ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

2 Διδακτικοί στόχοι Να έρθουν οι μαθητές σ’ επαφή με ένα συναισθηματικά φορτισμένο ρητορικό λόγο που αξιοποιεί μια μυθική ιστορία με ηθικό δίδαγμα για να ενισχύσει τα επιχειρήματα του ρήτορα. Να αξιολογήσουν την πειστικότητα της ιστορίας ως επιχειρήματος. Να εντοπίσουν τις δύο κεντρικές ιδέες του κειμένου και να τις αναλύσουν. 2 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

3  Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου……Ὁ κακολογῶν πατέρα ἢ μητέρα θανάτῳ τελευτάτω(Κατὰ Μᾶρκον 7.10, Κατὰ Ματθαῖον 15.4).  Διαβάστε τις παραπάνω φράσεις. Πιστεύετε ότι έχουν διαχρονική αξία ή είναι αδύνατο να εφαρμοστούν στην εποχή μας; Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζει τις σχέσεις των παιδιών με τους γονείς τους; 3 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

4 Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά την εικόνα, προσπαθήστε να την περιγράψετε και να τη σχολιάσετε. 4 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

5  Η ιστορία που θα ακούσετε και θα διαβάσετε αποτελεί μέρος ενός ρητορικού λόγου και έχει σκοπό να ενισχύσει την επιχειρηματολογία του ρήτορα.  Ο συγκεκριμένος μύθος διαπνέεται από δύο κεντρικές ιδέες: Η βοήθεια που προσφέρουν οι θεοί όταν ένας ενάρετος βρεθεί σε κίνδυνο. Η αγάπη και ο σεβασμός προς τους γονείς αποτελούν απαράβατη ηθική υποχρέωση κάθε ανθρώπου και δε συγχωρούνται η ασέβεια και η αδιαφορία. 5 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

6 Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι∙ τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. 6 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

7  Φορτίου δ’ οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον∙ τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι. 7 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

8 8 Δεῖ τόν πατέρα φέρειν. Οὐ δύναται ἀποχωρεῖν !

9 Συμβουλευτείτε τα σχόλια του βιβλίου σας και προσπαθήστε να απαντήσετε στις εξής ερωτήσεις: Γιατί έφυγαν οι κάτοικοι από την πόλη τους; Γιατί δεν έφυγε και ο νέος μαζί τους; Για ποιον λόγο τον βοήθησαν οι θεοί; Με ποιον τρόπο τον έσωσαν; Τι έπαθαν όσοι εγκατέλειψαν τους γονείς τους; 9 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

10 ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Με βάση όσα αναφέρονται στο απόσπασμα, τι είδους αδίκημα πιστεύετε ότι διέπραξε ο Λεωκράτης; Τι πιστεύετε ότι σκεφτόταν ο νέος που έσωσε τον πατέρα του τη στιγμή που έβλεπε όλους τους άλλους να φεύγουν για να σώσουν τον εαυτό τους; 10 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

11 Λέγεται γοῦν (που) (εἰ γὰρ καὶ (τι) ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ νῦν (σε ποιους) (τι) ) (από πού) (τι) γενέσθαι. Φασιν δὲ τοῦτον ῥεῖν (πού) καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ (από ποιες) ἐν Σικελίᾳ μυθωδέστερον ἃπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι ἐκ τῆς Αἲτνηςῥύακα πυρός ἐπί τε τὴν ἂλλην χώραν τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. 11 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

12 ( Λέγεται) τοὺς μὲν οὖν ἂλλους ὁρμῆσαι (με ποιο σκοπό;), (γιατί;) τὴν αὑτῶν σωτηρίαν, ἓνα δε τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα (ποιον;) (τι;) καὶ (τι άλλο;) ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον (από τι;) (λέγεται) (τι;). Φορτίου δ’οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς (τι έπαθε;). πρὸς φυγήν ζητοῦντας τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὂντα οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν ὑπὸ τοῦ πυρός ἀράμενον φέρειν ἐγκατελήφθη 12 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

