Συγκριτική Πολιτική ΙΙ : Τρίτος Κόσμος Θέμα : ‘’Η Βραζιλία μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο : χώρα μετεωρίτης στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σκηνή, ή νέος διεθνής παίχτης μεγάλου βεληνεκούς ;

Οικονομία Αποτελεί την έβδομη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως. Βασίζεται κυρίως στην παραγωγή και την εξαγωγή. σιδηρομεταλλευμάτων, πετρελαίου, βωξίτη, βιομηχανικών προϊόντων αλλά και καφέ, πορτοκαλιών, ζάχαρης, σόγιας και βοοειδών. Ιδιωτικά και κρατικά βραζιλιάνικα κεφάλαια συμμετέχουν σε μεγάλους πολυεθνικούς κολοσσούς (πχ Petrobras, Vale do Rio Doce, Embraer). Με εμπορικούς εταίρους τεράστιες αγορές όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, η Βραζιλία κατάφερε να καταξιωθεί στο παγκόσμιο εμπόριο. ΑΕΠ : 2,24 τρις δολάρια Κατά κεφαλήν ΑΕΠ : δολάρια Μέσος όρος κατά κεφαλήν ΑΕΠ παγκοσμίως : δολάρια

Κοινωνία Η βραζιλιάνικη κοινωνία είναι πολυεθνική, πολυπολιτισμική, κυρίως καθολική και πορτογαλόφωνη. Χαρακτηρίζεται από μεγάλες κοινωνικές ανισότητες και υψηλά ποσοστά φτώχειας. Το πλουσιότερο 10 % των Βραζιλιάνων λαμβάνει το 42,7 % του εθνικού εισοδήματος σε αντίθεση με το φτωχότερο 34 % που λαμβάνει λιγότερο από το 1,2 %. Ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι 55 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι ζουν όχι μόνο κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας αλλά με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα. Έρευνες του 2012 έδειξαν ότι το ποσοστό ανέρχεται στο 15,9 % του συνολικού πληθυσμού, δηλαδή ένας στους έξι κατοίκους (περίπου 33 εκατομμύρια). 11,5 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι ζουν σε φαβέλες, κάτω από ιδιαίτερα άσχημες και ανθυγιεινές συνθήκες. Στο Ρίο ο αριθμός ανέρχεται στα 2 εκατομμύρια (18% του πληθυσμού). 18 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι είναι αναλφάβητοι ενώ το 27 % του πληθυσμού μεταξύ 15 και 64 χρονών γνωρίζει μόνο γραφή και ανάγνωση.

Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2014 Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2014 διοργανώθηκε στη Βραζιλία το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Παρότι για πολλούς αυτό επρόκειτο να αποτελέσει ευκαιρία για επενδύσεις στη χώρα καθώς και για νέες θέσεις εργασίας, πολλοί ήταν εκείνοι που εναντιώθηκαν ανοιχτά στη διοργάνωση. Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν γίνει από το 1992 και είχαν παγκόσμιο αντίκτυπο. Χιλιάδες διαδηλωτές εναντιώθηκαν στον θεσμό, καθώς η κυβέρνηση της Βραζιλίας επέλεξε να δαπανήσει δισεκατομμύρια για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, αντί να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το έλλειμμα στέγης, παιδείας, δημόσιων συγκοινωνιών και άλλων βασικών δομών πρόνοιας που πλήττουν τους περισσότερους πολίτες. Υπολογίζεται ότι 250 χιλιάδες άτομα εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανέγερση αλλά και η ανάπλαση γηπέδων και παρκινγκ. Η κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ταραχές προχώρησε σε βίαιη καταστολή των διαδηλωτών και με πρόσχημα την εξάλειψη της εγκληματικότητας προέβη σε βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών και σε επιχειρήσεις σκούπα στις φαβέλες.

Συνολικές δαπάνες Βραζιλίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο Συντηρητικές εκτιμήσεις : 11 δισ. Δολάρια / περίπου 8 δισ. Ευρώ Ανεξάρτητες εκτιμήσεις : 14 δισ. Δολάρια / 10,5 δισ. Ευρώ 3,67 δισ. Δολάρια για τις αθλητικές υποδομές. 620 εκατομμύρια Ευρώ για την ασφάλεια της διοργάνωσης. 5,5 δισ. Ευρώ δαπανήθηκαν για υποδομές (δρόμοι, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι) Εκτιμάται ότι τα έσοδα της Βραζιλίας από το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν λίγο πάνω από 1,1 δισ. Ευρώ. Ορισμένα από τα στάδια που φιλοξένησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο, φαίνεται ότι θα μείνουν ανεκμετάλλευτα. Για παράδειγμα το γήπεδο στη Μπραζίλια έχει άτυπα μετατραπεί σε παρκινγκ για αυτοκίνητα και αστικές συγκοινωνίες.

Η οικονομία σε ύφεση – Ασταθές πολιτικό σκηνικό Από το 2011 παρατηρείται επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Βραζιλίας. Από το πρώτο εξάμηνο του 2014 η οικονομία βρίσκεται πλήρως σε ύφεση με συρρίκνωση του ΑΕΠ 0,9 % το πρώτο τρίμηνο και 0,2 % το δεύτερο τρίμηνο. Για το 2015 προβλέπεται ότι η χώρα θα έχει αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης (-1%). Παρότι η κοινωνική πολιτική της προηγούμενης δεκαετίας κατάφερε να βγάλει από την απόλυτη φτώχεια 40 εκατομμύρια Βραζιλιάνους, να διευρύνει τη μεσαία τάξη και να αυξήσει κατά πολύ την αγοραστική δύναμη των πολιτών, μια μακρά πληθωριστική περίοδος κατάφερε να οδηγήσει την κατανάλωση σε υποχώρηση. Ο συνεχής δανεισμός της μεσαίας τάξης οδήγησε τα νοικοκυριά σε υπερχρέωση και σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό (άνω του 7%) εξασθένησε την αγοραστική δύναμη των πολιτών και οδήγησε σε ‘’πάγωμα’’ τις επενδύσεις.

Ο περιορισμός της παγκόσμιας ζήτησης σε προϊόντα που εξάγει η Βραζιλία (μεταλλεύματα, ζάχαρη, σόγια) καθώς και η μείωση των τιμών τους, λειτούργησαν αρνητικά για την βραζιλιάνικη οικονομία. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα και με στόχο την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη, η κυβέρνηση υιοθέτησε από φέτος πολιτικές λιτότητας, ενώ η πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ ανήγγειλε την περιστολή των δημόσιων δαπανών. Η πολιτική λιτότητας, η ιδιαίτερα υψηλή φορολογία καθώς και το διαρκές αίτημα των πολιτών για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, σε συνδυασμό με το πολιτικοοικονομικό σκάνδαλο της κρατικής ενεργειακής εταιρίας Petrobras, ενίσχυσαν το ήδη υπάρχον κύμα δυσαρέσκειας προς την κυβέρνηση, καθιστώντας το μέλλον της αβέβαιο.