Αδαμαντία Φατσέα Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Ν. Αιγαίου

Παρουσίαση με θέμα: "Αδαμαντία Φατσέα Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Ν. Αιγαίου"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αδαμαντία Φατσέα Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Ν. Αιγαίου adamantiafatsea@gmail.com http://fatsea-manta.gr

2 Μια εκπαιδευτική καινοτομία, αποτελεί διακριτή μονάδα του Προγράμματος Σπουδών και του Ωρολογίου Προγράμματος η οποία προωθεί: τη βιωματική, τη βιωματική, τη συνεργατική τη συνεργατική και τη διερευνητική μάθηση. τη διερευνητική μάθηση. Βιωματικές Δράσεις - Ορισμός 2

3 Να βοηθήσουν τους μαθητές και τις μαθήτριες ώστε να: αναπτύξουν αυτορρυθμιζόμενη μάθησηαναπτύξουν τις αναγκαίες στάσεις και ικανότητες για να «μάθουν πώς να μαθαίνουν» (αυτορρυθμιζόμενη μάθηση), αξιοποιούνπαλιές και νέες εμπειρίεςαξιοποιούν παλιές και νέες εμπειρίες, για να κατανοούν σε βάθος τα θέματα που μελετούν, αξιοποιούννέες στάσεις, γνώσεις και ικανότητεςαξιοποιούν τις νέες στάσεις, γνώσεις και ικανότητες, για να κάνουν στοχευμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις: προσωπικό τους πεδίο αυτο-εκτίμησηυπευθυνότητα στο προσωπικό τους πεδίο (αυτο-εκτίμηση, υπευθυνότητα) και πεδία του άμεσου ευρύτερου περιβάλλοντος στα πεδία του άμεσου και ευρύτερου περιβάλλοντος, συσχετίζουνμαθησιακή εμπειρίασυσχετίζουν τη μαθησιακή εμπειρία με συναισθήματα δημιουργικότητας, χαράς και απόλαυσης. Βιωματικές Δράσεις - Σκοπός 3

4 Βιωματικής Παιδαγωγικής Οι Βιωματικές Δράσεις, ως διδακτική προσέγγιση εκφράζουν τις αρχές της Βιωματικής Παιδαγωγικής (ΒΠ) (Experiential Education), η οποία εκσυγχρονισμένη παραμένει και στις ημέρες μας μια καινοτόμος προσέγγιση στα εκπαιδευτικά πράγματα με ευρύτερη αποδοχή από τους εκπαιδευτικούς και σημαντική στήριξη από σύγχρονες ψυχολογικές και κοινωνιολογικές σχολές. Βιωματικές Δράσεις – Βιωματική Παιδαγωγική 4

5 Κοινωνική Ψυχολογία του Πεδίου (Κ. Lewin) Γνωστική Ψυχολογία (Piaget, 1973) Ανθρωπιστική Ψυχολογία του C. Rogers (1968, 1995) Κοινωνικός Εποικοδομισμός του L. Vygotsky ( 1978) Νευρο-επιστήμες Αναφέρεται στη Δυναμική της Ομάδας και θεωρεί ότι η μάθηση διευκολύνεται όταν οι κρατούσες αντιλήψεις του μαθητή έρχονται σε σύγκρουση με τις εμπειρίες του. Ενεργοποίηση του κύκλου της μάθησης (εμπειρίες δράσης, στοχαστική ανάλυση (reflection), γενικεύσεις, δοκιμασίες επαλήθευσης). Βιωματική Παιδαγωγική - Ψυχολογικές Σχολές 5 Προκρίνει έναντι της εγκεφαλικής μάθησης (cognitive learning) του παραδοσιακού σχολείου την βιωματική μάθηση και ορίζει ως ουσιαστικά στοιχεία αυτής την προσωπική πρωτοβουλία και εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία. Αναδεικνύει τον ρόλο της ομάδας στη διαμόρφωση της ατομικής άποψης. Η γνώση διαμορφώνεται πρώτα στο κοινωνικό πλαίσιο και μετά οικειοποιείται από τα άτομα μέσα στο πλέγμα της κοινωνικής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, αυτό βοηθά τα άτομα να ξεπεράσουν τις ατομικές τους δυνατότητες μάθησης και να ανακαλύψουν έννοιες, αρχές και γενικεύσεις, να κατανοήσουν δεδομένα και να αναπτύξουν κοινωνικο-γνωστικές ικανότητες. Η συγκέντρωση εμπειριών, η στοχαστική εξέτασή τους, ο σχηματισμός αφηρημένων εννοιών και γενικεύσεων και ο πειραματικός έλεγχός τους ενεργοποιούν τους αντίστοιχους φλοιούς του εγκεφάλου. Τονίζει ότι ο νους μετασχηματίζει και δεν καταγράφει απλώς τις εμπειρίες μας. Αυτό διασφαλίζει στο παιδί την κατανόηση των εμπειριών και μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη των παραγωγικών και δημιουργικών ικανοτήτων του.

