1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ι ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1 Η

2 Ο μεταβολισμός Μεταβολισμός είναι το σύνολο των βιοχημικών διεργασιών στα κύτταρα ενός οργανισμού κατά τις οποίες είτε αποθηκεύεται ενέργεια (διαδικασία αναβολισμού), είτε απελευθερώνεται ενέργεια από τα βιομόρια (διαδικασία καταβολισμού). Άρα, περιλαμβάνει τις βιοχημικές διαδικασίες που εμπλέκονται στην παραγωγή και απελευθέρωση της ενέργειας, καθώς και στη συντήρηση, αύξηση, πολλαπλασιασμό, που γίνονται εφικτά λόγω της διαχείρισης της ενέργειας.

3 Ο μεταβολισμός Οι μεταβολικές αντιδράσεις εξελίσσονται σε διάφορα χρονικά στάδια όπου μεταφέρονται, δημιουργούνται ή διασπώνται βαθμιαία χημικές ενώσεις. Κάθε στάδιο μίας "μεταβολικής οδού" καταλύεται από διαφορετικό ένζυμο, η δομή του οποίου κωδικοποιείται από συγκεκριμένο γονίδιο. Το τελικό προϊόν κάθε «βήματος» ονομάζεται μεταβολίτης. Στις διαδικασίες μεταβολισμού εμπλέκεται ένα κύριο μόριο "φορέας ενέργειας" που λέγεται ATP.

4 «ΕΙΣΡΟΕΣ» ΟΞΥΓΟΝΟΥ, ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΡΟΦΗΣ. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ «ΕΚΡΟΕΣ».

5 Διατροφή και ενέργεια Η ενέργεια που περιέχεται στις πεφθείσες θρεπτικές ουσίες εμφανίζεται τουλάχιστον ως θερμότητα που αποβάλλεται στο περιβάλλον, αλλά και ως μηχανικό έργο, ή ως αύξηση σώματος. Η θρεπτική κατάσταση του σώματος επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των μεταβολικών διαδικασιών. Βιταμίνες, μέταλλα και άλλοι συμπαράγοντες, αλλά και ορμόνες (θυροξίνη, αδρεναλίνη), ρυθμίζουν τη λειτουργία του κυτταρικού μεταβολισμού.

6 Η διατροφή Η παροχή διατροφικών συστατικών είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό καθημερινά, σε τέτοια ποσότητα ώστε να διατηρείται ο μεταβολικός ρυθμός. Ο υποσιτισμός π.χ. προκαλεί μείωση μεταβολισμού, ως προσαρμογή: Σε ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους παρατηρείται σταδιακή μείωση του ρυθμού απώλειας με το χρόνο. Υπάρχουν και διατροφικοί παράγοντες που επηρεάζουν το μεταβολισμό. Τέτοιες ουσίες είναι: Η καφεΐνη, οι θειοφυλλίνες, που περιέχονται στο τσάι, τα αφεψήματα, κ.α.

7 Μακρο-, μικρο-θρεπτικά και νερό Μακροθρεπτικά συστατικά ονομάζονται οι θρεπτικές ουσίες που προσφέρουν ενέργεια και συντήρηση-ανάπλαση, όπως υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος και απαιτούνται σε μεγάλες ποσότητες (γραμμάρια) στον οργανισμό. Μικροθρεπτικά συστατικά είναι τα ανόργανα άλατα, οι βιταμίνες και το νερό. Είναι απαραίτητα σε μικρές ποσότητες ή σε ίχνη (ιχνοστοιχεία), και δεν αποδίδουν ενέργεια στον οργανισμό. Λειτουργικά συστατικά και λειτουργικά τρόφιμα: Εξυπηρετούν ειδικές λειτουργίες π.χ. άμυνα.

8 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ RDA: Recommended Daily Allowance

9 ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

10 ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

11 Συνολική μάζα σώματος και άλιπη μάζα σώματος

12 Λίπος και διαφορές στη σύσταση σώματος

13 ΔΕΡΜΑΤΟΠΤΥΧΕΣ

14 ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ

15 Η διαμόρφωση του σκελετού στο έμβρυο

16 ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

17 ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

18 Μικροθρεπτικά: Ανόργανα Τα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία αποτελούν: 1. Συστατικά των υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών (C-O-H, N, S), 2. Συστατικά των υγρών του σώματος και ιστών, ως ηλεκτρολύτες (K, Na, Cl), 3. Δομικά συστατικά οστών – δοντιών (Ca, P, Mg), 4. Συστατικά ενζύμων και ορμονών, πολλές καταλυτικές δράσεις και ρύθμιση μεταβολισμού, 5. Μεταφορείς του οξυγόνου (Fe).

