«Η κούρσα των εκλογών» Πώς βγαίνουν τα αποτελέσματα των εκλογών ή αλλιώς … …πώς παίζεται το παιχνίδι;

9.1 ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ (σελ.77-78) Α. ΣΥΝΘΕΣΗ Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, ο λαός που έχει την εξουσία ταυτίζεται με το εκλογικό σώμα. Το εκλογικό σώμα είναι το σύνολο των πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου.

Β. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Ελληνική ιθαγένεια: ψηφίζουν μόνο όσοι είναι Έλληνες πολίτες. Εξαίρεση: στις δημοτικές εκλογές, που ψηφίζουν και οι πολίτες της Ε.Ε. Ηλικία: ψηφίζουν όσοι είναι από 18 ετών και άνω (ημ/νία γέννησης θεωρείται η 1/1). Ικανότητα διενέργειας νομικών πράξεων (δικαιοπραξιών)  (να μην έχει δηλαδή κάποια διανοητική αναπηρία) Μη καταδίκη για ορισμένα εγκλήματα Εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους

Γ. ΠΟΙΟΥΣ ΨΗΦΙΖΕΙ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ; Στις βουλευτικές εκλογές: ψηφίζει αντιπροσώπους για τη βουλή (βουλευτές) / κάθε 4 χρόνια Στις τοπικές (δημοτικές – περιφερειακές) εκλογές: ψηφίζει όργανα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (δημάρχους και δημοτικά συμβούλια, περιφερειάρχες και περιφερειακά συμβούλια) /κάθε 4 χρόνια Στις ευρωεκλογές: ψηφίζει αντιπροσώπους για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ευρωβουλευτές) / κάθε 5 χρόνια Στα δημοψηφίσματα: ψηφίζει για σημαντικά ζητήματα / προκηρύσσονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά μόλις ένα έχει διενεργηθεί από το 1974.

9.2 ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ-ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Α. ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ Σημαίνει ότι ο λαός εκλέγει απευθείας τους αντιπροσώπους του, χωρίς παρεμβολή τρίτων (π.χ. εκλεκτόρων) Β. ΜΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Σημαίνει ότι η εκλογική βούληση δεν γίνεται γνωστή σε τρίτους. Επιτυγχάνεται: α) Με ειδικούς χώρους τέλεσης του εκλογικού δικαιώματος (παραβάν, κάλπη) β) Με ομοιόμορφα ψηφοδέλτια Γ. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΤΗΤΑ Σημαίνει ότι όλοι όσοι έχουν τις προϋποθέσεις είναι υποχρεωμένοι να ψηφίσουν. Εάν δεν το κάνουν όμως, δεν υπάρχουν ποινικές κυρώσεις (από το 2001).

Δ. ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΣΚΗΣΗ Σημαίνει τη φυσική παρουσία του ψηφοφόρου κατά την τέλεση του εκλογικού δικαιώματος. Εξαίρεση: εάν είναι κάτοικος εξωτερικού μπορεί να ψηφίσει με επιστολή (άρθρο 51 παρ.4). Ε. ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΨΗΦΟΥ Σημαίνει ότι α) κάθε πολίτης ψηφίζει μία μόνο φορά και β) όλες οι ψήφοι είναι νομικά ισοδύναμες ΣΤ. ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ Σημαίνει ότι δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει το Σύνταγμα. Επομένως, δεν μπορεί με νόμο να θεσπιστούν άλλοι λόγοι στέρησης του εκλογικού δικαιώματος, εκτός από αυτούς που θέτει το Σύνταγμα. Καθιερώθηκε: γενικά το 1864, για τις γυναίκες: 1952 Ζ. ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΚΛΟΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ Σημαίνει ότι όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις τελούνται την ίδια στιγμή για όλους τους εκλογείς παντού στην Ελλάδα

Ας δούμε τι λέει το Σύνταγμα (άρθρο 51): 3. Οι βουλευτές εκλέγονται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία από τους πολίτες που έχουν εκλογικό δικαίωμα, όπως νόμος ορίζει. Ο νόμος δεν μπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωμα παρά μόνο αν δεν έχει συμπληρωθεί κατώτατο όριο ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα. 4. Οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται ταυτόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Νόμος που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών μπορεί να ορίζει τα σχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο, εφόσον η καταμέτρηση και η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων διενεργείται όποτε αυτό γίνεται και σε ολόκληρη την επικράτεια. 5. Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική.

