ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ Α.Μ:10062 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ Α.Μ: ΑΝΝΑ ΓΚΟΥΡΜΑ Α.Μ:10034 ΜΑΡΙΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥ Α.Μ: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ 1

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Rosenthal : μία σοβαρή απειλή κατά της υφιστάμενης δομής, των θεμελιωδών αρχών και κανόνων του κοινωνικού συστήματος, η οποία επιβάλλει τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων εντός περιορισμένου χρόνου υπό συνθήκες αβεβαιότητας Sharpe : μια χρονική περίοδος κατά την οποία υπάρχει μια μεγάλη πτωτική κίνηση στην αγορά. 2

ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Αρχές 2007 : οικονομία σε ικανοποιητικά επίπεδα, κλίμα αισιοδοξίας. Εποχή «υπέρτατης ευδαιμονίας». Ανεξέλεγκτος δανεισμός για στεγαστικά δάνεια χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης ( subprime mortgages ) στις Η.Π.Α. Ρίσκα του χρηματοοικονομικού τομέα μεγάλα. Ο έλεγχος από μεριάς κυβέρνησης ελάχιστος. Προβλήματα ρευστότητας και θέματα εμπιστοσύνης από την μεριά των επενδυτών προς τις τράπεζες αλλά και μεταξύ των ίδιων των τραπεζών. 3

2008: Επέκταση κρίσης με την παγκόσμια κατάρρευση των χρηματιστηρίων. Μεγάλος αριθμός τραπεζών και επενδυτικών εταιριών με παραχωρήσεις στεγαστικών δανείων υψηλού κίνδυνου χρεοκοπούν. Οι Η.Π.Α προσπαθούν να φέρουν τη σταθερότητα στο χρηματοοικονομικό σύστημα μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων. 4

2009: Η ύφεση έχει εξαλείψει κατά τις εκτιμήσεις ποσοστό 40%-45% του παγκόσμιου πλούτου. Οι πιστωτικές αγορές συνέχισαν να δυσλειτουργούν Η ρευστότητα έμεινε περιορισμένη. 5

Με δεδομένα όλα αυτά : 1.Συντονισμένη δράση από την ομάδα G20 το χειμώνα του Τα επιτόκια μειώθηκαν δραματικά -Ώθηση για ποικίλες δέσμες φορολογικών κινήτρων. - Στόχος η ενίσχυση της απασχόλησης και της ανάπτυξης και ο ανασχηματισμός των τραπεζών. 2. Τον Μάιο του 2010 το επίκεντρο του ενδιαφέροντος μεταφέρθηκε από τον ιδιωτικό τομέα στο δημόσιο. 3. Τον Αύγουστο του 2011 η διαδικασία της μεταμόρφωσης από μία ιδιωτική κρίση σε μία κρίση κρατικού χρέους έφτασε στο τέλος της. Σε αυτό το σημείο, οι φορείς χάραξης πολιτικής ήρθαν αντιμέτωποι με μία επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και με μία συστηματική κρίση στην Ευρώπη. Οι ανισορροπίες μεταξύ των μεγάλων πιστωτριών χωρών, όπως η Κίνα και η Γερμανία και των μεγάλων οφειλετών, όπως οι ΗΠΑ εξακολουθούσε να παραμένει πρόβλημα. 6

Έλλειμμα προϋπολογισμού ως ποσοστό του ΑΕΠ για τις πιο κάτω χώρες: 7

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (α) Οι παγκόσμιες μακροοικονομικές ανισορροπίες. (β) Υπερβολική Πιστωτική Επέκταση και Μόχλευση. (γ) Ασυμμετρική πληροφόρηση και Προβλήματα Εντολέα-Εντολοδόχου. (δ) Ρυθμιστικά κενά και ελλιπής εποπτεία. 8

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Συνοπτικά τα χαρακτηριστικά της κρίσης θα λέγαμε ότι είναι τα εξής: Δημιουργία πανικού – αίσθημα ανασφάλειας. Έλλειψη εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Χειρισμοί πιο δύσκολοι και ριψοκίνδυνοι. Μεταβολή των μέχρι τώρα τακτικών. Πολυάριθμες ζημιές είτε υλικές είτε σχετικά με την υπόληψη μίας μονάδας ή χώρας. Οικονομική ανισορροπία. Μείωση επενδύσεων. Ανισοκατανομή του εισοδήματος. Αύξηση ανεργίας. 9

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ  Χρηματοοικονομικές συνέπειες Συνέπειες στο διεθνές εμπόριο αγαθών. Συνέπειες στο διεθνές εμπόριο υπηρεσιών. Συνέπειες στις ξένες άμεσες επενδύσεις. Συνέπειες στα ισοζύγια πληρωμών και στις υφιστάμενες διεθνείς ανισορροπίες. Συνέπειες στις αναπτυσσόμενες χώρες. Συνέπειες στις εθνικές εξωτερικές οικονομικές πολιτικές. Κοινωνικές συνέπειες. 10

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Η αντιμετώπιση της κρίσης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η κρίση σήμερα απαιτεί την υιοθέτηση του κατάλληλου μείγματος νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής και το συντονισμό σε διεθνές επίπεδο. Η παρέμβαση των νομισματικών αρχών δεν ήταν αρκετή και έτσι η παρέμβαση των κυβερνήσεων μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής ήταν απαραίτητη. Η νομισματική πολιτική αντέδρασε με δύο τρόπους: Χαλαρώνοντας τη στάση της μειώνοντας τα επιτόκια. Παρέχοντας ενέσεις ρευστότητας στο σύστημα. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ συνέστησαν την στήριξη της οικονομίας μέσω υιοθέτησης «δημοσιονομικών πακέτων» (fiscal stimulus packages) ώστε η οικονομική πολιτική να δράσει αντικυκλικά στηρίζοντας την οικονομική δραστηριότητα. Τα «δημοσιονομικά πακέτα» περιλαμβάνουν: Μέτρα διασφάλισης της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος (π.χ. παροχή εγγύησης του δημοσίου σε τράπεζες). Μέτρα όπως η μείωση της φορολογίας ή ενίσχυση των δημοσίων δαπανών για την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης. 11