19 Μικροθρεπτικά: Ανόργανα Πολλά μικροθρεπτικά είναι αναπόσπαστα συστατικά ορισμένων ενζύμων και ορμονών, δρουν ως καταλύτες σε ενζυμικά και οργανικά συστήματα και άλλων βιολογικών ενώσεων, όπως ο σίδηρος (Fe) στην αιμογλοβίνη, το κοβάλτιο (Co) στη βιταμίνη Β12, το ιώδιο στην ορμόνη θυροξίνη και το σελήνιο (Se) στη γλουταθειόνη. Το μόριο της ινσουλίνης περιέχει ψευδάργυρο (Zn) και θείο (S). Τα θρεπτικά στοιχεία συσχετίζονται και εξισορροπούνται μεταξύ τους. Η ισορροπία ανάμεσα στα θρεπτικά στοιχεία είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική δράση τους και την ομοιόσταση.

20 Μικροθρεπτικά: Ανόργανα Τα στοιχεία Ca, P και Mg αποτελούν την ομάδα που ρυθμίζει την ανάπτυξη και υγεία των οστών – δοντιών. Το 99 % του Ca του οργανισμού, το 90 % του P και το μεγαλύτερο μέρος του Mg υπάρχουν στα οστά και τα δόντια. Τα στοιχεία Na, K και Cl αποτελούν τους τρεις κύριους ηλεκτρολύτες στο σώμα, που διατηρούν την ισορροπία ιόντων, κατιόντων – ανιόντων. Το Na είναι το κύριο εξω-κυτταρικό κατιόν, ενώ το K το κύριο εσω-κυτταρικό κατιόν. Τα στοιχεία Fe, Zn και Cu ρυθμίζουν λειτουργίες του αιμοποιητικού ιστού, του δέρματος κ.λπ.

21 Ομοιόσταση

22 Control unit – set point – set point variance- sensors - feed back – control loop

23 Συστήματα ελέγχου στο ανθρώπινο σώμα

24 Συστήματα Ελέγχου του Σώματος Το ανθρώπινο σώμα διαθέτει χιλιάδες συστήματα ελέγχου (Κυβερνητική) Συστήματα αρνητικής ανατροφοδότησης (feedback) – ομοιόσταση Παράμετρος Μηχανισμός παρακολούθησης των επιπέδων της Σύστημα σύγκρισης με την τιμή «αναφοράς» Μηχανισμοί τροποποίησης λειτουργίας ιστών – συστημάτων για την αποκατάσταση της ισορροπίας (control unit)

25 Συστήματα Ελέγχου του Σώματος Ομοιόσταση ενδοκυττάριων παραμέτρων π.χ. διαταραχή ATP/ADP σε γραμμωτή μυϊκή ίνα. Παραμέτρων που αφορούν όλο τον εξωκυττάριο χώρο π.χ. ωσμωτική πίεση εξωκυττάριου υγρού (υγρό των ιστών, πλάσμα, λέμφος) περίπου 290mOsm/lit. Παραμέτρων που αφορούν ένα λειτουργικό σύστημα (π.χ. αρτηριακή πίεση).

26 Συστήματα Ελέγχου του Σώματος

27 Αυτοματισμός Οργανισμού

28 Συστήματα Ελέγχου του Σώματος: Ωσμωτική πίεση εξωκυττάριου υγρού

29 Όσμωση Αν βάλουμε δυο υγρά, το ένα μετά το άλλο, με προσοχή, μέσα σε ένα δοχείο, ώστε το ένα να μην αναμειχθεί με το άλλο, και η πυκνότητα τους (περιεκτικότητα σε άλατα) είναι διαφορετική, τότε καθαρό νερό από το υγρό με την μικρότερη πυκνότητα, θα μετατοπιστεί προς το υγρό με την υψηλότερη πυκνότητα, μέχρι να έρθει ισορροπία, και να έχει όλο το μείγμα την ίδια πυκνότητα. Αυτή η ιδιότητα ονομάζεται διάχυση.

30 Διάχυση

31 Όσμωση Αν μεταξύ των δυο υγρών μεσολαβεί μια ημιπερατή μεμβράνη, τότε μέσα από την μεμβράνη περνά μόνο καθαρό νερό, (που είναι ο διαλύτης των δυο υγρών) για να ισορροπήσει η περιεκτικότητα στα δυο μέρη σε άλατα και άλλες ουσίες που δημιουργούν την διαφορά. Η στάθμη στα δυο μέρη δεν είναι η ίδια, όπως θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε η μεμβράνη.

32 Όσμωση Η οσμωτική ροή από το αραιότερο υγρό προς το πυκνότερο συνεχίζεται, μέχρι να επιτευχθεί μια κατάσταση ισορροπίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την υψηλότερη στάθμη του διαλύματος μεγαλύτερης συγκέντρωσης αλάτων. Η διαφορά της στάθμης των διαλυμάτων αντιστοιχεί στην οσμωτική πίεση.

