Περιεχόμενα ● Ορισμός παιχνιδιού ● Γιατί στα παιδιά αρέσει να παίζουν;

Παρουσίαση με θέμα: "Περιεχόμενα ● Ορισμός παιχνιδιού ● Γιατί στα παιδιά αρέσει να παίζουν;"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 Περιεχόμενα ● Ορισμός παιχνιδιού ● Γιατί στα παιδιά αρέσει να παίζουν;
● Το παιχνίδι στα κορίτσια ● Το παιχνίδι στα αγόρια ● Οι διαφορές ● Τα στερεότυπα ● Τα στάδια ανάπτυξης της ταυτότητας του φύλου ● Βιολογία και κοινωνιολογία ● Παιχνίδια που καθορίζουν το ρόλο του φύλου ● Πηγές

3 Ορισμός παιχνιδιού Το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή ζωή μέσα στη φύση. Το συναντάμε και στα ζώα. Αυτή η φυσική ανάγκη δεν μπορεί να λείπει από τα παιδιά. Μέσα από αυτό, εδώ και χιλιάδες χρόνια, τα παιδιά σ‘ όλο τον κόσμο ψυχαγωγούνται, αυτοδιαπαιδαγωγούνται, δοκιμάζουν και ασκούν τις δυνάμεις τους, ανταγωνίζονται σωστά με τα συνομήλικα τους, μαθαίνουν να πειθαρχούν τους κανόνες, φτιάχνουν χαρακτήρα, δημιουργούν προσωπικότητα, κοινωνικοποιούνται, ασκούν το σώμα και το πνεύμα τους, κρατώντας τα σε καλή φυσική κατάσταση. Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Από την αρχαιότητα και ως και στις μέρες μας έχει βοηθήσει τα παιδιά του λαού μας να ξεπεράσουν πολλές δύσκολες καταστάσεις και να υπάρχουν ως σήμερα.

4 Γιατί στα παιδιά αρέσει να παίζουν;
Τα τελευταiα χρόνια όλο και περισσότεροι επιστήμονες που ασχολούνται με τα παιδιά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στους γονείς που δεν παίρνουν το θέμα στα σοβαρά και τους καλούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να παίζουν, αυθόρμητα, φυσικά, ανεπιτήδευτα. Και αυτό γιατί το παιχνίδι αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις διαδικασίες μέσα από τις οποίες το παιδί μαθαίνει, αναπτύσσει τη μνήμη του, καλλιεργεί την ψυχή του, την κριτική του σκέψη, το σώμα του και ταυτόχρονα το διασκεδάζει. Ακόμη και μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες, μέσα στη φρίκη του πολέμου -γράφει στο βιβλίο του «Παιδιά και Παιχνίδι στο Ολοκαύτωμα» ο Τζoρτζ Αϊζεν- τα παιδάκια ενστικτωδώς ενέδιδαν σε παιχνιδιάρικες διαθέσεις και έφτιαχναν αυτοσχέδια παιχνίδια, πλάι στις βόμβες, τους καπνούς, τα συντρίμμια. Ο πόλεμος πόλεμος, αλλά το παιχνίδι παιχνίδι. «Το παιχνίδι είναι εκπαίδευση ζωής. Μέσα από αυτό το παιδί εκφράζει την επιθυμία του να οργανώσει τη ζωή του κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της ζωής που βλέπει» σημειώνει σχετικά ο Δημήτρης Καραγιαννόπουλος, καθηγητής παθολογίας.

5 Σήμερα παίζουν; Τις τελευταίες δεκαετίες οι αλλαγές που έχουν
συντελεστεί σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας φαίνεται να αναιρούν τον ζωτικό ρόλο του παιχνιδιού. Τα παιδιά δεν παίζουν πια ή όταν το κάνουν δε χρησιμοποιούν και τις πέντε αισθήσεις τους. Η εξαντλητικά υπερπρογραμματισμένη καθημερινότητα των σημερινών παιδιών δεν αφήνει περιθώριο για την ουσιαστική παιδική υποχρέωση: το ανέμελο, άσκοπο, δημιουργικό, αυθόρμητο και ελεύθερο παιχνίδι. Η μανιώδης προετοιμασία των παιδιών για την πανεπιστημιακή και αργότερα επαγγελματική τους καριέρα χορηγεί το διαρκές ντέρμπι: δημιουργικός χρόνος εναντίον χτίσιμο βιογραφικού. Το άγχος των γονέων να τα εφοδιάσουν επαρκώς για τις μάχες της ζωής γεμίζει την παιδική τους ατζέντα με ένα σωρό υποχρεώσεις. Υπάρχουν όμως σημαντικά μαθήματα που δεν θα μάθουν στην τάξη, αλλά στην αυλή του σχολείου και στο δρόμο. Εμπειρικά.