6 Οι Ψυχολογικές Σχολές στηρίζουν τη Βιωματική Μάθηση (experiential learning), και προτάσσουν τον/ην μαθητή/τρια έναντι του εκπαιδευτικού. Θεωρούν ότι η μάθηση είναι μια ενεργητική διαδικασία όπου το άτομο: αξιοποιείπροϋπάρχουσες γνώσειςαντιλήψειςδεξιότητες,αξιοποιεί προϋπάρχουσες γνώσεις, αντιλήψεις και δεξιότητες, διατηρεί προσωπική αυτονομίαδιατηρεί προσωπική αυτονομία, νοηματοδοτεί τιςεμπειρίεςνοηματοδοτεί τις εμπειρίες, οργανώνειπροϊόν της επεξεργασίαςτουςδομημένη γνώση,οργανώνει το προϊόν της επεξεργασίας τους σε δομημένη γνώση, επιλύει τα προβλήματά του.επιλύει τα προβλήματά του. Η νοηματοδότηση της εμπειρίας και η οργάνωση της γνώσης διευκολύνεται από την κοινωνική αλληλεπικοινωνία και τη συνεργασία. Ψυχολογικές Σχολές – Κοινά Στοιχεία – Βιωματική Μάθηση 6

7 σύνθεση, όχι αντιπαράθεση Ζητούμενο: σύνθεση, όχι αντιπαράθεση των εναλλακτικών προσεγγίσεων μάθησης που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της εκπαίδευσης. άμεσης διδασκαλίας, καθοδήγησης των μαθητών και ενθάρρυνσης της πρωτοβουλίας, της επιλογής και της δοκιμής νέων και άγνωστων προσεγγίσεων Οι εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες και συνδυάζουν σε διαφορετικό βαθμό, εκπαιδευτικές παρεμβάσεις άμεσης διδασκαλίας, καθοδήγησης των μαθητών και ενθάρρυνσης της πρωτοβουλίας, της επιλογής και της δοκιμής νέων και άγνωστων προσεγγίσεων. Οι τέσσερις προσεγγίσεις: αφομοιωτική μάθησηαφομοιωτική μάθηση (receptive learning), άμεσηδιδασκαλίαάμεση διδασκαλία (direct instruction), καθοδηγούμενηανακάλυψηκαθοδηγούμενη ανακάλυψη (guided discovery) διερευνητικήμάθησηδιερευνητική μάθηση (exploratory learning) Βιωματικές και Εναλλακτικές Προσεγγίσεις Μάθησης 1/2 7

8 συνδυασμού των προσεγγίσεων Στο πλαίσιο του συνδυασμού των προσεγγίσεων δεν καταργείται ο διδακτικός ρόλος του εκπαιδευτικού, αλλά η κυριαρχία του δασκαλικού μονολόγου. Συμπληρωματικά γίνεται χρήση και αμεσότερων μορφών διδασκαλίας για την: απόκτηση βασικών εννοιών, γενικεύσεων και γνώσεων που προϋποθέτει το υπό μελέτη θέμα, ανάπτυξη τρόπων ανάγνωσης & κατανόησης κειμένων με ιδιαίτερες δυσκολίες, ανάπτυξη διαδικασιών, μεθόδων και μέσων έρευνας, ανάπτυξη τρόπων επιχειρηματολογίας και επεξηγήσεων, ανάπτυξη επιστημονικών τρόπων σκέψης και ειδών λόγου, ανάπτυξη ικανοτήτων στοχαστικής ανάλυσης διαδικασιών & συμπερασμάτων με επιστημονικά και αξιακά κριτήρια. Βιωματικές και Εναλλακτικές Προσεγγίσεις Μάθησης 2/2 8

9 9 Βιωματική Μάθηση - Συνώνυμα Active Learning Ενεργός μάθηση Situated Learning Εμπλαισιωμέν η Μάθηση Projects Σχέδια Εργασίας Learning by doing μαθαίνω κάνοντας Μαθαίνω πώς να μαθαίνω

10 10 Αρχές Βιωματικής Μάθησης: Α. Επεξεργασία Εμπειριών & Πράξεις 1. Μάθηση μέσω επεξεργασίας εμπειριών: Οικειοποίησ η νέων εμπειριών Διερευνητικ ή παρατήρησ η δεδομένων Διερευνητική αναζήτηση σχέσεων μεταξύ εμπειρικών δεδομένων Κοινωνική κριτική δεδομένων & σχέσεων 2. Ολοκλήρωση Μάθησης με Πράξεις: Λήψη αποφάσεων σε αμφιλεγόμενα ζητήματα διλημματικής φύσης Παρεμβάσεις επίλυσης προβλημάτων

11 ΜΟΝΟ Οι σύγχρονοι Dewey, Lewin, Piaget, τονίζουν ότι οι εμπειρίες είναι βάση της μάθησης ΜΟΝΟ όταν: προσωπικό νόημαέχουν προσωπικό νόημα για τους μαθητές, συνέχειαέχουν συνέχεια, δηλαδή, συσχετίζονται με προηγούμενες εμπειρίες & δημιουργούν υποδοχές σύνδεσης με νέες, σε σχέση με το κοινωνικό και φυσικό πλαίσιοεξετάζονται σε σχέση με το κοινωνικό και φυσικό πλαίσιο που τις γέννησε, αντικείμενο διερευνητικής εξέτασης στοχαστικής κριτικήςαποτελούν αντικείμενο διερευνητικής εξέτασης και στοχαστικής κριτικής (Σωκράτης, Έρβατος). 11 Αρχές Βιωματικής Μάθησης: Β. Εμπειρίες Μαθητών: Ακρογωνιαίος Λίθος ή Αχίλλειος Πτέρνα;

