Συλλογή Λαογραφικού Εθνογραφικού Υλικού

Παρουσίαση με θέμα: "Συλλογή Λαογραφικού Εθνογραφικού Υλικού"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Συλλογή Λαογραφικού Εθνογραφικού Υλικού

2 Ο Πολιτισμός Ευρεία έννοια που περιλαμβάνει όλες τις όψεις της ζωής των ανθρώπων Αναφέρεται στην καθημερινή ζωή, στους κανόνες και τα πρότυπα συμπεριφοράς που τη διέπουν, στους τρόπους ζωής που ακολουθούν οι άνθρωποι σε κοινωνικά σύνολα, που συνήθως νοούνται ως ξεχωριστοί πολιτισμοί σε συστήματα συμβόλων και σημασιών σε πρότυπα οργάνωσης και ταξινόμησης της πραγματικότητας σε τρόπους με τους οποίους συγκροτείται η ανθρώπινη εμπειρία, τα βιώματα καθενός από εμάς στο πλαίσιο μέσα στο οποίο οι άνθρωποι προσλαμβάνουν τον κόσμο, νοηματοδοτούν την πραγματικότητα και οργανώνουν τη δράση τους.

3 Συλλογή διαπολιτισμικού υλικού
Οι κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες και πρακτικές (π.χ. σύμβολα, έθιμα, δραστηριότητες, στοιχεία του υλικού πολιτισμού κτλ.) διατηρούνται, και συχνά ενδυναμώνονται, μακριά από την κοινωνία που τις παρήγαγε. Η συλλογή λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού που προέρχεται από μέλη εθνοτικών ομάδων εμπλουτίζει τη γνώση μας για τον σημερινό λαϊκό πολιτισμό στην Ελλάδα. Ο λαϊκός πολιτισμός μας πρέπει να νοείται στην πλουραλιστική εκδοχή του, συμπεριλαμβάνοντας τις συλλογικές πολιτισμικές εκφράσεις των εθνοτικών ομάδων που αποτελούν οργανικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.

4 Συλλογή διαπολιτισμικού υλικού
Η συλλογή εθνοτικού λαογραφικού/εθνογραφικού υλικού από φορείς του, όπως είναι οι μετανάστες/στριες, πρόσφυγες, παλιννοστούντες/ούσες γονείς μαθητών/τριών, ενδυναμώνει τους/τις ίδιους/ες και τα παιδιά τους, τόσο συμβολικά όσο και ουσιαστικά, στο πλαίσιο του σχολείου και της ευρύτερης ελληνικής κοινωνίας. Όταν μάλιστα έχουν τη δυνατότητα, η οποία προβλέπεται από το Δράση, να μεταδώσουν τη γνώση των πολιτισμών τους στα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας, αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικό είναι το εγχείρημα αυτό. Τέλος, η συλλογή εθνοτικού λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού συντελεί ουσιαστικά στο εκπαιδευτικό έργο, καθώς οι εκπαιδευτικοί μπορούν και να εντάξουν την προσπάθεια αυτήν στην επιμέρους διδασκαλία της ιστορίας, του περιβάλλοντος, των θρησκευτικών κτλ., μεταδίδοντας στους/στις μαθητές/τριές τους με εύληπτο τρόπο τις έννοιες της διαφορετικότητας και του πλουραλισμού.

5 Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου
Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου Η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμικών συνόλων σε μία κοινωνία δεν είναι κάτι καινούριο. Η καινοτομία έγκειται στην έννοια της διαπολιτισμικότητας, δηλαδή της διάδρασης μεταξύ αυτών των πολιτισμικών συνόλων σε περιβάλλοντα που μέχρι τώρα θεωρούνταν αυστηρά μονοσήμαντα. Γόνιμος διάλογος, συνεύρεση διαφορετικών πολιτισμικών πρακτικών, ανταλλαγή πληροφοριών, δυναμική σύνθεση δεδομένων, όλα αυτά μπορούν να τελεστούν στον σχολικό χώρο.

