1 Προβιωτικά (ευβιωτικά) και πρεβιωτικά ΑΣΚΗΣΗ ΠΡΑΞΗΣ 7 Η ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ & YΓΙΕΙΝΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

2 Εντερική χλωρίδα Ο γαστρεντερικός σωλήνας φιλοξενεί μεγάλο αριθμό παθογόνων και μη παθογόνων βακτηρίων. Πάνω από είδη προαιρετικών ή αποκλειστικά αναερόβιων βακτηρίων αποικίζουν τον ειλεό και το παχύ έντερο. Μερικά από αυτά έχουν προστατευτικές και άλλα παθογόνες ιδιότητες.

3 Εντερική χλωρίδα Εντερική χλωρίδα: 2 κιλά. Αποικισμός: πρώιμα μετά τη γέννηση, θηλασμός. Σε απόλυτη ισορροπία: ευεργετικά στο έντερο, βλαπτικά σε άλλες θέσεις. Η ζωή είναι αδύνατη χωρίς αυτά! Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus bulgaris, Bifidobacterium bifidum.

4 Εντερική χλωρίδα - λειτουργίες Παραγωγή: βιταμινών Β και Κ, αντιβακτηριακές και αντιμηκυτιακές ουσίες. Αναγωγή της χοληστερόλης. Αδρανοποίηση τοξινών. Παρασκευή ενζύμων. Παραγωγή χημικών ουσιών με αντικαρκινογόνο δράση.

5 ΑΝΟΣΟΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΕΥΒΙΟΤΙΚΩΝ Συνδέονται με τα μεμβρανικά (Μ) κύτταρα, ↓ Μεταφέρουν ενδοαυλικά αντιγόνα στο χόριο, ↓ Αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, ↓ Στον λεμφικό ιστό των πλακών του Peyer και των μεσεντερίων λεμφαδένων.

6 Χλωρίδα και βλεννογόνος

7 Ομοιοστασία και εκκριτικές ανοσοσφαιρίνες (Igs) Η IgA προσδένεται σε αντιγόνα του πεπτικού σωλήνα (τροφή, βακτήρια, πρωτόζωα και ιούς) και παρεμποδίζει τις αλληλεπιδράσεις τους με τα επιθηλιακά κύτταρα. Εξουδετερώνει τοξίνες και ιούς μέσα στα επιθηλιακά κύτταρα (π.χ. πολυομυελίτιδας). Είναι μη φλεγμονώδης (δεν προσδένεται σε μόρια του συμπληρώματος) σε αντίθεση με τις IgM και IgG.

8 Εξουδετερώνονται από IgA. Εξουδετερώνονται από «defensins» και μακροφάγα πριν περάσουν στα κύτταρα της επίκτητης ανοσίας. Μη κλασική φλεγμονώδης απόκριση. Υπάρχει ελεγχόμενη ανοσιακή απόκριση στα συμβιωτικά βακτήρια

9

10 Δράση ευβιωτικών Η ευεργετική δράση ασκείται με μηχανισμούς που: Αναστέλλουν την αύξηση των παθογόνων, ελαττώνοντας το ενδοαυλικό pH ή μέσω παραγωγής αντιμικροβιακών πεπτιδίων (πχ ντιφενσίνες), Ενισχύουν τη λειτουργία του βλεννογόνου φραγμού, διεγείροντας τη φωσφορυλίωση της ακτινίνης ή αναστέλλοντας την επαγόμενη από τις κυτταροκίνες απόπτωση.

11 Δράση ευβιωτικών Ρυθμίζουν την ανοσιακή απόκριση μέ αναστολή μεταγραφής του Nf-κΒ. Ο Lactobacillus rhamnosus GG αναστέλλει την παραγωγή του TNF-α από τα μακροφάγα, Η Escherichia coli και διάφοροι LAB φαίνεται να καταστέλλουν την παραγωγή ευφλεγμονωδών κυτταροκινών και να αυξάνουν την παραγωγή της αντιφλεγμονώδους ιντερλευκίνης-10.

12 Εντερική χλωρίδα: Ομοιόσταση και δυσβίωση Συνεχής και περίπλοκη αλληλεπίδραση φυσιολογικής χλωρίδας, επιθηλιακών κυττάρων του εντέρου και του ανοσοποιητικού συστήματος. ομοιόσταση Στα υγιή άτομα υπάρχει εξισορροπημένη δράση μεταξύ των παθογόνων και των προστατευτικών μικροβίων, ώστε να διατηρείται η ομοιόσταση. δυσβίωση Αν η ισορροπία διαταραχθεί και συνυπάρξει δυσλειτουργία του βλεννογόνου φραγμού, θα προκύψει δυσβίωση και εντερική φλεγμονή.