12 144968/Δ2/16-09-2015.144968/Δ2/16-09-2015. «Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016144968/Δ2/16-09-2015144968/Δ2/16-09-2015 151893/Δ2/29-09-2015.151893/Δ2/29-09-2015. «Αναθέσεις μαθημάτων Γυμνασίου & Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2015-2016»151893/Δ2/29-09-2015151893/Δ2/29-09-2015 13785/Γ2/02-09-2014.137852/Γ2/02-09-2014. «Οδηγίες για τις αναθέσεις των μαθημάτων του Γυμνασίου, του Γενικού και του Επαγγελματικού Λυκείου για το σχ. έτος 2014-2015»13785/Γ2/02-09-2014137852/Γ2/02-09-2014 115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121.115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121. «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων του Ημερησίου Γυμνασίου»115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121.115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121. 115472/Γ2/21-08-2013Υ.Α.ΦΕΚ Β΄ 2121.115472/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121. «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων του Εσπερινού Γυμνασίου»115472/Γ2/21-08-2013Υ.Α.ΦΕΚ Β΄ 2121. 115472/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121. Βιωματικές Δράσεις - Νομοθεσία 12

13 Α΄ τάξηΑ΄ τάξη (σχ. έτος 2014-2015) θα υλοποιούνται θέματα στο αντικείμενο: «Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)». «Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)». Β΄ τάξηΒ΄ τάξη (σχ. έτος 2014-2015) θα υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων: «Φύση και Άσκηση» «Φύση και Άσκηση» «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης». «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης». Γ΄ τάξη 2015-2016Γ΄ τάξη (σχ. έτος 2015-2016) θα υλοποιούνται θέματα στα αντικείμενα: «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός» «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός» «Τοπική Ιστορία» «Τοπική Ιστορία» «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη». «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη». Βιωματικές Δράσεις – Επιστημονικά Πεδία 13

14 14 έναν/μια εκπαιδευτικό.Οι βιωματικές δράσεις εποπτεύονται από έναν/μια εκπαιδευτικό. μέχρι δύοΟι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναλάβουν την εποπτεία και καθοδήγηση μέχρι δύο Βιωματικών Δράσεων. ΠΕ02, ΠΕ03 και ΠΕ04 δεν αναλαμβάνουνΓια το σχ. έτος 2014-2015 οι κλάδοι ΠΕ02, ΠΕ03 και ΠΕ04 δεν αναλαμβάνουν βιωματικές δράσεις. Υποστηρικτικό υλικόΥποστηρικτικό υλικό αναρτημένο στο ψηφιακό σχολείο: http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119 http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119 http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebook- epimorfotes/sxeseis/sxeseis_sxolikh_taxh.pdf http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebook- epimorfotes/sxeseis/sxeseis_sxolikh_taxh.pdf προς έγκριση στον/ην Σχολικό Σύμβουλο Παιδαγωγικής ΕυθύνηςΟι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν μια σύντομη πρόταση (θέμα, σκοπός, δραστηριότητες, αναμενόμενα αποτελέσματα, πηγές κ.α.) προς έγκριση στον/ην Σχολικό Σύμβουλο Παιδαγωγικής Ευθύνης. Βιωματικές Δράσεις – Εποπτεία – Υλικό - Έγκριση

15 δυο θέματαΟι μαθητές/τριες δηλώνουν δυο θέματα (α΄, β΄ προτίμησης) από τα προτεινόμενα. τμήματα 16 - 20 μαθητών/τριων παραμένουν σταθεράόλη τη χρονιά εποπτεύοντες εκπαιδευτικοί μετακινούνται θέματα αλλάζουνΔημιουργούνται τμήματα 16 - 20 μαθητών/τριων, στα οποία οι μαθητές/τριες παραμένουν σταθερά όλη τη χρονιά, ενώ οι εποπτεύοντες εκπαιδευτικοί μετακινούνται και τα θέματα αλλάζουν. 3-4 μελών το πρώτο τρίμηνονέου τριμήνου νέες τετραμελείς ομάδεςΟι μαθητές/τριες, κάθε τμήματος, χωρίζονται σε ομάδες εργασίας των 3-4 μελών το πρώτο τρίμηνο. Στην έναρξη του νέου τριμήνου δίνεται η δυνατότητα να δημιουργηθούν νέες τετραμελείς ομάδες με διαφορετική σύνθεση μελών. Ζώνη Βιωματικών ΔράσεωνΔημιουργείται «Ζώνη Βιωματικών Δράσεων». Βιωματικές Δράσεις – Τμήματα 15

