Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος C.D.A. College Limassol Κίνδυνοι για την υγεία l: Χημικοί - Φυσικοί - Ακτινοβολία.

Παρουσίαση με θέμα: "Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος C.D.A. College Limassol Κίνδυνοι για την υγεία l: Χημικοί - Φυσικοί - Ακτινοβολία."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος C.D.A. College Limassol Κίνδυνοι για την υγεία l: Χημικοί - Φυσικοί - Ακτινοβολία

2 Χημικοί Παράγοντες για την Υγεία 1. Μόλυβδος : Ο μόλυβδος είναι ένα από τα αρχαιότερα μέταλλα, και χρησιμοποιήθηκε από τον άνυρωπο πριν από 6.00 χρόνια. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι Ισραηλίτες, οι Ρωμαίοι, χρησιμοποιούσαν τον μόλυβδο για την κατασκευή δοχείων και άλλων αντικειμένων. 2. Οι αρχαίοι θα πρέπει να εγνώριζαν εν μέρει τις τοξικές ιδιότητες του μετάλλου. Ο Ιπποκράτης περιγράφει χαρακτηριστικό κοιλιακό κωλικό σε εργάτη μεταλλείου και ο Νίκανδρος, τον 2 ο αιώνα π. Χ., παρατήρησε τη σχέση μεταξύ της έκθεσης στο μέταλλο και της παρουσίας ωχρότητας, δυσκοιλιότητας, κωλικών και παράλυσης.

3 Κατά τον 18 ο αιώνα ο μόλυβδος χρησιμοποιήθηκε και ως φάρμακο. Στη Γαλλία ο χειρούργος Thomas Goulard χρησιμοποιούσε ενώσεις του μολύβδου, χρωμάτων και σμάλτων. Στη βιομηχανία αυτοκινήτων χρησιμοποιείται στην κατασκευή των μπαταριών και οι αλκυλενώσεις του προστίθενται στη βενζίνη για τη μείωση των κραδασμών. Η χρησιμοποίηση του μολύβδου σήμερα στην παρασκευή χρωμάτων έχει σημανικά μειωθεί μετά την εμφάνιση των χρωμάτων που έχουν βάση το Latex.

4 Το ερυθρό όμως του μολύβδου χρησιμοποιείται ακόμη ειδικά ως προστατευτικό της επιφάνειας των μετάλλων από τη σκουριά. Η χρήση του μολύβδου ως πρόσθετο της βενζίνης, σήμερα, εγκαταλείπεται προοδευτικά επειδή προκαλεί μόλυνση του περιβάλλοντος. Ενώσεις του μόλυβδου, όπως ο διβασικός φθαλμικός μόλυβδος, ο χλωροπυριτικός μόλυβδος και ο βασικός ανθρακικός μόλυβδος, συχνά χρησιμοποιούνται στην παρασκευή πλαστικών, χλωριούχου πολυβινυλίου (PVC), όταν απαιτείται θερμική σταθερότητα και υψηλή αντοχή του τελικού προϊόντος.

5 Δεν υπάρχει όμως κίνδυνος από το τελίκό προϊόν, παρά μόνο κατά τη διάρκεια της παραγωγής του. Πηγές έκθεσης στον μόλυβδο είναι η πρωτογενής και η δευτερογενής επεξεργασία του μόλυβδου : Οι βιομηχανίες και οι βιοτεχνίες κατασκευής μπαταριών, τα διαλυτήρια πλοίων, γιατί τα μέταλλα έχουν πολλαπλά στρώματα χρωμάτων που περιέχουν μόλυβδο, τα ναυπηγεια και τα πλοία που κινούνται με ατομική ενέργεια, στα οποία ο μόλυβδος χρησιμοποιείται ως προστατευτικό κάλυμμα του πυρηνικού αντιδραστήρα.

6 Άλλες πηγές έκθεσης είναι τα μικρά εργαστήρια και βιοτεχνίες, τα οποία διαθέτουν τις κατάλληλες προδιαγραφές για την προστασία του εργαζόμενου, όπως είναι τα εργαστήρια επιδιόρθωσης των ψυγείων των αυτοκινήτων, τα φα - ναρτζίδικα, τα κεραμικά κ. ά. Τα ορυκτά του μολύβδου βρίσκονται σε πολλά μέρη του κόσμου. Το πλουσιότερο ορυκτό είνια ο γαλινίτης PbS ( θειούχος μόλυβδος ), ο οποίος είναι και η κύρια εμπορική πηγή. Άλλα ορυκτά είνια ο ψιμυθίτης (PBCO 3 ), ο αγγλεζίτης (PbCO 4 ), ο κροκοΐτης (PbCrO 4 ), κ. ά.

7 Οι κυριότερες ενώσεις του μολύβδου (Pb) είναι το υδροξείδιο του μολύβδου Pb (OH) 2, το οξείδιο του μολύβδου (PbO) ή λιθάργυρος, το οποίο χρησιμοποιείται στην υαλουργία και την κατασκευή ελαιοχρωμάτων, το επιτεταρτοξείδιο του μολύβδου (Pb 3 O 4 ), ή μίνιο, ο ανθρακικός μόλυβδος ή στουπέτσι (PbCO 3 ), ο οποίος χρησιμοποιείται στην κατασκευή΄λευκού χρώματος, ο χρωματικός μόλυβδος (PbCrO 4 ), ο οποίος χρησιμοποιείται στη ζωγραφική ( κίτρινο του χρώμιου, πορτοκαλί του χρώμιου, ερυθρό, πράσινο ) και άλλες ενώσεις. Από τις οργανικές ενώσεις του μολύβδου, ιδιαίτερη σημασία έχουν ο τετρααιθυλιούχος μόλυβδος (TEL) και ο τετραμεθυλιούχος μόλυβδος (TML), οι οποίες προστίθενται στη βενζίνη ως αντικροατικά (antiknocks). Υπάρχουν ακόμη ο οξικός μόλυβδος, ο φθαλμικός, ο σαλικυλικός, ο πολμιτικός κ. ά.

8 Κίνδυνοι Ο κύριος κίνδυνος από τον μόλυβδο είναι η τοξικότητα του. Ο κατε εξοχήν κίνδυνος στη βιομηχανία προέρχεται από την εισπνοή σκόνης ή καπνού του μετάλλου. Η κατάποση του μετάλλου δεν αποτελεί μεγάλο κίνδυνο στη βιομηχανία όσο στο γενικότερο περιβάλλον. Οι οργανικές ενώσεις του μολύβδου απορροφώνται από το δέρμα. Η δηλητηρίαση από μόλυβδο, γνωστή και ως μολυβδίαση, ήταν πάντοτε η περισσότερο ενδιαφέρουσα από τις επαγγελματικές ασθένειες.

9 Η συστηματική πρόληψη, όμως, από ιατρικής και τεχνικής πλευράς συνετέλεσε ώστε να μειωθούν οι περιπτώσεις δηλητηριάσεως. Κατά την τελευταία δεκαετία πάντως έγινε εμφανές ότι νευροφυσιολογικές δυσλειτουργίες, μειωμένη ταχύτητα αγωγής των περιφερικών νεύρων, ακόμη παρατηρούνται σε βαθμούς έκθεσης που μέχρι τώρα εθεωρούντο παραδεκτοί. Επίσης, οι πιθανές επιπτώσεις στα έμβρυα εγκύων γυναικών οδήγησε στην έκδοση χωριστών οδηγιών για την έκθεση των γυναικών κατά την παραγωγική τους ( γόνιμη ) ηλικία.

10 Εκδηλώσεις χρόνιας δηλητηρίασης κατά συστήματα Νευρικό σύστημα. Προσβάλλονται τόσο το κεντρικό όσο και το περιφερικό νευρικό σύστημα. Στις σοβαρές περιπτώσεις δηλητηρίασης κυριαρχούν οι βαρείες εκδηλώσεις από το Κ. Ν. Σ. Περιλαμβάνουν σπασμούς, παραλήρημα και κώμα. Στις ελαφρότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι πονοκεφάλοι, ζάλη, διαταραχές του ύπνου, της μνήμης και ευερεθιστότητα. Τα νευρολογικά ευρήματα στη δηλητηρίαση από μόλυβδο μπορεί να κυμαίνονται από πολύ ελαφρά μέχρι βαρεία εγκεφαλοπάθεια.

11 Η παράλυση των εκτεινόντων της άκρας χειρός που εκδηλώνεται με πτώση των άκρων χειρών (wrist drop) δεν παρατηρείται πλέον σήμερα λόγω των μέτρων προστασίας που παίρνονται. Η οξεία εγκεφαλοπάθεια είναι δυνατόν να παρατηρηθεί ακόμη και σε παιδιά και απαιτείται προσοχή κατά τη διαφορική διάγνωση από άλλες εγκεφαλοπάθειες. 2. Αποτελέσματα του μολύβδου επί των νεφρών. Η προσβολή τω νεφρών από τον μόλυβδο, ειδικώς κατά την οξεία φάση, χαρακτηρίζεται από καταστροφή των εγγύς εσπειραμμένων σωληναρίων μετασχηματισμό ενδοκυτταρικών σωματίων στα επιθηλιακά κύτταρα των σωληναρίων.

