Η νέα γρίπη Η1Ν1 και η αντιμετώπισή της στο σχολείο

Παρουσίαση με θέμα: "Η νέα γρίπη Η1Ν1 και η αντιμετώπισή της στο σχολείο"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η νέα γρίπη Η1Ν1 και η αντιμετώπισή της στο σχολείο
Σεπτέμβριος 2009 Τ. Παναγιωτόπουλος καθηγητής υγείας του παιδιού, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας επιδημιολόγος ΚΕΕΛΠΝΟ

2 Πανδημία νέας γρίπης Η1Ν1: τα βασικά
Τα κύρια χαρακτηριστικά Ευρεία εξάπλωση Ήπια νόσος στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων Το ερώτημα Υπερβολή ? Τρομολαγνεία ? Συμφέροντα ? Οι συνέπειες για την υγεία Πολλά άτομα θα νοσήσουν (ήπια) περίπου ταυτόχρονα Πολύ μικρή πιθανότητα σοβαρής νόσησης για καθένα Αθροιστικά: σεβαστός αριθμός σοβαρά ασθενών Οι συνέπειες για την κοινωνία Πίεση σε υπηρεσίες υγείας, νοσοκομεία, μονάδες εντατικής Κοινωνικές λειτουργίες ? Κοινωνική συνοχή ?

3 Η φιλοσοφία των μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της νέας γρίπης Η1Ν1
H επιβράδυνση της εξάπλωσης της επιδημίας, τόσο στα σχολεία όσο και στη γύρω τους κοινωνία Αδυναμία αποτροπής επιδημίας σε ένα σχολείο, όχι εγγύηση μη νόσησης Δυνατότητα σημαντικής συμβολής σε καθυστέρηση εξάπλωσης γρίπης Η φροντίδα και υποστήριξη όσων τυχόν αρρωστήσουν Αναμένεται όλα να πάνε καλά στη μεγάλη πλειονότητα Αναγνώριση όσων έχουν ενδείξεις σοβαρής νόσου Ιδιαίτερη μέριμνα για όσους έχουν αυξημένη πιθανότητα να αρρωστήσουν σοβαρά λόγω χρόνιων ασθενειών ή άλλων καταστάσεων Οργανωμένη και συνεκτική λειτουργία του σχολείου Πρακτική αξία για αντιμετώπιση επιδημίας Όχι κλίμα «εμπόλεμης κατάστασης» (ψυχική υγεία παιδιών) Ευκαιρία για μάθηση (και στάση “μπορώ να κατανοήσω ένα φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει γύρω μου”) Αφορμή καλλιέργειας στάσεων ζωής ψύχραιμη και ορθολογική αντίδραση στάση υπεύθυνης και αλληλέγγυας συμπεριφοράς προς άλλους

4 Τι είναι η γρίπη Ασθένεια που προκαλείται από ιό Ιός γρίπης
Σφαιρικό σχήμα με διάμετρο περίπου 1 εκατομμυριοστό του cm Μόρια που προεξέχουν σαν καρφάκια (αιμοσυγκολλητίνη-Η, νευραμινιδάση-Ν) Πώς μας προσβάλλει ο ιός της γρίπης Προσκόλληση σε κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπου (ρόλος Η) Είσοδος σε κύτταρα Πολλαπλασιασμός με “υλικά” κυττάρων ανθρώπου Έξοδος από κύτταρο (ρόλος Ν) Διασπορά σε άλλα κύτταρα Διάμετρος orthomyxoviridae: nm = ~100 nm (nano=1/109) 15 αλλήλια ΗΑ (3 σε ιούς γρίπης ανθρώπου) , 9 αλλήλια ΝΑ (2 σε ιούς γρίπης ανθρώπου)

