ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΑ (1) Ορισμός Π.Ο.Υ.: υγεία είναι η πλήρης σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ευεξία του ατόμου και όχι απλά η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας - Οξεία- χρόνια ασθένεια, πρωτοπαθής / δευτεροπαθής - διαφορετικές αντιδράσεις απέναντι στην ασθένεια
Επίδραση κοινωνικών / οικονομικών / πολιτισμικών παραγόντων - προσωπικές συνήθειες, αναζήτηση και προσφορά νοσηλευτικών υπηρεσιών, επίδραση του stress (burnout, δυνατότητα ελέγχου ζωής και αρνητικών συμβάντων) Ιεράρχηση αναγκών: αντίληψη ανθρώπου πέρα από τις καθαρά βιολογικές ανάγκες - βελτίωση ηθικού ασθενών, προαγωγή συνεργασίας / συμμόρφωσης, αποδοχή δυνατοτήτων προσωπικού
ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΑ (2)
ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΑ (3) Μοντέλο ιεράρχησης αναγκών προσαρμοσμένο στη νοσηλευτική φροντίδα: διευκόλυνση προσδιορισμού προτεραιοτήτων στην παρεχόμενη φροντίδα - η σειρά με την οποία γίνεται αισθητή η σημαντικότητα των αναγκών διαφέρει από άτομο σε άτομο και ανάλογα με την κατάσταση
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΗ (1) Στρεσογόνος κατάσταση (ασθένεια): άγνωστη, απρόβλεπτη κατάσταση, που προκαλεί έντονο άγχος - Ο άνθρωπος, συγκεντρώνει την ενέργειά του, επιστρατεύει γνώριμους (αποτελεσματικούς) τρόπους και προσπαθεί να ανακαλύψει καινούργιους για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα - μεγάλη σημασία, να αντιμετωπίζεται επιτυχώς η στρεσογόνος κατάσταση – αν όχι, μεταπίπτει σε κρίση
Ιδιαίτερες κατηγορίες ασθενών: - χρόνιοι ασθενείς (νεφροπαθείς, με ΧΑΠ κλπ.) - νέοι και ιδιαίτερα τα παιδιά - με διάγνωση άμεσα απειλητικής για τη ζωή ασθένειας (καρκίνος κ.λ.π) - με αιφνίδια έκπτωση λειτουργικότητας (π.χ. νευρολογικά νοσήματα) - ασθενείς που πεθαίνουν
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΗ (2) Ψυχολογικές απειλές λόγω ασθένειας: - κίνδυνος θανάτου - απώλεια σωματικής ακεραιότητας, εικόνας εαυτού - ειδώλου, λειτουργικότητας (αναπηρία) - αδυναμία εκπλήρωσης μελλοντικών σχεδίων, ανταπόκρισης σε κοινωνικές δραστηριότητες - πόνος - προσαρμογή σε νέες συνθήκες (π.χ. αποφυγή καπνίσματος) - κίνδυνος επανεμφάνισης, μελλοντικής επιδείνωσης - συναισθήματα που δεν αποδέχεται ο ασθενής (π.χ. επίδειξη φόβου μπροστά σε άλλους)
Ψυχολογικές αντιδράσεις διάγνωσης άμεσα απειλητικής για τη ζωή ασθένειας: - shock, άρνηση (γεγονότων, επιπτώσεων): δε μπορεί να συμβεί αυτό σε μένα - θυμός, πίκρα: γιατί σε μένα (συχνά επιθετικότητα) - φόβος, έντονο άγχος, κατάθλιψη - αποδοχή, ελπίδα