6 Το παιχνίδι στα κορίτσια
Eίχε διατυπωθεί η άποψη πως τα κορίτσια έχουν μικρότερες ικανότητες αντίληψης του χώρου, εξαιτίας της διαφορετικής δομής του εγκεφάλου τους. Αποδείχτηκε, ωστόσο πως κορίτσια που παίζουν με τουβλάκια, ένα παιχνίδι που θεωρείται μάλλον αγορίστικο, βελτιώνουν την αίσθηση αντίληψης του χώρου. Από τα παραπάνω παραδείγματα γίνεται φανερό πως τα διαφορετικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά του φύλου είναι περισσότερο το αποτέλεσμα κοινωνικών παραγόντων και διαδικασιών μάθησης, παρά βιολογικών παραγόντων.

7 Το παιχνίδι στα αγόρια Τα παιχνίδια των αγοριών είναι ομαδικά και
απαιτούν δύναμη. Αντίθετα, τα κορίτσια προτιμούν να παίζουν με κούκλες και μαλάκα παιχνίδια. Το σημαντικό είναι ότι τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια προτιμούν να παίζουν παιχνίδια που ταιριάζουν στα στερεότυπα του φύλου τους. Στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας τους τα αγόρια επιδίδονται συχνότερα από τα κορίτσια σε ανταγωνιστικά παιχνίδια βασισμένα σε αυστηρούς κανόνες. Κατά μέσο όρο τα κορίτσια παίζουν λιγότερο πολύπλοκα παιχνίδια βασισμένα σε αυστηρούς κανόνες. Τα αγόρια συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά παιχνίδια , δυο φορές περισσότερο από τα κορίτσια. Τα αγόρια δεν παίζουν μόνο διαφορετικά παιχνίδια από τα κορίτσια αλλά παίζουν συνήθως και σε μεγαλύτερες ομάδες.

8 Οι διαφορές Οι φιλικές ομάδες που δημιουργούνται στα προσχολικά παιδιά
αποτελούνται συνήθως από άτομα του ίδιου φύλου. Για παράδειγμα ο Bornstein et al (1999) έχει αποδείξει πως το παιχνίδι των αγοριών είναι πιο εξερευνητικό και των κοριτσιών πιο συμβολικό. Σημειώνεται ακόμα πως το παιχνίδι των αγοριών όπως και στα υπόλοιπα θηλαστικά εμπεριέχει κρίσιμες διαπραγματεύσεις κοινωνικής κυριαρχίας σε ομαδικό επίπεδο συνεργασίας και ανταγωνισμού. Από μια εξελικτική οπτική αυτό μπορεί να παρουσιάζεται για να προετοιμάσει τα αρσενικά για πιο ανταγωνιστικές καταστάσεις όπως το ζευγάρωμα, το κυνήγι ή τον πόλεμο, συνηθισμένες καταστάσεις για τους προγενέστερούς μας (Geory & Bjorkland, 2000). Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ομαδικό παιχνίδι των κοριτσιών και η εστίασή τους στην ανάπτυξη και διατήρηση ενός μικρού αριθμού από στενές διαπροσωπικές σχέσεις υποστήριξης. Τα κορίτσια πιστεύουν πως η επίτευξη ενός σταθερού κοινωνικού δικτύου αποδεικνύεται πως σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα παθογένειας, είναι μια εξελίξιμη στρατηγική ανατροφής των παιδιών. Εάν η παραπάνω παρουσίαση ισχύει τότε το παιχνίδι έχει σχεδιαστεί ώστε να προετοιμάσει τα παιδιά για την ενήλικη ζωή τους (Mc Ardle, 2001). Τα αγόρια δεν παίζουν μόνο διαφορετικά παιχνίδια από τα κορίτσια, αλλά συνήθως παίζουν και σε μεγαλύτερες ομάδες. Τα ομαδικά αθλήματα, στα οποία τα αγόρια επιδίδονται περισσότερο από τα κορίτσια, απαιτούν από 10 έως 25 παίχτες για να παιχτούν σωστά. H Lever σπάνια είδε κορίτσια να παίζουν σε ομάδες των 10. Προτιμούν παιχνίδια όπως το κουτσό ή το κυνηγητό, που μπορούν να παιχτούν ακόμα και με δύο παιδιά και σπάνια περιλαμβάνουν περισσότερα από έξι. Μερικά κορίτσια συζητούν περισσότερο αντί να παίζουν.