13 Εντερική χλωρίδα διαταραχή ισορροπίας: δυσβίωση Αντιβιοτικά, Στεροειδή, Μείωση pH εντέρου, (stress, αϋπνία, κακή δίαιτα), Δυσκοιλιότητα, «αφυδατωμένο» και τοξικό περιβάλλον, Διάρροια, Αποβολή βακτηρίων.

14 Δυσβίωση

15 Εντερική χλωρίδα Δυσβίωση: επιπτώσεις Υπερανάπτυξη μηκύτων, Μείωση ενεργειακού υποστρώματος, Σ.Ε.Ε. (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), «φούσκωμα», αποβολή αερίων, Άλλα συμπτώματα και σημεία, Αφυδάτωση δέρματος, Κακοσμία αναπνοής, Κεφαλαλγίες.

16 Εντερική χλωρίδα Δυσβίωση: αποκατάσταση Αποκατάσταση διαταραχών, Επιπλέον χορήγηση ευβιωτικών, Προληπτικά Ταξίδια σε χώρες του 3 ου κόσμου, Μετά από αντιβιοτικά, Μετά ακτινοθεραπεία κοιλίας, Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις, πχ κυστίτιδες, Ασθενείς στις ΜΕΘ, ? Χρόνια αύξηση χοληστερόλης, ? Νόσος του Crohn- ελκώδης κολίτιδα – Σ.Ε.Ε.

17 Ευβιοτικά ή Προβιοτικά Metchnikoff (~ 1903) πρότεινε τη χορήγηση ευεργετικών βακτηρίων με στόχο να αντικαταστήσουν τα παθογόνα. Lilley και Stillwell (1965): «Ουσίες» που εκκρινόμενες από μικροοργανισμούς διέγειραν την αύξηση άλλων (αντίθετο του αντιβιοτικού). Sperty (1971) Εκχυλίσματα ιστών που διέγειραν τον πολλαπλασιασμό μικροβίων. Parker (1974) Οργανισμοί και ουσίες που συμβάλλουν στην ισορροπία των μικροβίων του εντέρου.

18 Ευβιωτικά Fuller (1989) Επαναπροσδιόρισε τον ορισμό ευβιωτικά ως διατροφικό συμπλήρωμα με ζωντανούς μικροοργανισμούς που: Επιδρά ευεργετικά στον ξενιστή βελτιώνοντας την ισορροπία των μικροβίων του εντέρου. Ευβιωτικά (Π.Ο.Υ.) Ζωντανοί μικροοργανισμοί που χορηγούμενοι σε επαρκείς ποσότητες επιδρούν επωφελώς στο λήπτη μέσω της δράσης τους στο έντερο.

19 Ευβιοτικά Μικροοργανισμοί ως ευβιωτικά Lactobacillus species L. acidophilusL. bulgaricusL. casei (rhamnosus) L. johnsonnL. LactisL. plantarum Bifidobacterium species B. adolescentisB. bifidumB. breve B. infantisB. lactisB. longum Other species Bacillus cereus Enterococcus faecalis E. coli Nissle 1917 Saccharomyces S. boulardiiS. cerevisiaeS. thermophilus

20 Ευβιωτικά Πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες Οι οργανισμοί αυτοί πρέπει να μπορούν να επιβιώσουν στο γαστρεντερικό, να αντέχουν την έκθεση στο υδροχλωρικό οξύ και τα χολικά άλατα, να πολλαπλασιάζονται και να αποικίζουν το έντερο. Να είναι ασφαλείς και αποτελεσματικοί. Να διατηρούν τη δραστικότητά τους όσο βρίσκονται στη συσκευασία τους πριν την κατανάλωση.

