Βιολογία Γ ’ Λυκείου Γενικής Παιδείας

Ερημικά οικοσυστήματα  Περιοχές με πολύ χαμηλή βροχόπτωση ( ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ) Ωστόσο, υπάρχουν και οικοσυστήματα, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση οδηγεί στην ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ Χαρακτηριστικά : a.Άγονα εδάφη b.Μικρή παραγωγικότητα c.Μικρή βιομάζα

Λόγοι : Καταστροφή του οικοσυστήματος από την όξινη βροχή Η αποψίλωση των δασών Οι πυρκαγιές και η υπερβόσκηση

Μεσογειακό κλίμα : ΧΕΙΜΩΝΕΣ : Ήπιοι & υγροί ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ : Θερμά & ξηρά Ευνοείται η εκδήλωση πυρκαγιάς λόγω : 1.Υψηλών θερμοκρασιών 2.Μεγάλης ξηρασίας 3.Συσσώρευση μη αποικοδομημένων ξερών φύλλων στο έδαφος

ΟΜΩΣ : Μεσογειακά οικοσυστήματα  Επανακάμπτουν ( προσαρμοσμένα ) ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ 1.Σχηματισμός νέων βλαστών & φύλλων από υπόγειους οφθαλμούς 2.Αυξημένη φύτρωση σπερμάτων που διασκορπίστηκαν λόγω φωτιάς

ΔΕΝ επανακάμπτει : Επανειλημμένη φωτιά Βόσκηση & άλλες ανασταλτικές διαδικασίες ( μετά από φωτιά ) Συνεπώς : Διάβρωση εδάφους ( καταστρέφονται φυτά  ρίζες που συγκρατούν ) Εντονότερη σε κλίση  + βροχές παρασύρεται έδαφος  ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ οικοσυστημάτων & ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ

Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα (= ρύπος ) που έχει βλαπτικές συνέπειες για τους οργανισμούς Χημικές ουσίες (= τοξικές ουσίες, βαρέα μέταλλα, κ. ά.) Μορφές ενέργειας (= θερμότητα, ήλιος, ακτινοβολίες, κ. ά.) Ρύπος  απειλή για το περιβάλλον 1.Ποιότητα ρύπου 2.Ρυθμός πρόσθεσής του στο οικοσύστημα ( π. χ. εισαγωγή >> απομάκρυνση / αδρανοποίηση )

Βρείτε το λάθος …

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ Φαινόμενο του θερμοκηπίου Φωτοχημικό νέφος Εξασθένιση της στιβάδας του όζοντος Όξινη βροχή ΥΔΑΤΩΝ Βιοσυσσώρευση Ευτροφισμός ΕΔΑΦΟΥΣ

Ξεκίνησε από τη φωτιά ( καύση ) Σημαντική επιβάρυνση  Βιομηχανική επανάσταση Εντατική καύση ορυκτών καυσίμων ( γαιάνθρακα – πετρελαίου ) Συνεχής αύξηση πληθυσμού  αυξημένη ζήτηση Έντονη : Βιομηχανία + ΜΜΜ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ 1.Ηλιακή ακτινοβολία  πέφτει στη γη 2.Μέρος της απορροφάται 3.Μέρος της επανεκπέμπεται πίσω στην ατμόσφαιρα ( υπέρυθρη ακτινοβολία ) 4.Μέρος δεσμεύεται από τα αέρια του θερμοκηπίου (CO 2, H 2 O) 5.Ήπια αύξηση θερμοκρασίας (-20ºC  15ºC)

ΛΟΓΩ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 1.Αυξάνονται τα αέρια του θερμοκηπίου (CO 2 ) ( ΠΩΣ ;) 2.Δέσμευση περισσότερης υπέρυθρης ακτινοβολίας 3.Υπέρμετρη αύξηση θερμοκρασίας 0,3%  +5ºC, 2040 (!) Κλιματικές αλλαγές Τήξη πολικών πάγων  ανύψωση στάθμης θάλασσας Γόνιμες περιοχές   άγονες ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