9 Διαφορετικές εμπειρίες
Αυτές οι διαφορές παρέχουν σε αγόρια και κορίτσια έντονα διαφορετικές εμπειρίες κοινωνικοποίησης και κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα παιχνίδια των αγοριών, υποστηρίζει, τους δίνουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με την ποικιλία, να συντονιστούν μ’ ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, να αντιμετωπίσουν απρόσωπα συστήματα κανόνων και να δουλέψουν για συλλογικούς όσο και για προσωπικούς στόχους. Ιδιαίτερα η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα δίνει στα αγόρια την ευκαιρία να ανταμείβονται όταν βελτιώνουν τις δεξιότητές τους, να κερδίζουν εμπειρία σε αρχηγικές θέσεις, να έρχονται σε επαφή με τον ανταγωνισμό με ένα αποπροσωποιημένο τρόπο και να διατηρούν τον αυτοέλεγχο τους. Αν και η συστηματική έρευνα είναι ελλιπής, είναι πολύ πιθανό ότι τα κορίτσια βρίσκουν αυτές τις ίδιες δεξιότητες μέσω της συμμετοχής τους σε δραστηριότητες όπως οι οδηγοί (προσκοπίνες), η συμμετοχή σε συμβούλια, σχολικές θεατρικές παραστάσεις και άτυπες λέσχες που δημιουργούν μόνες τους. Επιπλέον, υπάρχει μια σημαντική αύξηση της συμμετοχής των κοριτσιών σε ομαδικά αθλήματα.

10 Στερεότυπα Από πολύ μικρή, λοιπόν, ηλικία τα αγόρια μαθαίνουν πως οι άντρες πρέπει να είναι δυνατοί, επιθετικοί, ανεξάρτητοι, γενναίοι, ηγεμονικοί και όχι πολύ συναισθηματικοί. Αντίστοιχα, τα κορίτσια πρέπει να δείχνουν αδύναμα, ευγενικά, συναισθηματικά και με καλούς τρόπους. Και εδώ μπαίνει το ερώτημα :Είναι αυτά τα στερεότυπα βοηθητικά για την υγιή ανάπτυξη της ταυτότητας του φύλου τους ή μήπως περιορίζουν τις κλίσεις και τις ικανότητές τους; Για παράδειγμα , αν ένα κορίτσι δείξει μια προτίμηση στις μηχανές ή στα αυτοκίνητα, δεν θα είναι λάθος να χαρακτηρίσουμε την κλίση του αυτή ως έλλειψη θηλυκότητας; Και αν ένα αγόρι δείξει μια προτίμηση στη μαγειρική, δεν είναι αποτρεπτικό για την κλίση του αν του πούμε πως το μαγείρεμα είναι γυναικεία δουλειά; Σύμφωνα , πάντως, με τους ειδικούς, τα αγόρια που διδάσκονται ότι « οι άντρες δεν κλαίνε», στην ενήλικη ζωή τους δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και μπορεί να γίνουν εσωστρεφείς και να παρουσιάσουν ελλείψεις στις κοινωνικές τους σχέσεις. Όταν έχουν μάθει πως είναι ντροπή να παίζουν με κουζινικά, πιθανώς αργότερα να νιώσουν αμηχανία όταν κρατήσουν αγκαλιά το παιδί τους ή τους φερθεί η σύντροφός τους τρυφερά. Σε κάποιες άλλες παλαιότερες εποχές, πιθανότατα να μην αντιμετώπιζαν κανένα πρόβλημα, αλλά σε μια εποχή σαν τη δική μας, που οι άντρες όλο και περισσότερο ασχολούνται ενεργά με τα παιδιά τους και όλο και πιο συχνά συμμετέχουν στο νοικοκυριό, κάθε άλλο παρά σωστό είναι αυτό τι στερεότυπο.