13 Ὃθεν δὴ καὶ ἂξιον (ἐστί) (τι;) ὃτι εὐμενῶς ἒχει (σε ποιους;). Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον (τι;) τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι (ποιοι;), ἀφ’ὧν καὶ τὸ χωρίον ἒτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι χῶρον (ποιών;).(Λέγεται) (τι;) (ποιοι;) ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν καὶ (ποιοι άλλοι ;). θεωρῆσαι τὸ θεῖον τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς περιρρυῆναι τούτους μόνους τῶν εὐσεβῶν ἃπαντας ἀπολέσθαι τοὺς ποιησαμένους τοὺς ἐγκαταλιπόντας τοὺς ἑαυτῶν γονέας 13 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

14 Ακούστε τη μετάφραση του κειμένου στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.youtube.com/watch?v=Yk8FTizn4RUhttp://www.youtube.com/watch?v=Yk8FTizn4RU 14 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

15 ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη 7.4.1-4 Τῶν δὲ Ἑλλήνων ὑποσπόνδους τούτους ἀφέντων, καὶ συγχωρησάντων ἑκάστῳ λαβεῖν ὅσα δύναιτο τῶν ἰδίων, οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ἄργυρον ἢ χρυσὸν ἤ τινα τῆς ἄλλης πολυτελείας ἔλαβον, Αἰνείας δὲ τὸν πατέρα γεγηρακότα τελέως ἀράμενος ἐπὶ τοὺς ὤμους ἐξήνεγκεν. Ἐφ' ᾧ θαυμασθεὶς ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ἔλαβεν ἐξουσίαν πάλιν ὃ βούλοιτο τῶν οἴκοθεν ἐκλέξασθαι. Ἀνελομένου δὲ αὐτοῦ τὰ ἱερὰ τὰ πατρῷα, πολὺ μᾶλλον ἐπαινεθῆναι συνέβη τὴν ἀρετήν, καὶ παρὰ πολεμίων ἐπισημασίας τυγχάνουσαν. Ἐφαίνετο γὰρ ὁ ἀνὴρ ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις πλείστην φροντίδα πεποιημένος τῆς τε πρὸς γονεῖς ὁσιότητος καὶ τῆς πρὸς θεοὺς εὐσεβείας. 15 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

16 ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη 7.4.1-4 Μετάφραση Όταν οι Έλληνες τους άφησαν να φύγουν, αφού συνομολόγησαν συμφωνία και αφού επέτρεψαν στον καθένα να πάρει όσα μπορούσε από τα δικά του, όλοι οι άλλοι πήραν ασήμι ή χρυσάφι ή κάποιο από τα άλλα πολύτιμα αντικείμενα, ο Αινείας όμως, αφού σήκωσε τον πατέρα του που ήταν σε βαθιά γεράματα, τον μετέφερε έξω. Επειδή θαυμάστηκε γι' αυτή την πράξη από τους Έλληνες, πήρε την άδεια να επιλέξει πάλι ό,τι ήθελε από τα πράγματα της πατρίδας του. Καθώς αυτός προτίμησε τα πατρικά ιερά, συνέβη να επαινεθεί πολύ περισσότερο η αρετή, η οποία επιδοκιμάστηκε ακόμη και από τους εχθρούς. Γιατί φανερά ο άντρας στους πολύ μεγάλους κινδύνους φρόντιζε πάρα πολύ και το σεβασμό προς τους γονείς και την ευσέβεια προς τους θεούς. 16 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

17 17 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

18 Αναζητήστε στην ιστορία και στη μυθολογία άλλα παραδείγματα σεβασμού προς τους γονείς και, γενικότερα, προς τους μεγαλύτερους. 18 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

19 ΤΟ ΡΗΜΑ ΡΕΩΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΥΡ ῥέω = ρέω, τρέχω, μεταβάλλομαι Σύνθετα ρήματα περιρρέω= ἀπορρέω= εἰσρέω= καταρρέω= διαρρέω= προσρέω= μεταρρέω= Γράψτε τη σημασία τους πῦρ=φωτιά Φράσεις με το ουσιαστκό πῦρ Διά πυρός και σιδήρου Γραμμή πυρός Ανοίγω πυρ Παρανάλωμα του πυρός Βάπτισμα του πυρός Γίνομαι πυρ και μανία Εις το πυρ το εξώτερον Βρείτε τη σημασία τους 19 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

