Οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη και στον κόσμο τον 19 ο αι Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Δημιουργία παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη

To φαινόμενο «βιομηχανική επανάσταση» Ο όρος Ο όρος «βιομηχανική επανάσταση»: Ιστορική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από το πέρασμα από μια αγροτική σε μια βιομηχανική κοινωνία. Ο όρος δημιουργήθηκε από τον Αdolphe Blanqui Έγινε γενικότερα γνωστός από τον Fr. Engels` στην Αγγλία, ιδιαίτερα, από τον Arnold Toynbee. Αμφισβητήθηκε από ιστορικούς όπως ο Fernand Braudel O όρος «Βιομηχανική επανάσταση» εμπεριέχει το στοιχείο του βίαιου, του απότομου, που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στην περίπτωση της Αγγλίας. Για τις άλλες χώρες είναι προτιμότερος ο όρος «βιομηχανοποίηση» (= industrialisation :για την απόδοση βλ. Λεξικό Τριανταφυλλίδη ) που τονίζει την ιδέα μιας σταδιακής διαδικασίας.

Κύριοι πόλοι ανάπτυξης:η υφαντουργία και η μεταλλουργία Κύρια γνωρίσματα Απαρχές Tόπος: Μ. Βρετανία Πότε; To φαινόμενο «βιομηχανική επανάσταση»

H εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης Μέσα 19 ου αι. Μ. Βρετανία Βόρεια και ανατολική Γαλλία Βέλγιο Κάτω Χώρες Όχθες ποταμού Ρήνου Κέντρα στη Βόρεια Ιταλία Από τα μέσα του 19 ου αι. Εξαπλώθηκε σε νέες περιοχές της Ευρώπης στις ΗΠΑ Ταχεία πρόοδος υφαντουργίας και μεταλλουργίας

Επιστήμη/έρευνα και βιομηχανία (1) Μετά 1880: νέοι βιομηχανικοί κλάδοι βασισμένοι στα συμπεράσματα της έρευνας (γέννηση της χημείας και της οργανικής χημείας)έρευνας Παραγωγή : συνθετικών βαφών λιπασμάτων πλαστικών υλών εκρηκτικών (δυναμίτιδα) Ανάπτυξη βιομηχανιών: φαρμάκων ψυγείων φωτογραφικών ειδών κινηματογραφικών ειδών Πρωτοπόρος :η Γερμανία

Η σύζευξη επιστήμης και βιομηχανίας [...] Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα αναπτύχθηκαν δύο βιομηχανικοί κλάδοι που βασίζονταν σε μια πολύ επαναστατική τεχνολογία: η χημική και (στο βαθμό που αφορούσε τις επικοινωνίες) η ηλεκτρική βιομηχανία. [...] Όπως μαρτυρούν τα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν ( ), ο καθηγητής έγινε μια πολύ σημαντικότερη για τη βιομηχανία μορφή από όσο ήταν στο παρελθόν [...]. Εξάλλου, το ερευνητικό εργαστήριο έγινε αναπόσπαστο στοιχείο της βιομηχανικής ανάπτυξης. [...] Μια σημαντική συνέπεια αυτής της διείσδυσης της επιστήμης στη βιομηχανία ήταν ότι από τότε το εκπαιδευτικό σύστημα γινόταν όλο και ζωτικότερο για τη βιομηχανική ανάπτυξη. Ε.J. Hobsbawn, Η εποχή του κεφαλαίου, , γ’ ανατύπωση, μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003, σ Ποιες αλλαγές συντελέστηκαν στη σχέση επιστήμης –βιομηχανίας κατά τον 19 ο αι. και ποια η σημασία τους;

Επιστήμη/έρευνα και βιομηχανία (2) β’ μισό 19 ου αι.: Ηλεκτρισμός πηγή ενέργειας για τους ηλεκτρικούς κινητήρες μέσο φωτισμού Λάμπα πετρελαίου Thomas Alva Edison (1847 –1931) Η πρώτη ηλεκτρική λάμπα του Εdison το 1879