12 Γαστρεντερικό. Από τα συνηθέστερα συμπτώματα της δηλητηρίασης με μόλυβδο αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα και περιλαμβάνουν ναυτία, ανορεξία, απώλεια βάρους καιν δυσπεψία. Τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από οξείς κοιλιακούς πόνους, γνωστούς ως κωλικούς του μολύβδου, που συνοδεύονται από δυσκοιλιότητα η οποία διαρκεί αρκετές μέρες. Αρθραλγίες. Παρατηρούνται κυρίως στη χρόνια δηλητηρίαση, αλλά είναι δυνατό να παρατηρηθούν και σε άτομα που έχουν εκτεθεί για λίγο χρονικό διάστημα.

13 Επίδραση του μολύβδου επί του συστήματος της αναπαραγωγής. Η τοξική επίδραση του μολύβδου στο αναπαραγωγικό σύστημα πειραματόζωων είναι γνωστή. Στον άνθρωπο δεν έχει διευκρινισθεί ακόμη επαρκώς. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αποβολών και γεννήσεις νεκρών εμβρύων σε γυναίκες που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους είχαν εκτεθεί σε μόλυβδο. Ο μόλυβδος διαπερνά τον φραγμό του πλακούντα και η υψηλή περιεκτικότητα σε μόλυβδο των μεμβράνων του εμβρύου έχει ως αποτέλεσμα πρόωρη ρήξη του αμνΐου και πρόωρους τοκετούς.

14 Καρκινογόνος δράση Μερικά αδιάλυτα άλατα του μολύβδου και ειδικότερα ο υποξεικός μόλυβδος μπορούν να προκαλέσουν νεφρικό αδένωμα και καρκίνωμα σε πειραματόζωα.

15 Υδράργυρος Απαντάται σε μικρές ποσότητες ως αυτοφυής, με μορφή σταγόνων μέσα σε μερικά πετρώματα. Το πιο σημαντικό ορυκτό είναι το κιννάβαρι (HgS), το οποίο υπάρχει στην Ισπανία, Ιταλία, ΗΠΑ, Ρωσία κ. ά. Είναι το μόνο υγρό μέταλλο σε κανονικές συνθήκες.

16 Χρήσεις Υπάρχουν περισσότερες από 3.000 χρήσεις του υδράργυρου και των ενώσεων του στη βιομηχανία και τη γεωργία. Περισσότερες επίσης από 66 θέσεις εργασίας σχετίζονται με έκθεση στο μέταλλο και τις ενώσεις του. Η ετήσεια παραγωγή στην Ελλαδα είναι περίπου 7.000 τόνοι. Ο υδράργυρος χρησιμοποιείται σε μια μεγάλη ποικιλία βιομηχανικών χρήσεων, είτε ως μεταλλικός, είτε με τη μορφή των ενώσεων του στην παρασκευή φαρμάκων, ειδικών χρωμάτων, ως καταλύτης, στην παραγωγή χλωρίνης και καυστικής σόδας.

17 Επίσης στην παρασκευή αμαλγαμάτων, στη γεωργία, στην κατασκευή μπαταριών, οργάνων ελέγχου, βιομηχανία χαρτιού κλπ. Άλλες χρήσεις περιλαμβάνουν την κατασκευή πυροκροτητών, θερμομέτρων, βαρομέτρων, μυκητοκτόνων, λαμπών ατμού υδραργύρου και κοσμημάτων. Μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία, η οποία προκαλεί κινδύνους από έκθεση σε υδράργυρο, σε εργαζόμενους, αλλά και σε πληθυσμούς που ζουν κοντά σε εργοστάσια είναι εκείνη, όπου χρησιμοποιείται υδράργυρος για την παραγωγή χλωρίου από διάλυμα χλωριούχου νατρίου. Η παραγωγή του χλωρίου γίνεται με ηλεκτρόλυση και ως κάθοδος χρησιμοποιείται ο υδράργυρος.

18 Οξεία δηλητηρίαση Συμβαίνει, όταν καταποθεί μεγάλη ποσότητα ενώσεων υδραργύρου με άμεσο αποτέλεσμα αιμορραγίες από το έντερο, εμετούς, λιποθυμίες και νεφρική ανεπάρκεια. Σε άτομα που είναι εκτεθειμένα σε μεγάλες ποσότητες ατμών είναι δυνατόν να παρατηρηθεί χημική πνευμονίτιδα.

19 Χρόνια δηλητηρίαση Τα συμπτώματα κατά τη χρόνια δηλητηρίαση είναι τρόμος, ουλίτιδα και ψυχικές διαταραχές. Ο τρόμος παρατηρείται κατά την ανάπαυση και εκδηλώνεται κυρίως στα χέρια. Μπορεί να συνοδεύεται με αταξία και δυσκολία στο βάδισμα και την ομιλία. Κατα τη δηλητηρίαση με μεθυλιούχο υδράργυρο παρατηρείται παρεγκεφαλιδική αταξία και δυσαρθρία, καθώς και διαταραχές των οπτικών πεδίων. Ασθενείς με χρόνια δηλητηρίαση από υδράργυρο παρουσιάζουν περιφερική νευροπάθεια κυρίως αισθητική, η οποία είνα συχνότερη σε αυτούς που έχουν δηλητηριαστεί με οργανικές ενώσεις του υδραργύρου.

20 Στους νεφρούς παρατηρείται βλάβη με νέκρωση των σωληναρίων κυρίως κατά τη δηλητηρίαση με ανόργανο παρά οργανικό υδράργυρο. Είναι δυνατόν να υποστεί βλάβη το σπείραμα, και σε άτομα που είναι εκτεθειμένα επί μακρόν παρατηρείται λευκωματουρία. Η παρουσία του υδράργυρου στα ούρα βοηθά τη διάγνωση της δηλητηρίασης, η συγκέντρωση του δε στο αίμα είναι ένας καλός δείκτης για άτομα που εκτίθενται στον μεθυλιούχο υδράργυρο. Από θεραπευτική άποψη, δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία της χρόνιας δηλητηρίασης.

21 Χρησιμοποιήθηκε η πενικιλλαμίνη, αλλά χωρίς σημαντικά αποτελέσματα. Χορήγηση BAL ενδομυϊκώς είναι πολύ χρήσιμη θεραπευτική μέθοδος κατά την οξεία δηλητηρίαση με χλωριούχο υδράργυρο. Η χρήση του BAL δεν συνιστάται κατά τη δηλητηρίαση με αλκυλ - ενώσεις του υδραργύρου, στη θέση του χρησιμοποιείται DMSA. Η παρακολούθηση των εργαζομένων που είναι εκτεθειμένοι στον υδράργυρο γίνεται με τη μέτρηση του υδραργύρου στα ούρα ( εκτός από τον μεθυλιούχο ) και το αίμα.

22 Μαγγάνιο Στοιχείο και ανόργανες ενώσεις 0,2mg/m3

23 Χρήσεις Κυρίως στην παρασκευή κραμάτων, η προσθήκη Mn στον χάλυβα αυξάνει πολύ τη σκληρότητα και την ελαστικότητα. Το σιδηρομαγγάνιο προστίθεται κατά την παραγωγή του χάλυβα για να προλαμβάνει τον σχηματισμό οξειδίου του Fe και θειούχου Fe στο τελικό προϊόν. Άλλα κράματα γίνονται με χαλκό, ψευδάργυρο και αλουμίνιο. Το μαγγάνιο χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή μπαταριών, ενώ στη βιομηχανία του γυαλιού και των κεραμεικών χρησιμοποιείται για την εξάλειψη του πράσινου και κίτρινου χρώματος που οφείλονται σε ίχνη σιδήρου.

24 Τα χρώματα του Mn χρησιμοποιούνται στην παρασκευή χρωμάτων, βερνικιών και βαφών ειδικώς εκείνων για τα υφάσματα. Επίσης χρησιμοποιείται στην υαλουργία γιατί χρωματιζει το γυαλί ιώδες. Το τρικαρβονυλικό μεθυλκυκλοπενταδιενυλ Mn ( ΜΜΤ ) χρησιμοποιείται ως ανασταλτικό του καπνού και ως αντικραδασμικός παράγων στο πετρέλαιο, καθώς και ως συμπληρωματικό (Supplement) στα αλκάλια του μολύβδου.

25 ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ : - φαρυγγιτιδα - βρογχιτιδα - αυξημενος κινδυνος πνευμονιας. ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ : - πονοκεφαλος, καταβολη δυναμεων, υπνηλια - πονους σε αρθρωσεις και μυες - ευερεθιστοτητα, ανεξηγητο γελιο η κλαμα - ευφορια, οπτικες ψευδαισθησεις - τρομος στα ακρα, αταξια.

26 Αρσενικό Χρησιμοποιείται για την κατασκευή κραμάτων ειδικά με χαλκό. Ως σκληρυντικός παράγοντας στην κατασκευή βλημάτων ( σκάγια ) από μόλυβδο, επίσης στην παρασκευή δηλητηρίων, φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων. Η οξεία δηλητηρίαση παρουσιάζεται, αν ληφθεί από το στόμα, και είναι σπάνα στη βιομηχανία. Τα συμπτώματα είναι ναυτία, εμετοί, διάρροια, λιποθυμία, κώμα και θάνατος. Κατά τη χρόνια δηλητηρίαση εμφανίζεται περιφερική νευρίτιδα με εκδηλώσεις περισσότερο από τα αισθητικά νεύρα παρά από τα κινητικά.