6 Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου
Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου Δεν αποσκοπεί στην επιφανειακή προβολή της διαφορετικότητας αλλά στην άμβλυνση των εντάσεων στο σεβασμό των πολιτισμικών διαφορών. Απορρίπτει την αντιδιαστολή του διαφορετικού με την κυρίαρχη κουλτούρα, καθώς η ιδέα της «ανοχής» ενός «άλλου»: προεξοφλεί την ύπαρξη ενός χάσματος ανάμεσα σε «εμάς» και τους «άλλους» υπονοεί μία συγκαταβατική και υπεροπτική αντιμετώπιση του διαφορετικού. Επιδιώκει το άνοιγμα των σχολείων σε ομάδες της κοινωνίας που λόγω τόσο των αντικειμενικών συνθηκών όσο και των παγιωμένων αντιλήψεων δύσκολα θεωρεί ότι ο σχολικός χώρος θα μπορούσε να τις αφορά.

7 Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου
Το σχολείο ως χώρος διαπολιτισμικού διαλόγου Στα Αναλυτικά Προγράμματα και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών γίνονται αναφορές στο λαϊκό πολιτισμό και περιέχονται οδηγίες για την ένταξη στοιχείων του στη μαθησιακή διαδικασία. Η ενασχόληση με το λαϊκό υλικό πολιτισμό  προάγει την εξοικείωση με μία ποικιλία θεματικών που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των παιδιών  ενθαρρύνει την διαθεματικότητα. Κύρδη, Κ. Λαϊκός Πολιτισμός και Σχολείο: Μία Δυναμική Σχέση (

8 Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου
Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου Αλληλεπίδραση ανθρώπων, ιδεών και υλικών καταλοίπων Ποικίλα πολιτιστικά περιβάλλοντα Επαφή με άλλες κουλτούρες: μοναδικότητα και ομοιότητες ταυτόχρονα Επαφή με τόσο με το παρελθόν όσο και με τη σύγχρονη πραγματικότητα Πολυσύνθετη σχέση: αναπτύσσεται σε μακρό- και μικρό- επίπεδα, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, πολιτικά Μουσειακά αντικείμενα και ερμηνεία: δημιουργώντας την εμπειρία, επιδιώκοντας την επικοινωνία"

9 Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου
Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου Αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων Εμπεριέχει εκπαιδευτικές / παιδαγωγικές ποιότητες Το νόημά του αναδεικνύεται μέσα από την ανάπτυξη διαλογικής & διαδραστικής σχέσης με τους παρατηρητές,  οι οποίοι συνδέονται με και δρουν σε συγκεκριμένα κοινωνικά & φυσικά περιβάλλοντα που αποτελούν σημαντική διανοητική αφετηρία για την παραγωγή του νοήματος.

10 Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου
Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου 1. Τα αντικείμενα έχουν πολλές σημασίες και επιδέχονται πολλές ερμηνείες: ανάλογα με τις ερωτήσεις μας, τα αντικείμενα μπορούν να διηγηθούν διαφορετικές ιστορίες. 2. Υπάρχει κοινή συναίνεση σε κάθε κοινωνία για τη φύση των αντικειμένων αλλά ερμηνεύονται διαφορετικά όταν τοποθετούνται σε διαφορετικά κοινωνικά-ιστορικά περιβάλλοντα. 3. Το νόημα των αντικειμένων έχει διπλή σημασία: ενυπάρχει στα αντικείμενα (ιστορικά και λειτουργικά) & ταυτόχρονα ενυπάρχει στη σχέση των αντικειμένων με τον παρατηρητή. 4. Δεν υπάρχει «αντικειμενικός» & «ουδέτερος» παρατηρητής, ο οποίος θα παραλάβει τη γνώση από το αντικείμενο και θα την αποδεχτεί ως αυτή έχει. 5. Δεν υπάρχει αυθύπαρκτη γνώση μέσα στο αντικείμενο, η οποία θα «μεταφερθεί» αδιαμεσολάβητη στον αποδέκτη.