Λονδίνο, 1952  Διοξείδιο του θείου Λος Άντζελες, Αθήνα  Σημερινό συχνό φαινόμενο Χημικές ουσίες από μηχανές εσωτερικής καύσης (- ΧΗΜΙΚΟ ) Επίδραση ηλιακής ακτινοβολίας με το O 2 ( ΦΩΤΟ -) Επιπτώσεις σε υγεία ανθρώπου & καταστροφή οικοσυστημάτων

Πρωτογενείς ρύποι Δευτερογενείς ρύποι ΟΞΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ Καταστροφές στους ιστούς των πνευμόνων Εξασθένιση αντίστασης οργανισμού σε πνευμονία ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Παρεμποδίζει τη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς, γιατί ανταγωνίζεται στη σύνδεσή του με την αιμοσφαιρίνη ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ Ορισμένοι καρκινογόνοι ( π. χ. βενζοπυρένιο ) ΟΖΟΝ Επηρεάζει τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος, όπως και τα οξείδια του αζώτου ΝΙΤΡΙΚΟ ΥΠΕΡΟΞΥΑΚΕΤΥΛΙΟ (PAN) Ερεθίζει τα μάτια + Ο 2

Στα κατώτερα επίπεδα της ατμόσφαιρας ( τροπόσφαιρα )  ΡΥΠΟΣ Στα km ( κατώτερη στρατόσφαιρα )  απαραίτητο Απορροφά σημαντικό ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας Θανατηφόρος δράση σε μικροοργανισμούς Μεταλλάξεις στο DNA Καταρράκτης Καρκίνος του δέρματος

1970: εξασθένιση της στιβάδας 1980: τρύπα επάνω από την Ανταρκτική Λόγω των χλωροφθορανθράκων (CFC) (freon) Ψυκτικό υγρό σε ψυγεία Ψυκτικό υγρό σε κλιματιστικά Προωθητικό αέριο στα σπρέι ΣΥΝΕΠΕΙΑ ; 1994: Ε. Ε. απαγόρευσε χλωροφθοράνθρακες ( αντικατάσταση από υδροφθοράνθρακες – όχι καταστροφικό χλώριο )

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ 1.Ηφαιστειακή δραστηριότητα 2.Διεργασίες αποικοδόμησης 3.Καύσεις υγρών καυσίμων ( κυρίως ) Απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα : 1.ΟΞΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ 2.ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ Χαμηλές συγκεντρώσεις στο νερό της βροχής διαλυμένα : 1.ΝΙΤΡΙΚΟ ΟΞΥ 2.ΘΕΙΩΔΕΣ ΟΞΥ  Βροχή, ελαφρώς όξινη (pH ~5,6)

ΛΟΓΩ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Αύξηση καύσεων Επιπλέον οξείδια στην ατμόσφαιρα Επιπλέον οξέα στη βροχή Μείωση pH (<<5) Επιπτώσεις : 1.Καταστροφή φυλλώματος δένδρων 2.Ελάττωση γονιμότητας εδάφους 3.Θανάτωση οργανισμών υδάτινων οικοσυστημάτων 4.Διάβρωση μαρμάρων

Νερό : απαραίτητο & αναντικατάστατο Ρύπανση νερού : ακατάλληλο για οργανισμούς λόγω : a)φυσικής b)χημικής c)βιολογικής μεταβολής Αρχικά : Λύματα πρώτων οικισμών Συνέχεια : πόλεις  αύξηση οργανικών λυμάτων Επικίνδυνα λύματα : Τοξικές ουσίες & παραπροϊόντα χημικών διεργασιών : βυρσοδεψίας & μεταλλουργίας Αστική & βιομηχανική δραστηριότητα σε : Θάλασσες Ποταμούς Λίμνες

1.Θερμό νερό : από ψυκτικές εγκαταστάσεις εργοστασίων & αντιδραστήρων πυρηνικής ενέργειας 2.Αύξηση θερμοκρασίας νερού 3.Μείωση συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου 4.Πρόβλημα σε υδρόβιους οργανισμούς