27 Είναι δυνατόν επίσης να παρουσιαστούν ηπατίτις, κίρρωση του ήπατος και πιθανόν νεοπλάσματα. Δεν έχει μέχρι τώρα αποδειχθεί η καρκινογένεση του αρσενικού σε πειραματόζωα. Σε μια μελέτη Ιαπώνων ερευνητών χορηγήθηκε σε ποντίκια με ενδοτραχειακό σωλήνα τριοξείδιο του αρσενικού ή σκόνη από χυτήρια αρσενικού. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα τα ζώα που εισέπνευσαν τη σκόνη και να μην αναπτύξουν εκείνα που εισέπνευσαν καθαρό αρσενικό.

28 Έτσι λοιπόν υπάρχει αμφισβήτηση κατά πόσον ευθύνεται το μέταλλο μόνο στην ανάπτυξη καρκίνου των πνευμόνων σε εργαζομένους σε χυτήρια ( μελέτη της Tacoma στις Η. Π. Α ), ή και άλλες προσμίξεις στον εισπνεόμενο αέρα, όπως είναι το SO 2. Το ανόργανο αρσενικό απορροφάται από τους πνεύμονες, το γαστρεντερικό σύστημα και από το δέρμα. Στο αίμα ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη. Αποθηκεύεται στους ιστούς, περισσότερο στους μυς και το ήπαρ, και σε μικρότερο βαθμό στα άλλα όργανα, ειδικότερα εναποτίθενται στις τρίχες και στα νύχια.

29 Αποβάλλεται κυρίως από τους νεφρούς και στα ούρα βρίσκεται με την μεθυλιομένη οργανική μορφή. Η συγκέντρωση του αρσενικού στα ούρα είναι ένας καλός δείκτης του βαθμού έκθεσης και χρησιμοποιείται πολύ για τον βιολογικό έλεγχο των εργαζομένων. Οι οριακές τιμές του βιολογικού ελέγχου έχουν ως εξής : Αίμα :50mg/dl, Ούρα :1000 mg/dl, Τρίχες :5ppm και Νύχια :10ppm. Το αντίδοτο της δηλητηρίασης με αρσενικό είναι το BAL (British Anti-Lewisite) ή Διμερκαπρόλη. Είναι ουσία λιποδιαλυτή και ο χημικός της τύπος είναι :(HS)CH 2 – (HS)CH – CHO 2 H.

30 Η διμερκαπρόλη έχει την ιδιότητα να σχηματίζει ενώσεις με το αρσενικό, τον υδράργυρο, το νικέλιο, το αντιμόνιο, τον ψευδάργυρο. Οι ενώσεις αυτές είναι διαλυτές στα βιολογικά υγρά και αποβάλλονται γρήγορα από τον οργανισμό.

31 Βηρύλλιο Το βηρύλλιο είναι ένα στοιχείο με ατομικό βάρος 9 και ως μέταλλο είναι σπάνιο. Είναι ελαφρύ, ανθεκτικό στη διάταση και ικανό να επιβραδύνει την ταχύτητα των ουδετερονίων. Λόγω των ιδιοτήτων του αυτών χρησιμοποιείται πολύ στη βιομηχανία για την κατασκευή κραμάτων με χαλκό, νικέλιο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο. Τα κράματα με χαλκό έχουν υψηλή δύναμη διάτασης και μεγάλη θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα. Χρησιμοποιούνται δε για την κατασκευή ηλεκτρικών εργαλείων. Το βηρύλλιο χρησιμοποιείται επίσης στην έρευνα των πυρηνικών αντιδραστήρων, στην αεροναυπηγική ως αποξειδωτικό, στην παραγωγή χάλυβα και στις συσκευές παραγωγής ακτινών Χ.

32 Το μέταλλο εισέρχεται στον οργανισμό με την εισπνοή καθώς και από το δέρμα, όπου υπάρχει λύση της συνεχειάς του. Η οξεία δηλητηρίαση εκδηλώνεται με βήχα, δύσπνοια και ερεθισμό των βλεννογόνων. Η οξεία πνευμονίτιδα αν εκδηλωθεί μπορεί να είναι θανατηφόρος. Παρουσιάζονται επίσης επιπεφυκίτις, δερματίτις, έλκη του δέρματος και κοκκιώματα. Η χρόνια δηλητηρίαση χαρακτηρίζεται από βήχα και δύσπνοια, αρθραλγίες και απώλεια βάρους. Στις περισσότερες περιπτώσεις για την εκδήλωση των συμπτωμάτων απαιτείται έκθεση από μερικούς μήνες έως μερικά χρόνια.

33 Μερικά άτομα παρουσιάζουν κλινικές εκδηλώσεις σύντομα ενώ άλλα μετά από 25 χρόνια έκθεσης. Ο μέσος όρος του λανθάνοντα χρόνου είναι μεταξύ 10- 15 χρόνια. Η δύσπνοια είναι το χαρακτηριστικό σύμπτωμα στη χρόνια δηλητηρίαση από βηρύλλιο. Τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης μερικές φορές είναι φυσιολογικά ή μπορεί να περιλαμβάνουν διάσπαρτους ρόγχους κατά την ακρόαση στις βάσεις των πνευμόνων, λεμφαδενοπάθεια, ηπατοσπληνομεγαλία και πληκτροδακτυλία. Στη βαρειά μορφή της νόσου εμφανίζονται και σημεία πνευμονικής υπέρτασης.

34 Η πορεία της ασθένειας παρουσιάζει διακυμάνσεις, οι ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν ακτινολογικά ευρήματα χωρίς συμπτώματα ακολουθούν μια σταθερή πορεία ή τελικά εμφανίζουν όλη τη συμπτωματολογία. Τα ακτινολογικά ευρήματα της χρονιάς βηρυλλίασης είναι διάχυτες διηθήσεις των πνευμόνων και πυλαία αδενίτις. Οι σκιάσεις μπορεί να είναι κοκκιωματώδεις, οζώδεις, γραμμοειδείς ή μικτές. Πυλαία αδενίτις εμφανίζεται στο 40% των ασθενών περίπου, μόνη της χωρίς ευρήματα από το παρέγχυμα, είναι σπάνια.

35 Άλλα ακτινολογικά ευρήματα είναι συρρίκνωση παρακείμενων λοβών, ασβεστώσεις, πυλαία οζίδια, πνευμονοθώρακας, κύστεις και πάχυνση του υπεζωκότος. Έχει αναφερθεί μία περίπτωση υποχώρησης των ακτινολογικών και κλινικών ευρημάτων μετά από θεραπεία με κορτιζόνη (Stoeckie J.D., Hardy L., Weber L. 1969). Άλλα εργαστηριακά ευρήματα είναι η αύξηση των γ - σφαιρίνων και της ταχύτητας της καθίζησης. Έχει παρατηρηθεί ερυθροκυττάρωση, υπερουριχαιμία. Επίσης έχει παρατηρηθεί νεφρολιθίαση, η οποία πιθανότατα σχετίζεται με την υπερασβεστιαιμία.

36 Για τη θεραπεία της βηρυλλίωσης το πρώτο μέτρο είναι η διακοπή της έκθεσης στο βηρύλλιο. Η ιατρική υποστήριξη συνίσταται στη χορήγηση κορτικοστεροειδών, τα οποία συνήθως αναστέλλουν την πορεία της νόσου, και απαιτείται θεραπεία εφόρου ζωής με κορτικοστεροειδή από το στόμα. Σε περίπτωση ύπαρξης μεγάλου βαθμού υποξαιμίας απαιτείται η χορήγηση οξυγόνου.

37 Κάδμιο Είναι σχετικά νέο μέταλλο, ανακαλύφθηκε το 1818 από τον Γερμανό μεταλλουργό Strohmeyer. Υπάρχει σε διάφορες ποσότητες στον αέρα, το νερό και τις τροφές. Η παραγωγή του καδμίου άρχισε το 1928 στην άνω Σιλεσΐα, μία περιοχή της κεντρικής Ευρώπης, η οποία αργότερα μοιράστηκε μεταξύ της Πολωνίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Γερμανίας. Η παραγωγή στις ΗΠΑ αρχισε το 1907. Οι ΗΠΑ προμηθεύουν και καταναλώνουν περίπου το 50% της παγκόσμιας παραγωγής. Χρησιμοποιείται στις ηλεκτροεπιμεταλλώσεις, ως σταθεροποιητικό στα πλαστικά, ως συστατικό στις μπαταρίες νικελίου – καδμίου και στην κατασκευή χρωμάτων.

38 Λαμβάνεται και ως υποπροϊόν κατά την τήξη ή άλλη επεξεργασία του ψευδάργυρου και του μολύβδου. Το 1979 η ετήσια ποσότητα καδμίου που εισερχόταν στο περιβάλλον υπολογίστηκε ότι ήταν περίπου 2.000 – 5.000 τόνοι. Για το γενικότερο πληθυσμό, που δεν απασχολείται στη βιομηχανία, πηγή μόλυνσης είναι η τροφή, επίσης επειδή το κάδμιο υπάρχει στον καπνό, το κάπνισμα θα πρέπει να θεωρηθεί πηγή μόλυνσης. Η τοξικολογία του καδμίου είναι πολύπλοκη επειδή προσβάλλει πολλά συστήματα.