11 Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου
Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου Αντανακλά το πνεύμα μιας εποχής, τις πεποιθήσεις μιας κοινωνίας, τις αντιλήψεις ενός ατόμου. Πολλές χρήσεις: λειτουργική & πρακτική, αισθητηριακή & αισθητική, εκφραστική & συμβολική. Ο άνθρωπος είναι για τα αντικείμενα: δημιουργός, χρήστης, παρατηρητής, νοηματοδότης. Τα αντικείμενα βοηθούν στον ορισμό του εαυτού με 3 τρόπους: Επιδεικνύουν τη δύναμη του ιδιοκτήτη & τη θέση του στην κοινωνική ιεραρχία. Αναδεικνύουν τη συνέχεια του εαυτού μέσα στο χρόνο, προσφέροντας σημεία μνήμης & ανάμνησης για το παρελθόν, σημεία αναφοράς για το παρόν / μέλλον. Αποδεικνύουν τη θέση του ρόλου που κάποιος κατέχει σε ένα κοινωνικό σύστημα, καθορίζουν την αίσθησή μας για το ποιοι είμαστε, αναδεικνύουν σχέσεις.

12 Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου
Ο υλικός πολιτισμός ως φορέας διαπολιτισμικού διαλόγου Τομείς μάθησης μέσα από τα αντικείμενα Ιστορική μάθηση Εμπειρία της πραγματικότητας: Ο υλικός πολιτισμός λειτουργεί ως παράδειγμα για καταστάσεις ζωής Αισθητική αγωγή Τεχνική μάθηση / φυσικές επιστήμες Κοινωνική και πολιτική μάθηση

13 Το είδος του λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού που μπορεί να συλλεγεί
Το υλικό που μπορούν να καταθέσουν οι μετανάστες/ πρόσφυγες/ παλιννοστούντες γονείς εμπίπτει στις ακόλουθες κατηγορίες: Α) Κοινωνική ζωή: Περιγραφή εθίμων που αφορούν τον κύκλο της ζωής (γέννηση, ενηλικίωση, γάμος, θάνατος) και τον κύκλο του χρόνου (γιορτές συνυφασμένες με το εορτολόγιο και τις εργασίες). Τι θυμούνται από τα έθιμα αυτά; Ποια από τα έθιμα αυτά διατηρούνται στην Ελλάδα και πώς έχουν μετασχηματισθεί; Οργάνωση συγγένειας, οικογένειας, ρόλοι και σχέσεις ανδρών και γυναικών στη χώρα καταγωγής των γονέων. Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται για την έκφραση συγγενικών σχέσεων και ποιες σχέσεις αναγνωρίζονται;

14 Το είδος του λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού που μπορεί να συλλεγεί
Β) Υλικός πολιτισμός: Διατροφή και φαγητά. Συνταγές από την πατρίδα. Ιδιαίτερα φαγητά σε εορτές ή σε ιδιαίτερες περιστάσεις. Το εσωτερικό του σπιτιού. Διαρρύθμιση, διακόσμηση, εργόχειρα, αντικείμενα που θυμίζουν την χώρα από την οποία προέρχονται οι γονείς. Ενδυμασία. Παραδοσιακή ενδυμασία στη χώρα καταγωγής. Πώς κατασκευαζόταν και τι συμβόλιζε; Εξακολουθούν να τη φορούν καθόλου στην Ελλάδα;

15 Το είδος του λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού που μπορεί να συλλεγεί
Γ) Πνευματική ζωή: Προφορική ιστορία. Αφηγήσεις ζωής για τη μετανάστευση/ προσφυγιά/ παλιννόστηση των γονέων, που αναφέρονται σφαιρικά στην εμπειρία της μετανάστευσης, της εγκατάστασης στην Ελλάδα και της προσπάθειας ένταξής τους στην κοινωνία της. Σχέσεις με τη χώρα καταγωγής και τρόποι διατήρησης επαφής με αυτήν. Προφορική λογοτεχνία. Παραμύθια, ιστορίες, αινίγματα, τοπικές παραδόσεις, παροιμίες, ανέκδοτα για τη χώρα καταγωγής, αλλά και για τη χώρα υποδοχής. Σχολιασμός της σημασίας τους από τους ίδιους τους μετανάστες γονείς και τα παιδιά τους. Παραδοσιακά τραγούδια και μουσική. Να προσκομισθεί ηχητικό και οπτικοακουστικό υλικό (βίντεο) σχετικά με το θέμα αυτό. Λαϊκή ιατρική. Ασθένειες και προβλήματα στην χώρα καταγωγής και πώς αντιμετωπίζονταν με πρακτικούς ή άλλους τρόπους θεραπείας.