20 ΤΟ ΡΗΜΑ ΡΕΩ ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΥΡ ΟΜΟΡΡΙΖΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ρεύμα, ροή, ρευστός, ρυάκι, καταρροή……… Συνεχίστε……… ΟΜΟΡΡΙΖΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ πύρινος, πυρετός, πυρπολώ, πυρσός…….. Συνεχίστε……………. 20 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

21 Βρείτε νεοελληνικά ομόρριζα των παρακάτω λέξεων του κειμένου : ἀκοῦσαι : ακοή, ακουστά, παρακούω…. ἀνδράσιν: ανδρεία, άνανδρος, ανδρικός…………. ἀποχωρεῖν: αναχώρηση, χωριό, χώρα…………… ἐγκαταλιπόντας: κατάλοιπο, διάλειμμα, λειψός………… ζητοῦντας: αναζήτηση, ζητιάνος, ζήτημα………… πατέρα: πατρότητα, πατρικός, πάτριος……. μυθωδέστερον: μυθικός, παραμύθι,μύθος……………… θεωρῆσαι: θεωρία, θεωρητικός,θώρημα…………….. Συνεχίστε:………………………………………………………….. 21 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

22 Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις μετοχές του κειμένου (είναι χρωματισμένες με πράσινο χρώμα). Τι πρέπει να θυμόμαστε για τις μετοχές; Είναι επιθετικές, κατηγορηματικές, επιρρηματικές, συνημμένες ή απόλυτες; ) Να εντοπίσετε όλα τα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις του κειμένου. Θυμηθείτε ποιο πρέπει να είναι το υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων. (απαρέμφατο). Τι υπάρχει συνήθως κοντά στα απρόσωπα ρήματα; (ποια πτώση;) 22 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

23 Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά όλα τα απαρέμφατα του κειμένου (είναι χρωματισμένα με μπλε χρώμα).Είναι ειδικά ή τελικά, έχουν το ρόλο υποκειμένου ή αντικειμένου; Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς του κειμένου (είναι χρωματισμένοι με μωβ χρώμα). Τι είδους επιρρηματικοί προσδιορισμοί είναι και ποια επιρρηματική σχέση εκφράζουν; 23 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

24 Εντοπίστε και αναγνωρίστε στο κείμενο γραμματικά φαινόμενα που διδαχτήκατε από την αρχή της χρονιάς: παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων, συνηρημένα ρήματα και τύπους Αορίστου β. Να καταγράψετε τα ευρήματα σας. 24 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

25 Ήρθε η ώρα να μάθουμε δύο καινούριους χρόνους : τον Παθητικό Μέλλοντα και τον Παθητικό Αόριστο. Στο κείμενο μας υπάρχουν οι παθητικοί τύποι: ἐγκατελήφθη και σωθῆναι. Στη νέα ελληνική συναντούμε παθητικούς τύπους στις φράσεις: «το μήνυμα ελήφθη» «ο κύβος ερρίφθη», «εξεπλάγην με το γεγονός». 25 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

26 Διδακτικοί στόχοι Να εξοικειωθούν οι μαθητές με το σχηματισμό του παθητικού Μέλλοντα και Αορίστου. Να κατανοήσουν τη λειτουργία και το σχηματισμό του ποιητικού αιτίου και να το συγκρίνουν με τη μορφή που έχει στη νέα ελληνική γλώσσα. 26 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

27 Ο Παθητικός Μέλλοντας α σχηματίζεται με το ρηματικό θέμα + το πρόσφυμα -θη- + τις καταλήξεις του μέσου Μέλλοντα : Παραδείγματα: παιδεύομαι: παιδευθήσομαι λύομαι: λυθήσομαι τοξεύομαι: τοξευθήσομαι 27 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