39 Μετά την εισπνοή εισέρχεται στους πνεύμονες και σημειώνεται κατακράτηση 25-30%, η οποία εξαρτάται από το μέγεθος και τη διαλυτότητα των σωματιδίων που περιέχουν το κάδμιο. Η απορρόφηση από το έντερο είναι μικρή, περίπου 5- 10%, ο ρυθμός δε της απορρόφησης αυξάνει σε άτομα με χαμηλά αποθέματα σιδήρου. Μετά την απορρόφηση το κάδμιο σχηματίζει μεταλλοθειονείνη, μια πρωτεΐνη χαμηλού μοριακού βάρους. Η πρωτεΐνη αυτή στο μόριο της περιέχει θειο - αμινοξέα που η λειτουργία τους είναι να ρυθμίζουν στους ιστούς τα επίπεδα των ουσιωδών μετάλλων, ειδικά δε του ψευδάργυρου και του χαλκού.

40 Το κάδμιο εισέρχεται στο μόριο της μεταλλοθειονεΐνης, επειδή ο μεταβολισμός του είναι παρόμοιος με εκείνον του ψευδάργυρου και περίπου 80-90% του καδμίου είναι ενωμένο με αυτή την πρωτεΐνη. Στη συνέχεια το σύμπλεγμα καδμίου - μεταλλοθειονεΐνης μεταφέρεται στους νεφρούς με την κυκλοφορία, όπου και προκαλεί καταστροφή των σωληναρίων, όταν η συγκέντρωση του καδμίου υπερβεί τα 200 mg/kg βάρος.

41 Ψευδάργυρος Χρησιμοποιείται ευρύτατα ως επενδυτικό του σιδήρου και χάλυβα για προστασία από τη σκουριά. Η επένδυση με ψευδάργυρο γίνεται είτε εμβαπτίζοντας το μέταλλο σε τηγμένο ψευδάργυρο, είτε με ηλεκτρόλυση. Χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή πολλών κραμάτων με χαλκό, αλουμίνιο και νίκελ. Το οξείδιο του ψευδαργύρου είναι πολύ πτητικό σε χαμηλές θερμοκρασίες και έτσι εργασίες που περιλαμβάνουν τηγμένο μέταλλο ή ηλεκτροκολλήσεις σε γαλβανισμένο μέταλλο μπορούν να προκαλέσουν τη δημιουργία καπνών του οξειδίου.

42 Οι περισσότερες ενώσεις του ψευδαργύρου δεν είναι τοξικές εκτός από τον χλωριούχο ψευδάργυρο, ο οποίος χρησιμοποιείται στις συγκολήσεις, ως συντηρητικό του ξύλου, στη βιομηχανία χαρτιού, χρωμάτων, διαφόρων χημικών παρακευασμάτων, στο τσιμέντο της οδοντιατρικής, στη κλοστοϋφαντουργία και την παρασκευή αποσμητικών.

43 Νικέλιο Χρησιμοποιείται για την παραγωγή κραμάτων και ειδικά με χάλυβα. Τα μεταλλικά κέρματα συνήθως κατασκευάζονται από νικέλιο και χαλκό. Μαζί μαζί με ψευδάργυρο και χαλκό χρησιμοποιείται για επιμεταλλώσεις. Ως καταλύτης χρησιμοποιείται κατά την υδρογόνωση των ελαίων προς λίπη. Τα άλατα του νικελίου χρησιμοποιούνται πολύ κατά τις επιμεταλλώσεις. Απορροφάται πολύ λίγο από το έντερο. Συγκεντρώνεται κυρίως στους πνεύμονες και τον εγκέφαλο. Αποβάλλεται από τα ούρα και τα κόπρανα.

44 Φώσφορος Υπάρχουν διάφορες τοξικές μορφές του φώσφορου, ο λευκός ή κίτρινος στοιχειακός φωσφόρος, το φωσφοριακό οξύ, οι ενώσεις με χλώριο και θείο, τα μεταλλικά φωσφίδια και η φωσφίνη. Οι χρήσεις και τα επαγγέλματα που σχετίζονται με τις ενώσεις αυτές αναφέρονται παρακάτω. Η φωσφίνη έχει ελάχιστες βιομηχανικές χρήσεις, είναι όμως μια επικίνδυνη ουσία κατά τη χρήση ή την παραγωγή των μεταλλικών φωσφιδίων. Ο κίτρινος φώσφορος μπορεί να προκαλέσει σοβαρά εγκαύματα, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζονται θεραπευτικά πολύ γρήγορα.

45 Χαλκός Βρίσκεται στη φύση ελεύθερος ή σε ορυκτά ως οξείδιο, ενωμένος με άνθρακα και θείο. Είναι μαλακό μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιείται ευρύτατα τόσο στη βιομηχανία όσο και στην καθημερινή ζωή. Είναι πολύ καλός αγωγός του ηλεκτρισμού και της θερμότητας και χρησιμοποιείται για την κατασκευή καλωδίων, σωλήνων, ιατρικών συσκευών κλπ. Το σπουδαιότερο κράμα του είναι ο ορείχαλκος. Είναι απαραίτητο συστατικό του μεταβολισμού φυτών, ζώων και του ανθρώπου. Τα άλατα του χαλκού όταν καταποθούν είναι δηλητηριώδη, αλλά δηλητηρίαση στη βιομηχανία σπάνια συμβαίνει. Ο χαλκός πάντως είναι ένα από τα μέταλλα εκείνα τα οποία προκαλούν το σύνδρομο « πυρετός από καπνούς μετάλλου », όταν εισπνέουν οι ατμοί που παράγονται κατά τη συγκόλληση του μετάλλου.

46 Ουράνιο Τα κυριότερα ορυκτά του ουρανίου είναι ο πισσουρανίτης, ο οποίος απαντάται στο Κογκό, τον Καναδά και την περιοχή της Βοημίας, ο καρνοσίτης και ο ουρανίτης. Είναι μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιείται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες για ειρηνικούς και πολεμικούς σκοπούς. Οι ενώσεις του βρίσκουν εφαρμογή ως χρωστικές της πορσελάνης, στην υαλουργία και στη φωτογραφική. Οι εργαζόμενοι στην εξόρυξη των ορυκτών του ουρανίου ήταν γνωστό πριν από αιώνες, ότι παρουσίαζαν σοβαρές ασθένειες τω πνευμόνων, αλλά κυρίως βρογχικό καρκίνο.

47 Ο καρκίνος των πνευμόνων παρατηρήθηκε αρχικά μεταξύ των εργατών των ορυχείων του Schneeburg και του Joachimstal του Erzgebirge της Βοημίας, όπου γινόταν εξορυξη αργυρού, νικελίου και ουρανίου. Και στα δύο ορυχεία το επίπεδο τη ραδιενέργειας ήταν υψηλό και πολλά χρόνια αργότερα, παρά την εγκατάσταση συσκευών αερισμού, ο μέσος όρος συγκέντρωσης του ραδονίου στον αέρα μετρήθηκε στα 3x10-9 curies/etl. Το ραδόνιο είναι γνωστό ότι με τον χρόνο μεταπίπτει σε μια σειρά από θυγατρικά προϊόντα με την αποβολή σωματιδίων α, τα οποία είναι και η αιτία προκλήσεως του βρογχικού καρκίνου.

48 Αλουμίνιο Το αλουμίνιο είναι το μέταλλο που βρίσκεται σε μεγαλύτερη αφθονία στον φλοιό της γης. Είναι ενωμένο με οξυγόνο, φθόριο, πυρίτιο κ. ά, ποτέ όμως στη μεταλλική του μορφή.

49 Χρήσεις αλουμινίου Χρησιμοποιείται μόνο του ή υπό μορφή κραμάτων στην κατασκευή αυτοκινήτων, αεροπλάνων, διαστημοπλοίων, κινητήρων, καλωδίων, οικιακών συσκευών κλπ. Το 1989 η παγκόσμια παραγωγή αλουμινίου ήταν 17,5 εκατ. τόνοι και η ελληνική 150 χιλ. τόνοι.

50 Φθοριούχα Το φθόριο είναι αέριο χρώματος κιτρινοπράσινου, χαρακτηριστικής ερεθιστικής οσμής. Το θειικό οξύ όταν αντιδρά με φθορίτη (Fluorspar), παράγει υδροφθορικό οξύ, το οποίο είναι το αρχικό υλικό για τη σύνθεση πολλών φθοριούχων ενώσεων. Η υδατική μορφή του υδροφθορίου καλείται υδροφθορικό οξύ και τα άλατα του χρησιμοποιούνται στην παραγωγή οργανικών και ανόργανων φθοριούχων ενώσεων στη βιομηχανία του πετρελαίου, αλουμινίου, στον διαχωρισμό των ισοτόπων του ουρανίου και στις βιομηχανίες χρωμάτων και κεραμικών. Επίσης χρησιμοποιείται στη θόλωση και τη χάραξη του γυαλιού, στη σμάλτωση και γαλβάνιση του σιδήρου.

