Ας σηκώσουμε τα παιδιά από τα θρανία

Παρουσίαση με θέμα: "Ας σηκώσουμε τα παιδιά από τα θρανία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ας σηκώσουμε τα παιδιά από τα θρανία
Διδάσκοντας αρχαία ελληνικά με θεατρικές τεχνικές Σοφοκλή, Αντιγόνη (Β’ Λυκείου) Ευριπίδη, Ελένη (Γ’ Γυμνασίου) Καλαμάτα,

2 Τι είναι το Εκπαιδευτικό Δράμα
Drama in Education / Educational Drama Ανεξάρτητο μάθημα ή μέσο διδακτικής μαθημάτων Αξιοποίηση θεατρικών τεχνικών για τη διερεύνηση του νοήματος Στόχος η μάθηση ως κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου

3 Τα χαρακτηριστικά του Στηρίζεται στον αυτοσχεδιασμό
Δεν υπάρχει εξωτερικό κοινό Οι μαθητές λειτουργούν άλλοτε ως ηθοποιοί και άλλοτε ως θεατές Δε βασίζεται σε γραπτό θεατρικό κείμενο Αντλεί στοιχεία από πραγματικές ή φανταστικές ιστορίες Στοχεύει σε απρόβλεπτο δρώμενο που δημιουργείται κατά τη διαδικασία

4 Πότε ξεκίνησε; Τη δεκαετία του ’50 στην Αγγλία ως παιχνίδι αυτοέκφρασης. Οι ρίζες του στον Augusto Boal, εμπνευστή του Θεάτρου του Καταπιεσμένου, όπου οι θεατές αλλάζουν την πλοκή ή γίνονται ηθοποιοί. Σταδιακή εισαγωγή ασκήσεων από το σύστημα του Stanislavski. Tη δεκαετία του ’70 στηρίχτηκε στις απόψεις του Vigotsky και του Bruner. (από το βιβλίο της Α. Αυδή-Μ.Χατζηγεωργίου)

5 O ρόλος του δασκάλου Εφαρμόζει τη μέθοδο της σκαλωσιάς (scaffolding), δηλαδή αφού θέσει ένα κατευθυντήριο ερώτημα, λειτουργεί ως διαμεσολαβητής, ώστε οι μαθητές να κινηθούν στη ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης. Δεν τιμωρεί, μια και το Δράμα προσφέρει για δράση μια περιοχή χωρίς ποινές(no penalty area).

6

7 Διδάσκοντας με θεατρικές τεχνικές
Σχολ. Έτη : Η θεατρολόγος Μυρτώ Πίγκου-Ρεπούση οργανώνει δίμηνο θεατρικό σεμινάριο στις τάξεις της Β’ Λυκείου στις ώρες των Αρχαίων Ελληνικών και του Δίκαιου με θέμα: Συλλογικό θέατρο και πολιτειότητα. Στόχος του σεμιναρίου ήταν να εξερευνηθούν και να εφαρμοσθούν θεατροπαιδαγωγικές μέθοδοι οι οποίες προωθούν τη συλλογική συνείδηση και τη δημιουργική πράξη, αυτό που θα ονόμαζε ο Καστοριάδης «συλλογικό φαντασιακό».

8 Σε αυτό το πλαίσιο, η Αντιγόνη του Σοφοκλή αποτέλεσε τη θεατρική βάση για να συζητηθούν «θέματα δημοκρατίας». Οι μαθητές και οι μαθήτριες κλήθηκαν να δώσουν δικές τους απαντήσεις και να καταλήξουν σε μία κοινά συμφωνημένη αφήγηση της ιστορίας. Όλο το σεμινάριο βασίστηκε στη διαθεατρική –interaesthetic μορφή δράματος κατά την οποία το θέατρο λειτουργεί ως μέσο αλλά και ως αντικείμενο στη θεατρική πράξη.

