Δοσιμετρία προσωπικού σε επεμβατικές τεχνικές: δόσεις, βλάβες και μέτρα προστασίας για τον φακό των οφθαλμών των επαγγελματικά εκτιθέμενων 13 Φεβρουαρίου 2016 Αγάπη Πλουσή Ακτινοφυσικός Ιατρικής Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Εισαγωγή o Ασθενείς και προσωπικό εκτίθενται σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας λόγω της πολυπλοκότητας των επεμβατικών διαδικασιών (μεγάλοι χρόνοι ακτινοσκόπησης, υψηλοί ρυθμοί δόσης, μεγάλος αρθμ εικόνων...). o Οι νέες εξελίξεις στην απεικόνιση με ακτινοσκόπηση καθώς και η ανάπτυξη νέων μεθόδων και τεχνικών (π.χ βελτίωση του σχεδιασμού των καθετήρων) αύξησε τον αριθμό των επεμβατικών διαδικασιών την περίοδο κατά 78% ( vs ). Hart et al. Frequency and collective dose for medical and dental X-ray examinations in the UK, Health Protection Agency. HPA-CRCE-012 (2010).

Συσχέτιση καταρράκτη – ακτινοβολίας

Καταρράκτης o Η θόλωση-αδιαφάνεια του φακού των οφθαλμών o Συμπτώματα: μειωμένη όραση, θολή ή διπλή όραση, εξασθένιση στην αντίληψη των χρωμάτων, αντανακλάσεις γύρω από αντικείμενα o Αίτια: ηλικία, τραύμα, φλεγμονή, μεταβολικές διαταραχές, διατροφή, φάρμακα, ακτινοβολία

Τύποι καταρράκτη o Πυρηνικός o Φλοιώδης o Οπίσθιος Υποκαψικός (ΟΠΥΚ)

Τύποι καταρράκτη: Πυρηνικός o Εμφανίζεται ως σκλήρυνση και κιτρίνισμα του φακού o Ο ασθενής εμφανίζει δυσκολία στην διάκριση των αποχρώσεων του μπλε o Συνδέεται κυρίως με την ηλικία

Τύποι καταρράκτη: Φλοιώδης o Οφείλεται σε αλλαγές στην ιοντική σύσταση του ματιού o Οι θολερότητες δημιουργούν συνήθως σφηνοειδείς ή ακτινωτές σκιάσεις

Τύποι καταρράκτη: Οπίσθιος Υποκαψικός (ΟΠΥΚ) o Εντοπίζεται στην οπίσθια φλοιώδη στιβάδα o Σε πρώιμο στάδιο εμφανίζεται ως ελαφρύς ιριδισμός και σε προχωρημένα στάδια ως κοκκιώδεις θολερότητες o Συνδέεται με την έκθεση του οφθαλμού σε ακτινοβολία

Radio-induced crystalline lens opacity in an interventional radiologist submitted to high levels of radiation using an X-ray tube above the table. Region 1, indicates posterior subcapsular opacity; Region 2, perinuclear punctate opacities. Vano et al. Lens Injuries induced by occupational exposure in non-optimized interventional radiology laboratories. BJR 1998 Jul 71(847): Εμφάνιση καταρράκτη σε επεμβατιστές ιατρούς

Subcapsular posterior cataract observed by slit lamp biomicroscopy using direct illumination, noted after 22 years of work in a catheterization laboratory. Vano et al. Radiation-associated lens opacities in catheterization personnel: results of a survey and direct assessments. J Vasc Interv Radiol Feb;24(2): Εμφάνιση καταρράκτη σε επεμβατιστές ιατρούς

Συστάσεις ICRP 2007

Έκθεση ICRP 2011

Νέα θεώρηση!!! o Όριο δόσης για το φακό των οφθαλμών των επαγγελματικά εκτιθέμενων: 20 mSv/yr o Κατώφλι εμφάνισης καταρράκτη: 0.5 Gy (?)

Νέες επιδημιολογικές μελέτες AuthorPopulationCataract threshold Nakashima et al atomic bomb survivors 0.6 Sv for cortical cataract 0.7 Sv for PSC Neriishi et al atomic bomb survivors Gy Worgul et al Chernobyl clean-up workers <1 Gy Chodick et al radiologic technologists No apparent threshold

Δόση στους φακούς των οφθαλμών Εξαρτάται από: o το είδος της επεμβατικής διαδικασίας o τις παραμέτρους έκθεσης (kVp, mAs, fluoroscopy time, magnification) o το μέγεθος του ασθενούς o τη θέση-γωνία και την απόσταση της λυχνίας o τη θέση του επεμβατιστή ιατρού o το φόρτο εργασίας o τη χρήση του ακτινοπροστατευτικού εξοπλισμού

Δόση στους φακούς των οφθαλμών ORAMED project (Optimization of RAdiation protection for MEDical staff, ) o 6 Ευρωπαϊκές χώρες, 1300 επεμβατικές καρδιολογικές και ακτινολογικές διαδικασίες o Δόση στο φακό των οφθαλμών: 10 μSv – 4 mSv ανά διαδικασία o Αθροιστική ετήσια δόση στο φακό των οφθαλμών: <1 mSv – 150 mSv o 24% των ιατρών ξεπερνά το νέο ετήσιο όριο δόσης για το φακό των οφθαλμών

