ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ 5 η Θεματική ενότητα Διγλωσσία, πολυγλωσσία, επαφή γλωσσών Διδάσκων: Γιώργος Ανδρουλάκης ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 1

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ (ενδογλωσσική) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ( διαγλωσσική) ζητήματα επαφής γλωσσών (βγαίνοντας η μία από τα πλαίσια της άλλης), γλωσσικής πολιτικής ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2

Διγλωσσία ατομική συλλογική 3

Διγλωσσία Σε ένα μέρος υπάρχουν περισσότερες από μία γλώσσες: διγλωσσία ή πολυγλωσσία. Η γλωσσική πραγματικότητα οπουδήποτε είναι πολύγλωσση: επαφή, άνοιγμα των γλωσσικών κοινοτήτων 4

Διγλωσσία - Πολυγλωσσία Επιστημονική βιβλιογραφία: - οι όροι ταυτίζονται ως προς τις θεωρητικές προσεγγίσεις - ο όρος διγλωσσία πιο παλιός και συχνότερος αλλά η πραγματικότητα «κάνει λόγο» για επαφή πολλών γλωσσών, άρα πολυγλωσσία 5

Ο όρος πολυγλωσσία αναφέρεται κυρίως στη διατύπωση στόχων, σε μια διάθεση του δικαιώματος, στις θετικές συνέπειες που θα έχει μία τέτοια κατάσταση επαφής γλωσσών. Plurilingualism: επιδράσεις ανάμεσα στις γλώσσες Multilingualism:όρος για την πολυγλωσσία Διγλωσσία - Πολυγλωσσία 6

Αίτια διγλωσσίας 1. Μετακινήσεις πληθυσμών (  επαφή με άλλες γλώσσες ) μαζικές, σε μεγαλύτερη ή μικρότερη γεωγραφική έκταση 2. Εθνικισμός και τάση για ομοσπονδιοποίηση - Ομοσπονδιοποίηση: ανάγκη για συγκρότηση κρατών με πολλές επίσημες γλώσσες - κοινότητες διαφορετικών γλωσσών. - Εθνικισμός: Η αντίθετη τάση από την ομοσπονδιοποίηση. Η γενεσιουργός αιτία αποσχίσεων και τάσεων, με αποτέλεσμα:  τη δημιουργία αυτόνομων κοινοτήτων που έχουν μία γλώσσα  την τάση για «καθαρότητα», έλλειψη προσμίξεων 7

3. Εκπαίδευση και πολιτισμός, θρησκεία Εκπαίδευση: άτομα και ολόκληρες κοινότητες έρχονται σε επαφή με άλλες γλώσσες (π.χ. αγγλικά)  υπεροχή αγγλικής γλώσσας  αγγλόφωνη τάση  ανάγκη για μεταφορά του πολιτισμού σε περισσότερες περιοχές  δημιουργία δίγλωσσων Θρησκευτική επιρροή: (π.χ. ισλαμισμός)  κείμενο της θρησκείας στα αραβικά (μόνο σε μία γλώσσα - απαγορεύεται η μετάφραση του κορανίου σε άλλες γλώσσες.)  θρησκευτική επέκταση για λόγους πολιτισμού. Αίτια διγλωσσίας 8

4. Βιομηχανοποίηση και αστικοποίηση (υποπερίπτωση του αιτίου: «Μετακινήσεις πληθυσμών» ) Μεγάλες πόλεις έλκουν πληθυσμούς με άλλες γλώσσες (π.χ. Ελλάδα, Αθήνα, συσσώρευση πληθυσμού, αρβανίτικα: εσωτερική ποικιλία αλβανικών) 9

Αίτια διγλωσσίας 5. Γειτνίαση γλωσσικών κοινοτήτων  Γειτνίαση γεωγραφική κοινότητες που συνορεύουν= επαφές, ανταλλαγές, πολιτισμικές δραστηριότητες, εμπόριο 10

Αίτια διγλωσσίας  Εγγύτητα και δομική στη γλώσσα - γλώσσες εντάσσονται σε οικογένειες και πιο κάτω σε ομάδες π.χ. ινδοευρωπαϊκή οικογένεια, ανήκουν οι σλαβικές γλώσσες (κ.ά) (ομάδα γλωσσών) Άλλες ομάδες: λατινογενείς γλώσσες: πορτογαλικά, ισπανικά, γαλλικά, ιταλικά. ελληνικά -> όχι σε ομάδα, κατευθείαν σε ινδοευρωπαϊκή οικογένεια + αλβανικά - διευκολύνει τη διγλωσσία 11

Αίτια διγλωσσίας  Γεωγραφική και Δομική προκαλεί περιπτώσεις διγλωσσίας όπου περιπτώσεις κοινοτήτων με δυσδιάκριτα όρια γλωσσικών κοινοτήτων. Σύνορα γεωγραφικά, όχι απαραίτητα και γλωσσικά. μπορεί πιο κοντά διάλεκτος μιας χώρας με διάλεκτο άλλης που συνορεύουν, παρά με τη δική της που είναι πιο μακριά. Δημιουργούνται συνεχή κοντινά διαγλωσσικά continua. συνδυάζουν διγλωσσία και εσωτερική ποικιλότητα 12