21 Ευβιωτικά: Εφαρμογές Πρόληψη και θεραπεία της διάρροιας των παιδιών από rotavirus ( Lactovacillus rhamnosus GG, Bifidobacterium lactis BB-12 και L. reuteri SD2222). Κυρίως υποθρεπτικά παιδιά ηλικίας 1,5-2.5 ετών που δεν θηλάζουν και παιδιά που εισάγονται σε Νοσοκομεία. Η ενσωμάτωση του Lactobacillus rhamnosus στο γάλα αναμένεται να μειώσει τη θνησιμότητα στη νεογνική και παιδική ηλικία στον αναπτυσσόμενο ιδίως κόσμο. Επίσης, η νεκρωτική εντεροκολίτιδα των νεογνών μπορεί να αποτραπεί ή να έχει ηπιότερη και μη θανατηφόρο κατάληξη με τη βοήθεια συνδυασμού δύο ευβιοτικών (Lactobacillus acidophilus και Bifidobacterium infantis).

22 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΟΠΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Lactobacillus GG, L Rhamnosus LC705, Bifidobacterium Breve Bb99, Propionibacterium freudenreichii, Shermani JS. Σε γυναίκες, με οικογενειακό ιστορικό ατοπίας τον τελευταίο μήνα της κύησης. ↓↓ εμφάνιση ατοπικού εκζέματος κατά τα δύο πρώτα έτη της ζωής του παιδιού.

23 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Lactobacillus GG, L Rhamnosus LC705 και Bidiobacterium lactis. Προστατευτικός ρόλος όταν χορηγούνται στο νεογνό είτε περιγεννητικά στη επίτοκο ή θηλάζουσα μητέρα. Παιδιά που μεγαλώνουν σε στενή επαφή με οικιακά θηλαστικά και καταναλώνουν απαστερίωτο γάλα έχουν πολύ μικρότερα ποσοστά ατοπικών νόσων και άλλων αλλεργικών εκδηλώσεων.

24 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ ΣΕ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ Lactobacillus bulgaricus και Streptococcus Thermofilus. Παιδιά που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας και καταναλώνουν ευβιοτικά εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα ιντερφερόνης-γ στον ορό, συγκριτικά με την ομάδα των μαρτύρων.

25 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ ΣΕ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ ΑΠΟ ΡΟΤΑΪΟΥΣ Lactobacillus bulgaricus. Η χορήγηση των στελεχών Lactobacillus σε ασθενείς με γαστρεντερίτιδα από ροτα-ιούς σχετίζεται με αύξηση στον ορό των ΙgA κυττάρων έναντι των ροταϊών και συνακόλουθη μείωση της διάρκειας των συμπτωμάτων.

26 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ, ΑΝΟΣΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ Πρόληψη λοιμώξεων. Αντιμετώπιση αλλεργικών αντιδράσεων. Αντιμετώπιση της ανοσοκαταστολής που οφείλεται σε υποθρεψία.

27 ΕΥΒΙΩΤΙΚΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ Lactobacillus GG, L. Rhamnosus LC705 και Bidiobacterium lactis. Η ↓ηωσινοφίλων → ↓σχετιζόμενων με αλλεργικές αντιδράσεις κυτταροκινών (IL-5, IL-10) Kλινικές μελέτες δεν έχουν τεκμηριώσει την αποτελεσματικότητά τους.

28 ΕΥΒΙΟΤΙΚΑ ΓΙΑ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΑΠΟ ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ Lactobacillus bulgaricus και Streptococcus Thermofilus. Ανοσοκαταστολή λόγω νευρογενούς ανορεξίας. Ασθενείς που κατανάλωναν ευβιοτικά ↑↑ CD4 και CD8 κυττάρων στον ορό συγκριτικά με ομάδα μαρτύρων. Τα Τ-λεμφοκύτταρα φέρουν στην επιφάνειά τους τα μόρια CD4 και CD8 που βοηθούν το κύτταρο να προσκολλήσει αντιγόνα.

29

30 Ευβιωτικά - ασφάλεια Ακριβώς επειδή τα ευβιωτικά είναι ζωντανοί μικρο-οργανισμοί, που πρέπει να ληφθούν σε επαρκείς ποσότητες και για ικανό χρονικό διάστημα, για να ασκήσουν τη δράση τους, το θέμα της ασφάλειας ανάγεται σε μείζονα προτεραιότητα κατά τη χρήση τους.

31 Ευβιωτικά - ασφάλεια Τα ήδη χρησιμοποιούμενα είναι ασφαλή Κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες Ήπιες διαταραχές πεπτικού, διάρροια, μετεωρισμός, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου. Εξαίρεση: Ασθενείς ΜΕΘ Έντονο μεταβολικό στρες, το έντερο «αντιλαμβάνεται» ως απειλή ακόμα και στελέχη της φυσιολογικής χλωρίδας, διαταράσσεται ο βλεννογονικός φραγμός και ευνοείται η βακτηριακή αλλόθεση. Επιβάλλεται επαγρύπνηση.