9.3 ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (σελ.79-81) Εκλογικό σύστημα είναι ο τρόπος μετατροπής των ψήφων που παίρνουν τα κόμματα στις εκλογές σε έδρες που καταλαμβάνουν στην βουλή. Έτσι παίζεται το παιχνίδι. Τα ποσοστά εκλογών και η κατανομή των εδρών κάτω: από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015.

Το παιχνίδι ονομάζεται ΕΚΛΟΓΕΣ Παίκτες: Τα πολιτικά κόμματα. Τα τελευταία 40 χρόνια στην Ελλάδα Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ ήταν οι «αιώνιοι αντίπαλοι» - Τελευταία η αντιπαλότητα συνίσταται στην υποστήριξη ή μη του μνημονίου με κύριους πόλους την ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ Στόχος παιχνιδιού: Η εξασφάλιση των περισσότερων ψήφων των πολιτών που ψηφίζουν Έπαθλο: Βουλευτικές έδρες και φυσικά η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας

Πώς παίζεται το παιχνίδι Η χώρα χωρίζεται σε εκλογικές περιφέρειες Κάθε νομός (αντιπεριφέρεια πια) αποτελεί και μια εκλογική περιφέρεια Προσοχή: Ενώ οι νομοί είναι 52 οι εκλογικές περιφέρειες είναι 56 γιατί Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πειραιάς χωρίζονται σε 2 περιφέρειες ο κάθε νομός

Και ξεκινάει το παιχνίδι… Οι παίκτες (τα πολιτικά κόμματα) μπαίνουν στον αγωνιστικό χώρο (εκλογικές περιφέρειες) και προσπαθούν να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους. Όσες περισσότερες ψήφους κερδίσουν τόσες περισσότερες έδρες από τις 300 θα κερδίσουν στη Βουλή και θα είναι νικητές

Ο ρόλος του εκλογικού συστήματος Το εκλογικό σύστημα μοιράζει τις έδρες στα κόμματα ανάλογα με τις ψήφους που πήραν Έχει 3 μορφές: Πλειοψηφικό: σε κάθε περιφέρεια το πρώτο κόμμα σε ψήφους παίρνει όλες τις έδρες (the winner takes it all) Αναλογικό: οι έδρες μοιράζονται στα κόμματα της κάθε περιφέρειας ανάλογα με τις ψήφους που πήραν Μικτό:Συνδυασμός των δύο προηγούμενων Ενισχυμένη αναλογική στη χώρα μας

Και κάποιες ακόμα λεπτομέρειες 1 ο το πλειοψηφικό σύστημα διακρίνεται σε α) σύστημα απόλυτης πλειοψηφίας και β) σύστημα σχετικής πλειοψηφίας 2 ο στο αναλογικό σύστημα ισχύει το εκλογικό μέτρο 3 ο σήμερα για να μπει ένα κόμμα στη Βουλή πρέπει να συγκεντρώνει το 3% των ψήφων πανελλαδικά 4 ο ένα μέρος των βουλευτών δεν εκλέγεται στις περιφέρειες αλλά στην επικράτεια (γιατί αλήθεια;). Αυτοί είναι οι βουλευτές επικρατείας και αναλογούν σε κάθε κόμμα ανάλογα με την εκλογική του δύναμη σε όλη την επικράτεια.