9 Από την έρευνα ... ... στη διδακτική πράξη

10 Εκπαιδευτικό Σενάριο Τάξη : Β’ Λυκείου Μάθημα: Σοφοκλέους Αντιγόνη, στ
Εκπαιδευτικό Σενάριο Τάξη : Β’ Λυκείου Μάθημα: Σοφοκλέους Αντιγόνη, στ Στόχος : Η διδασκαλία αποσπάσματος από αρχαία τραγωδία με συνδυασμό κλασικής κειμενοκεντρικής προσέγγισης και βιωματικής εμπλοκής των μαθητών με το αρχαίο δράμα με χρήση θεατροπαιδαγωγικών εργαλείων. Έμφαση σε έννοιες πολιτικοποίησης /συλλογικής συνείδησης / διαμόρφωσης προσωπικής στάσης/στη συνειδητοποίηση της πολλαπλής ανάγνωσης και ερμηνείας του ήθους ενός ήρωα

11 (βλ.δραματική άσκηση σκηνοθεσίας)
Επιμέρους στόχοι: - Συνδυασμένη με το νόημα κατανόηση της γραμματικής και των συντακτικών δομών της αρχαίας ελληνικής, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα. Αποτίμηση και σχολιασμός του κειμένου κυρίως μέσω των δραματικών ασκήσεων. Τελική αναδιήγηση και προσωπική αναμόρφωση των στοιχείων της τραγωδίας μέσω μίας συλλογικής στάσης (βλ.δραματική άσκηση σκηνοθεσίας)

12 Μέθοδοι: κειμενοκεντρική θεατροπαιδαγωγική ομαδοσυνεργατική   Eργαλεία φύλλα εργασίας έντυπο αποτελούμενο από σημειώσεις της διδάσκουσας που περιείχε μετάφραση, σχόλια και ασκήσεις με στόχο την ταχύτερη γλωσσική εξομάλυνση θεατρικά εργαλεία – ασκήσεις. Χώρος: μία κατά προτίμηση μεγάλη σχολική τάξη με διάταξη των μαθητών σε σχήμα Π. Διάρκεια της διδασκαλίας: μία διδακτική ώρα (πιθανή επέκταση σε δίωρο) Eνδεικτικά παρουσιάζεται το φύλλο εργασίας της δειγματικής διδασκαλίας

13 Γλωσσική εξομάλυνση (ενδεικτική παρουσίαση) Στ. 58 κ.εξ. Νῡν σκόπει
 Σοφοκλέους Αντιγόνη, στ Δειγματική διδασκαλία ( 2ο ΠΕΚ Αθήνας / Εισαγωγική Επιμόρφωση ) Σχολ. Σύμβουλος : Αγάθη Γεωργιάδου (σχεδιασμός με τη θεατρολόγο) Δραματική άσκηση Επαναφέροντας στο νου σας όσα έχουν ειπωθεί, να σταθείτε στο χώρο σε δύο ομάδες υποστηρίζοντας την Αντιγόνη ή την Ισμήνη με βασικό σας κριτήριο ποια από τις δύο ηρωίδες βρίσκεται σε πιο δύσκολη θέση σε αυτό το σημείο της τραγωδίας. Γλωσσική εξομάλυνση (ενδεικτική παρουσίαση) Στ. 58 κ.εξ. Νῡν σκόπει ὅσῳ νώ μόνα λελειμμένα (< λείπομαι =εγκαταλείπομαι, που έχουμε εγκαταλειφθεί) κάκιστα ὀλούμεθα (μελλ. του ρ. ὄλλυμαι= χάνομαι) Πώς χαρακτηρίζεται συντακτικά η πρόταση αυτή;

14 Γραμματικές παρατηρήσεις (ενδεικτική παρουσίαση)
Ἔπειτα οὕνεκα (= ότι) ἀρχόμεσθα (= αρχόμεθα) ἐκ κρεισσόνων ἀκούειν ( απαρ. σκοπού = ώστε να ακούμε ) ταῡτα καί ἀλγίονα (συγκριτικός βαθμός = πιο πικρά ) τῶνδε. Κάκιστα, κρεισσόνων : να γραφούν οι άλλοι δύο βαθμοί των επιθέτων στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό. Γιατί η Ισμήνη χρησιμοποιεί αυτόν τον τύπο ως συγκριτικό βαθμό του επιθέτου ἀγαθός-ή-όν ; (γραμματική άσκηση παραθετικών)

15 Συντακτικές παρατηρήσεις (ενδεικτική παρουσίαση)
Στ. 69 Η Αντιγόνη απαντά με δύο δυνητικές ευκτικές οὔτε ἄν κελεύσαιμι (= ούτε θα σε παρακαλούσα) οὔτε ἄν δρῴης (=ούτε θα έπραττες) μετ’ ἐμοῡ (= μαζί μου) ἡδέως εἰ θέλοις ἔτι πράσσειν (= υποθετική πρόταση Ποιο είδος υποθετικού λόγου σχηματίζεται σε αυτούς τουςστίχους; Τι ξεκαθαρίζει σε αυτό το σημείο στην αδελφή της η Αντιγόνη με αυτόν τον υποθετικό λόγο; Να τον μετατρέψετε σε λόγο αντίθετο του πραγματικού και να εξηγήσετε γιατί δεν επιλέγει ένα τέτοιο είδος υποθετικούλόγου.