16 τρίαέξι τέσσερα Ο ελάχιστος αριθμός είναι τρία άτομα και ο μέγιστος έξι, ο συνήθης αριθμός είναι τα τέσσερα άτομα. προτείνονταιτετραμελείς ανομοιογενείςως προς το επίπεδο μαθησιακών ικανοτήτων φύλο, ένα/μια μαθητή/τρια υψηλής σχολικής επίδοσης, δύο μέτριας και ένα χαμηλής Για παιδαγωγικούς λόγους, προτείνονται συνήθως τετραμελείς, ανομοιογενείς ομάδες, ως προς το επίπεδο μαθησιακών ικανοτήτων και το φύλο, οι οποίες ιδεατά συμπεριλαμβάνουν ένα/μια μαθητή/τρια υψηλής σχολικής επίδοσης, δύο μέτριας και ένα χαμηλής. ανομοιογένεια Η ανομοιογένεια έχει αποδειχθεί ότι δεν βοηθά μόνο τους χαμηλής επίδοσης μαθητές, αλλά και τους μαθητές με υψηλή επίδοση, διότι οι τελευταίοι, αναλαμβάνοντας διδακτικούς ρόλους εντός της ομάδας, αναγκάζονται να ανασυγκροτήσουν την γνώση τους σε ανώτερο επίπεδο οργάνωσης και γενίκευσης, προκειμένου να την εξηγήσουν στους υπόλοιπους. Σύνθεση - Τρόποι επιλογής ομάδας 1/2 16

17 Κλήρωση Κλήρωση Δημιουργία κοινωνιογράμματος Δημιουργία κοινωνιογράμματος Επιλέγει ο εκπαιδευτικός Επιλέγει ο εκπαιδευτικός Επιλέγει ο μαθητής Επιλέγει ο μαθητής Συνδυασμός προτίμησης μαθητών και παρέμβασης εκπαιδευτικών Συνδυασμός προτίμησης μαθητών και παρέμβασης εκπαιδευτικών Ενίσχυση αλληλεξάρτησης Καλό είναι ο εκπαιδευτικός να καλεί συστηματικά για παρουσίαση και όσους εμφανίζουν συμπεριφορά «λαθρεπιβάτη» στην ομάδα. Αυτές οι πρακτικές αυξάνουν το αίσθημα της αλληλεξάρτησης, αλλά και της ατομικής ευθύνης και αναδεικνύουν εγκαίρως τα όποια προβλήματα συμμετοχής στο κοινό έργο παρατηρούνται σε συγκεκριμένα μέλη της ομάδας. Σύνθεση - Τρόποι επιλογής ομάδας 2/2 17

18 Ομάδες εργασίας - Συνεργασία σε Τρία Επίπεδα: Εντός της Ομάδας, Μεταξύ των Ομάδων, σε Ολομέλεια 18

19 Σχολικής και Κοινωνικής Ζωής οι σχέσεις του μαθητή με τον εαυτόν του και με τους συμμαθητές του, η ταυτότητα και η ετερότητα, η αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων, των ρήξεων και των συγκρούσεων, ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράςΣτα δύο πρώτα τρίμηνα της Α΄ τάξης υλοποιούνται θέματα της Σχολικής και Κοινωνικής Ζωής (ΣΚΖ), η οποία δεν έχει συναφή διδασκόμενα και αναφέρεται στον κοινωνικο-συναισθηματικό τομέα που πραγματεύεται θέματα όπως οι σχέσεις του μαθητή με τον εαυτόν του και με τους συμμαθητές του, η ταυτότητα και η ετερότητα, η αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων, των ρήξεων και των συγκρούσεων, ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράς κλπ. Σχετικές δραστηριότητες στον οδηγό του Εκπαιδευτικού (ΣΚΖ): http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119 (σελ. 46-76) καιhttp://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A119 στον Δ΄ Τόμο του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης (σελ.14-42) http://www.epimorfosi.edu.gr http://www.epimorfosi.edu.gr Κατανομή των επιστημονικών πεδίων στα τρίμηνα Α΄ τάξη 1/2 19

20 στο τρίτο τρίμηνο της Α΄ τάξης προβλέπεται να γίνει εστίαση των Βιωματικών Δράσεων στη συγκρότηση μικρο-ομάδων των 3-5 μελών για να διερευνήσουν το θέμα της σχολικής βίας σε όλες τις μορφές της, όπως αυτό εκδηλώνεται εντός και πέριξ του σχολικού χώρου, αλλά και στο διαδίκτυο. οι μορφές και η συχνότητα βίας, το προφίλ των δραστών και των θυμάτων, οι στάσεις και οι αντιδράσεις των παρόντων/παρατηρητών, τα αίτια και οι επιπτώσεις, οι ψυχολογικές στάσεις του μαθητικού πληθυσμού, οι προτεινόμενες δράσεις πρόληψης αντιμετώπισης του φαινομένου μέσα συλλογής δεδομένων και για τις ατομικές και ομαδικές δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων σχολικής βίαςΒασικά ερευνητικά ερωτήματα: οι μορφές και η συχνότητα βίας, το προφίλ των δραστών και των θυμάτων, οι στάσεις και οι αντιδράσεις των παρόντων/παρατηρητών, τα αίτια και οι επιπτώσεις, οι ψυχολογικές στάσεις του μαθητικού πληθυσμού, οι προτεινόμενες δράσεις πρόληψης αντιμετώπισης του φαινομένου κλπ. Συναφή είναι τα ερωτήματα για τα μέσα συλλογής δεδομένων και για τις ατομικές και ομαδικές δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων σχολικής βίας. Κατανομή των επιστημονικών πεδίων στα τρίμηνα Α΄ τάξη 2/2 20