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Βίωση συνολικής κρίσης Προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ μελών, δυσλειτουργικές αντιδράσεις Συγκρούσεις, έκφραση αρνητικών συναισθημάτων Αλλαγή ρόλων (ανάληψη νέων ευθυνών), αλλαγές στην καθημερινή ζωή Προσπάθειες υποστήριξης ασθενή Αναζήτηση πληροφοριών για την ασθένεια και την θεραπεία: κατανόηση πραγματικών διαστάσεων, επιλογές/δυνατότητες Οικονομικά και άλλα πρακτικά θέματα Συνεργασία με ιατρονοσηλευτικό προσωπικό: αναζήτηση ευθυνών - υπερβολικές απαιτήσεις - συγκρούσεις
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΑΣΘΕΝΗ (1) Αμφίδρομη διαδικασία, αποστολή μηνύματος σε άλλο άτομο, λήψη, επεξεργασία, κατανόηση μηνύματος - λεκτική (κατανοήσιμοι όροι), μη λεκτική (στάση σώματος, χειρονομίες, τόνος φωνής, εκφράσεις προσώπου) Η επικοινωνία επηρεάζεται από: - διαφορές στην κουλτούρα (οικειότητα, έκφραση συναισθημάτων) - προηγούμενη εμπειρία (μόρφωση, επάγγελμα) - συναισθήματα, διάθεση (αναστάτωση)
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΑΣΘΕΝΗ (2) Τεχνικές επικοινωνίας: σιωπή (χρόνος στον ασθενή να σκεφτεί πριν απαντήσει), ανοικτές ερωτήσεις (δυνατότητα αναλυτικής απάντησης), αναδιατύπωση ή επανάληψη τελευταίων λέξεων (περισσότερες πληροφορίες), άγγιγμα (ενθάρρυνση )
Ψυχολογικές αντιδράσεις διάγνωσης ασθένειας άμεσα απειλητικής για τη ζωή : - shock, άρνηση (γεγονότων, επιπτώσεων): δε μπορεί να συμβεί αυτό σε μένα - θυμός, πίκρα: γιατί σε μένα (συχνά επιθετικότητα) - φόβος, έντονο άγχος, κατάθλιψη
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΑΣΘΕΝΗ (3) Καθησυχασμός ασθενή: να γίνεται με πειστικό τρόπο (συγκεκριμένα στοιχεία, όχι τυποποιημένες απαντήσεις, αίσθηση αποφυγής, διασκέδαση εντυπώσεων) - παροχή πληροφοριών: πολύ σημαντική για την απόκτηση εμπιστοσύνης - παροχή συμβουλών: μόνο όταν το ζητήσει ο ίδιος ο ασθενής, παραπομπή σε ειδικό Ενσυναίσθηση: ικανότητα τοποθέτησης εαυτού στη θέση του άλλου – μη επικριτική στάση, επικέντρωση στα συναισθήματα Διατήρηση ελπίδας: επικέντρωση στις θετικές πλευρές, ρεαλιστική προσέγγιση (ποιο είναι το καλύτερο δυνατό) Ηλικιωμένοι: ανάγκη χρόνου σκέψης - σχηματισμού απάντησης (αποφυγή σύγχυσης, επιβεβαίωση κατανόησης)
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Τήρηση οδηγιών, διατήρηση αμοιβαίου σεβασμού Αποφυγή αμφισβήτησης (διατήρηση προσωπικής άποψης, αποφυγή λήψης ευθύνης εκτός αν κινδυνεύει άμεσα ο ασθενής) Λόγοι επικοινωνίας με γιατρό: - αναζήτηση διευκρινίσεων επί ασαφών οδηγιών ή περαιτέρω οδηγιών - αξιοσημείωτη μεταβολή στην κατάσταση ασθενή ή ανησυχητικά σημεία/συμπτώματα - απαιτήσεις ασθενή
Επικοινωνία: -Προηγείται συγκέντρωση πληροφοριών για τον ασθενή: διάγραμμα, προηγούμενη λογοδοσία (φάρμακα, χορηγούμενα υγρά, διαταραχές), προετοιμασία σύντομης παρουσίασης προβλήματος - Καταγραφή της όλης διαδικασίας (ότι δεν καταγράφθηκε ή δεν έγινε) - Αν κριθεί απαραίτητο, να παρευρίσκεται και άλλος νοσηλευτής στην επικοινωνία.