16 Να εργαστείτε ανά ομάδες των τεσσάρων και Οι μισοί να εντοπίσετε
 Άσκηση (ομαδοσυνεργατική μέθοδος) Να εργαστείτε ανά ομάδες των τεσσάρων και Οι μισοί να εντοπίσετε Α. τρία επιχειρήματα της Ισμήνης Β. Να τα αξιολογήσετε ως λογικά ή ως συναισθηματικά Α. Τρία επιχειρήματα της Αντιγόνης Β. Να τα αξιολογήσετε ως λογικά ή συναισθηματικά. Κοινή συμφωνία σχετικά με τα επιχειρήματα. Επιβεβαίωση από το φυλλάδιο, όπου παρατίθενται.

17 Διαπίστωση: 30% των μαθητών αλλάζει την επιλογή του
Δραματικές ασκήσεις 1.Να σχηματίσετε ζευγάρια και στο καθένα ένας/μία θα παριστάνει την Αντιγόνη και ένας /μία την Ισμήνη. Να παρουσιάσετε με ψυχολογικές χειρονομίες τη σχέση τους ή και τη μη σχέση τους στο κέντρο. 2.α.Να σταθείτε στο χώρο πάλι με το μέρος της ηρωίδας που τώρα πιστεύετε ότι είναι σε πιο δύσκολη θέση. (Χωρισμός σε δύο ομάδες / σχολιάζουν ομοιότητες και διαφορές με την αρχική τους επιλογή, πριν αναλυθεί το κείμενο) Διαπίστωση: 30% των μαθητών αλλάζει την επιλογή του 15% των μαθητών αμφιταλαντεύεται συνεχώς

18

19 Εσύ όπως εγώ:Εξερευνώντας τη διαφορετικότητα –Πολιτιστικό πρόγραμμα ΔΔΕ Ανατολικής Αττικής Συνεργασία με τη Ν. Χολέβα

20 β.Να σκηνοθετήσετε τώρα ανά ομάδες την καθεμία τους, παριστάνοντας τη δυσκολία τους αυτή, προσπαθώντας έτσι να πείσετε και τους άλλους ακροατές-αναγνώστες σχετικά με την επιλογή που κάνατε. Να καταλήξει κάθε ομάδα σε μία κοινή εικόνα για κάθε ηρωίδα. (μένει στην τάξη μία κοινή εικόνα των δύο αδελφών/ άσκηση σκηνοθεσίας με στόχο την κοινή, συμφωνημένη αντίληψη του ήθους)

21

22 (άσκηση προσωπικής εμπλοκής των μαθητών στη σύγκρουση των δύο ηρωίδων)
γ. Να καλύψετε με ακίνητες εικόνες το μεσαίο χώρο τείνοντας προς τη συμφιλίωση των δύο ηρωίδων (άσκηση προσωπικής εμπλοκής των μαθητών στη σύγκρουση των δύο ηρωίδων)

23

24 δ. Να προσθέσετε λόγο στην εικόνα.
(προαιρετικά, δίνουμε ένα ποίημα ή ένα άλλο κείμενο και ζητούμε από τους μαθητές να το απαγγείλει ή να το διαβάσει η ηρωίδα στην οποία πιστεύουμε ότι θα ταίριαζε ως έκφραση λόγου π.χ. Το ποίημα Όσο μπορείς του Καβάφη)

25

26 ε. Να επιλέξετε την κατάλληλη μάσκα για την κάθε ηρωίδα
(η μάσκα εξοικειώνει με την αρχαία παράσταση, βοηθάει στη συμπύκνωση του ήθους, χρησιμοποιείται ως θεατρικό εύρημα)

