Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Α

Επιληψία 0 Η επιληψία είναι μια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος, στην οποία παρουσιάζεται δυσλειτουργία της δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα την εκδήλωση κρίσεων. Τα συμπτώματα της κρίσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

Επιληψία είναι μια ομάδα από διαφορετικές διαταραχές που έχουν ως κοινό σημείο τους επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς με αιφνίδια, υπέρμετρη και ανώμαλη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων. Οι επιληπτικοί παροξυσμοί μπορεί να προκαλούν σπασμούς (εάν συμμετέχει ο κινητικός φλοιός) ή και οπτικές, ακουστικές ή οσφρητικές ψευδαισθήσεις (εάν συμμετέχει ο βρεγματικός ή ο ινιακός φλοιός).

Αιτιολογία 0 Πρωτοπαθής: Όταν δεν εμφανίζεται συγκεκριμένο αίτιο που προκαλεί παροξυσμούς, το σύνδρομο καλείται πρωτοπαθής ή ιδιοπαθής επιληψία. 0 Δευτεροπαθής: Ένας αριθμός αναστρέψιμων διαταραχών, όπως είναι οι όγκοι, ο τραυματισμός της κεφαλής, η υπογλυκαιμία, οι λοιμώξεις των μηνίγγων, η απότομη στέρηση του αλκοόλ σε ένα αλκοολικό, μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση επιληπτικών κρίσεων.

Ταξινόμηση των επιληψιών Η συμπτωματολογία κάθε τύπου επιληψίας εξαρτάται από την εντόπιση της νευρικής εκφόρτισης και από το βαθμό εξάπλωσης της ηλεκτρικής δραστηριότητας σε άλλους εγκεφαλικούς νευρώνες. 0 Μερική ή Εστιακή 1. Απλή: η ηλεκτρική διαταραχή δεν εξαπλώνεται, ο ασθενής δεν παρουσιάζει απώλεια συνείδησης, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία. 2. Σύνθετη: ο ασθενής εμφανίζει σύνθετες ψευδαισθήσεις, νοητικές διαταραχές, απώλεια συνείδησης, κινητική δυσλειτουργία, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία.

0 Γενικευμένη 1. Τονικοκλονική (grand mal): η πιο συχνή και δραματική που συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης, τονικές και κλονικές φάσεις. Μετά τον παροξυσμό ακολουθεί περίοδος σύγχυσης και εξάντλησης. 2. Αφαίρεση (petit mal): σύντομη, απότομη και αυτοπεριοριζόμενη απώλεια συνείδησης, εμφανίζεται σε ηλικίες 3-5 ετών μέχρι την εφηβεία. 3. Μυοκλονική: σύντομα επεισόδια σύσπασης των μυών ως αποτέλεσμα νευρολογικής βλάβης. Είναι σπάνια. 4. Πυρετικοί σπασμοί: σε ηλικίες 3-5 μηνών, μικρά παιδιά εμφανίζουν σπασμούς σε ασθένειες που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, εντελώς καλοήθεις. 5. Επιληπτική κατάσταση (status epilepticus): οι παροξυσμοί επανέρχονται κατά σύντομα χρονικά διαστήματα.

Μια επιληπτική κρίση μπορεί να οφείλεται σε : 0 1.εγκεφαλική αιμορραγία 0 2.όγκο εγκεφάλου 0 3.ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο 0 4.μηνιγγίτιδα 0 5. ένα χτύπημα στο κεφάλι (περισσότερα στις παρακάτω ερωτήσεις) 0 6.πυρετό (πυρετικοί σπασμοί στα παιδιά)

Η επιληπτική κρίση μπορεί να έχει απώλεια των αισθήσεων ή όχι. Επίσης μπορεί να εκδηλωθεί με : σπασμούς, είτε κλονικούς (όταν δηλ. τρέμουν τα χέρια ή και τα πόδια), είτε τονικούς (όταν τα χέρια ή τα πόδια μένουν καθηλωμένα σε σύσπαση), είτε μυοκλονικούς (σαν τινάγματα) γρήγορο ανοιγοκλείσιμο των ματιών (σπασμοί στους βλεφαρικούς μυες) ή βολβοστροφή (όταν "γυρίζουν τα μάτια") αισθητικές διαταραχές πχ μουδιάσματα ή αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος οπτικές διαταραχές πχ λάμψεις, ζιγκ-ζαγκ ακουστικές διαταραχές όπως απλούς ήχους ή ακόμα και μουσικά κομμάτια δυσκολία στην ομιλία, μπέρδεμα, σταμάτημα της ομιλίας, σιελόρροια, μασητικοί ήχοι και κινήσεις, τρίξιμο των δοντιών οσφρητικές διαταραχές πχ αίσθηση άσχημης μυρωδιάς