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (1) Εκτίμηση κατάστασης: συλλογή πληροφοριών. Νοσηλευτική διάγνωση: προσδιορισμός προβλήματος, ανάγκης, συμπτώματος, ανάλυση πληροφοριών. Σκοπός-συγκεκριμένος… Σχεδιασμός: λήψη αποφάσεων, προσδιορισμός επιθυμητών παρεμβάσεων, αποτελεσμάτων Νοσηλευτική παρέμβαση: εφαρμογή, υλοποίηση Αξιολόγηση: αν επιτεύχθηκαν οι σκοποί. Αποτελέσματα Αξιολόγηση: αν επιτεύχθηκαν οι σκοποί. Αποτελέσματα
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (2) Θέσπιση προτεραιοτήτων (μείζονος σημασίας τα απειλητικά για τη ζωή προβλήματα): - ιδιαίτερα σημαντική επί υψηλού φόρτου εργασίας - ιδιαίτερα σημαντική επί υψηλού φόρτου εργασίας - ποιες θα είναι οι συνέπειες αν μια παρέμβαση δεν εκτελεσθεί έγκαιρα (ποικίλλουν ανάλογα με την κατάσταση ασθενή) - σταθερότητα κατάστασης ασθενή, χρόνος που απαιτείται για το κάθε καθήκον, διαθέσιμη βοήθεια, πιθανότητα απρόβλεπτων προβλημάτων - οι προτεραιότητες συχνά μεταβάλλονται ταχύτατα (ευελιξία) Κριτικός τρόπος σκέψης (αναπτύσσεται με την εμπειρία): - εκτίμηση συνολικής εικόνας, δεδομένων από προηγούμενες χρονικές στιγμές - αποφυγή σπασμωδικών αντιδράσεων, αποδοχή πιθανότητας λάθους
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (3) Εκτίμηση κατάστασης: πληροφορίες από: - ιατρικό ιστορικό: διάγνωση, συνυπάρχουσες παθήσεις - διάγραμμα ασθενή: ζωτικά σημεία, φάρμακα, παροχετεύσεις κλπ. - συνομιλία με ασθενή: συμπτώματα, νέα ενόχληση - φυσική εξέταση: ζωτικά σημεία, επίπεδο συνείδησης και διανοητική κατάσταση, δέρμα (εξανθήματα, τραύματα), κόρες οφθαλμών (στρογγυλότητα, διάμετρος, αντίδραση στο φως), κοιλιά (οιδήματα, πόνος) - πληροφορίες από μηχανικό εξοπλισμό (π.χ. παλμική οξυμετρία, καπνογραφία) Νοσηλευτική διάγνωση: πρόβλημα υγείας ή κίνδυνο να εμφανισθεί αυτό, μαζί με σχετικούς παράγοντες και χαρακτηριστικά, όπως: - διαταραχή εικόνας σώματος, προφορικής επικοινωνίας, αλλεργία στο betadine, διάρροια, πόνος στις αρθρώσεις, έλλειμμα αυτο-εξυπηρέτησης
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (4) Σχεδιασμός: το αναμενόμενο αποτέλεσμα να είναι ρεαλιστικό και επιτεύξιμο εντός συγκεκριμένου χρόνου: - βαθμός-κριτήρια επίτευξης - ακριβής καθορισμός συγκεκριμένης παρέμβασης - πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες παρέμβασης Νοσηλευτική παρέμβαση: μεταξύ εναλλακτικών, επιλέγεται αυτή που να συνδυάζει το μέγιστο βαθμό αποτελεσματικότητας και ασφάλειας - τεκμηρίωση πλάνου φροντίδας, καταγραφή - κατάλληλη υλοποίηση/εφαρμογή: ποιος εκτελεί, τι γνώσεις / εμπειρία / χρονικό περιθώριο διαθέτει, τι μπορεί να πάει «στραβά» Αξιολόγηση: συνεχής διαδικασία, σύγκριση επιθυμητών με αναμενόμενα αποτελέσματα (υπάρχει πρόοδος;) Συνεχής βελτίωση ποιότητας