Πολιτικά Κόμματα Επιστημονική επιμέλεια: Χρύσανθος Δ. Τάσσης

Κομματικό και πολιτικό σύστημα Συνθήκες λειτουργίας κομματικού συστήματος: –Το αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου –Το κλίμα του ψυχρού πολέμου, έντονη παρουσία των ΗΠΑ –Ταξινόμηση των πολιτών σε πρώτη και δεύτερη κατηγορία, «εθνικοφρόνων» - «κομμουνιστών και συνοδοιπόρων» –Έντονη παρουσία του Παλατιού και του Στρατού –Μειωμένο Κράτος Δικαίου. Όχι ελεύθερη έκφραση των πολιτικών δυνάμεων. Μη συμμετοχική πολιτική κουλτούρα.

Πολιτικά Κόμματα Χαρακτηριστικά πολιτικών κομμάτων: Δεξιά: διεκδικούν μεγαλύτερο χώρο στη νομή και τη διαχείριση της εξουσίας από το Παλάτι και το Στρατό Αριστερά και Κέντρο: έμφαση στην εφαρμογή των κανόνων δικαίου Πολιτικά κόμματα: Υπολειτουργούν Κόμματα στελεχών: (ΕΔΑ εξαίρεση). Παλαιοκομματική λειτουργία. Όχι παγιωμένη οργανωτική δομή: έλλειψη εσωκομματικής δημοκρατίας, όχι κανονισμοί λειτουργίας Έμφαση στον Κοινοβουλευτισμό Συναρθρώσεις προσωπικοτήτων: αρχηγοί - ηγέτες Α. Παπάγος, Κ. Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου

Τα Κόμματα του Κέντρου Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ) Ιδρύεται το 1950: Περίοδος αποΕΑΜοποίησης. Όχι μετεξέλιξη παλαιότερων κομμάτων. Νέο Κόμμα: Κεντροαριστερά. Κεντρικά Συνθήματα: «Ειρήνευση και αλλαγή», όχι εξορία, ομόνοια Προσιδιάζει με σοσιαλδημοκρατικά κόμματα 16/11/1952 εκλογική ήττα - Σεπτέμβρης 1961 ίδρυση Ένωσης Κέντρου: Πολυδιάσπαση, ανάδειξη ΕΔΑ εκφραστή μη δεξιών δυνάμεων

Τα Κόμματα του Κέντρου Ένωση Κέντρου: Σεπτέμβριος 1961 Στόχοι: α) αξιόπιστη - αποδεκτή από το μετεμφυλιακό κομματικό σύστημα εναλλακτική πρόταση σε σχέση με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) β) να σταματήσει την ανοδική πορεία της ΕΔΑ

Εκλογές 1961 ΕΡΕ: παραμένει στην κυβέρνηση Ωστόσο: ουσιαστική απονομιμοποίηση του μετεμφυλιακού κομματικού συστήματος και της μετεμφυλιακής κρατικής δομής. ΕΚ: αρνείται να επικυρώσει στην πράξη το εκλογικό αποτέλεσμα. «Ανένδοτος αγώνας».

Ανένδοτος αγώνας Διενέργεια δίκαιων εκλογών. Ρύθμιση των σχέσεων κυβέρνησης – Μοναρχίας. Απρόσκοπτη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Καινοτομίες στην πολιτική κινητοποίηση. Όχι μόνο σε κοινοβουλευτικό επίπεδο. Περιοδείες για δυο χρόνια μέσω μαζικών συγκεντρώσεων, επαφή με πολίτες. Νέο είδος πολιτικής κινητοποίησης, θα κυριαρχήσει μεταπολιτευτικά. Άνοιγμα της πολιτικής στις λαϊκές μάζες. Ανάδειξη αντιφάσεων του οικονομικού - κοινωνικού μετεμφυλιακού μοντέλου. Αποτέλεσμα: Εκλογές 1963: ΕΚ 52,72%

Η Αριστερά Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά: Αύγουστος 1951 Ειρήνη – Δημοκρατία - Αμνηστία. Αναβίωση παλιού ΕΑΜικού μπλοκ. Δύο ρεύματα στο εσωτερικό της: α) ευρύτερος σχηματισμός, β) έλεγχος ΚΚΕ Οργάνωση κομμάτων μαζών: (Πυρήνες, Τ.Ο., Διοικούσα Επιτροπή, Εκτελεστική Επιτροπή, Συνέδριο).

Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά : Πολιτική και εκλογική κυριαρχία στο χώρο της Κεντροαριστεράς, 1958, 24,42%. Αιτήματα: εφαρμογή κανόνων του Κράτους Δικαίου. 1956: Α΄ Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, «Εθνική Δημοκρατική Αλλαγή»: α) οικονομική ανάπτυξη, β) ανάχωμα για το μεταναστευτικό ρεύμα, γ) νομιμοποίηση ως «εθνική δύναμη» 1963: Δολοφονία Γ. Λαμπράκη

Τα Κόμματα της Δεξιάς Δύο πόλοι: α) θεσμικός - κοινοβουλευτικός (Κ. Καραμανλής) β) εξωθεσμικός - μη κοινοβουλευτικός παρεμβαίνει ενεργά στην πολιτική (Παλάτι – Στρατός) : κοινωνική συμμαχία, ανάπτυξη ελληνικής οικονομίας με βάση ένα συγκεκριμένο πρότυπο με βασικούς άξονες α) τη ναυτιλία, β) τη μικροϊδιοκτησία γ) το ξένο κεφάλαιο ΝΑΤΟ, ΕΟΚ

Τα Κόμματα της Δεξιάς Ελληνικός Συναγερμός: 1952 Ψυχρός πόλεμος - Δυτική συμμαχία Οικοδόμηση «Κράτους Δεξιάς». Κ. Καραμανλής: (1956). Επιλέγεται από το Παλάτι για να συνεχίσει το έργο του Α. Παπάγου Δημιουργεί νέο κόμμα, την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) Κόμμα Στελεχών. Προσωποπαγής έκφραση.