32 Πρεβιοτικά (prebiotics) Τροφικά συστατικά που επιδρούν ευεργετικά στο λήπτη, διεγείροντας εκλεκτικά την αύξηση και δραστηριότητα ενός ή περισσοτέρων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο. Φυτικής προέλευσης πολυσακχαριδικές ίνες: Απαραίτητες για τη διατήρηση της φυσιολογικής ανάπτυξης και λειτουργίας των βλεννογόνων, την ομοιοστασία ύδατος και ηλεκτρολυτών, την προσφορά ενέργειας και θρεπτικών ουσιών και την αντοχή έναντι διεισδυτικών παθογόνων.

33 Πρεβιοτικά (prebiotics) Μητρικό γάλα (όχι αγελάδας): Περιέχει συμπλέγματα φουκοζυλιωμένων ολιγο-σακχαριτών που προστατεύουν τα νεογνά από λοιμώξεις και φλεγμονές. Φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ιδίως σε πηκτίνη. Ισχυρά πρεβιοτικά: Ανθεκτικό στην υδρόλυση άμυλο Η πηκτίνη Ισχυρά αντιοξειδωτική ουσία, Υπόστρωμα βακτηριακής διάσπασης, Μόριο μεταφοράς LAB στο πεπτικό σύστημα, Έχει ανθελκωτική δράση.

34 Συμβιωτικά (synbiotics) Συνδυάζουν προβιωτικά και πρεβιοτικά. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο συνδυασμός πολυστελεχικών ευβιωτικών με διάφορες ίνες υπερέχει οποιουδήποτε συνδυασμού μονοστελεχικού ευβιωτικού με ένα πρεβιοτικό ή της μονοθεραπείας με ένα πρεβιωτικό ή ένα ευβιωτικό και υπολείπεται μόνο της πλήρους αποκατάστασης μιας υγιούς χλωρίδας.

35 Συμβιοτικά σκευάσματα Synbiotic 2000 (Lund, Σουηδίας). Περιέχει 4x10 10 στελέχη ευβιοτικών και 10 g πρεβιοτικών με τη μορφή κατεψυγμένων φακέλων που διαλύονται σε 100 ml νερού Περιέχει 4 LAB από 4 διαφορετικά γένη Pediacorrus pentosaceus 5-33:3, Leuconostoc mesenteroides 32-77, Lactobacillus paracasei subsp paracasei 19 και Lactobacillus plantarum 2362 Περιέχει 4 βιοδραστικά πρεβιοτικά 2.5 g betaglucan, 2.5 g inulin, 2.5 g pectin, 2.5 g ανθεκτικού στη διάσπαση αμύλου.

36 Ευβιοτικά – πρεβιοτικά και καρκίνος

37 Μελλοντικές κατευθύνσεις Οι εξελίξεις στην έρευνα, πέραν της ανεύρεσης του καταλληλότερου και αποδοτικότερου συνδυασμού ευβιωτικών και πρεβιωτικών, στρέφονται σε τρεις κατά κύριο λόγο κατευθύνσεις: Στην υποδόρια χορήγηση ολόκληρων ζωντανών ευβιωτικών μικροοργανισμών. Στη χορήγηση μόνο του γενετικού τους υλικού (DNA), που φαίνεται να έχει ανοσοδιεγερτικές ιδιότητες και Στην ανάπτυξη ανασυνδυασμένων στελεχών, με σκοπό την ενίσχυση των ευεργετικών τους ιδιοτήτων.

38 Συμπεράσματα Είναι πλέον σαφείς οι επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει στον Δυτικό άνθρωπο η σε σύντομο χρονικό διάστημα μεταβολή αιωνίων διαιτητικών συνηθειών. Αυτές είναι πιο έκδηλες και έχουν σημαντικότερες συνέπειες στην έμφυτη (ιδίως) αλλά και την επίκτητη ανοσία όταν εγκαθίσταται αιφνίδια βαρεία νόσος εξ αιτίας της επίδρασης των αντιβιοτικών, ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, και της περιορισμένης ή πλήρους διακοπής της εντερικής σιτίσεως ιδίως σε ασθενείς ΜΕΘ που νοσηλεύονται σε συνθήκες στενού συγχρωτισμού.