16 Μεθοδολογία συλλογής του υλικού
Το υλικό πρέπει να συλλεγεί από τους ίδιους τους γονείς, που είτε θα το αποτυπώσουν σε χαρτί, είτε θα το καταγράψουν ηχητικά ή βιντεοσκοπικά. Οι μαθητές παροτρύνονται να ρωτήσουν ενηλίκους του περιβάλλοντος τους για έθιμα, συνταγές, παιχνίδια, παραδόσεις, κάνοντας μικρές έρευνες και καταγραφές είτε σε συνάρτηση με θέματα της σχολικής ύλης, είτε κατά την εφαρμογή διαθεματικών προσεγγίσεων και σχεδίων εργασίας που πραγματοποιούνται στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης, είτε συμμετέχοντας σε προαιρετικά καινοτόμα προγράμματα, Πολιτιστικά, Περιβαλλοντικά και Αγωγής Υγείας. Τα προγράμματα αυτά καταλήγουν πολλές φορές στη διαπραγμάτευση επίκαιρων κοινωνικών ζητημάτων, τα οποία ενδιαφέρουν τους εμπλεκόμενους, όπως η μετανάστευση, ή κλιματική αλλαγή, η ετερότητα, η διατροφή, η τοπική κοινωνική ιστορία.

17 Μεθοδολογία συλλογής του υλικού
Είναι σημαντικό να καταγραφεί στη μητρική γλώσσα των συλλογέων, και να μεταφραστεί με τη βοήθεια, ίσως, των παιδιών τους, που γνωρίζουν ελληνικά, ή/ και του/της διαπολιτισμικού/ής μεσολαβητή/τριας όταν οι ίδιοι/ιες οι συλλογείς/παραγωγοί του υλικού δεν μπορούν να το μεταφράσουν. Η μεταφραστική συνεργασία γονέων/ παιδιών θα ενισχύσει το κύρος της εθνοτικής γλώσσας και του εθνοτικού πολιτισμικού υποβάθρου στο νου των μαθητών/τριών μεταναστευτικής προέλευσης. Επίσης, η συλλογή λαογραφικού/ εθνογραφικού υλικού αξίζει να εμπλουτισθεί με παραστατικό υλικό (φωτογραφίες, υλικά τεκμήρια) από το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον των γονέων και των μαθητών/τριών.

18 Μεθοδολογία συλλογής υλικού
Συμμετοχική παρατήρηση Ερωτηματολόγια Συνέντευξη Προετοιμασία ενός σχεδίου συνέντευξης Δομημένη / Κατευθυνόμενη συνέντευξη Ημιδομημένη συνέντευξη Ελέυθερη συνέντευξη Καθορισμός δείγματος υποκειμένων που θα δώσουν συνέντευξη Καθορισμός θεματικών προς διερεύνηση Καθορισμός τύπου ερωτήσεων / σύνταξη ερωτήσεων

19 Μεθοδολογία αξιοποίησης του υλικού
Βιογραφική-βιωµατική προσέγγιση διδασκαλίας βασίζεται σε βιωµατικές καταστάσεις, ανάγκες, απορίες και προβλήµατα του παιδιού που πηγάζουν από την καθηµερινή ζωή, καθώς και από τις εµπειρίες διαμορφωμένες µέσα στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον όπου ζει. Ομαδοσυνεργατική-ερευνητική διδασκαλία (project), ισότιµη παιδαγωγική σχέση ανάµεσα στον εκπαιδευτικό και τους µαθητές που συνεργάζονται µέσα στα πλαίσια µιας διαρκούς ερευνητικής διάθεσης, αξιοποιώντας µεθόδους και τεχνικές έρευνας των επιστηµών που ασχολούνται µε το εκάστοτε γνωστικό αντικείµενο που πραγµατεύονται. Κατσαδώρος, Γ. και Κοτζαγεωργίου, Α., (