απώλεια ούρων ή και κοπράνων, δάγκωμα της γλώσσας περίεργη αιφνίδια συμπεριφορά δηλ. ο ασθενής καθηλώνει το βλέμμα του "σαν χαμένος", κάνει αυτό- ματες στερεοτυπικές κινήσεις όπως τρίβει τα χέρια του, κάνει σαν να μασάει, περπατάει γύρω γύρω σαν σε κύκλο κ.ο.κ. η ατονική κρίση (drop attack) όπου χάνεται αιφνίδια ο μυϊκός τόνος σε όλο το σώμα και ο ασθενής σωριάζεται "σαν σακί" στο έδαφος. άλλες σπάνιες μορφές όπως το deja vu κ.ο.κ. * η επιληπτική κρίση μπορεί να έχει πάρα πολλές μορφές, ανάλογα με το σημείο του εγκεφάλου που σχετίζεται. Μια βλάβη στο κέντρο που ελέγχει την κίνηση στο χέρι, θα προκαλέσει σπασμούς στο χέρι κ.ο.κ. Όταν η ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα επεκταθεί και στα 2 ημισφαίρια του εγκεφάλου, η επιληπτική κρίση γενικεύεται και τότε έχουμε απώλεια των αισθήσεων.

0 7.υδροκέφαλο 0 8.μεταβολικές διαταραχές όπως υπογλυκαιμία, ουραιμία, υπονατριαιμία κλπ 0 9.λήψη φαρμάκων ή ουσιών (πχ κοκαΐνη, αμφεταμίνες, ecstasy), οπιοειδή παυσίπονα (πχ προποξυφαίνη), ορισμένα αντιβιοτικά (πχ σιπροφλοξασίνη) χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος (αλκοολικές κρίσεις) απότομη διακοπή φαρμάκων ή ουσιών πχ οινόπνευμα, αντιεπιληπτικά φάρμακα, βαρβιτουρικά η νόσος Alzheimer συνοδεύεται στα όψιμα στάδια από επιληπτικές κρίσεις τέλος, σε ένα ποσοστό ασθενών, παρά τον πλήρη έλεγχο, δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο και η επιληπτική κρίση λέγεται ιδιοπαθής. * σημειώνεται η πολλαπλή επίδραση του οινοπνεύματος στο θέμα της επιληπτικής κρίσης : τόσο η χρόνια χρήση όσο και η απότομη διακοπή (στέρηση) του μπορεί να πυροδοτήσουν μια κρίση. Επίσης είναι επικίνδυνος ο συνδυασμός αλκοόλ και αντιεπιληπτικών φαρμάκων.

Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να εμφανιστεί μια κρίση Οι παράγοντες αυτοί (triggering factors) είναι : η διακοπή των αντιεπιληπτικών φαρμάκων η κατάχρηση οινοπνεύματος (μέθη) η έλλειψη ύπνου η σωματική εξάντληση η ψυχική καταπόνηση (stress) η διακοπή φαρμάκων που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (πχ βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες) ένα εμπύρετο νόσημα η έμμηνος ρύση.

Υπάρχει κάτι που προηγείται της επιληπτικής κρίσης ; Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά συμπτώματα (αύρα) που υπάρχουν σε ορισμένους ασθενείς. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς αυτοί αντιλαμβάνονται ότι θα ακολουθήσει η "κυρίως" κρίση. Τέτοια συμπτώματα είναι πχ στομαχικές ενοχλήσεις, περίεργες μυρωδιές, οπτικές διαταραχές, ευχάριστη ή δυσάρεστη αίσθηση, φόβος ή πανικός, ζάλη, πονοκέφαλος ή ναυτία

Τι ακολουθεί μια επιληπτική κρίση ; Μια επιληπτική κρίση μπορεί να σταματήσει απότομα και ο ασθενής να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση (μπορεί και να μην έχει συνείδηση τι συνέβη). Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής "βγαίνει" σταδιακά από την κρίση με συμπτώματα όπως ζάλη, υπνηλία, πονοκέφαλο, φόβο, σύγχυση, αίσθημα ντροπής, δυσκολία στην ομιλία, μυϊκή αδυναμία, δίψα κ.ο.κ.

0 Είναι πολύ συχνό να εμφανίζεται ένα αιφνίδιο σύμπτωμα σε έναν ασθενή και ο νευρολόγος να καλείται να διαγνώσει αν πρόκειται για επιληπτική κρίση ή όχι. Για παράδειγμα : 1. μια ακούσια μυϊκή κίνηση σε ένα χέρι (ή και πόδι) μπορεί να είναι μυοκλονία, τρόμος, χορεία, αθέτωση ή ένα απλό τικ 2. ένα μούδιασμα όπως αναφέρεται στη σχετική ενότητα, είναι εξαιρετικά σπάνιο να σχετίζεται με την επιληψία 3. λάμψεις και φωτάκια μπορεί να δει κανείς ως αποτέλεσμα διαταραχών από τον οφθαλμό (πχ αποκόλληση αμφιβληστροειδούς), αλλά και στην ημικρανία 4. μια λιποθυμία μπορεί να μοιάζει πολύ με μια ατονική κρίση (drop attack).

