AΠΟ ΟΠΟΥ ΕΧΕΙ ΔΙΑΚΟΠΕΙ Η ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΛΟΓΩ ΒΛΑΒΗΣ ΤΩΝ ΝΕΥΡΩΝ 1. Απαιτείται μικρό τμήμα του οσφρητικού βλεννογόνου που αφαιρείται χειρουργικά χωρίς μετεγχειρητικές επιπτώσεις 2. Ο ιστός τοποθετείται (μεταμοσχεύεται) στο σημείο βλάβης του νωτιαίου μυελού με νευροχειρουργική επέμβαση για τη μεταμόσχευση στο σημείο βλάβης του νωτιαίου μυελού, όπου αποκαθιστά εν μέρει τη βλάβη 3. Είναι σε στάδιο προετοιμασίας ο πολλαπλασιασμός των οσφρητικών νευροβλαστών πριν την μεταμόσχευση ώστε να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα σε συντομότερο χρονικό διάστημα

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΝΩΤΙΑΟΥ ΜΥΕΛΟΥ: H ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΟΥΛΗ…τι συμβαίνει και πώς θα τη χειριστούμε; Διακοπή λειτουργίας νευρικών κυττάρων κάτωθεν του σημείου βλάβης (παράλυση άνω, κάτω ή άνω και κάτω άκρων ανάλογα με το σημείο βλάβης)

ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΣΦΡΗΤΙΚΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΝΕ ΒΛΑΒΗ ΝΜ Χειρουργική διάνοιξη στο σημείο βλάβης νωτιαίου μυελού Το μόσχευμα τοποθετείται στο σημείο βλάβης

Πρώτη δημοσίευση-ομάδα C.Lima JOURNAL OF SPINAL CORD MEDICINE-2006;29:

ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΟΠΩΣ ΕΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ Δρ. C. LIMA

Μετά την μεταμόσχευση: Σε βιοψία από το σημείο βλάβης: Μακροπρόθεσμες μεταβολές στην μαγνητική τομογραφία -MRI – δείχνουν θεαματική σμίκρυνση της τραυματικής ουλής (Popcorn pattern) ROSTRAL CAUDAL GFAP

Με τον τραυματισμό νωτιαίου μυελού διακόπτεται η επικοινωνία κεντρικού νευρικού συστήματος με τα κινητικά νεύρα στο νωτιαίο μυελό

Μετά τη μεταμόσχευση, ο εγκέφαλος σε μαγνητική τομογραφία (F-MRI) δείχνει να επανα-συνδέεται με τα κινητικά νεύρα Πριν τη μεταμόσχευση Μετά

I II Medular MRI Functional MRI Muscular MRI * B Hospital Feira – PRM Department Κλινικό Πρωτόκολλο OMA Hospital Feira – PRM Department Κλινικό Πρωτόκολλο OMA I. Πριν τη μεταμόσχευση (*) II. Μετά τη μεταμόσχευση (κάθε 3 – 6 μήνες) I. Πριν τη μεταμόσχευση (*) II. Μετά τη μεταμόσχευση (κάθε 3 – 6 μήνες)

Τετραπληγικός ασθενής σε αρχικά στάδια αποκατάστασης μετά την μεταμόσχευση οσφρητικών νευροβλαστών

5 χρόνια μετά...περπατά και κινεί άνω και κάτω άκρα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣ – ΜΕΛΛΟΝ Μέθοδος εφικτή και σχετικώς ασφαλής Παρατηρείται κάποιου βαθμού ανάρρωση στην πλειονότητα των ασθενών (χρονίως πάσχοντες) Όσο μικρότερο το πρόγραμμα αποκατάστασης, τόσο χειρότερα τα αποτελέσματα Πρέπει να εφαρμόζεται μόνον σε βλάβες μικρότερες των 3 – 4 εκ.; Μέχρι ποιά ηλικία να εφαρμόζεται; Όσο πιο νέος ο ασθενής, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα Ποια είναι η καλύτερη στιγμή να εφαρμοσθεί; Περιορισμοί λόγω της παθολογίας των μυών. Δεν παρατηρήθηκαν μακροπρόθεσμες παρενέργειες της μεθόδου (μετά από 5-6 έτη από την επέμβαση δεν υπήρξαν βλάβες) ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ) ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΕΧΓΟΓΝΩΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΟΥ ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ (Ομάδα Δρ. Ε. Τσιλιμπάρη) Πολλαπλασιασμός των οσφρητικών νευροβλαστών πριν την μεταμόσχευση ώστε να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα σε συντομότερο χρονικό διάστημα Περαιτέρω χρήση σε χρόνια νευροεκφυλιστικά νοσήματα (Alzheimer’s, Parkinson, Σκλήρυνση κατά πλάκας, Αμυοτροφική Πλάγια Σκλήρυνση, κλπ).