20 Δημόσια παρουσίαση του υλικού
Το υλικό που συγκεντρώνεται με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατό να παρουσιάζεται στο κοινό του σχολείου και της ευρύτερης περιοχής, ειδικότερα κατά τη διάρκεια των διαπολιτισμικών συναντήσεων. Μπορεί να αποτελεί το θέμα μιας έκθεσης με πολιτισμικό υλικό από διάφορες εθνοτικές κοινότητες, ή/ και το αντικείμενο ενός λευκώματος. Το υλικό αυτό θα τύχει της ενδεικνυόμενης επιστημονικής επεξεργασίας και θα δημοσιευθεί ηλεκτρονικά, κάνοντας να αισθανθούν οι δημιουργοί και συλλέκτες/τριές τουνότι κοινωνούν κάποια στοιχεία του δικού τους πολιτισμού και της ιστορίας στη σχολική και στην ευρύτερη κοινότητα. Με αυτό τον τρόπο καταξιώνεται η παρουσία και κατακυρώνεται η συμμετοχή τους στην ελληνική κοινωνία.

21 Δημόσια παρουσίαση του υλικού
Συχνά το υλικό παρουσιάζεται δραματοποιημένο με στοιχεία αναπαράστασης και αναβίωσης του παρελθόντος, χωρίς όμως εμβάθυνση και κατανόηση από τα παιδιά της ιστορικότητας του παρελθόντος και του πλαισίου στο οποίο αυτό εντάσσεται. παραβλέπεται το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, ακόμα και ο ίδιος ο άνθρωπος, και αναπαράγεται ένα στείρο και νοσταλγικό φολκλόρ, καθώς και μία στερεοτυπική εικόνα του παρελθόντος. Όμως Χρειάζεται να προβούμε σε μία ρεαλιστική προσέγγιση του λαϊκού πολιτισμού, μέσω της προσέγγισης/ ανάδειξης / ερμηνείας αντιλήψεων, κοινωνικών σχέσεων, συνηθειών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της σύνδεσης της καθημερινής ζωή του παρελθόντος με ζητήματα του παρόντος.

22 Ερωτήσεις που στοχεύουν στην..
Μεθοδολογία αξιοποίησης του υλικού Ερωτήσεις που στοχεύουν στην.. Παρατήρηση / Περιγραφή Ανάκληση Υπόθεση Εφαρμογή Φαντασία Έκφραση συναισθημάτων Αξιολόγηση * Συζητήσεις *Παιχνίδι Ρόλων * Εξερεύνηση *Παιχνίδι *Σενάριο *Bιωματικές δραστηριότητες *Αφήγηση *Δραματοποίηση

23 Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Κακάµπουρα, Ρ., (2009), ∆ιδακτική του Λαϊκού Πολιτισµού στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. Πρακτικά του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου Επιστηµών Εκπαίδευσης, διοργάνωση: Παιδαγωγικό Τµήµα ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αθήνα Μαΐου 2009. Μπενέκος, ∆. Σ., (2006), Πολιτισµική παράδοση και Εκπαίδευση, Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος ∆αρδανός, σσ Κακάµπουρα-Τίλη, ρ., (2006), Από τη συλλογή λαογραφικού υλικού στη διαθεµατική προσέγγιση του λαϊκού πολιτισµού: Η καθοδήγηση των πανεπιστηµιακών λαογράφων και η ανταπόκριση των δασκάλων. Λαογραφία, τόµ. Μ΄ (40), Αθήναι 2006, σσ Βαγή-Σπύρου, Ε., Αρβανίτη-Παπαδοπούλου, Π., Δασκάλου, Χ., Νοµικού, Μ., (2010), Η διδασκαλία στοιχείων λαογραφίας και πολιτισµού στονηπιαγωγείο: δύο παραδείγµατα µέσα σε τάξεις νηπιαγωγείων. Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρµοσµένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Μαθαίνω πώς να µαθαίνω», 7-9 Μαΐου 2010, ISSN