11 Ξεπερνώ τα στερεότυπα Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, αγόρια και κορίτσια που δεν έχουν έντονα ανεπτυγμένα τα στερεότυπα του φύλου τους τείνουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, κατανόηση και ευελιξία στις κοινωνικές τους σχέσεις. Σαν ενήλικοι, ολοκληρώνονται ευκολότερα επαγγελματικά, μιας που η συμπεριφορά τους είναι σαφώς πιο προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις των καιρών μας. Αντίθετα, ενήλικοι που μεγάλωσαν με τα αυστηρά πρότυπα του φύλου τους, είναι πιο δυσπροσαρμοστικοί, οι άντρες παρουσιάζουν πιο εύκολα προβλήματα έκφρασης συναισθημάτων και οι γυναίκες νιώθουν ανίσχυρες και μειονεκτικά. Γι΄ αυτό καλό θα ήταν κάθε γονιός να προωθήσει μια πιο ισορροπημένη διαπαιδαγώγηση όσον αφορά στο φύλο των παιδιών. Πρέπει να μάθουμε στους γιους μας πως δεν είναι ντροπή να έχουν συναισθήματα και να τα εκφράζουν, πως δεν υπάρχουν αντρικές και γυναικείες δουλειές στο σπίτι, αλλά μόνον δουλειές που πρέπει να γίνουν, και πως τη δύναμή τους πρέπει να τη χρησιμοποιούν για να προστατεύουν τα πιο «αδύναμα» μέλη της οικογένειας και όχι για να επιβάλλονται σε αυτά. Παρομοίως, τα κορίτσια οφείλουν να μάθουν πως δεν είναι ντροπή να παίζουν με τουβλάκια ή με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πως και οι γυναίκες και οι άντρες είναι εξίσου καλοί οδηγοί και πως το φύλο τους δε θα τους βάλει περιορισμούς στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Αυτά θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν προσαρμοστικότητα και αυτοπεποίθηση, αξίες ιδιαίτερα χρήσιμες για τη ζωή τους.

12 Τα στάδια ανάπτυξης της ταυτότητας του φύλου
Στην ηλικία των δύο ετών, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν σωστά τις λέξεις «μαμά», «μπαμπάς», «αγόρι», «κορίτσι», και έχουν επίγνωση ότι αυτές ανήκουν στη μια κατηγορία ή στην άλλη. Για παράδειγμα, τα περισσότερα δίχρονα παιδιά αναγνωρίζουν σωστά το φύλο σε εικόνες παραδοσιακών αντρών και γυναικών, και η πλειονότητα των παιδιών γύρω στα δυο μπορεί να τοποθετήσει τις φωτογραφίες στις κατηγορίες « άντρας ή γυναίκα». Ωστόσο, το να μπορεί ένα δίχρονο παιδί να ταξινομεί σωστά εικόνες αντρών και γυναικών, δε σημαίνει πως κατανοεί τι ακριβώς σημαίνει αυτή η ταξινόμηση.

13 Κατακτούν τη σταθερότητα του φύλου
Τα παιδιά στην ηλικία αυτή δεν κατανοούν ότι το φύλο είναι ένα σταθερό και μόνιμο στοιχείο της ταυτότητας. Σε κάποιες περιπτώσεις, κατά την ηλικία των τριών έως έξι ετών , τα παιδιά έχουν την τάση να προτιμούν ρούχα και παιχνίδια του αντίθετου φύλου. Συνήθως , αυτό είναι φυσιολογικός πειραματισμός που τα βοηθά να κατανοήσουν το φύλο τους και το φύλο των άλλων, αλλά σύντομα τον εγκαταλείπουν. Τα παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τη σταθερότητα του φύλου γύρω στα τέσσερα με πέντε. Βάσει αυτού διαλέγουν το χτένισμα, τα ρούχα τους ή τα παιχνίδια τους. Από τη στιγμή που τα παιδιά θα κατακτήσουν την έννοια της σταθερότητας του φύλου , η ταυτότητα αυτή θα τα ακολουθεί σε όλη την υπόλοιπη τους ζωή. Έτσι, τα αγόρια εμφανίζονται πιο ζωηρά από τα κορίτσια και έχουν καλύτερες επιδόσεις σε μαθήματα που απαιτούν ανεπτυγμένη την αίσθηση του χώρου , όπως είναι η Γεωμετρία και η Φυσική. Από την άλλη, τα κορίτσια εμφανίζονται πιο στοργικά από τα αγόρια και έχουν υψηλότερες επιδόσεις στα λεγόμενα «φιλολογικά « μαθήματα.