21 Στα τρία τρίμηνα της Β΄ τάξης προβλέπεται η υλοποίηση δράσεων δύο επιστημονικών πεδίων: Φύσης και Άσκησης και Πολιτισμού και Δραστηριοτήτων Τέχνης, Φυσική ΑγωγήΜουσικήΚαλλιτεχνικά τα οποία έχουν συναφή διδασκόμενα στο υποχρεωτικό πρόγραμμα μαθήματα. τη Φυσική Αγωγή, τη Μουσική και τα Καλλιτεχνικά. Οι εκπαιδευτικοί των παραπάνω ειδικοτήτων μπορούν να συσχετίσουν, τις θεματικές των Βιωματικών Δράσεων (Βμ. Δρ.) με θέματα των αντίστοιχων ΑΠΣ και να αξιοποιήσουν τον διευρυμένο διδακτικό χρόνο, που προκύπτει από τη σύμπραξη Βμ. Δρ. και ΑΠΣ, για την καλύτερη υλοποίηση των Βιωματικών Δράσεων, ειδικότερα αν κατά την επιλογή των προς μελέτη θεμάτων διασφαλίσουν διεπιστημονικής φύσης θέματα. Κατανομή των επιστημονικών πεδίων στα τρίμηνα Β΄ τάξη 21

22 θα μετακινούνται διαδοχικά ανά τρίμηνοΟι εποπτεύοντες καθηγητές θα μετακινούνται διαδοχικά ανά τρίμηνο σε επόμενο τμήμα Βιωματικής Δράσης, ώστε, αν είναι δυνατόν, στο τέλος της χρονιάς όλα τα τμήματα να έχουν ασχοληθεί με θέματα διαφορετικών επιστημονικών πεδίων. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν είναι εφικτή η υλοποίηση του παραπάνω τρόπου οργάνωσης, με την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Παιδαγωγικής Ευθύνης επιλέγεται ο προσφορότερος τρόπος οργάνωσης των Τμημάτων και θεμάτων Βιωματικών Δράσεων. Μετακίνηση εκπαιδευτικών στα τρίμηνα Β΄ τάξη 22

23 ως πεδίο θεματικών ενοτήτων που ανακαλύπτει ο μαθητής μέσα από τις ερευνητικές διαδικασίες των Βιωματικών ΔράσεωνΤο Π. Σ. των μαθημάτων δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως «διδακτέα ύλη» που πρέπει να διδαχθεί με τον καθιερωμένο τρόπο, αλλά ως πεδίο θεματικών ενοτήτων που ανακαλύπτει ο μαθητής μέσα από τις ερευνητικές διαδικασίες των Βιωματικών Δράσεων. Τα Προγράμματα Σπουδών πρέπει να θεωρούνται ως πλαίσιο: προβληματοποίησης βιωματικών καταστάσεων, επιλογής βασικών εννοιών από τις εμπλεκόμενες επιστήμες, τέχνες και τεχνολογίες, επιλογής και αξιοποίησης μεθοδολογικών εργαλείων, άντλησης γνώσεων που προσφέρονται για τη διασφάλιση του γνωσιακού υποβάθρου, επιλογής και ανάπτυξης γνωστικών και κοινωνικών ικανοτήτων και στάσεων των μαθητών. Βιωματικές Δράσεις – Προγράμματα Σπουδών 23

24 Οι Βιωματικές Δράσεις δεν εξετάζονται γραπτώς. Η βαθμολογία προκύπτει Η βαθμολογία προκύπτει: από την αξιολόγηση της ατομικής συμβολήςαπό την αξιολόγηση της ατομικής συμβολής του μαθητή στο ομαδικό έργο, μέσα από την παρατήρηση του καθηγητή και τον ατομικό φάκελο που διατηρεί ο μαθητής και από την αξιολόγηση της ομαδικής εργασίαςαπό την αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας που υποβάλλει κάθε ομάδα. Το άθροισμα των δύο βαθμών (ατομικός + ομαδικός) διαιρούμενος διά δύο αποτελεί τον βαθμό τριμήνου του μαθητή. Μέσος Όρος της βαθμολογίας των τριών τριμήνων αποτελεί τον βαθμό του μαθητή Ο Μέσος Όρος της βαθμολογίας των τριών τριμήνων αποτελεί τον βαθμό του μαθητή για τις Βιωματικές Δράσεις. Αξιολόγηση Τρίμηνων Βιωματικών Δράσεων 24

25 Τα κριτήρια της ατομικής αξιολόγησης σχετίζονται άμεσα με τα αναμενόμενα αποτελέσματα της Βιωματικής Δράσης και διακρίνονται: Α. σε κριτήρια κατάκτησης γνώσεων και ανάπτυξης στάσεων, ικανοτήτων και αξιών που συμπεριλαμβάνουν Α. σε κριτήρια κατάκτησης γνώσεων και ανάπτυξης στάσεων, ικανοτήτων και αξιών που συμπεριλαμβάνουν: το βαθμό κατανόησης των κεντρικών εννοιών και γενικεύσεων, την ικανότητα διατύπωσης με συγκροτημένο λόγο ή με εναλλακτικούς τρόπους αναπαράστασης και κοινοποίησης της νέας γνώσης (π.χ. σχήματα, προσομοιώσεις, δρώμενα, κατασκευές κλπ), την ικανότητα διατύπωσης τεκμηριωμένων κρίσεων & συμπερασμάτων, τη δυνατότητα παράθεσης παραδειγμάτων, την ικανότητα χρήσης της νέας γνώσης για λύση προβλημάτων και λήψη αποφάσεων. Κριτήρια Ατομικής Αξιολόγησης 1/2 25