Επιστήμη/έρευνα και βιομηχανία (3) β’ μισό 19 ου αι.: Μέθοδοι μετατροπής ενέργειας υδάτων σε ηλεκτρική ενέργεια και μεταφοράς της σε μεγάλες αποστάσεις

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες (1) Σιδηρόδρομος 1825: Stephenson ( Στίβενσον) Κατασκευή της ατμομηχανής. Τεράστια η σημασία της για την παραγωγή και τις μεταφορές. Σταδιακή επίδραση στις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες Από το 1825: εγκατάσταση σιδηροτροχιών στη γραμμή Stockton-Darlington Μεταφορά μεταλλεύματος 1830: εγκαίνια γραμμής Stockton- Darlington για μεταφορά επιβατώνμεταφορά επιβατών Τέλη 19 ου αι.: κατασκευή ηλεκτροκίνητων τραμ και αστικών υπόγειων ηλεκτρικών σιδηροδρόμων ( μετρό) Locomotion no 1. H πρώτη ατμομηχανή Stephenson σχεδιασμένη για τη σιδηροδρομική γραμμή Stockton –Darlington. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο το 1825 Η διασημότερη δημιουργία του Stephenson ήταν το Rocket, που κατασκεύασε για τη γραμμή Liverpool - Manchesterδιασημότερη δημιουργία του Stephenson

Οι πρώτοι επιβάτες του σιδηροδρόμου το 1830

Η σημασία του σιδηροδρόμου Με τη γρήγορη βελτίωση όλων των ερ­γαλείων παραγωγής, με την απεριόριστη δι­ευκόλυνση των συγκοινωνιών, η αστική τά­ξη τραβάει στον πολιτισμό όλα, ακόμα και τα πιο βάρβαρα έθνη. [...] Αναγκάζει όλα τα έθνη να δεχτούν τον αστικό τρόπο παραγω­γής αν δεν θέλουν να χαθούν. Τα αναγκάζει να εισάγουν στη χώρα τους τον λεγόμενο πολιτισμό, δηλ. να γίνουν αστοί. Με μια λέ­ξη δημιουργεί έναν κόσμο «κατ’ εικόνα της». Κ. Μαρξ & Φρ. Ένγκελς, Μανιφέστο του Κομ­ μουνιστικού Κόμματος (1848), Κ. Μαρξ & Φρ. Ένγκελς, Εκλεκτά έργα, Γνώσεις, χ.χ., τόμ. 1ος, σ

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες (2) Kαρτερία Η πρώτη ατμοπλοϊκή Εταιρία της Ελλάδας ιδρύθηκε το έτος 1857, με έδρα τη Σύρο, και με την επωνυμία Ελληνική Ατμοπλοΐα. Η Ελληνική Ατμοπλοΐα μετέτρεψε την γολέτα ΑΙΓΑΙΟΝ από ιστιοφόρο σε ατμοκίνητο και ναυπήγησε δύο ατμόπλοια 200 κόρων, τα ΙΡΙΣ και ΚΑΡΤΕΡΙΑ. Ατμόπλοιο Με την χρησιμοποίηση της ατμομηχανής στα πλοία επετεύχθη: μείωση του κόστους ταξιδίου μείωση του χρόνου ταξιδίου Σιδηρόδρομος και Ατμόπλοιο: σύμβολα βιομηχανικής ανάπτυξηςΑτμόπλοιο

Το Clermont του Robert Fulton Robert Fulton ( ) ήταν Βορειο- αμερικανός μηχανικός και ο πρώτος που κατασκεύασε ατμόπλοιο (1803).