51 Τα φθοριούχα χρησιμοποιούνται επίσης στη χύτευση του νικελίου, του χαλκού, του χρυσού και του αργυρού, στη φθορίωση του νερού, ως ζιζανιοκτόνα και μυοκτόνα για τον καθαρισμό του ορείχαλκου, του χαλκού και των κρυστάλλων. Οι εργαζόμενοι που κατά την απασχολησή τους χρησιμοποιούν κρύολιθο ή φθορίτη και εκείνοι, οι οποίοι κατασκευάζουν λιπάσματα από φωσφοριούχα ορυκτά, είναι εκτεθειμένοι στα φθοριούχα.

52 Το φθόριο και οι ενώσεις του είναι κυρίως ερεθιστικά του δέρματος, των οφθαλμών των βλενογόνων και των πνευμόνων. Μετά από χρόνια έκθεση σε φθοριούχα στον αέρα είναι δυνατόν να εμφανισθούν ρινορραγίες και ιγμορίτιδα. Εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων φθοριούχων ή υδροφθορίου μπορεί να προκαλέσει πνευμονικό οίδημα. Είναι δυνατό να προκαλέσουν επίσης ναυτία, εμετό και απώλεια της όρεξης. Έχει αναφερθεί ένας θάνατος από οξεία δηλητηρίαση με φθόριο, μετά από έγκαυμα με υδροφθορικό οξύ, το οποίο κατελάμβανε το 2,5% της επιφάνειας του σώματος.

53 Αέρια Απλά ασφυξιογόνα : Είναι αέρια αδρανή, δεν μειώνουν τον όγκο παλμού και δεν εμποδίζουν τη λειτουργία της αιμοσφαιρίνης. Προκαλούν ασφυξία όταν περιέχονται στον αναπνεόμενο αέρα σε μεγάλες συγκεντρώσεις, ώστε να μειώνεται η συγκέντρωση του οξυγόνου και να παρατηρείται πτώση του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης στο αρτηριακό αίμα καθώς και της μερικής πίεσης του Ο 2.

54 Μεθάνιο Το μεθάνιο (CH 4 ) είναι αέριο άχρωμο, άοσμο και άγευστο εύφλεκτο με ΜΒ 16,04. Ανήκει στη σειρά των κεκορεσμένων αλειφατικών υδρογονανθράκων, οι οποίοι ονομάζονται και παραφίνες. Χρησιμοποιείται ως φωτιστικό αέριο και ως συστατικό το φυσικού αερίου για οικιακές χρήσεις. Επειδή το μεθάνιο είναι βιολογικά αδρανές αέριο, η τοξικότητα του εμφανίζεται όταν η παρουσία του στον αέρα μειώνει την ποσότητα του οξυγόνου. Το μεθάνιο παράγεται κατά την αποσύνθεση των οργανικών ουσιών. Συγκεντρώνεται σε θύλακες του εδάφους απο όπου διαφεύγει κατά την εξόρυξη του άνθρακα στα ανθρακωρυχεία.

55 Είναι διπλά επικίνδυνο για τους ανθρακωρύχους πρώτα ως ασφυξιογόνο και δεύτερον ως εκρηκτικό μίγμα με τον αέρα. Ο δεύτερος κίνδυνος, μειώθηκε σημαντικά με τη χρήση της λάμπας του Davy, από τότε που ανακαλύφθηκε το 1816, καθώς και με τον καλό αερισμό των ορυχείων και την παρουσία υγρασίας.

56 Διοξείδιο του Άνθρακα Το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) είναι αέριο άχρωμο με ΜΒ 44,01. Είναι τοξικό ως απλό ασφυξιογόνο, αλλά προκαλεί επίσης νάρκωση. Σε συγκέντρωση 7-10% προκαλεί λιποθυμία σε λίγα λεπτά και πάνω από 10% σε λιγότερο από ένα λεπτό. Σε συγκέντρωση 2% προκαλεί ερεθισμό του αναπνευστικού κέντρου και αυξάνει τον όγκο αναπνοής. Παράγεται ως τελικό προϊόν της αναπνοής των ζώων, τη ζύμωση των υδρογονανθράκων κατά τις εκρήξεις που συμβαίνουν στα ανθρακωρυχεία και κατά τη δραστηριότητα των ηφαιστείων.

57 Χημικά ασφυξιογόνα : Κάθε αέριο το οποίο κατά την εισπνοή προκαλεί τοξικά φαινόμενα ή θάνατο θεωρείται ασφυξιογόνο.

58 Μονοξείδιο του άνθρακα Είναι αέριο άοσμο, άχρωμο και λίγο ελαφρότερο του αέρα. Παράγεται κατά την καύση του άνθρακα ή οποιασδήποτε οργανικής ουσίας. Η έκθεση του ανθρώπου στο μονοξείδιο του άνθρακα συμβαδίζει με την ανάπτυξη του πολιτισμού. Η μετακίνηση των αγροτικών πληθυσμών προς τις πόλεις αύξησε τον ρυθμό των ατόμων που είναι εκτεθειμένο στο αέριο, δεδομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των μεγαλουπόλεων. Η επαγγελματική έκθεση απαντάται στους πυροσβέστες, τους τροχονόμους, τους ανθρακωρύχους, σε εργάτες φούρνων και χυτηρίων κ. ά.

59 Επίσης το μονοξείδιο του άνθρακα δημιουργείται στον οργανισμό όταν εισπνευσθεί ή απορροφηθεί από το δέρμα χλωριούχο μεθυλένιο, το οποίο χρησιμοποιείται για την αφαίρεση παλαιών ελαιοχρωμάτων. Η έκθεση στο αέριο προέρχεται από τρεις βασικές πηγές : α ) Από τις μηχανές εσωτερικής καύσης των αυτοκινήτων ( το 85% του μονοξειδίου που απαντάται στον αέρα των αστικών περιοχών προέρχεται από τα αυτοκίνητα ) οι μηχανές ντίζελ παράγουν λιγότερο CO αλλά περισσότερες υδρογονάνθρακες.

60 β ) Από την επαγγελματική έκθεση. γ ) Από το κάπνισμα. Το κάπνισμα οφείλει την τοξική δράση του στη μεγάλη ειδική συγγένεια που έχει προς την αιμοσφαιρίνη (240 φορές περισσότερο από το οξυγόνο ), με την οποία σχηματίζει ανθρακυλαιμοσφαιρίνη (HbCO). Έαν στον αναπνεόμενο αέρα περιέχεται μονοξείδιο σε ποσοστό 0,1% κατα όγκο, τα 50% της αιμοσφαιρίνης θα μετατραπούν σε HbCO και τα άλλα 50% σε HbO 2. Η δέσμευση της αιμοσφαιρίνης από το CO έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ικανότητας του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο και να το αποδίδει στους ιστούς.

61 Υδροκυάνιο Το υδροκυάνιο (HCN) χρησιμοποιείται στις ηλεκτροεπιμεταλλώσεις σε απολυμαντικό και στην παραγωγή αμινών και νιτριλίων. Το νατριούχο και καλιούχο κυάνιο χρησιμοποιείται στις ηλεκτροεπιμεταλλώσεις και το ασβεστούχο ως απολυμαντικό και ζιζανιοκτόνο. Τα νιτρίλια χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πολυμερισμένων πλαστικών, όπως το ABS ( ακρυλονιτρίλιο – βουταδιένιο - στυρένιο ). Τα κυανιούχα απορροφώνται από το αναπνευστικό και το πεπτικό σύστημα καθώς και από το δέρμα. Όταν εισπνευσθεί HCN, ο θάνατος επέρχεται μέσα σε λίγα λεπτά.

62 Η δηλητηριώδης δράση οφείλεται στο ότι τα – CN εισέρχονται στα κυττάρα και ενώνονται με την οξειδάση του κυττοχρώματος, ένζυμο απαραίτητο για τη λειτουργία του κυττάρου. Τα κυανιούχα αντιδρούν εύκολα με την μεθαιμοσφαιρίνη, η οποία ανταγωνίζεται τη δέσμευση της οξειδάσης του κυττοχρώματος. Στον οργανισμό μετατρέπονται προς θειο - κυανιούχα με τη βοήθεια του ενζύμου θειοκυανάση. Η αντίδραση αυτή μετατροπής είναι αμφίδρομος και στρέφεται προς τα δεξιά όταν υπάρχουν θειούχα, για αυτό και χορηγείται υποθειώδες νάτριο για θεραπευτικούς σκοπούς.

63 Υδροθείο Το υδροθείο (H 2 S) είναι αέριο άχρωμο, δυσάρεστης οσμής, βαρύτερο του ατμοσφαιρικού αέρα, είναι εύφλεκτο και διαλύεται λίγο στο νερό. Στη φύση βρίσκεται σε διάλυση στις διάφορες θερμές πηγές, βγαίνει μαζί με άλλα αέρια από τα ηφαίστεια. Σχηματίζεται κατά τη σήψη θειούχων οργανικών ενώσεων, όπως στους υπόνομους κλπ. Βρίσκεται στην ατμόσφαιρα διυλιστηρίων πετρελαίου, εργαστασίων βυρσοδεψίας και τεχνητής μετάξης. Χρησιμοποιείται στην αναλυτική χημεία για την ποιοτική ανάλυση των κατιόντων, για την παραγωγή σουλφιδίων, πρόσθετων λαδιού και στη βιομηχανία μετάλλων.