27

28 Προαιρετική άσκηση, με άνεση ως προς το χρόνο (δίωρο)
Να χωριστείτε σε δύο ομάδες (τυχαία) και να απεικονίσετε με μία δυναμική εικόνα Α. τη σχέση ιδωτικού και δημόσιου, τη σχέση του οίκου του Οιδίποδα με την πόλη της Θήβας Β. τον ιδιωτικό και δημόσιο χαρακτήρα της ταφής, πώς, δηλαδή, αυτό το περιστατικό σημαίνει τόσο διαφορετικά πράγματα για την οικογένεια σε σχέση με την πόλη Παρουσίαση δυναμικών εικόνων, σχολιασμός Να παραστήσετε κατά το πρότυπο των δισσών λόγων τα επιχειρήματα των δύο αδελφών με τελικό στόχο να αποτιμηθεί ποια παραθέτει τα πιο ισχυρά. (ρητορική απεικόνιση σε δυναμική εικόνα, πιθανόν με τη μορφή δημόσιας αντιπαράθεσης)

29 Άλλα σημεία της τραγωδίας που προσφέρονται για παρόμοιες ασκήσεις
Κρέοντας-Αντιγόνη (στ ) 1. Ποιος ήρωας βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση; Να σταθείτε με το μέρος του 2. Απεικόνιση αυτής της θέσης (Ψυχολογική χειρονομία ή άσκηση γλύπτης-γλυπτό ανά δυάδες) 3. Ομαδική σκηνοθεσία μιας ακίνητης στάσης του ήρωα 4. Κάλυψη του μεσαίου χώρου / εμπλοκή του μαθητή σε πιθανή προσπάθεια συμφιλίωσης 5. Καταγραφή εσωτερικού μονόλογου του Κρέοντα όταν μιλάει στην Αντιγόνη ή το alter ego του μονάρχη

30

31

32

33 Σχολικό έτος 2010-11 Η δική μας Αντιγόνη
Η χρήση των θεατρικών τεχνικών οδήγησε σε μεγάλο βαθμό στην ανάληψη πρωτοβουλιών ως προς την ερμηνεία της τραγωδίας Συγγραφή ενός νέου θεατρικού έργου: -συμφωνημένη αντιστοίχιση των χαρακτήρων με σημερινούς ήρωες -κάθε μαθητής/τρια ερμήνευσε το χαρακτήρα του οποίου έγραψε τα λόγια -έμφαση στην πολιτική διάσταση της Αντιγόνης -ενσωμάτωση αποσπασμάτων από την αρχαία τραγωδία σε μετάφραση -προσωπική στάση απέναντι στην πλοκή Συνεργασία με τον κ. Κυρλή και την κ. Σταυρίδου, θεατρολόγους του σχολείου, ως προς τη σκηνοθετική πλευρά.

34 Δίλημμα και επιλογή σχολικό έτος 2011-12
Έμφαση στο θεματικό κέντρο του εσωτερικού διλήμματος και της επιλογής Επιλογή τριών σημείων της τραγωδίας 1. Αντιγόνη – Ισμήνη (Τέλος Προλόγου) 2. Κρέοντας- Αντιγόνη (Δεύτερο Επεισόδιο) 3. Αίμονας – Κρέοντας (Τρίτο Επεισόδιο) Συνεργασία με την κ. Τσουραμάνη, θεατρολόγο, με στοχευμένες προς αυτό το θεματικό κέντρο δραματικές ασκήσεις σε 5 δίωρα μαθήματα κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς Τελικό αποτέλεσμα : Προβληματισμός και επεκτάσεις (προσωπική ζωή των μαθητών, βίαιες στιγμές τέτοιων επιλογών, όπως στη ζωή των προσφύγων – μεταναστών) .

35 Αποτελέσματα : βιωματική πρόσληψη πολιτικών ρόλων αποδοχή των πολλαπλών αναγνώσεων του αρχαίου κειμένου προσωπική συμβολή στην ερμηνεία της δράσης των ηρώων και απόκτηση ατομικής πολιτικής στάσης απέναντί τους (με συχνές αλλαγές οπτικής γωνίας, όπως η υποστήριξη άλλης ηρωίδας πριν και μετά τη διδασκαλία) συνολική αναθεώρηση της οπτικής γωνίας της διδάσκουσας φιλολόγου εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά και την τυπική μορφή αξιολόγησης (Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν εξαιρετικά ικανοποιητικά σε κριτήριο αξιολόγησης με συνδυασμό και δραματουργικής απεικόνισης) καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος