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες (3) ΑυτοκίνητοΑυτοκίνητο –Πρώτα αεροπλάνα β ’μισό 19 ου αι. : Εξέλιξη κινητήρων Ενσωμάτωσή τους σε οχήματα Πειραματισμός σε ιπτάμενες μηχανές Το πετρέλαιο, το καύσιμο των κινητήρων: μεγάλη η αξία του και η σημασία του

Μοντέλο Karl Benz 1894 Ομοίωμα του πρώτου αυτοκινήτου, με το οποίο ο Benz κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. (1885) To πρώτο λεωφορείο, δημιουργία του Benz

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες (4) Tα μέσα μετάδοσης του ήχου Ηλεκτρικός τηλέγραφος Τηλέφωνο Επανάσταση από α’ μισό Τηλέφωνο Ασύρματος τηλέγραφος19 ου αι. Ασύρματος τηλέγραφος Οι σημαντικότερες τηλεγραφικές γραμμές το 1891

Τηλέγραφος του Μορς, 1837

Ο Alexander Graham Bell μιλά στο τηλέφωνο το 1876 Τηλέφωνο από τη Σουηδία Τηλέφωνο του 1940

Guglielmo Marconi Το 1895 o Marconi κάνει τα πρώτα επιτυχημένα του πειράματα στη Μπολόνια και το 1899 δημιουργεί ένα ασύρματο σταθμό στη La Spezia αλλά και την εταιρεία τηλεγράφων Μarconi στο Λονδίνο. Το 1899 εξέπεμψε σήματα πέρα από τη Θάλασσα της Μάγχης, και το 1901 πέρα από τον Ατλαντικό.

Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός Οικονομία της αγοράς ή καπιταλισμός ή κεφαλαιοκρατία Ο όρος αποδίδει τον νέο τρόπο οργάνωσης της οικονομίας Οικονομικός φιλελευθερισμός: ιδεολογική βάση του συστήματος  Το ατομικό συμφέρον σημαντικότερο του κοινωνικού  Δικαίωμα των επιχειρηματιών να πράττουν ό, τι νομίζουν για να κερδίζουν Συνδικαλιστική αναπαράσταση (Industrial Unionism, 1911) της ταξικής δομής της καπιταλιστικής κοινωνίας

Το κεφάλαιο των επιχειρήσεων εκφραζόταν σε μετοχές. Ο κάθε κεφαλαιούχος, ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής του στην εταιρεία, είχε έναν αριθμό μετοχών. Ανάπτυξη του πιστωτικού συστήματος ( τράπεζες): χρηματοδότηση κρατικών έργων και αργότερα ιδιωτικών επιχειρήσεων Δἀνεια στους επιχειρηματίες με τόκο. Το χρήμα :το κυρίαρχο στοιχείο της παραγωγής και διακίνησης αγαθών Τάσεις συγκεντρωτικές με σταδιακή καταστροφή της μικρής επιχείρησης και της μικρής ιδιοκτησίας και με κυριαρχία των εταιριών και του μεγάλου κεφαλαίου. Δημιουργία Ολιγοπωλίων και Μονοπωλίων Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός Οικονομικές κρίσεις –Αμφισβήτηση του απόλυτου οικονομικού φιλελευθερισμού Η κρατική παρέμβαση

Οι απαρχές διαμόρφωσης της μαζικής αγοράς [Κατά την περίοδο ] με την αύξηση του πληθυσμού, του εξαστισμού και των πραγματικών εισοδημάτων, η μαζική αγορά, που ίσαμε τότε περιοριζόταν λίγο – πολύ στα [...] βασικά είδη επιβίωσης, άρχισε να επιβάλλει την κυριαρχία της στις βιομηχανίες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών. Μακροπρόθεσμα αυτή η εξέλιξη ήταν πιο σημαντική από την αξιοσημείωτη αύξηση στην κατανάλωση των πλούσιων [...]. Επανάσταση στην αυτοκινητοβιομηχανία δεν έφερε η Ρολς Ρόις αλλά το μοντέλο Τ της Φορντ. Ε.J. Hobsbawm, Η εποχή των αυτοκρατοριών, , α’ ανατύπωση, μτφρ. Κ. Σκλαβενίτη, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2002, σ. 90. Το μοντέλο Τ της Ford, το πρώτο αυτοκίνητο για πολλούς

Πηγές Β. Κρεμμυδάς, Νεότερη ιστορία. Ελληνική και Ευρωπαϊκή, εκδόσεις «γνώση», Αθήνα, rouen.fr/IMG/pdf/industrial_revolution.pdf 37.htm om_content&view=article&id=2326%3A &catid=14%3A &Itemid=33