64 Κλινικα : - ερεθισμος επιπεφυκοτων, κερατοειδους - ναυτια, καφαλαλγια, καταβολη - μεγαλες συγκεντρωσεις μπορει να ειναι θανατηφορες. Θεραπεια : - απομακρυνση του αιτιου - οξυγονο - νιτρωδες αμυλιο και νιτρωδες Na.

65 Καρβονύλιο του Νικελίου Είναι υγρό άχρωμο, εύφλεκτο, το οποίο εξατμίζεται, γρήγορα. Χρησιμοποιείται στην επεξεργασία του νικελίου και ως καταλύτης σε διάφορες οργανικές αντιδράσεις. Σχηματίζεται οπουδήποτε το νικέλιο έρχεται σε παφή με CO. Η δηλητηρίαση έχει δύο φάσεις, πρώτα εμφανίζονται κεφαλαλγία, ναυτία, ζάλη και εμετός όπως στη δηλητηρίαση με CO. Μετά από 8-36 ώρες επακολουθούν δύσπνοια, κυάνωση, αδυναμία και πνευμονικό οίδημα. Οι περισσότεροι απο αυτούς που εμφανίζουν συμπτώματα δηλητηρίασης αναλαμβάνουν, χωρίς μόνιμες βλάβες.

66 Στις βαρειές περιπτώσεις ο θάνατος επέρχεται μέσα σε 2 εβδομάδες. Στη νεκροψία διαπιστώνονται στον πνευμονικό ιστό αιμορραγίες με ατελεκτασίες και νεκρώσεις. Αιμορραγίες διαπιστώνονται επίσης στον εγκέφαλο και τις μήνιγγες. Η συνεχής επαναλαμβανόμενη έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις του αερίου μπορεί να δημιουργήσει ευαισθησία στο νικέλιο, η οποία με τη σειρά της οδηγεί προς επεισόδια άσθματος και πνευμονική ηωσινοφιλία με ανομοιόμορφες σκιάσεις στην ακτινογραφία του θώρακα. Θεραπευτικά σε περιπτώσεις δηλητηρίασης το μόνο που μπορεί να βοηθήσει είναι η υποστήριξη της αναπνοής.

67 Αρσίνη Η Αρσινη (ASH 3 ) είναι αέριο άχρωμο με οσμή σκόρδου. Παράγεται όταν υδρογόνο εν τω γενάσθαι έρχεται σε επαφή σε διάλυμα με ανόργανες ενώσεις του αρσενικού. Επειδή πολλά οξέα και κατάλοιπα περιέχουν αρσενικό, μπορεί να παραχθεί αρσίνη με διάφορους τρόπους π. χ. ακατέργαστο σουλφουρικό οξύ με μέταλλο, νερό με σιδηροπυρΐτιο ή ακατέργαστο καρβαμίδιο, καθώς και κατά την τήξη πολλών μετάλλων. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία ηλεκτρονικών. Είναι εξαιρετικό τοξικό αέριο. Ενώνεται με την οξειδωμένη αιμοσφαιρίνη και καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια, με τελικό αποτέλεσμα καθολική αιμόλυση.

68 Παρουσιάζεται επίσης μυική - νέκρωση ως αποτέλεσμα της μυοσφαιριναιμίας καθώς και νεφρική βλάβη. Κατά την οξεία δηλητηρίαση εμφανίζονται αρχικά ερυθρά ούρα και μετά κοιλιακά άλγη με ναυτία και εμετούς ακολουθούμενα από οσφυαλγία και δυσκολία στην αναπνοή. Τα θύματα αργότερα εμφανίζουν μία πορτοκαλί διάστιξη, πυρετό και διογκωμένο ήπαρ με ίκτερο. Παρατηρείται επίσης περιφερική νευροπάθεια και ανουρία. Η αρσίνη μειώνει τη λειτουργία του μυελού των οστών και έτσι δεν διαπιστώνεται κατά την αιματολογική εξέταση ανταπόκριση δικτυοερυθροκυττάρων, εύρημα που οδηγεί στη σκέψη ότι η αιμόλυση έχει σταματήσει.

69 Θεραπευτικώς επιχειρείται ισχυρή διούρηση ώστε να αποβληθεί η αρσίνη από το αίμα. Όταν υπάρχει νεφρική ανεπάρκεια, τότε πρέπει να γίνεται αφαιμαξομετάγγιση.

70 Φωσγένιο Το φωσγένιο ή χλωριούχο καρβονύλιο είναι αέριο με χαρακτηριστική οσμή του γερανίου. Είναι πολύ τοξιικό αέριο και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκε και ως πολεμικό αέριο. Στη βιομηχανία χρησιμοποιείται για την παρασκευή διαφόρων χημικών ενώσεων, όπως ισοκυανικών, καρβαμιδίων, φυτοφαρμάκων ρητίνων, παρασιτοκτόνων κλπ. Ελευθερώνεται όταν θερμαίνονται αλλογονώμενοι υδρογονάνθρακες και για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται φορητοί πυροσβεστήρες, οι οποίοι περιέχουν τετραχλωράνθρακα για την κατάσβεση πυρκαγιών σε κλειστούς χώρους.

71 Κατά την έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις δεν παρατηρούνται άμεσα συμπτώματα εκτός από ένα ελαφρό ερεθισμό των οφθαλμών και του ανώτερου αναπνευστικού. Σε μεγάλες συγκεντρώσεις προκαλεί πνευμονικό οίδημα και λιποθυμίες. Η ακτινογραφία του θώρακα δείχνει πολλαπλές στρογγυλές σκιάσεις. Θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να γίνει μόνο σε νοσοκομείο.

72 Φωσφίνη Είναι αέριο άχρωμο με οσμή σάπιου ψαριού. Σχηματίζεται κατά την επίδραση του νερού με μεταλλικά φωσφίδια και απαντάται στο ακατέργαστο ακετυλένιο από ακάθαρτο καρβίδιο του ασβεστίου και όταν περιστασιακά υγραίνονται φωσφορούχος ψευδάργυρος και φωσφορούχο αλουμίνιο, τα οποία χρησιμοποιούνται ως ποντικοφάρμακο το πρώτο και ως απολυμαντικό το δεύτερο. Οι χρήσεις της φωσφίνης είναι περιορισμένες και χρησιμοποιείται στη βιομηχανία ηλεκτρονικών και ως απολυμαντικό. Ο μηχανισμός τοξικότητας του αερίου δεν είναι γνωστός. Σε άτομα, τα οποία παρέμειναν εκτειθειμένα σε συγκεντρώσεις πάνω από 35ppm, εμφανίστηκαν διάρροια, ναυτία, εμετοί, βήχας και δύσπνοια. Η φωσφίνη σε αντίθεση με την αρσίνη δεν προκαλεί αιμόλυση.

73 Σε ελαφρές μορφές δηλητηρίασης εμφανίζονται σημεία ερεθισμού του αναπνευστικού. Σε άτομα τα οποία είναι εκτεθειμένα συνέχεια σε χαμηλές συγκεντρώσεις παρουσιάζονται συμπτώματα από το νευρικό σύστημα. Η θεραπεία είναι συμπτωματική.

74 Αμμωνία Η αμμωνία (NH 3 ) είναι αέριο άχρωμο, διαλυτό στο νερό και χαρακτηριστικής οσμής. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή σόδας, συνθετικής ουρίας, συνθετικού πάγου, λιπασμάτων ( θειούχα και νιτρικά ), στη χημική και φαρμακευτική βιομηχανία, ως ψυκτικό κ. ά. Δηλητηρίαση με αμμωνία μπορεί να συμβεί κατά την παραγωγή σόδας από νιτρικό οξύ, την παραγωγή λιπασμάτων, τις επιμεταλλώσεις, την ξήρανση ινών, τη θέρμανση μετάλλων για επεξεργασία και σε χημικά εργαστήρια.

75 Όταν εισπνευσθεί σε μεγάλη ποσότητα προκαλεί χημικά εγκαύματα στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, δύσπνοια, κυάνωση και χημική πνευμονίτιδα. Κατά την επάφή με το δέρμα και τους βλεννογόνους προκαλεί ερεθισμό ειδικά δε επιπεφυκίτιδα. Χρόνια δηλητηρίαση δε υφίσταται.

76 Οξείδια του Αζώτου Τα οξείδια του αζώτου είναι το υποξείδιο (N 2 O), το μονοξείδιο (NO), το διοξείδιο (NO 2 ), το τριοξείδιο (N 2 O 3 ), το τετραξείδιο (N 2 O 4 ), το πενταξείδιο (N 2 O 5 ), το νιτρικό οξύ (HNO 3 ) και το νιτρώδες οξύ (HNO 2 ). Το υποξείδιο του αζώτου είναι αέριο άχρωμο, άοσμο, με γλυκειά γεύση, λίγο διαλυτό στο νερό και βαρύτερο απο τον ατμοσφαιρικό αέρα. Όταν εισπνευσθεί προκαλεί αναισθησία και νευρικό γέλιο, για αυτό ονομάστηκε « ιλαρυντικό αέριο ». Το μονοξείδιο του αζώτου ή νιτρικό οξείδιο είναι αέριο άχρωμο, υγροποιούμενο εύκολα, πιο βαρύ από τον αέρα και ελάχιστα διαλυτό στο νερό. Ενώνεται με το οξυγόνο του αέρα με καστανέρυθρο χρώμα και χαρακτηριστική οσμή.