5 Ανοσία και πανδημίες Αμυντικό σύστημα ανθρώπου Γονίδια ιού γρίπης
Αντισώματα έναντι ιού γρίπης (ιδιαίτερα αιμοσυγκολλητίνης-Η) Εάν μολυνθούμε από έναν στέλεχος ιού γρίπης αποκτάμε αντισώματα έναντι αυτού για μεγάλο διάστημα Γονίδια ιού γρίπης 8 γονίδια: ελέγχουν χαρακτηριστικά ιού 1 γονίδιο για Η , 1 γονίδιο για Ν Από τύχη μπορεί τα γονίδια ενός ιού γρί- πης να αλλάξουν (“αντιγονική μεταβολή”) “Ανασυνδυασμός” γονιδίων από διαφορετικά στελέχη ιού γρίπης που προσβάλλουν το ίδιο κύτταρο (έχει παρατηρηθεί κυρίως σε χοίρους) Νέο στέλεχος: κανένας δεν έχει ανοσία (προϋπόθεση για πανδημία) NP: nucleoprotein; HA: haemaglutinin; NA: neuraminidase; PA: polymerase; PB: polymerase; M: matrix; NS: non structural. Αντιγονική εκτροπή=antigenic drift, Αντιγονική μεταβολή=antigenic shift.

6

7 Τρόποι μετάδοσης ιού γρίπης
Κύριοι τρόποι μετάδοσης σταγονίδια (>5μm), σε απόσταση1-2 m, συνήθως με βήχα/φτέρνισμα άμεση μετάδοση άμεση επαφή (π.χ. φιλιά) έμμεση μετάδοση επιβίωση ιού για αρκετές ώρες, ιδίως σε ψυχρό και ξηρό περιβάλλον, κυρίως: επιφάνειες - χέρια - βλεννογόνοι Σταγονίδα >5μm όχι σε κυψελίδες – μόνο τραχεία, βρόγχους Τα μέτρα προφύλαξης έχουν λογική (και είναι απλά) 7

8 Τι κάνω για την προστασία μου από τη γρίπη και για την προστασία των άλλων (1)
1) Εάν αρρωστήσω, μένω στο σπίτι μέχρι να περάσουν 24 ώρες χωρίς να έχω πυρετό (*) 2) Αποφεύγω την κοντινή επαφή με άτομα που είναι άρρωστα ή βήχουν και φτερνίζονται 3) Πλένω τα χέρια μου συχνά με σαπούνι και νερό ή τα καθαρίζω με αλκοολούχο διάλυμα χεριών Αποφεύγω να πιάνω τα μάτια, τη μύτη και το στόμα μου 5) Δεν μοιράζομαι με άλλους μολύβια, στυλό, μαρκαδόρους και άλλα προσωπικά αντικείμενα 6) Αποφεύγω τις χειραψίες και τα κοινωνικά φιλιά

9 Τι κάνω για την προστασία μου από τη γρίπη και για την προστασία των άλλων (1)
7) Πριν να φάω πλένω τα χέρια μου με σαπούνι και νερό ή τα καθαρίζω με αλκοολούχο διάλυμα χεριών 8) Στο φαγητό, δεν χρησιμοποιώ το ίδιο πιάτο με άλλους ή το ίδιο πηρούνι, κουτάλι, ποτήρι Δεν δαγκώνω το ίδιο σάντουιτς, φρούτο ή άλλο τρόφιμο Δεν πίνω νερό με το στόμα κατευθείαν στη βρύση 9) Βήχω και φτερνίζομαι σε χαρτομάντιλο Πετάω το χρησιμοποιημένο χαρτομάντιλο σε πλαστική σακούλα Κατόπιν πλένω καλά τα χέρια μου με σαπούνι και νερό ή τα καθαρίζω με αλκοολούχο διάλυμα χεριών Εάν δεν έχω χαρτομάντιλο, βήχω και φτερνίζομαι στη μέσα επιφάνεια του αγκώνα μου