Ερωτήσεις Μπορείτε να σκεφτείτε ποια κόμματα ευνοεί το κάθε εκλογικό σύστημα; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του κάθε εκλογικού συστήματος;

9.4. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ; Ένωση πολιτών με βάση κάποιες ιδεολογικές αρχές Σκοπός: η άσκηση της μεγαλύτερης δυνατής εκλογικής επιρροής ή και η κατάκτηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας, προκειμένου να προωθήσει και να εφαρμόσει τις απόψεις και τις αρχές του, δηλαδή συγκεκριμένα το πρόγραμμά του. Τρόπος: μόνο μέσα από εκλογικές διαδικασίες, αδιάβλητες και ανόθευτες. Τρόπος λειτουργίας: διαφανής και δημοκρατικός Όλοι οι Έλληνες πολίτες άνω των 18 ετών που έχουν δικαίωμα να ψηφίζουν μπορούν να συγκροτήσουν και να συμμετάσχουν στα πολιτικά κόμματα.

Πολυφωνία στην πολιτική Πολυκομματισμός = λειτουργία πολλών κομμάτων Απόλυτο αντίθετο: μονοκομματισμός Διαβαθμισμένο αντίθετο: δικομματισμός Δώστε παραδείγματα Ποιος είναι ο σκοπός της λειτουργίας πολλών κομμάτων στην ελληνική πολιτική σκηνή; Τι επιτυγχάνεται μ’ αυτόν τον τρόπο; Ποια είναι η συνώνυμη λέξης της πολυφωνίας;

Κινήματα Κοινωνικά κινήματα  συλλογικές προσπάθειες επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων ή προώθησης συμφερόντων μειονεκτικών (χωρίς πολιτική δύναμη) κοινωνικών ομάδων Συνήθως δρουν έξω από τα επίσημα κόμματα και συχνά στο περιθώριο της ίδιας της επίσημης πολιτικής Συσπειρώνουν (ενώνουν) πολίτες από διάφορους πολιτικούς χώρους Παραδείγματα: Οικολογικό κίνημα, φεμινιστικό κίνημα, εργατικό κίνημα……. Μπορείτε να βρείτε κι άλλα;

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Οι πολίτες που είναι: Αντικειμενικά ενημερωμένοι και Συμμέτοχοι σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής που τους αφορούν (περιβάλλον, υγεία, εκπαίδευση), αγωνιζόμενοι για την βελτίωσή τους προς όφελος του συνόλου. Αποτελούν την κοινωνία των πολιτών.

Κοινωνία των πολιτών Ανοιχτή στη διαφορετικότητα Αλληλέγγυα σε όλους όσους έχουν ανάγκη Δημοκρατική και διαφανής Σκεφτείτε πού μπορεί να δραστηριοποιηθεί ο πραγματικά ενεργός πολίτης της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό, εθνικό ή και παγκόσμιο επίπεδο. Σκεφτείτε πώς μπορούμε να δραστηριοποιηθούμε ατομικά και συλλογικά. Ποιος τρόπος είναι πιο αποτελεσματικός;

ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Γιατί ειδικά σήμερα τα Μ.Μ.Ε. έχουν ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο στην λειτουργία της δημοκρατίας; Ποια ΜΜΕ γνωρίζετε; Τα ΜΜΕ συχνά αναγνωρίζονται ως η Τέταρτη Εξουσία (σε σχέση με τις άλλες τρεις γνωστές). Μπορείτε να φανταστείτε γιατί;

Λειτουργίες των ΜΜΕ Ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών Πολιτιστική και μορφωτική προσφορά (ψυχαγωγία) Δημιουργία του «πλανητικού χωριού» (δηλαδή βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι μας αποτελούμε μέρος μιας παγκόσμιας κοινότητας ανθρώπων, να σεβόμαστε το διαφορετικό, να ευαισθητοποιούμαστε για τα προβλήματα της παγκόσμιας κοινότητας) Συχνά πάντως τα ΜΜΕ διολισθαίνουν προς την παραπληροφόρηση, την χυδαιότητα και την πρόκληση κοινωνικού μίσους. Μπορείτε να σκεφτείτε παραδείγματα; Πόσο ευχαριστημένοι είστε με τα ΜΜΕ στην Ελλάδα;

Περιγράψτε και σχολιάστε τις γελοιογραφίες

Μπορείτε ακόμη να ανατρέξετε στον παρακάτω υπερσύνδεσμο για ένα πολύ ενδιαφέρον διαδικτυακό τεστ αυτοαξιολόγησης Καλή επιτυχία!