77 Το διοξείδιο (NO 2 ) βρίσκεται σε ισορροπία με το τετροξείδιο ( Ν 2 Ο 4 ), το οποίο είναι άχρωμο. Το διοξείδιο όταν έλθει σε επαφή με νερό σχηματίζει νιτρώδες και νιτρικό οξύ. Τα οξείδια του αζώτου παράγονται κατά τις συγκολλήσεις μετάλλων, όπου χρησιμοποιείται φλόγα οξυακετυλενίου, κατά το φύσημα της υαλομάζας, κατά την εργασία κοντά σε μηχανές εσωτερικής καύσεως, κατά τις υπόγειες εκρήξεις, κατά την παραγωγή του νιτρικού οξέος και των λιπασμάτων, κατά τον καθαρισμό των μετάλλων, την κατασκευή κοσμημάτων. Επίσης παράγονται στα γεωργικά σιλό.

78 Το διοξείδιο του αζώτου είναι ερεθιστικό για τους βλεννογόνους και προκαλεί βήχα, πονοκέφαλο και δύσπνοια. Όταν η έκθεση στο αέριο είναι σημαντικού βαθμού, τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν για αρκετές ώρες ή μέρες. Σε έκθεση μεγαλύτερη από 200ppm εμφανίζεται πνευμονικό οίδημα και αποφρακτική κυψελιδίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από ινώδη καταστροφή των περιφερικών βρογχιολιών.

79 Διαλύτες Ενώ η χρήση των διαλυτών από τη βιομηχανία μέχρι και τις απλές επαγγελματικές δραστηριότητες αποτελεί ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα στον τομέα της Ιατρικής της Εργασίας η εισβολή τους και σε μη επαγγελματικούς χώρους, ακόμη και στα σπίτια, έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα εκπλήσσει η πλήρης αγνωσία του αντικειμένου ακόμη και από υποτιθέμενους ειδικούς.

80 Εξάλλου φαινόμενα χρήσεως των διαλυτών για τις ναρκωτικές τους ιδιότητες (solvent sniffing), που έχουν δυσάρεστη διασπορά μεταξύ των νέων αλλά και των παιδιών σε άλλες κοινωνίες, στον δικό μας τόπο δεν φαίνεται να έχουν παρουσιαστεί, χωρίς όμως αυτό να αποδεικνύεται από σύγχρονη επιδημιολογική μελέτη. Μελέτη στη Γλασκώβη το 1978 (Watson) ανέφερε τα ευρήματα 115 ασθενών ηλικίας 8-20 ετών που παρουσιάστηκαν για κατάχρηση διαλύτη και που ήσαν κυρίως από το αιμοποιητικό και το ουροποιητικό. Τα ευρήματα παρήλθαν με την παύση της κατάχρησης. Στην πενταετία 1970-1975 αναφέρθηκαν 45 θανάτοι στο Ηνωμένο Βασίλειο σε sniffers.

81 Οι διαλύτες είναι αρωματικές ή αλειφατικές ενώσεις και διακρίνονται σε λιποδιαλυτούς και υδατοδιαλυτούς. Η είσοδος τους στον ανθρώπινο οργανισμό γίνεται κυρίως και για τα δύο είδη από το αναπνευστικό σύστημα, αλλά οι λιποδιαλυτοί εισέρχονται και δια της δερματικής οδού. Αυτο συμβαίνει επειδή μπορούν να διασπούν το φράγμα κερατίνης / λιπιδίων της κερατινης στιβάδος και να εισχωρούν στο πλούσιο σε τριχοειδή χόριο. Περιγράφεται και η εξαρτηματική οδός προσπέλασης από το δέρμα μέσω των ιδρωτοποιών και σμηγματογόνων αδένων, όπως επίσης και από τους θυλάκους των τριχών.

82 Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες - Βενζόλιο Είναι υγρό άχρωμο, εύφλεκτο, χαρακτηριστικής οσμής, πολύ δυσδιάλυτο στο νερό, διαλυτό στην αλκοόλη και τον αιθέρα. Διαλύει το ιώδιο, το θείο, λίπη και έλαια καθώς και άλλα ανόργανα και οργανικά σώματα. Παρασκευάζεται : α ) από το ελαφρό έλαιο της λιθανθρακόπισσας διαχωριζόμενο από τα άλλα συστατικά με κλασματική απόσταξη, β ) από κλάσμα πετρελαίου, το οποίο περιέχει υδρογονάνθρακες με C5 – C10, ατμοποιείαι και περνάει πάνω από θερμαινόμενο καταλύτη, οπότε με κυκλοποίηση και αφυδρογόνωση λαμβάνονται αρωματικοί υδρογονάνθρακες, οι οποίοι διαχωρίζονται με τη βοήθεια αποστακτικής στήλης : Το βενζόλιο το χρησιμοποιούσαν πάρα πολύ στη χημική βιομηχανία, στην τυπογραφία και λιθογραφία, στα χρώματα, στα ελαστικά, στο στεγνό καθάρισμα, στις κόλλες κλπ.

83 Τώρα το χρησιμοποιούν ωε ενδιάμεσο παράγοντα για την παρασκευή άλλων οργανικών ουσιών, όπως φαινόλης, κυκλοεξανίου, στυρενίου, τολουολίου καθώς και στην παρασκευή απορρυπαντικών και ζιζανιοκτόνων. Βρίσκεται επίσης σε μικρή αναλογία σε υλικά απομάκρυνσης χρωμάτων και ως πρόσθετο στη βενζίνη. Η χρήση του σήμερα λόγω της τοξικότητας του έχει περιοριστεί δραστικά. Το βενζόλιο είναι γνωστό για την τοξίκότητα του στο αιμοποιητικό σύστημα. Προκαλεί αναιμία, θρομβοπενία, λευκοπενία και απλαστική αναιμία.

84 Σε χρόνια έκθεση προκαλεί λευχαιμία, ειδικά οξεία μυελογενή λευχαιμία. Σήμερα έχει αποδειχθεί με τις έρευνες των Vigliani και Formi (1964), ο κίνδυνος για την εμφάνιση λευχαιμίας είναι 2 φορές μεγαλύτερος στα εκτεθειμένα άτομα από τον γενικό πληθυσμό. Διαπιστώθηκαν επίσης χρωματοσωματικές ανωμαλίες στα λεμφοκύτταρα του περιφερικού αίματος και τον μυελό των οστών εκτεθειμένων ατόμων. Χαρακτηριστική περίπτωση χρόνιας δηλητηρίασης από βενζόλιο με προσβολή του μυελού είναι αυτός που περιγράφηκε το 1971 από τον Aksoy και συνεργάτες. Παρατήρησε ότι σε 217 Τούρκους εργάτες παπουτσιών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν κόλλα με βένζόλιο, το 23,5% παρουσίασε αιματολογικές διαταραχές.

85 Το βενζόλιο, όταν προσβάλλει τον μυελό, εμφανίζει μια δράση παρόμοια της κολχικίνης, εμποδίζοντας τη μίτωση στα βλαστικά κύτταρα. Στη συνέχεια εμφανίζονται μερικές μεταλλάξεις, οι οποίες πιθανώς παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη λευχαιμίας. Από τη στιγμή που εμποδίζεται ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων του μυελού εμφανίζονται και τα συμπώματα. Παρουσιάζεται αναιμία με ωχρότητα και δύσπνοια, μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων με αιμορραγική διάθεση, πετέχειες και πορφύρα. Επίσης επειδή μειώνεται ο αριθμός των ουδετερόφιλων το άτομο γίνεται ευάλωτο στις λοιμώξεις.

86 Το βενζόλιο απορροφάται από τους πνεύμονες και το δέρμα. Επειδή είναι λιποδιαλυτό συγκεντρώνεται στον λιπώδη ιστό. Ένα μεγάλο ποσοστό από το βενζόλιο που απορροφήθηκε αποβάλλεται αμετάβλητο, ενώ ένα ποσοστό 15-60% μεταβολίζεται στον οργανισμό. Στην αρχή οξειδώνεται προς εποξείδιο του βενζολίου, το οποίο, όπως όλα τα εποξείδια, αντιδρά εύκολα και μπορεί να συνδεθεί με πρωτεΐνες και νουκλεϊνικά οξέα. Το εποξείδιο του βενζολίου μετασχηματίζεται αυτομάτως προς φαινόλη ή μπορεί να ενυδατωθεί και να μετατραπεί προς κατεχόλη ή να συμπυκνωθεί με γλουτοθιόνη και να σχηματίσει μερκαπτουρικό οξύ. Το βενζόλιο πρέπει να χρησιμοποιείται μέσα σε κλειστά κυκλώματα, ώστε να μη διαχέεται στην ατμόσφαιρα.

87 Τολουόλιο Υγρό, άχρωμο, λιποδυαλυτό, εύφλεκτο και εκκρηκτικό υπό ορισμένη αναλογία με αέρα με φυσιολογικές θερμοκρασίες. Ως διαλύτης υπήρξε αντικαταστάτης του βενζολίου. Βρίσκεται σε χρώματα, ρητίνες και κόλλες. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή ελαστικών. Βασική ύλη στην κατασκευή βενζολίου, TNT και TDI. Τοξικοτητα : - ιλιγγο, πονοκεφαλο, κωμα - ερεθισμος και εξελκωσεις κερατοειδους - αιφνιδιο θανατο.