28 παιδευθήσομαι ΟριστικήΕυκτικήΑπαρέμφατο παιδευθήσομαιπαιδευθησοίμην παιδευθήσεσθαι παιδευθήσῃπαιδευθήσοιο παιδευθήσεταιπαιδευθήσοιτοΜετοχή παιδευθησόμεθαπαιδευθησοίμεθαπαιδευθησόμενος παιδευθήσεσθεπαιδευθήσοισθεπαιδευθησομένη παιδευθήσονταιπαιδευθήσοιντοπαιδευθησόμενον 28 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

29 Αφωνόληκτα ρήματα Τα ρήματα με χαρακτήρα ένα άφωνο σύμφωνο, δηλαδή ένα ουρανικό(κ,γ,χ) π.χ. λέγομαι ή ένα χειλικό(π,β,φ) π.χ καλύπτομαι ή ένα οδοντικό (τ,δ,θ) π.χ. ψεύδομαι, σχηματίζουν παθητικό Μέλλοντα α με όμοιο τρόπο με τον παθητικό μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων. Όμως πραγματοποιούνται ορισμένες μεταβολές. Προσοχή!! Μεταβολές!! κ, γ, χ, ττ, σσ χ π, β, φ, πτ τ, δ,θ, ζ φ σ 29 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

30 Αφωνόληκτα ρήματα Παραδείγματα σχηματισμού Παθητικού Μέλλοντα α ἂγομαι ἀχθήσομαι καλύπτομαι καλυφθήσομαι κομίζομαι κομισθήσομαι 30 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

31 Ο Παθητικός Αόριστος α σχηματίζεται με αύξηση + το ρηματικό θέμα +το πρόσφυμα -θη- +τις καταλήξεις του Παθητικού Αορίστου. Παραδείγματα παιδεύομαι: ἐπαιδεύθην λύομαι: ἐλύθην τοξεύομαι: ἐτοξεύθην 31 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

32 ἐπαιδεύθην ΟριστικήΥποτακτικήΕυκτικήΠροστακτικήΑπαρέμφατο ἐπαιδεύθηνπαιδευθῶπαιδευθείην παιδευθῆναι ἐπαιδεύθηςπαιδευθῇςπαιδευθείηςπαιδεύθητι ἐπαιδεύθηπαιδευθῇπαιδευθείηπαιδευθήτω Μετοχή ἐπαιδεύθημενπαιδευθῶμενπαιδευθείημεν παιδευθεῖμεν παιδευθείς ἐπαιδεύθητεπαιδευθῆτεπαιδευθείητε παιδευθεῖτε παιδεύθητεπαιδευθεῖσα ἐπαιδεύθησανπαιδευθῶσι(ν)παιδευθείησαν παιδευθεῖεν παιδευθέντων παιδευθήτωσαν παιδευθέν 32 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

33 Οι μεταβολές που πραγματοποιούνται στα αφωνόληκτα ρήματα κατά το σχηματισμό του Παθητικού Μέλλοντα α ισχύουν και για τον Παθητικό Αόριστο α. Αφωνόληκτα ρήματα Παραδείγματα σχηματισμού Παθητικού Αορίστου α τάττομαι ἐτάχθην τρέπομαι ἐτρέφθην ψεύδομαι ἐψεύσθην 33 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

34 Κάποια αρχαιοελληνικά ρήματα σχηματίζουν παθητικό μέλλοντα που δεν έχει πρόσφυμα -θη- αλλά -η-, κλίνεται όπως ο παθητικός μέλλοντας α και λέγεται παθητικός μέλλοντας β. Επίσης εμφανίζουν παθητικό αόριστο που δεν έχει πρόσφυμα -θη- ή -θε- αλλά -η- ή -ε-, κλίνεται όπως ο παθητικός αόριστος α, με διαφορετική κατάληξη στο β ενικό προστακτικής, δηλαδή -θι- αντί -τι- (π.χ γράφηθι αντί γράφητι) και λέγεται παθητικός αόριστος β. 34 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

35 Παθητικός Μέλλοντας β ἐκπλήττομαι: ἐκπλαγήσομαι τρέπομαι: τραπήσομαι βλάπτομαι: βλαβήσομαι ἀλλάττομαι: ἀλλαγήσομαι Παθητικός Αόριστος β γράφομαι: ἐγράφην ἀλλάττομαι: ἠλλάγην φαίνομαι: ἐφάνην ἐκπλήττομαι: ἐξεπλάγην Μερικά παραδείγματα; 35 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