14 Βιολογία και κοινωνιολογία
Το βιολογικό φύλο(sex)ενός ατόμου είναι γενετικά καθορισμένο. Υπάρχει και το κοινωνικό φύλο (gender), που είναι πολιτισμικά και κοινωνικά κατασκευασμένο. Ένα από τα πρώτα-αν όχι το πρώτο-πράγματα που ρωτούν οι γονείς στον υπέρηχο είναι το φύλο του παιδιού τους. Αυτόματα, αμέσως μετά, το δεύτερο που κάνουν είναι να ονειρεύονται (συνειδητά ή ασυνείδητα ) το μέλλον του. Σχεδόν πάντα οι γονείς έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες από τα αγόρια και άλλες από τα κορίτσια, με αποτέλεσμα να τα επιβραβεύουν για διαφορετικές πράξεις. Συχνά ενθαρρύνουν τους γιους τους να είναι πιο ανταγωνιστικοί και ανεξάρτητοι σε σχέση με τις κόρες τους. Στα αγόρια δίνουν ηλεκτρονικά παιχνίδια και όπλα και στις κόρες κούκλες και κουζινικά. Ένα αγόρι που παίζει με κούκλες θα προκαλέσει την αμηχανία, αν όχι την αντίδραση των γονιών του, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνεται από τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια . Έτσι, μέσα από αυτές τις διαδικασίες, τα αγόρια και τα κορίτσια αποκτούν διαφορετικές εμπειρίες ανάλογα με το φύλο τους, και σαν αποτέλεσμα διαφορετικές συνήθειες και χαρακτηριστικά προσωπικότητας.

15 Παιχνίδια που καθορίζουν τον ρόλο του φύλου
Στα ράφια των μαγαζιών με παιχνίδια παίρνεις μια πιο καθαρή ιδέα για το τι εννοούμε όταν μιλάμε για παιχνίδια για κορίτσια και για παιχνίδια για αγόρια. Πρώτος διαχωρισμός, τα χρώματα. Για τα κορίτσια ροζ, μωβ, παστέλ και λευκά. Για τα αγόρια μπλε, μαύρο, γκρι και κόκκινο. Ύστερα, το περιεχόμενο. Τα αγορίστικα παιχνίδια περιέχουν δράση, καμιά φορά βία και κάνουν θόρυβο: φορτηγά με σειρήνες, σούπερ ήρωες με όπλα, παιχνίδια κατασκευών. Τα παιχνίδια που απευθύνονται σε κορίτσια δεν έχουν τόση πολλή δράση, επικεντρώνονται σε θέματα ομορφιάς, όπως το μακιγιάζ και τα μαλλιά, ή συγκεκριμένους ρόλους όπως για παράδειγμα των οικιακών ή της φροντίδας μωρών.

16 Ήταν πάντα έτσι; Ήταν πάντα έτσι;
«Τα παιχνίδια παλιά ήταν λιγότερο ροζ και γαλάζια». Τα στερεότυπα που αφορούν στους ρόλους των δύο φύλων υπήρχαν πάντα, κούκλες για τα κορίτσια, αυτοκίνητα για τα αγόρια. Η διαφορά είναι ότι τα παιχνίδια των προηγούμενων γενεών ήταν λιγότερο σεξιστικά. Δεν καθορίζονταν από το ροζ ή το μπλε τους χρώμα και άφηναν περισσότερα στην φαντασία. Η συσκευασία της κούκλας δεν περιελάμβανε DVD που να τη δείχνει να παίρνει τον καφέ δίπλα στην πισίνα. Πουθενά δεν έλεγε ότι η κούκλα δεν μπορεί να σκαρφαλώσει σ' ένα δέντρο ή να οδηγήσει φορτηγό.

17 Οι λέξεις που κυριαρχούν στις διαφημίσεις παιχνιδιών για αγόρια και κορίτσια

18 Πηγές Http://www.ethnos.gr Http://eureka.lib.teiche.gr
Ι. Παρασκευόπουλος, «Εξελικτική Ψυχολογία», τόμοι 1 και 2, Πανεπιστήμιο Αθηνών.