26 Β. σε κριτήρια συμβολής στο κλίμα συλλογικότητας και στο προϊόν της συλλογικής εργασίας που συμπεριλαμβάνουν: το ενδιαφέρον και την ενεργό & δημιουργική συμμετοχή στο ομαδικό έργο, την προσφορά βοήθειας και θετικής ενθάρρυνσης στα μέλη της ομάδας, τη συμβολή στην επίλυση συγκρούσεων και δυσλειτουργιών και στη δημιουργία θετικού κλίματος εντός της ομάδας, τη συνέπεια και την έγκαιρη ολοκλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει, το βαθμό κατοχής & ενεργοποίησης ποικίλων ικανοτήτων & κατάλληλης αξιοποίησης μεθόδων, τεχνικών και διαδικασιών που απαιτεί το συλλογικό έργο. Κριτήρια Ατομικής Αξιολόγησης 2/2 26

27 Ο μαθητής ενδείκνυται να διατηρεί ατομικό φάκελο με: υλικό που συνέλεξε και δραστηριότητες που ολοκλήρωσε ως μέλος της (υπο-) ομάδας, προσωπικές σημειώσεις με σκέψεις, προτάσεις και συναισθήματα σχετικά με το θέμα, τις εμπειρίες από την ατομική προσπάθεια και την ομαδική λειτουργία. Ατομικός Φάκελος 27

28 Γίνεται με βάση τον ομαδική εργασία, που καταθέτει μέσα σε ένα απλό φάκελο κάθε ομάδα των 3-4 μελών, και η οποία περιλαμβάνει το συνολικό υλικό ταξινομημένο στις ενότητες, που αντιστοιχούν στις διακριτές φάσεις τις οποίες ακολούθησε η όλη δράση της ομάδας. Περιέχονται: πληροφορίεςπληροφορίες που συνέλεξε κάθε ομάδα, εργαλείατα εργαλεία που χρησιμοποίησε, φύλλαδραστηριοτήτωντα φύλλα δραστηριοτήτων, επεξεργασίεςδεδομένωνσυμπεράσματάτις επεξεργασίες των δεδομένων και τα συμπεράσματά τους, παρεμβάσειςτις παρεμβάσεις που προγραμμάτισαν και υλοποίησαν, συνοδευτικόέντυποοπτικο-ακουστικόυλικότο συνοδευτικό έντυπο και οπτικο-ακουστικό υλικό. Η συνολική έκταση εξαρτάται από το σύνολο των ωρών του τριμήνου Αξιολόγηση του Συλλογικού Έργου της Ομάδας 28

29 αυτοβιογραφικά Τα μέλη της ομάδας παρουσιάζουν αυτοβιογραφικά τον εαυτό τους (Ποιοι Είμαστε), τις σκέψεις και τις προσδοκίες τους από το θέμα και την ομαδική εργασία ή ό,τι άλλο κρίνουν σκόπιμο. Μπορούν να ονομάσουν την ομάδα τους, να σχολιάσουν την επιλογή τους, να παραθέσουν μικρού μεγέθους φωτογραφίες τους, να αξιοποιήσουν τη φαντασία και το χιούμορ τους. Η όλη εργασία πρέπει να γίνει μέσα σε ένα κλίμα δημιουργικότητας, πρωτοβουλιών, δράσης και ευχαρίστησης. Δομή της Ομαδικής Εργασίας. Ποιοι Είμαστε: 29

30 Πηγές άντλησης νέων εμπειριών αποτελούν: το κοινωνικό, φυσικό, δομημένο, τεχνολογικό και πολιτιστικό περιβάλλον, ο εαυτός μας ως ψυχο-σωματική οντότητα και η συμπεριφορά του. Η άντληση γίνεται κυρίως μέσα στην τάξη ή κατά την επίσκεψη σε ειδικούς χώρους μέσω: συζητήσεων, μελέτης σύντομων και κατανοητών κειμένων, παρατήρησης, ακρόασης, συμμετοχής σε δράσεις, πειραμάτων, μετρήσεων, ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων. Σε ειδικές περιπτώσεις γίνεται ατομικά στο σπίτι και κατάθεση την επομένη στην ομάδα προς επεξεργασία μέσα στην τάξη. Πηγές άντλησης εμπειριών. 30