1.Παραπροϊόντα ανθρώπινου μεταβολισμού ( περιττώματα, εκκρίσεις ) 2.Ουσίες καθημερινής χρήσης ( απορρυπαντικά, προϊόντα καθαρισμού ) 3.Αύξηση μικροβιακού φορτίου ( ΜΟΛΥΝΣΗ ) ( νοσήματα ) 4.Ευτροφισμός

1.Νιτρικά & φωσφορικά άλατα ( από λιπάσματα ) 2.Θρεπτικά συστατικά για υδρόβιους παραγωγούς ( φυτοπλαγκτόν ) 3.Υπέρμετρη αύξηση πληθυσμού ( φυτοπλαγκτόν ) 4.Αύξηση και μονοκύτταρων ζωικών οργανισμών ( ζωοπλαγκτόν ) 5.Αύξηση θανάτου πλαγκτονικών οργανισμών 6.Αύξηση νεκρής οργανικής ύλης 7.Αύξηση αποικοδομητών 8.Αύξηση ρυθμού κατανάλωσης O 2 ( ΙΔΙΩΣ σε σχέση με παραγωγή ) 9.Μείωση ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ διαλυμένου O 2 στο νερό 10.Ανώτεροι υδρόβιοι οργανισμοί πεθαίνουν από ασφυξία

Τοξικοί ρυπαντές βιομηχανικής δραστηριότητας : 1.Βαρέα μέταλλα ( π. χ. Pb, Hg, Zn) 2.Οργανικές ουσίες & διαλύτες & πετρελαιοειδή 3.Παρασιτοκτόνα & εντομοκτόνα 4.Ραδιενεργά απόβλητα & παραπροϊόντα  ΔΕ ΔΙΑΣΠΩΝΤΑΙ ( μη βιοδιασπώμενες ουσίες )  ακόμα και να βρίσκεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις συσσωρεύεται στους κορυφαίους καταναλωτές στις τροφικές αλυσίδες ΜΗ ΒΙΟΔΙΑΣΠΩΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ : a)Δε μεταβολίζονται b)Δε διασπώνται c)Δεν απεκκρίνονται

Π. χ. DDT ( εντομοκτόνο ) 1.Φυτό με εντομοκτόνο 2.Κάμπια καταναλώνει  συσσωρεύεται στους ιστούς της 3.Κότσυφας καταναλώνει πολλές κάμπιες  μεγαλύτερη συγκέντρωση στους ιστούς του 4.Κουκουβάγια καταναλώνει πολλούς κότσυφες  μεγαλύτερη συγκέντρωση στους ιστούς του  Το φαινόμενο κατά το οποίο αυξάνεται η συγκέντρωση τοξικών χημικών ουσιών στους ιστούς των οργανισμών κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας ονομάζεται βιοσυσσώρευση

Πολλές φορές τελικός καταναλωτής  άνθρωπος 1960: Καταπολέμηση κουνουπιού με DDT στην Αφρική ( για ελονοσία ) Πλήθος οργανισμών παρουσίασαν συσσωρευμένο DDT στους ιστούς Π. χ. Πιγκουΐνοι Ανταρκτικής Εσκιμώοι Β. Πόλου ( μητρικό γάλα ) Αρπακτικά πτηνά ( στα κελύφη των αβγών τους  ΕΥΘΡΑΥΣΤΑ )

ΦΥΤΟ : Σε 1 κιλό φυτού αποτίθεται 1 mg μη βιοδιασπώμενης ουσίας ( συγκέντρωση : 1 mg/kg) ΦΥΤΟΦΑΓΟ ΖΩΟ : Για να αυξήσει τη βιομάζα του κατά 1 kg, πόσα κιλά φυτού πρέπει να καταναλώσει ; 10 kg Περιέχουν και 10 mg ουσίας Συγκέντρωση τώρα 10 mg σε 1 kg (10mg/kg) ΣΑΡΚΟΦΑΓΟ ΖΩΟ : Για να αυξήσει τη βιομάζα του κατά 1 kg, θα πρέπει να καταναλώσει : 10 kg από το φυτοφάγο ζώο που θα περιέχουν 10 x 10 = 100 mg ουσίας Συνεπώς η συγκέντρωση πλέον θα είναι 100mg/kg κ. ο. κ …