33 Όσμωση

34 Οσμώλια ή Οσμώλες Ο αυστηρός ορισμός της μονάδας osmole είναι ο αριθμός των οσμωτικά δραστικών σωματιδίων που, όταν είναι διαλυμένα σε 22,4 Lt διαλύτη στους 0 βαθμούς Κελσίου, ασκεί οσμωτική πίεση 1 ατμόσφαιρας. Άρα τα οσμώλια είναι ανάλογα του αριθμού των σωματιδίων σε ένα διάλυμα.

35 Ο νόμος του Van’t Hoff Π = cRT Π = οσμωτική πίεση όπου, c είναι μονάδα συγκέντρωσης moles/litre ή mass/MW/litre. Επειδή αναφερόμαστε στο 1 λίτρο, η σχέση mass/MW μας δείχνει ότι όσο μικρότερο είναι το μόριο μίας ένωσης, τόσο μεγαλύτερη οσμωτική πίεση ασκεί η ένωση αυτή. R = 0,082 (litre x bar) / (deg x mole), είναι η παγκόσμια σταθερά των αερίων και T η θερμοκρασία στην κλίμακα Kelvin (kelvin = βαθμός Celsius + 273,15)

36 ΟΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ Η ωσμωτική πίεση του ανθρώπινου αίματος παραμένει φυσιολογικά σταθερή στα 290 mΟsm/L με μικρές διακυμάνσεις (όχι μεγαλύτερες του 5%). Η πίεση αυτή οφείλεται κυρίως στην παρουσία μικρών μορίων, των ιόντων Na +, Cl -, K +, - HCO 3 και δευτερευόντως στη γλυκόζη, την ουρία, τις πρωτεΐνες κ.λπ. Η οσμωτική πίεση στην τελική εξισορρόπηση είναι ίδια σε όλα τα διαμερίσματα. Αύξηση της ωσμωτικής πίεσης του αίματος είναι ισχυρή ένδειξη αφυδάτωσης.

37 Τα κύρια οσμωτικά συστατικά του πλάσματος Κατιόν/Ανιόν Συγκέντρωση σε mmol.l-1 Na+135 K+5 Cl-110 HCO Γλυκόζη5 Ουρία5 ΣΥΝΟΛΟ284 (mΟsm.l -1 )

38

39 Η διακίνηση του νερού μέσω των μεμβρανών του κυττάρου

40 ΙΟΝΤΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

41 Το άμεσο περιβάλλον των κυττάρων- Εξωκυττάριο Υγρό

42 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ (1)

43 ΥΓΡΑ ΜΕΣΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ: ΠΛΑΣΜΑ ΠΛΑΣΜΑ: ≈ 3,0 Lt (ΑΙΜΑ + ≈ 3,0 Lt ΕΜΜΟΡΦΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ≈ 6,0 Lt) ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ≈ 3-4% Σ.Β. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ: ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΥΓΡΩΝ, ΠΕΨΗ ΤΡΟΦΩΝ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ: ΟΥΡΑ, ΚΟΠΡΑΝΑ, ΙΔΡΩΤΑΣ, ΕΚΠΝΟΗ, ΔΙΑΠΝΟΗ (ΔΕΡΜΑ) ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΙΑΤΡΙΚΑ)

44 ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ/ΥΓΡΑ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΕΙ ΜΕ ΤΟ ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ ΤΩΝ ΤΡΙΧΟΕΙΔΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΕΜΦΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟ ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΕΙΝΑΙ ≈ 11 Lt ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΑ ΥΓΡΑ = ΠΛΑΣΜΑ + ΜΕΣΟ- ΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ≈ 20% Σ.Β.

45 Διάχυση υγρών μέσα από τα τριχοειδικά τοιχώματα και τους διάμεσους χώρους

46 ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ/ΥΓΡΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ≈ 28 Lt Ή ≈ 40% Σ.Β. ΤΟ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΕΙ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΚΑΙ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΟ ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ: ΟΣΜΩΤΙΚΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ «ΠΥΛΩΝ» ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ (Π.Χ. ΑΚΟΥΑΠΟΡΙΝΕΣ) ΤΟ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟΤΕΡΑ ΠΛΑΣΜΑ → ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ → ΕΝΔΟ- ΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ

47

48 Η πορεία της αφυδάτωσης-ενυδάτωσης

49 ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΝΕΡΟ ΣΩΜΑΤΟΣ ≈ 42 Lt 300,00 mOsm/LtΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ≈ 3,50 Lt. ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ 290,00 ± 5,00 mOsm/Lt Ή ≈ 300,00 mOsm/Lt ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΑ ΥΓΡΑ (3,50 Lt ΠΛΑΣΜΑ + 10,50 Lt ΜΕΣΟΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ) ≈ 14 Lt ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΔΙΑΛΥΜΕΝΑ ΣΤΕΡΕΑ ΟΣΜΩΤΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ mOsm. ΑΡΑ / 14 = 300 mOsm/Lt ΟΜΟΙΩΣ