31 Ενδεικτικά Προτεινόμενη Δομή της Ομαδικής Εργασίας 31

32 θέμαγιατίεπιλέξαμε 1. Ποιο είναι το θέμα μας και γιατί το επιλέξαμε. σκοπούςερωτήματα 2. Σε ποιους σκοπούς και σε ποια ερωτήματα καταλήξαμε. προγραμματίσαμεαξιοποιήσαμεχρόνο 3. Πώς προγραμματίσαμε και αξιοποιήσαμε τον διαθέσιμο χρόνο μας. Οι μαθητές οργανώνονται σε ομάδες Γίνεται επιμερισμός έργου και ερευνητικών ερωτημάτων Καθορίζονται τα κριτήρια αξιολόγησης Πρώτη Ενότητα: Προβληματιζόμαστε και Προγραμματιζόμαστε ως Τμήμα 32

33 Δραστηριότητες γνωριστούμεΔραστηριότητες που κάναμε (άτομα, δυάδες, ομάδα) για να γνωριστούμε καλύτερα ως ομάδα. κανόνεςρόλοι ΣυμβόλαιολειτουργίαςομάδαςΟι κανόνες της ομάδας μας και οι ρόλοι που αναλάβαμε τα μέλη της για την καλύτερη λειτουργία της (Συμβόλαιο λειτουργίας ομάδας). ερωτήματαδραστηριότητες συλλέξουμεδεδομέναΠοια ερωτήματα επιλέξαμε να εξετάσουμε και ποιες δραστηριότητες προγραμματίσαμε για να συλλέξουμε δεδομένα σχετικά με τα ερωτήματά μας. κατανείμαμεδραστηριότητέςυπο-ομάδεςΠώς κατανείμαμε τις δραστηριότητές μας σε υπο-ομάδες των δύο μελών. αναγκαίεςπληροφορίεςεργαλεία διαδικασίεςΠού απευθυνθήκαμε για τις αναγκαίες πληροφορίες, ποια εργαλεία χρησιμοποιήσαμε και ποιες διαδικασίες ακολουθήσαμε. 33 Δεύτερη Ενότητα: Είμαστε Ομάδα με Ρόλους, Δράσεις, Δικαιώματα και Υποχρεώσεις

34 μελέτη βιβλιογραφίαςΕντοπίσαμε, μελετήσαμε σχετικές πληροφορίες, κατανοήσαμε το περιεχόμενό τους και υπογραμμίσαμε ό,τι αφορά στα ερωτήματά μας (μελέτη βιβλιογραφίας). μελέτησταθερούοπτικούυλικούΣυλλέξαμε, αναλύσαμε και ερμηνεύσαμε εικόνες, φωτογραφίες, σχήματα, σύμβολα, κατασκευές και ξεχωρίσαμε ό,τι αφορά στα ερωτήματά μας (μελέτη σταθερού οπτικού υλικού). ερωτηματολόγιακαισυνεντεύξειςΡωτήσαμε και μάθαμε πληροφορίες, απόψεις, στάσεις, επιλογές, λύσεις σχετικές με τα ερωτήματά μας (ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις). Κατατίθενται εμπειρίες – απόψεις των μελών Εμπλουτίζονται τα δεδομένα που έχουν συλλεχτεί Παρουσιάζονται και γίνεται επιλογή στοιχείων Γίνεται κωδικοποίηση – οπτικοποίηση για τελική παρουσίαση 34 Τρίτη Ενότητα: Συλλέξαμε, Ταξινομήσαμε, Μελετήσαμε και Παρουσιάζουμε τα Δεδομένα μας 1/2

35 μελέτηοπτικο-ακουστικού υλικούΑκούσαμε ή/και είδαμε, προσέξαμε και εντοπίσαμε αξιοσημείωτα στοιχεία σχετικά με τα ερωτήματά μας (μελέτη οπτικο-ακουστικού υλικού). φυσικήπαρατήρησηή/καιπείραμαΠαρατηρήσαμε, καταγράψαμε φαινόμενα, δρώμενα ή/και συμπεριφορές, αντιληφθήκαμε και επισημάναμε σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος, χρονικές, λογικές, ταξινομικές, ιεραρχικές κλπ στα δεδομένα που αφορούν στα ερωτήματά μας (φυσική παρατήρηση ή/και πείραμα). συμμετοχικήπαρατήρησηΣυμμετείχαμε σε δράσεις ή/και σε επισκέψεις, βιώσαμε, αισθανθήκαμε και συνειδητοποιήσαμε (συμμετοχική παρατήρηση). 35 Τρίτη Ενότητα: Συλλέξαμε, Ταξινομήσαμε, Μελετήσαμε και Παρουσιάζουμε τα Δεδομένα μας 2/2

36 ΑπαντήσειςΕρωτήματαΑπαντήσεις και Ερωτήματα με βάση τη συνδυαστική αξιοποίηση των επεξεργασμένων δεδομένων. ΣυζητήσειςδημιουργίαεννοιολογικούχάρτηΣυζητήσεις και δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με τις γνώσεις μας για το θέμα που μελετήσαμε. Γίνεται επεξεργασία στοιχείων του όλου Διατυπώνονται συμπεράσματα, κρίσεις και προτάσεις 36 Τέταρτη Ενότητα: Αξιοποιήσαμε Συνδυαστικά τα Δεδομένα και απαντήσαμε στα Ερωτήματα