Φαρμακευτική αντιμετώπιση Οι παροξυσμοί, με την κατάλληλη φαρμακοθεραπεία, μπορούν να ελεγχθούν απόλυτα στο 50% περίπου των επιληπτικών ασθενών.

Η αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων Σε γενικές γραμμές : κάποιος με πρωτοεμφανιζόμενη επιληπτική κρίση και αρνητικό υπόλοιπο έλεγχο (δηλ. μαγνητική τομογραφία χωρίς ευρήματα), μπορεί να μην τεθεί σε αντιεπιληπτική αγωγή, με βάση την άποψη ότι «κάθε άνθρωπος δικαιούται να εμφανίσει μια φορά στη ζωή του επιληπτική κρίση». Υπάρχει ενημέρωση από νευρολόγο και αποφυγή δραστηριοτήτων που μπορεί να πυροδοτήσουν νέα κρίση πχ ξενύχτι, κατάχρηση αλκοόλ κλπ ασθενής με πάνω από μια κρίση, αρχίζει αντιεπιληπτική αγωγή ασθενής με επιληπτική κρίση που οφείλεται σε κάποιο αίτιο σαφές πχ όγκος εγκεφάλου, εγκεφαλική αιμορραγία αντιμετωπίζεται από κοινού, από νευρολόγο και νευροχειρουργό. Έτσι πχ ασθενής με επιληπτική κρίση που οφείλεται σε μηνιγγίωμα, χρειάζεται αφαίρεση του όγκου και συνέχιση της αντιεπιληπτικής αγωγής ανάλογα, για 6 τουλάχιστον μήνες ασθενής με μεγάλη συχνότητα επιληπτικών κρίσεων και αντοχή στα αντιεπιληπτικά φάρμακα, είναι υποψήφιος για τη χειρουργική αντιμετώπιση της επιληψίας.

Η επιληψία είναι κληρονομική νόσος ; Δεν υπάρχει μια γενική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Έχουν βρεθεί πολλά γονίδια που σχετίζονται με την επιληπτογένεση (δηλ. τη δημιουργία της επιληψίας). Αυτό που μεταβιβάζουν αυτά τα γονίδια είναι η αυξημένη προδιάθεση για επιληψία. Ειδικά σε ορισμένες μορφές όπως η πρωτοπαθώς γενικευμένη επιληψία (όπου οι κρίσεις ξεκινούν και στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια ταυτοχρόνως), η κληρονομικότητα υπάρχει, αν και όχι σε μεγάλο βαθμό. Πιο πρακτικά : 1. αν ένας πατέρας έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά του είναι περίπου η ίδια με το γενικό πληθυσμό (ή λίγο πιο υψηλή) δηλ περίπου 1-2% 2. αν μια μητέρα έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά της είναι μεγαλύτερη, αλλά λιγότερο από 5% 3. αν και οι δυο γονείς έχουν επιληψία, η πιθανότητα είναι κατά τι μεγαλύτερη από 5% Συνεπώς μια γυναίκα με επιληψία έχει σχετικά λίγες πιθανότητες να "μεταβιβάσει" τη νόσο στα παιδιά της.

Στην περίπτωση που βρεθείτε μπροστά σε έναν ασθενή με επιληπτική κρίση : 1. το πιο σημαντικό : προστατέψετε τον ασθενή από το να τραυματιστεί, ειδικά στο κεφάλι. Απομακρύνετε αντικείμενα ή έπιπλα 2. μην προσπαθήσετε να ανοίξετε το στόμα, ή να βάλετε μέσα δάχτυλα ή άλλα αντικείμενα (πχ κουτάλια) για να "μη γυρίσει η γλώσσα" 3. μην κρατάτε καθηλωμένο τον ασθενή - δεν έχει νόημα και δεν σταματάει την κρίση 4. ζητήστε ιατρική βοήθεια. Αν δεν υπάρχει γιατρός στο χώρο, ζητείστε από κάποιον να καλέσει το 166 ή καλέστε το εσείς αν είσαστε μόνος 5. κρατήστε χρόνο. Έχει σημασία να ξέρει κανείς πόσο διήρκεσε μια κρίση

6. όταν τελειώσει η κρίση, μπορεί ο ασθενής να κάνει εμετό. Κρατήστε το κεφάλι του στο πλάϊ για να μην προκληθεί εισρόφηση των εμεσμάτων 7. μην δίνετε νερό ή φάρμακα στον ασθενή αμέσως μετά την κρίση : μπορεί να είναι ζαλισμένος και να πνιγεί. Θυμηθείτε : οι περισσότερες κρίσεις τελειώνουν μόνες τους μέσα σε λίγα λεπτά. Δεν μπορείτε να κάνετε κάτι για να σταματήσετε την κρίση (αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν δοθούν ειδικά φάρμακα στον ασθενή, όχι από το στόμα, αλλά είτε ενδοφλεβίως, είτε από το ορθό). Συνεπώς, το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να προστατέψετε τον ασθενή από τις συνέπειες της κρίσης (τραυματισμοί και εισρόφηση).