50 ΟΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΥΓΡΑ ≈ 28 Lt ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΣΤΕΡΕΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΜΕ mOsm. ΑΡΑ / 28 = 300 mOsm/Lt ΞΑΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΚΑΙ «ΑΠΟΘΗΚΗ» ΤΩΝ ΔΙΑΛΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΔΑΜΕ ΣΤΑ ΙΟΝΤΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΑ ΕΧΟΥΜΕ ΚΥΡΙΩΣ ΑΛΑΤΑ ΕΝΩ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΑΛΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

51 Χορήγηση ενδοφλέβιων διαλυμάτων για τη διατήρηση της οσμωτικής πίεσης

52 Χορήγηση ενδοφλέβιων διαλυμάτων για τη διατήρηση της οσμωτικής πίεσης

53 Η περιεκτικότητα κάθε ιστού σε νερό

54 ΤΟ ΝΕΡΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΕΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΣΤΕΡΗΣΗ ΑΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΚΑΤΑΒΟΛΙΚΟ - ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΝΕΡΟ ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΝΕΡΟ

55 ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Το νερό καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της κατά βάρος σύστασής των κυττάρων, που μπορεί να μην είναι το ίδιο σε όλα τα κύτταρα, συνήθως μεταξύ 70 και 90%. Το μεσοκυττάριο υγρό αποτελεί το υδατικό περιβάλλον που αναπτύσσονται τα κύτταρα των πολυκυττάρων οργανισμών. Οι περισσότερες χημικές ουσίες που παρατηρούνται στο εσωτερικό κυττάρων είναι "ευδιάλυτες" στο νερό, που επιτρέπει την εύκολη μετακίνησή τους.

56 ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Οι χημικές αντιδράσεις γίνονται στο νερό. Παράδειγμα αποτελεί η υδρόλυση των μακρο- μορίων κατά την οποία μάλιστα το νερό συμμετέχει ως αντιδρών σώμα. Σημαντικότεροι λόγοι που καθιστούν το νερό τόσο απαραίτητο στοιχείο της ζωής είναι ακριβώς οι φυσικοχημικές του ιδιότητες που αποτελούν απόρροια της πολικότητας και της ικανότητας των μορίων του να συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς υδρογόνου. Θερμορυθμιστική ικανότητα νερού (εφίδρωση, ταχύπνοια).

57 ΚΑΤΑΒΟΛΙΚΟ Ή ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΝΕΡΟ Το νερό αυτό παράγεται κατά το μεταβολισμό των τροφίμων/ποτών, για παράδειγμα κατά το μεταβολισμό 1 γραμμαρίου λίπους παράγονται περίπου 1,10 γραμμάρια νερού. Από 1 γραμμάριο υδατάνθρακα 0,60 γρ. νερό. Από 1 γραμμάριο πρωτεΐνη 0,42 γρ. νερό. Το γλυκογόνο επίσης συγκρατεί νερό, περίπου 2,00-2,70 γρ/γρ. ενυδατωμένου βάρους.

58 ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ-ΚΑΤΑΒΟΛΙΚΟ ΝΕΡΟ-ΑΘΛΗΣΗ

59 ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ-ΚΑΤΑΒΟΛΙΚΟ ΝΕΡΟ-ΑΘΛΗΣΗ

60 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΕΡΟΥ

61 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ

62 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΕΡΟΥ

63 ΣΤΕΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ - ΑΛΑΤΩΝ ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ 3-7 ΗΜΕΡΕΣ ΧΩΡΙΣ ΤΡΟΦΗ ΑΛΛΑ ΜΕ ΝΕΡΟ 45 ΗΜΕΡΕΣ ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΡΟΦΗ 3-4 ΜΗΝΕΣ (ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΡΟΦΗ) ΜΕ ΤΡΟΦΗ ΧΩΡΙΣ ΑΛΑΤΑ (ΖΩΑ) 1,5 ΜΗΝΑ

64 ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΕΞ’ ΥΔΑΤΟΣ

65 ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΠΕΣΤΑΓΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ? ΑΝ < 0,5 mg/Lt ΠΙΘΑΝΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΟΔΗΓΟΙ ΦΟΡΤΗΓΩΝ, ΟΡΕΙΒΑΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΝ ΧΙΟΝΙ Κ.ΛΠ. ΣΠΑΡΓΗ ΕΝΤΕΡΟΚΥΤΤΑΡΩΝ, ΕΝΤΟΝΟΣ ΠΟΝΟΣ, ΕΞΟΔΟΣ ΝΑΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΤΟΝΗ ΔΙΟΥΡΗΣΗ, ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