Η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων αποτελεί το «ορθόδοξο επιχείρημα» ότι σε περιόδους ύφεσης οι κυβερνήσεις θα πρέπει να τονώσουν την οικονομία μέσω αύξησης των δαπανών για υποδομές, η λύση αυτή όμως δεν είναι πάντα αποτελεσματική. Επιπλέον, η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων για να μας βοηθήσει να εξέλθουμε από την παρούσα κρίση προϋποθέτει την ύπαρξη «ώριμων» επενδυτικών σχεδίων, ώστε η επιτάχυνση υλοποίησής τους να έχει άμεσα αποτελέσματα. Τέτοιες «έτοιμες επενδύσεις» είναι σπάνιες ακόμη και για χώρες όπως οι ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο, πόσο μάλλον για χώρες του μεσογειακού νότου.Έτσι, ο χρόνος που μεσολαβεί από την λήψη της απόφασης για τη χρηματοδότηση ενός έργου υποδομής μέχρι την εκταμίευση των σχετικών κονδυλίων, είναι τέτοιος που δεν θα συμβάλει στην άμεση αντιμετώπιση της κρίσης αλλά θα λειτουργήσει πιθανότητα πληθωριστικά, σε άλλη φάση του οικονομικού κύκλου. 12

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ Ε.Ε ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Ενίσχυση των εθνικών χρηματοπιστωτικών συστημάτων. Χαλάρωση νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ (Περαιτέρω μείωση επιτοκίων, επιμήκυνση του χρόνου δανεισμού, αύξηση της συνολικής ρευστότητας ). Στήριξη της πραγματικής οικονομίας: Το βάρος στη δημοσιονομική πολιτική. Πρόσθετες δημόσιες δαπάνες. Αύξηση χρηματοδοτήσεων (πάνω από 30 δις). Αύξηση βοήθειας για στήριξη ισοζυγίου πληρωμών των κρατών. Προώθηση στόχων στρατηγικής Λισσαβόνας (π.χ. προστασία απασχόλησης και προώθηση επιχειρηματικότητας). Ενίσχυση της επένδυσης στο μέλλον (πχ ενέργεια, υποδομές). Ενίσχυση εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας, μεγάλη έμφαση στην ενέργεια και στις κλιματικές αλλαγές. Ενίσχυση της παγκόσμιας ρευστότητας, προώθηση του διεθνούς εμπορίου. Ενίσχυση υποψηφίων χωρών. Ενίσχυση αναπτυσσομένων χωρών. 13

ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης είναι πλέον αισθητές και στην οικονομία της χώρας μας, με απρόβλεπτες εξελίξεις για τη μείωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων και των νοικοκυριών όπως επίσης αισθητή είναι και η αυξανόμενη ανεργία. Οι επιπτώσεις στην Ελληνική οικονομία είναι : 1.Δημοσιονομική πίεση στα έσοδα. 2.Αρνητική επίδραση στο χρηματιστήριο. 3.Μείωση επενδύσεων. 4.Αρνητική επίδραση στη ρευστότητα των τραπεζών και στον τραπεζικό δανεισμό(Δηλαδή, πολύ μεγαλύτερη δυσκολία και κόστος δανεισμού από τις τράπεζες). 5.Αρνητική επίδραση στον τουρισμό. 6. Αρνητική επίδραση στις εξαγωγές λόγω της πίεσης στα εισοδήματα διεθνώς. 14

Δημόσιο Χρέος: Πότε συσσωρεύτηκε το δημόσιο χρέος ; Το χρέος αυξήθηκε ραγδαία κατά τη δεκαετία του1980 και συνέχισε να αυξάνεται, με μικρότερο ρυθμό,κατά τις δεκαετίες του 1990 και Πως επηρεάστηκε η οικονομία από το δημόσιο χρέος ; Το χρέος προκάλεσε μείωση των παραγωγικών επενδύσεων και αύξηση της κατανάλωσης. Ο Πίνακας 1 περιγράφει την ιστορική εξέλιξη του ελλείμματος. Σε κάθε δεκαετία αναφέρουμε το έλλειμμα, το οποίο εκφράζεται ως ποσοστό του μεγέθους της ελληνικής οικονομίας και υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο διάστημα των δέκα ετών. 15

Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει το δημόσιο χρέος στο τέλος κάθε δεκαετίας,ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Τα υψηλά ελλείμματα στη δεκαετία του 1980 οδήγησαν σε δραματική αύξηση του χρέους, το χρέος αυξήθηκε από 26% επί του ΑΕΠ το 1980, σε ποσοστό 71% επί του ΑΕΠ το1990. Το χρέος συνέχισε να αυξάνεται κατά τις επόμενες δύο δεκαετίες ως αποτέλεσμα των αυξημένων ελλειμμάτων τα οποία βρίσκονταν σε υψηλά επίπεδα εν μέρει λόγω των πληρωμών τόκων επί του συσσωρευμένου χρέους. 16

Έλλειμμα

Σύνθεση χρέους για την Ελλάδα 18