36 Ώρα για εξάσκηση! Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: ΕνεστώταςΠαθητικός Μέλλοντας αΠαθητικός Αόριστος α βουλεύεται πραττόμεθα καλύπτεσθαι λύοιο ἀγόμενος ψεύδεσθε 36 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

37 Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις αλλάζοντας τον Παθητικό Μέλλοντα σε Παθητικό Αόριστο και αντίστροφα: Αἱ ὑδρίαι παρὰ τῶν ταμιῶν ἐφυλάχθησαν. Ἐκείνης τῆς νυχτός οὐδείς ἐκοιμήθη. Ὁ νεανίας ὑπό Μενεξένου συλληφθήσεται. Πεισθήσονται ὑπό τῶν λόγων τοῦ κατηγόρου. Οἱ παῖδες διδαχθήσονται ὑπό τοῦ παιδοτρίβου. 37 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

38 Σε ρήματα παθητικής διάθεσης το υποκείμενο δε δηλώνει αυτόν που ενήργησε αλλά αυτόν που δέχθηκε μία ενέργεια από κάποιον άλλο. Ο όρος που φανερώνει τον υπεύθυνο για το πάθημα του υποκειμένου είναι το ποιητικό αίτιο. Στα αρχαία ελληνικά χρησιμοποιείται ως ποιητικό αίτιο ό,τι είναι ουσιαστικό αλλά και όποιο μέρος του λόγου λειτουργεί ως ουσιαστικό. Η πιο συνηθισμένη μορφή ποιητικού αιτίου είναι η εμπρόθετη γενική με την πρόθεση ὑπό δηλαδή: ὑπό+γενική αλλά υπάρχουν και άλλες μορφές ποιητικού αιτίου όπως η απρόθετη δοτική. 38 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

39 Παραδείγματα ποιητικού αιτίου Κέφαλος ἐπείσθη ὑπό Περικλέους. Ἐγκαταλαμβάνεται ὑπό τοῦ πυρός. Ἐπράχθη οὐδέν ἀπ’αυτῶν. Τὰ δῶρα πέμπεται παρὰ του βασιλεύοντος. Πάντα ἡμῖν πεποίηται. Ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε και σοι. Εἰρήσεται αὐτοῖς τἀληθές. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 39 Διάβασε αυτά τα παραδείγματα.

40 Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική Μεταβολές Το ρήμα από ενεργητικό γίνεται παθητικό. Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο στο παθητικό ρήμα. Το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο στο παθητικό ρήμα. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 40

41 Ενεργητική σύνταξη Ὁ πατήρ ἒπεμψε τὸν παῖδα. Μετατροπή σε παθητική σύνταξη Υποκείμενο Παθητικό ρήμα Ποιητικό αίτιο Ὁ παῖς ἐπέμφθη ὑπό τοῦ πατρός ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 41 Πώς γίνεται η μετατροπή ;

42 Μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική Μεταβολές Το ρήμα από παθητικό γίνεται ενεργητικό. Το ποιητικό αίτιο του παθητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο στο ενεργητικό ρήμα. Το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο στο ενεργητικό ρήμα. Παράδειγμα Πάντα ἡμῖν πεποίηται Ἡμεῖς πεποιήκαμεν πάντα. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 42

43 Ας εφαρμόσουμε αυτά που μάθαμε Να μετατρέψετε στις παρακάτω προτάσεις την ενεργητική σύνταξη σε παθητική: Οἱ στρατιῶται ἐθαύμαζον τόν Κῦρον. Ὑμεῖς ἐβοηθήσατε τοῖς φίλοις. Οἱ Ἓλληνες ἒπεμψαν κήρυκας. Ὁ δῆμος τοὺς τυράννους μισεῖ. Ξενοφῶν τοῦτο προσέταξε. Οἱ Καλλιμάχου λόγοι ὑμᾶς πείθουσι. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 43

44 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ 44 ΤΕΛΟΣ