10 Πώς πλένουμε σωστά τα χέρια μας
1. Τρίβουμε τα δυο χέρια μεταξύ τους για να πλυθούν η πάνω και η κάτω επιφάνεια χεριών και δακτύλων 2. Τρίβουμε τις μέσα επιφάνειες των δακτύλων μεταξύ τους (δάκτυλα σε Χ) Τρίβουμε τις άκρες των δακτύλων στην άλλη παλά- μη με κυκλικές κινήσεις 4. Τρίβουμε τους αντίχειρες, προσέχοντας και την άκρη τους «Γύρω-γύρω όλοι Στη μέση ο Μανόλης» «Χέρια πόδια στη γραμμή Κι όλοι κάθονται στη γη» Δεξί: «Γύρω-γύρω όλοι» Αριστ.: «Στη μέση ο Μανόλης» Δεξί: «Χέρια πόδια στη γραμμή» Αριστ.: «Κι όλοι κάθονται στη γη» Διάρκεια του πλυσίματος των χερών: δευτερόλεπτα

11 Τι κάνει το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί για να μειωθεί η διασπορά της γρίπης στο σχολείο
1) Προσοχή για τυχόν εμφάνιση συμπτωμάτων γρίπης στα παιδιά  συνεννόηση με άτομο που έχει οριστεί 2) Όλοι οι χώροι του σχολείου αερίζονται καλά και συχνά 3) Οι λείες επιφάνειες των σημείων που συνηθίζουμε να πιάνουμε συχνά (π.χ. πόμολα, χερούλια, κουπαστή από σκάλες ή κιγκλίδωμα, πλάτη από καρέκλες, τραπέζια σε κοινούς χώρους, βρύσες κλπ.) καθαρίζονται καλά και συχνά 4) Μπορεί να χρησιμοποιείται αλκοολούχο διάλυμα ή ζελέ χεριών για τον καθαρισμό των χεριών των παιδιών σε τακτά διαστήματα (π.χ. 2-3 φορές την ημέρα) και όταν χρειάζεται ειδικά (π.χ. μετά από βήχα ή φτέρνισμα κλπ.) 5) Εάν χρησιμοποιούνται σκεύη φαγητού (πιάτα, ποτήρια, πηρούνια κλπ.), θα πρέπει μετά από κάθε χρήση να καθαρίζονται καλά με ζεστό νερό και απορρυπαντικό

12 Τι κάνουν οι γονείς για να μειωθεί η διασπορά της γρίπης στο σχολείο
Κάθε μέρα, πριν την αναχώρηση των παιδιών για το σχολείο, ελέγχουμε εάν τα παιδιά έχουν πυρετό ή άλλα συμπτώματα γρίπης Στην περίπτωση αυτή το παιδί δεν πάει στο σχολείο Είναι καλό να έχει από πριν οργανωθεί με ποιόν θα μείνει το παιδί στο σπίτι σε περίπτωση που αρρωστήσει Ο Σύλλογος Γονέων θα μπορούσε να οργανώσει την εθελοντική αλληλοϋποστήριξη των γονέων

13 Μέτρα για την αντιμετώπιση ασθενών με συμπτώματα γρίπης στο σχολείο
1) Εάν παιδί ή μέλος του προσωπικού παρουσιάσει συμπτώματα γρίπης, παραμένει στο σπίτι μέχρι να περάσουν 24 ώρες χωρίς να έχει πυρετό (*) Εάν παιδί ή μέλος του προσωπικού εμφανίσει συμπτώματα γρίπης στο σχολείο, παραμένει σε ιδιαίτερο χώρο παραμονής ασθενών Ορισμός χώρου για αυτή τη χρήση εκ των προτέρων μέριμνα ώστε ενήλικο άτομο να είναι διαθέσιμο για τη φροντίδα του ασθενούς (ΟΧΙ έγκυος ή άτομο σε υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσηση) 3) Μέριμνα ώστε άτομο με συμπτώματα γρίπης να τηρεί, κατά το δυνατόν, απόσταση πάνω από ένα μέτρο από άλλα άτομα 4) Άτομα με συμπτώματα γρίπης στο σχολείο φορούν απλή χειρουργική μάσκα, ΜΟΝΟ εφόσον είναι σε θέση να την χρησιμοποιήσουν σωστά (*) 5) Σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων σε κάποιο παιδί, άμεση ειδοποίηση των γονέων για να πάρουν το παιδί στο σπίτι Μπορεί να δοθεί αντιπυρετικό: παρακεταμόλη (συνεννόηση με γιατρό ή/και γονείς παιδιού για δόση και τυχόν αντενδείξεις). ΟΧΙ ασπιρίνη (χάπια, σιρόπι: Apotel, Depon, Dolal, Lonarid απλό, Panadol, Protalgon) 7) Μετά αποχώρηση ασθενούς, καλός καθαρισμός χώρων όπου κινήθηκε