36 Αξιολογήσεις μαθητών από την εφαρμογή φύλλων εργασίας (Λύκειο Νέας Μάκρης, διδάσκουσα: Καίτη Σερέτη)
Θετικά: κατανόηση πλοκής, διαχρονικότητα μηνυμάτων, πιο ενδιαφέρον μάθημα, διεξοδική ανάλυση θεμάτων όπως η δικαιοσύνη, συμμετοχή και μαθητών/τριών από Θετική-Τεχνολογική κατεύθυνση/ ομαδικότητα/ θαυμασμός για τη θέληση και την προσπάθεια της καθηγήτριας σε μάθημα Γενικής Παιδείας «Όταν διάβαζα για τις εξετάσεις, είχα στο μυαλό μου τις εικόνες που δημιουργήσαμε στην τάξη» Αρνητικά: λιγότερη έμφαση στη γραμματική και στο συντακτικό, δύσκολη η μετάφραση

37

38

39

40

41

42

43 3η εβδομάδα Αρχαίου Δράματος, Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη

44

45

46

47

48

49

50 Ημερίδα Καλλιτεχνικού Σχολείου Γέρακα

51

52

53

54

55 Αν μου πεις κάτι, θα το ξεχάσω.
Αν μου το διδάξεις, θα το θυμάμαι. Αν με αφήσεις να ασχοληθώ μαζί του, τότε θα το μάθω. Benjamin Franklin

56 Βιβλιογραφία σχετική με την εφαρμογή αρχών εκπαιδευτικού δράματος στη διδακτική των φιλολογικών μαθημάτων Αβδή Α., Χατζηγεωργίου Μ., Η τέχνη του δράματος στην εκπαίδευση, Μεταίχμιο 2008. Κουκουνάρας –Λιάγκης Μ., Εκπαιδευτικοί εν Δράσει – Νέα Πολυτροπική Διδακτική, Γρηγόρης, 2011 Παπαδόπουλος, Σ. (2004). Η διδακτική αξιοποίηση της δραματοποίησης στο μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή. Αθήνα. Παπαδόπουλος, Σ. (2007). Με τη Γλώσσα του Θεάτρου. Η διερευνητική δραματοποίηση στη διδασκαλία της Γλώσσας. Αθήνα: Κέδρος.

57 Παπαδόπουλος, Σ. (2009). Η θεατρική παιδεία ως μέσο επαγγελματικής ανάπτυξης των μετεκπαιδευόμενων στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης: Εμπειρική έρευνα. Στο Ε. Ταρατόρη (επιμ.), Διδασκαλεία: παρελθόν, παρόν, μέλλον (σσ ). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη ΧΟΛΕΒΑ Ν., Εσύ όπως κι Εγώ. Εξερευνώντας τη διαφορετικότητα μέσα από το θέατρο. Αθήνα, Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, 2010 Ελένη Ε., Τριανταφυλλοπούλου Κ., Το εκπαιδευτικό θέατρο στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό, Πατάκης 2004. ΣΕΞΤOΥ Π., Δραματοποίηση. Το βιβλίο του παιδαγωγού-εμψυχωτή, Αθήνα, Καστανιώτης, 1998 Wooland B., Η διδασκαλία του Δράματος στο Δημοτικό Σχολείο, Ελληνικά Γράμματα 1999.

58 Βιωματικά εργαστήρια Δια-δρω-μές: ετήσια εργαστήρια για νηπιαγωγούς/δασκάλους/καθηγητές (100 ωρών) Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση: Ημερίδες/7η Συνδιάσκεψη για το Θέατρο στην Εκπαίδευση/Περιοδικό: Εκπαίδευση και Θέατρο/Θεατρική Κατασκήνωση (Σπέτσες)

59 Θέατρο Πόρτα - Ξένια Καλογεροπούλου: Σεμινάρια για εκπαιδευτικούς
Θεατρολόγοι οργανώνουν εργαστήρια (Τζ. Κακουδάκη, Μ. Πίγκου-Ρεπούση) Anima: Βιωματικά εργαστήρια

60 myeduteatro.pbworks.com Ένα wiki για τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να μοιραστούν με άλλους συναδέλφους, τους δικούς τους πειραματισμούς ανανεώνοντας τη διδακτική τους με τεχνικές της Δραματικής Τέχνης στην Εκπαίδευση. (download αρχείων σε επεξεργάσιμη μορφή –upload αρχείων-περιβάλλον εργασίας σε κοινόχρηστα αρχεία, κοινότητα PLN) Σας περιμένουμε!