37 Στο θέμα μας πώς κρίνουμε, τι πρέπει να βελτιώσουμε και ποιες είναι οι επιλογές και οι στάσεις: οι προσωπικές μας,οι προσωπικές μας, συγκεκριμένων ομάδων,συγκεκριμένων ομάδων, θεσμώνθεσμών. Αιτιολόγηση, αυτοκριτική προσωπικών αξιών. Ανάδειξη εναλλακτικών οπτικών, ενδιαφερόντων, συμφερόντων και πρακτικών διαφορετικών ατόμων/ομάδων. Κριτική ρόλου των θεσμών με βάσει τα προσωπικά κριτήρια. 37 Πέμπτη Ενότητα : Κριτική Αξιολόγηση Ατομικών, Ομαδικών Θεσμικών Επιλογών και Πρακτικών

38 Παρεμβάσεις βελτίωσηςΠαρεμβάσεις βελτίωσης που οργανώσαμε και πώς τις εφαρμόσαμε σε προσωπικό, σχολικό, οικογενειακό, κοινοτικό πλαίσιο. ΑποτελέσματαΑποτελέσματα από την παρέμβασή μας. ΕυχάριστεςδύσκολεςστιγμέςΕυχάριστες και δύσκολες στιγμές από την εφαρμογή της παρέμβασης. 38 Έκτη Ενότητα: Από τη Θεωρία στην Πράξη Εφαρμόζεται η νέα γνώση σε παρόμοιες καταστάσεις, αξιοποιείται σε ευρύτερα πλαίσια και για τη λήψη αποφάσεων σε ζητήματα που προβληματίζουν και διχάζουν.

39 διαπιστώσαμεΤι νομίζαμε πριν για τα ερωτήματα και τι διαπιστώσαμε μετά. μάθαμεΤι δεν ξέραμε και τι τελικά μάθαμε για τα ερωτήματα. δυσκολίεςσυναντήσαμεξεπεράσαμεΠοιες δυσκολίες συνεργασίας συναντήσαμε και ποιες ξεπεράσαμε και πώς. προσέξουμεεπόμενηΤι θα προσέξουμε ιδιαίτερα στην επόμενη ομαδική δράση. αξιολογούμεκλίμασυνεργατικότητα μάθαμεΠώς, τελικά, αξιολογούμε το κλίμα και τη συνεργατικότητα της ομάδας μας, αυτά που μάθαμε για το θέμα μας συνεργαζόμενοι. άλλοθέλαμεμάθουμεΤι άλλο θα θέλαμε να μάθουμε. Οι ομάδες παρουσιάζουν με εναλλακτικούς τρόπους (δρώμενο, εικόνες– κατασκευές, μουσική, ppt κ.α.) το έργο τους. Ακολουθεί συζήτηση επί της τεκμηρίωσης των προτάσεων – η ολομέλεια καταλήγει σε συμπεράσματα. Γίνεται ανακεφαλαίωση από τον/την εκπαιδευτικό. 39 Έβδομη Ενότητα: Λειτουργικότητα και Αποτελεσματικότητα Ομάδας

40 Επιδιώκεται το άνοιγμα του σχολείου προς την τοπική κοινωνία μέσω εκδηλώσεων, όπου παρουσιάζονται με διάφορους τρόπους (δρώμενα, εκθέσεις, παρουσιάσεις με ppt, μουσική κ.α), οι εργασίες από τις ομάδες των παιδιών. βάση πάντα τις αρχές της προστασίας των προσωπικών δεδομένωνΓια ευρύτερη διάχυση του έργου των παιδιών, γίνεται ανάρτηση των εργασιών στο διαδίκτυο (στην ιστοσελίδα του σχολείου). Αναγράφονται τα ονόματα (ή τα αρχικά) όλων των συντελεστών, μαθητών και εκπαιδευτικών με βάση πάντα τις αρχές της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Ο εννοιολογικός χάρτης της τέταρτης ενότητας μπορεί να παρουσιαστεί και στα Αγγλικά με την καθοδήγηση του καθηγητή ειδικότητας. 40 Δημοσιοποίηση των Βιωματικών Δράσεων

41 144968/Δ2/16-09-2015,144968/Δ2/16-09-2015, «Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016 151893/Δ2/29-09-2015.151893/Δ2/29-09-2015. «Αναθέσεις μαθημάτων Γυμνασίου & Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2015-2016» 13785/Γ2/02-09-2014,137852/Γ2/02-09-2014, «Οδηγίες για τις αναθέσεις των μαθημάτων του Γυμνασίου, του Γενικού και του Επαγγελματικού Λυκείου για το σχ. έτος 2014- 2015» 115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121115475/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121 «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων του Ημερησίου Γυμνασίου» 115472/Γ2/21-08-2013Υ.Α.ΦΕΚ Β΄ 2121115472/Γ2/21-08-2013 Υ.Α. ΦΕΚ Β΄ 2121 «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων του Εσπερινού Γυμνασίου» Ματσαγγούρας, Η., 2011, 2012. Επιμορφωτικό Υλικό για τις Βιωματικές Δράσεις: Από τη Βιωματική Μάθηση στο Συνεργατικό Μοντέλο Βιωματικών Δράσεων. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Πειραιάς & Περιστέρι, 2011, Θεσσαλονίκη, 2012. Ματσαγγούρας, Η., 2011. Βιωματικές Δράσεις: Γενικές Αρχές και Πρακτικές. Αθήνα 41 Πηγές

42 42