14 Κύρια συμπτώματα νέας γρίπης Η1Ν1
Τα πιο συχνά συμπτώματα Πυρετός (συνήθως, αλλά όχι απαραιτήτως, πάνω από 38° C) Βήχας Πονόλαιμος Ρινική καταρροή (συνάχι) Άλλα συνηθισμένα συμπτώματα Κακουχία (αίσθημα ότι δεν είμαι καλά) Πονοκέφαλος Μυαλγία, αρθραλγία (πόνος σε μυς, κόκαλα, αρθρώσεις) Λιγότερο συχνά συμπτώματα Διάρροια Εμετός συνήθως μαζί με συμπτώματα από το αναπνευστικό Ναυτία Επιπεφυκίτιδα (κοκκίνισμα ματιών)

15 Εκδηλώσεις που πρέπει να οδηγήσουν αμέσως στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας
Ιδιαίτερα έντονη συμπτωματολογία Παράταση του πυρετού για περισσότερες από 3-4 ημέρες Δυσκολία στην αναπνοή ή πόνος στο στήθος Κυάνωση (μελάνιασμα) στα χείλη Συνεχείς έμετοι και αδυναμία συγκράτησης των υγρών που λαμβάνει ο ασθενής Σημεία αφυδάτωσης, όπως ζάλη στην όρθια στάση, μείωση της ποσότητας των ούρων ή στα νεογνά έλλειψη δακρύων όταν κλαίνε Επεισόδια σπασμών Σημεία σύγχυσης ή αποπροσανατολισμού, ή στα βρέφη νωθρότητα

16 Άτομα σε υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από γρίπη
Άτομα με κάποιο από τα παρακάτω χρόνια νοσήματα χρόνια νοσήματα αναπνευστικού συστήμ. (περιλ. λήψη αγωγής για άσθμα) χρόνια νοσήματα καρδιαγγειακού συστήμ. (εξαιρείται απλή υπέρταση) χρόνιες νεφρικές διαταραχές χρόνιες ηπατικές διαταραχές νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα αιματολογικές διαταραχές (περιλ. αιμοσφαιρινοπάθειες) μεταβολικές διαταραχές (περιλ. σακχαρώδης διαβήτης, μεγάλη παχυσαρκία με BMI≥40) ανοσοκαταστολή, η οποία προκαλείται από νόσημα ή λήψη φαρμάκων (περιλαμβάνεται και λοίμωξη με HIV και μακροχρόνια λήψη κορτικοειδών) Έγκυες γυναίκες Παιδιά μικρότερα από 5 ετών∙ ο κίνδυνος μεγαλύτερος σε παιδιά < 2 ετών Άτομα 65 ετών και άνω Τρόφιμοι οίκων ευγηρίας ή άλλων χώρων φροντίδας ατόμων με χρόνια προβλήματα υγείας