Δόση στους φακούς των οφθαλμών O’CLOCK study (Occupational Cataracts and Lens Opacities in interventional Cardiology, ) o Πολυκεντρική μελέτη, 106 επεμβατιστές καρδιολόγοι / 99 control group o Η εμφάνιση φλοιώδους και πυρηνικού καταρράκτη δεν διέφερε σημαντικά ανάμεσα στα δύο γκρουπ o Η συχνότητα εμφάνισης ΟΥΚ ήταν 3πλάσια στους καρδιολόγους σε σχέση με το γκρουπ ελέγχου (17% vs 5%) o Το 10% των καρδιολόγων δεν είχε χρησιμοποιήσει ποτέ ακτινοπροστατευτικά γυαλιά

Δόση στους φακούς των οφθαλμών Ciraj-Bjelac et al o 76 επεμβατιστές καρδιολόγοι και νοσηλευτές / 22 control group o 52% ιατρών, 45% νοσηλευτών, 9% control group διαγνώσθηκαν με ΟΠΥΚ o Αθροιστική ετήσια δόση στο φακό των οφθαλμών: 0.01 – 43 Gy Vano et al o 58 επεμβατιστές καρδιολόγοι, 69 νοσηλευτές / 91 control group o 50% ιατρών, 41% νοσηλευτών, <10% control group διαγνώσθηκαν με ΟΠΥΚ o Αθροιστική ετήσια δόση στο φακό των οφθαλμών: 0.1 – 18.9 Gy

Δόση στους φακούς των οφθαλμών cataract/Radiation-and_cataract.htm#SU

Μέσα ακτινοπροστασίας για τα μάτια

o Η χρήση ακτινοπροστατευτικών γυαλιών μπορεί να μειώσει τη δόση στους οφθαλμούς σε ποσοστό 83-90%. o Τα ακτινοπροστατευτικά γυαλιά πρέπει να έχουν πλαϊνή σκίαση. o Πάχος ακτινοπροστατευτικών γυαλιών μεγαλύτερο από 0.5 mm Pb δεν προσφέρει σημαντική περαιτέρω μείωση της δόσης. Vanhavere et al ORAMED: Optimization of Radiation Protection of Medical Staff. EURADOS Report 2012

Μέσα ακτινοπροστασίας για τα μάτια Half-face mask Full-face mask

Χρήση ακτινοπροστατευτικού εξοπλισμού 501 περιπτώσεις ακτινοπροστατευτικός εξοπλισμός χώρου 501 περιπτώσεις προσωπικός ακτινοπροστατευτικός εξοπλισμός Vanhavere et al ORAMED: Optimization of Radiation Protection of Medical Staff. EURADOS Report 2012

Τι απαιτείται... o Συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση: Το προσωπικό πρέπει να έχει επαρκείς γνώσεις σε θέματα ακτινοπροστασίας και βασικές γνώσεις της τεχνολογίας κάθε μηχανήματος. o Διαθεσιμότητα και σωστή χρήση του ατομικού ακτινοπροστατευτικού εξοπλισμού και του εξοπλισμού χώρου. o Προγράμματα διασφάλισης ποιότητας: Διασφαλίζουν υψηλή ποιότητα εικόνας με τη λιγότερη δυνατή έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία.

Συμπεράσματα Οι νέες θεωρήσεις σχετικά με τη δόση της ακτινοβολίας στο φακό των οφθαλμών απαιτούν: o Περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες, ειδικά σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας, ώστε να έχουμε μια πιο σαφή εικόνα για το αν ο καταρράκτης που σχετίζεται με την ακτινοβολία είναι καθορισμένο ή στοχαστικό αποτέλεσμα. o Δημιουργία μιας αποτελεσματικής μεθόδου για τη δοσιμετρία του φακού των ματιών στην κλινική ρουτίνα.

Βιβλιογραφία Ciraj-Bjelac O et al.. (2010). Risk for radiation-induced cataract for staff in interventional cardiology: is there reason for concern? Catheter Cardiovasc Interv, 76(6): Ciraj-Bjelac O Vano E et al. (2010). Radiation cataract risk in interventional cardiology personnel. Radiat Res, 174(4): Vano E Nakashima E et al (2006). A reanalysis of atomic-bomb cataract data, 2000–2002: a threshold analysis. Health Phys, 90:154–160. Neriishi K et al., (2007). Postoperative cataract cases among atomic bomb survivors: radiation dose response and threshold. Radiat. Res. 168:404–408. Worgul B.V et al. Cataracts among Chernobyl clean-up workers: Implications regarding permissible eye exposures. Radiat. Res, 167, 233–243. Chodick G et al. (2008). Risk of cataract after exposure to low doses of ionizing. radiation: a 20-year prospective cohort study among US radiologic technologists. Am J Epidemiol,168(6): Chodick G Efstathopoulos E.P et al., (2011). Occupational radiation doses to the extremities and the eyes in interventional radiology and cardiology procedures. Br J Radiol. 84(997):70-7. Jacob S et al. (2013). Eye lens radiation exposure to interventional cardiologists: a retrospective assessment of cumulative doses. Radiat Prot Dosimetry, 153(3): Jacob S Vano E et al. (2013). Radiation-associated lens opacities in catheterization personnel: results of a survey and direct assessments. J Vasc Interv Radiol, 24(2): Vano E Vanhavere F. et al., (2012). ORAMED: Optimization of Radiation Protection for Medical Staff. 7 th EURADOS Report ISSN ISBN

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Monet’s Japanese bridge before (1899) and after ( ) the incidence of cataract