Τα Κόμματα της Δεξιάς : ΕΔΑ αξιωματική αντιπολίτευση –μη αποδεκτή εναλλακτική λύση. –Εκλογές 1961 «αναβίωση» των εμφυλιοπολεμικών χαρακτηριστικών. –Οι νικητές του Εμφυλίου δεν αποδέχονται ενδεχόμενη εκλογική ήττα.

1961: Εκλογές «βίας και νοθείας». Αδυναμία της ΕΡΕ να εγγυηθεί τη δημοκρατική κοινοβουλευτική συνέχεια Συνολική αδυναμία μετεμφυλιακού κράτους να συνεχίσει την απρόσκοπτη αναπαραγωγή του.

Τα Κόμματα της Δεξιάς Κρίση στην ΕΡΕ: παραίτηση του Κ. Καραμανλή το «Ποιός κυβερνάει αυτόν τον τόπο;» : την κυρίαρχη άποψη της Δεξιάς στο ελληνικό κομματικό σύστημα την εκφράζει ο μη κοινοβουλευτικός πόλος, Στρατός - Παλάτι.

Ένωση Κέντρου 1963: «ανένδοτος αγώνας» ΕΚ 52,72% ΕΚ: ριζοσπαστική ρητορεία, περιορισμένη εφαρμογή του προγράμματος Αντιφάσεις: α) έφεση σε δημοκρατικές διαδικασίες, Γ. Παπανδρέου απόλυτος κυρίαρχος, β) ηγετική ομάδα πολιτευτές - παλαιοκομματικοί, κοινωνικές δυνάμεις πλήττονται από τη δομή του μετεμφυλιακού κράτους.

Ιουλιανά 1965 Συνολική κρίση του μετεμφυλιακού κράτους, μετεμφυλιακού κοινωνικού συστήματος. Αίτημα: για διαφορετική οργάνωση πολιτικών κομμάτων, Καθεστωτικό ζήτημα Εισαγωγή δεύτερου ανένδοτου αγώνα: πολιτική κινητοποίηση με έμφαση στις λαϊκές μάζες

Ιουλιανά 1965 Κρίση σε δυο επίπεδα: α) Μοναρχία και Κοινοβουλίου, β) εσωτερικό της ΕΚ αντιστοιχία πολιτικού προσωπικού και κοινωνικής βάσης του κόμματος Ανάπτυξη Κεντροαριστεράς: -Ριζοσπαστικές θέσεις και ρητορική. -Έμφαση στην οργάνωση. -Διείσδυση σε οργάνωση νεολαίας ΕΚ, ΕΔΑ, ανένταχτους αριστερούς.

Κεντροαριστερά Ίδρυση Όμιλου Παπαναστασίου και Δημοκρατικών Συνδέσμων: α) εσωκομματική δημοκρατία β) αντίθεση ως προς τις παλαιοκομματικές μεθόδους και τις πελατειακές σχέσεις Στόχος: Η αποτροπή πραξικοπήματος

Ιουλιανά 1965 ΕΔΑ: α) εγκλωβισμένη από ειρηνική συνύπαρξη ΗΠΑ- ΕΣΣΔ β) επιθυμία του ΚΚΕ να νομιμοποιηθεί γ) δεν θέτει καθεστωτικό ζήτημα δ) επιλογή να κατευθύνει τις λαϊκές κινητοποιήσεις γύρω από το αίτημα των δημοκρατικά οργανωμένων εκλογών Κυβερνήσεις στελεχών ΕΚ μετά την κρίση: α) αδυναμίες της αναιμικής οργάνωσης, β) προσωποπαγή χαρακτήρα των πολιτικών κομμάτων γ) αμφισβήτηση γύρω από το ρόλο των βουλευτών δ) αίτημα για οργάνωση κομμάτων διαφορετικού τύπου, κομμάτων μαζών

Επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας Συνολική αποτυχία του κομματικού συστήματος: δεν καταφέρνουν να προστατεύσουν τη δημοκρατία με αποτέλεσμα να ηττηθεί συνολικά ο κοινοβουλευτισμός. Δεξιά: αποχωρεί ο Κ. Καραμανλής από την ΕΡΕ ύστερα από τη σύγκρουση με το Παλάτι. Κέντρο: η Ένωση Κέντρου: διασπάται στα Ιουλιανά. Αριστερά: δεν θέτει καθεστωτικό ζήτημα δεν εκφράζει τις λαϊκές μάζες. Έλλειψη αυτόνομης λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των εργατικών συνδικάτων υπαγωγή τους στον κρατικό μηχανισμό (Παλάτι – Στρατό), όχι γενική απεργία.