17 Η οργάνωση της λήψης μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της γρίπης Η1Ν1 στα σχολεία
Σαπούνι και νερό Βρύσες και αποχέτευση σχολείου σε καλή λειτουργια Διαθέσιμο υγρό σαπούνι και χάρτινες πετσέτες μιας χρήσης Κάδοι απόρριψης με ποδοκίνητο καπάκι Χώρος παραμονής ασθενών Διαμόρφωση εκ των προτέρων Καθορισμός διαδικασιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της γρίπης στο σχολείο Π.χ. αερισμός αιθουσών, καθαρισμός επιφανειών που πιάνουμε συχνά, άτομα που θα λειτουργούν ως υπεύθυνοι για φροντίδα ασθενών κλπ. Καθορισμός “υπεύθυνου” και “ομάδας” για συντονισμό δραστηριοτήτων [εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ: δ/ντής, υποδ/ντής, αρχαιότεροι εκπαιδευτικοί (*)] Καταγραφή απουσιών Ενημέρωση παιδιών και αγωγή υγείας Αναζήτηση συνεργασιών

18 Τρόπος καθαρισμού χώρων, επιφανειών και αντικειμένων

19 Μέτρα ατομικής προστασίας στο σχολείο
x: αμφιλεγόμενη πρόβλεψη εγκυκλίου ΥΠΕΠΘ *: πρόταση που δεν περιλαμβάνεται σε εγκύκλιο ΥΠΕΠΘ

20 Πώς φοράμε σωστά τα ελαστικά γάντια
Όταν φοράμε γάντια, αποφεύγουμε να αγγίζουμε το ένα χέρι με το άλλο. Βγάζουμε τα γάντια τραβώντας το μέσα έξω Μόλις αφαιρεθούν, βάζουμε τα γάντια σε πλαστική σακούλα, (μπορεί να απορρίπτεται με συνήθη οικιακά απορρίμματα) Αφού βγάλουμε τα γάντια, πλένουμε καλά τα χέρια με σαπούνι και νερό ή να τα καθαρίζετε με αλκοολούχο διάλυμα Τα γάντια δεν αντικαθιστούν το πλύσιμο των χεριών

21 Πώς φοράμε σωστά μια χειρουργική μάσκα
1) Καλή επαφή μάσκας με στόμα και μύτη, καλό δέσιμο πίσω Δένουμε κορδέλες στη μέση κεφαλιού και λαιμό Προσαρμόζουμε έλασμα στη ρίζα της μύτης Πιέζουμε ώστε η μάσκα να εφαρμόζει στο πρόσωπο και κάτω από το πηγούνι. 2) Αποφυγή αγγίγματος μάσκας με τα χέρια Θεωρούμε το μπροστινό τμήμα τής μάσκας μολυσμένο 3) Αντικατάσταση μάσκας εάν υγρανθεί 4) Προσεκτική αφαίρεση και απόρριψη μάσκας Λύνουμε ή κόβουμε πρώτα τις κάτω κορδέλες της μάσκας Κατόπιν λύνουμε ή κόβουμε τις πάνω κορδέλες Αφαιρούμε τη μάσκα πιάνοντας μόνο τις κορδέλες 5) Μετά την αφαίρεση της μάσκας Βάζουμε τη μάσκα σε πλαστική σακούλα (πετιέται με συνήθη απορρίματα) Πλένουμε τα χέρια μας καλά με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα

22 Συμπεράσματα Στόχοι μέτρων
Καθυστέρηση της εξάπλωσης της επιδημίας Φροντίδα για όσους τη χρειάζονται Σημασία οργανωμένης και συνεκτικής λειτουργίας του σχολείου Πρακτική σημασία Όχι κλίμα «εμπόλεμης κατάστασης» (ψυχική υγεία παιδιών) Ευκαιρία για μάθηση (στάση “μπορώ να κατανοήσω ένα φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει γύρω μου”) Αφορμή καλλιέργειας στάσεων ζωής (ψύχραιμη και ορθολογική αντίδραση, στάση υπεύθυνης και αλληλέγγυας συμπεριφοράς προς άλλους)

23 Πληροφορίες για γρίπη και γρίπη από το νέο ιό Α/Η1Ν1
ph_threats/com/Influenza/influenza_en.htm index.html health/diseases-cards/special_avian.html

24