88 Ξυλόλιο Άχρωμο υγρό, εύφλεκτο, αδιάλυτο στο νερό. Μείγμα των ισομερών ορθό – μετά και παρά – ξυλολίου.

89 Χρήσεις Διαλυτικό για βαφές και βερνίκια. Στη σύνθεση χρωμάτων, φαρμάκων και εντομοκτόνων. Προσθετικό σε καύσιμα αεροπλάνων. Στη μονιμοποίηση ιστολογικών παρασκευασμάτων. Τοξικοτητα : - ερεθισμος αναπνευστικου βλεννογονου - πνευμονικο οιδημα - απλαστικη αναιμια - ερυθημα, ξηροτητα, ρωγμες δερματος.

90 Στυρόλιο ( βινυλοβενζόλιο ) Υγρό άχρωμο με ευχάριστη οσμή σε χαμηλές συγκεντρώσεις και δυσάρεστη σε υψηλές. Λόγω της βινυλομάδας που έχει αντιδρά εύκολα και πολυμερίζεται γρήγορα με πιθανότητα βίαιων εκρήξεων από τις αλλεπάλληλες αντιδράσεις. Υδροκινόνη σε ποσοστό 3% καταστέλλει τον πολυμερισμό. Χρησιμοποιείται ως διαλυτικό στην κατασκευή συνθετικού ελαστικού, στη βιομηχανία πολυστυρενΐου και στην κατασκευή ειδών από υαλοβάμβακα. Τοξικοτητα : - ερεθισμος του αναπνευστικου βλεννογονου - πνευμονικο οιδημα - επιπεφυκιτις - κερατιτις - ξηρο ρωγμωδες δερμα - αιμολυτικη αναιμια - λευκοπενια, αιμορραγικη διαθεση - υπνηλια, κοπωση - μεταλλικη γευση.

91 Χλωριωμένοι Υδρογονάνθρακες - Τετραχλωράνθρακας Από τους περισσότερο τοξικούς χλωριωμένους υδρογονάνθρακες. Είναι υγρό, άχρωμο, μη αναφλέξιμο, με χαρακτηριστική οσμή, πρακτικά αδιάλυτο στο νερό. Εξαιτίας της μεγάλης τοξικότητας του έχει αντικατασταθεί από άλλες ενώσεις. Χρησιμοποιήθηκε όμως και χρησιμοποιείται ενδεχομένως στον ξηρό καθαρισμό, ως διαλυτικό, απολυμαντικό και πυροσβεστικό υλικό. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή τεχνητών μαργαριταριών, ως προωθητικό αέριο στα sprays αλλά και στην κατασκευή του freon ( φθοριωμένοι υδρογονάνθρακες ). Τοξικη δραση : - ερεθισμος ανωτερου αναπνευστικου - επιγαστρικο αλγος, αιματεμεση ηπατικη ευαισθησια - ναυτια, ζαλη, συγχυση, πονοκεφαλο - νεφρικη ανεπαρκεια, - ηπατικη ανεπαρκεια.

92 Τετραχλωροαιθάνιο (CHCI 2 – CHCI 2 ) Ο περισσότερο τοξικός διαλύτης από τους χλωριωμένους υδρογόνάνθρακες. Άχρωμο υγρό, μεγάλου μοριακού βάρους, μη αναφλέξιμο. Οσμής παρεμφερούς του χλωροφορμίου. Πρακτικά αδιάλυτο στο νερό.

93 Χρήσεις Λόγω της μεγάλης τοξικότητας του έχει αντικατασταθεί από άλλους λιγότερο τοξικούς διαλύτες. Χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα στην κατασκευή τεχνητών μαργαριταριών και στο ξηρό καθάρισμα. Η χρήση του σήμερα περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατασκευή τετραχλωροαιθυλενίου και τριχλωροαιθυλενίου. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ : - ερεθισμος αναπνευστικου και γαστρεντερικου συστηματος - προσβολη του μυελου - ηπατοτοξικοτητα - τρομος, πονοκεφαλος, ιλιγγος - πολυνευροπαθεια.

94 1,1,1 Τριχλωριαιθάνιο CCI 3 – CH 3 ( Μεθυλοχλωροφόρμιο ) Ισομερές του τριχλωροαιθανίου CHCL 2 – CH 2 CI. Άχρωμο υγρό, διαυγές, ευχάριστης χαρακτηριστικής οσμής, μη αναφλέξιμο και λίγο διαλυτό στο νερό. Σε υψηλές θερμοκρασίες αποσυντίθεται σε HCI, CO, CI 2 και COCI 2 ( φωσγένιο ).

95 Χρήσεις Χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα ως διαλύτης λιπών, ελαίων, κεριών και ρητίνων. Ανευρίσκεται ως διαλύτης σε κόλλες και διορθωτικό γραφής. Χρησιμοποιείται ιδίως στην απολίμανση των μετάλλων και στο ξηρό καθάρισμα. Τοξικοτητα : - κοιλιακες αρρυθμιες.

96 Τριχλωροαιθυλένιο CHCI – CC1 2 Υγρό άχρωμο μη αναφλέξιμο, πολύ πτητικό, οσμής χλωροφορμίου, αδιάλυτο στο νερό. Σε θερμοκρασία 120 C παρουσία μετάλλων διασπάται σε HCI, CI 2, CO 2, CC1 4 και COCI 2 ( φωσφένιο ).

97 Χρήσεις Χρησιμοποιήθηκε ως αναισθητικό. Πολύ γρήγορα παρατηρήθηκαν τοξικές δράσεις σε ασθενείς που εμφάνιζαν επιμένουσες αισθητικές διαταραχές του προσώπου, του στόματος και των χειλέων. Έτσι σήμερα έχει περιορισμένη χρήση στη μαιευτική. Έχει αντικαταστήσει τον CC1 4 στο ξηρό καθάρισμα και στις οργανικές συνθέσεις και έχει αντικατασταθεί το ίδιο από λιγότερο τοξικούς διαλύτες. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως αντιψυκτικό. Τοξικοτητα : - ευφορια, ερεθισμο αναπνευστικου, πνευμονικο οιδημα - λιγοτερο ηπατοτοξικο - τοξικη βλαβη στις εγκεφαλικες συζυγιες.

98 Τετραχλωροαιθυλένιο CCI2 = CCI2 Άχρωμο υγρό με οσμή αιθέρα, αδιάλυτο στο νερό κα μη αναφλέξιμο. Διαλύει λίπη, ρητίνες και καουτσούκ. Χρησιμοποιείται κυρίως στο ξηρό καθάρισμα, όπου έχει αντικαταστήσει το τριχλωροαιθυλένιο, στη φαρμακευτική, στην κτηνιατρική και ως απολλιπαντικό μέσο μετάλλων.

99 Χλωριούχο Μεθυλένιο ( διχλωρομεθάνιο ) Άχρωμο, πτητικό υγρό, οσμής χλωροφορμίου, μη αναφλέξιμο, αδιάλυτο στο νερό.

100 Χρήσεις Διαλύτης εστέρων και αιθέρων της κυτταρίνης, λιπαρών σωμάτων, ρητίνων, κεριών, καουτσούκ και άλλων οργανικών ενώσεων. Χρησιμεύει στην παρασκευή βερνικιών, κολλών, ως μέσο ψύξεως, στην αφαίρεση κηλίδων και χρωμάτων και στην κατασκευή φιλμ οξεικής κυτταρίνης. Εντομοκτόνο μυηκητοκτόνο και πυροσβεστικό μέσο.

101 Άλλοι Διαλύτες – Διθειάνθρακας CS 2 Ο διθειάνθρακας είναι ένα διαυγές, άχρωμο υλικο. Άοσμο και εύφλεκτο. Ξεκίνησε ως διαλυτικό στην κατασκευή ελαστικών και μετά χρησιμοποιήθηκε στην κατασκέυή των σπίρτων ως διαλυτικό για τον φωσφόρο. Σημερα χρησιμοποιείται ως διαλύτης για τα λίπη, έλαια και της ρητίνες και ως εντομοκτόνο. Η βασικότερη χρήση του είναι στην κατασκευή συνθετικού μεταξιού.

102 Κετόνες Από αυτές ουσιαστικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεθυλοαιθυλκετόνη (METC), η μεθυλοβουτυλοκετόνη (MBK) και η ακετόνη ( δι - μεθυλοκετόνη ). Μαζί με αυτές θα αναφερθούμε και στο εξάνιο γιατί ο μεταβολισμός του είναι κοινός με τη μεθυλοβουτυλοκετόνη. Οι κετόνες είναι υδατοδιαλυτές.

103 Χρήσεις Χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία ως διαλυτικά και σε χημικές συνθέσεις ως ενδιάμεσα προϊόντα. Ως διαλυτικά χρησιμοποιούνται στις μπογιές από το δέρμα και το πεπτικό. Η τελική απόληξη του εξανίου και της μεθυλοβουτυλοκετόνης είναι η 2,5 εξανεδιόνη. Η τοξική δράση της 2,5 εξανεδιόνης, όπως αποδεικνύεται από καλλιέργειες νευρικού ιστού (Veronesi et al. 1970), οφείλεται στο γ - δικετονικό διάστημα που έχει στο μόριο της. Η τοξική δράση του εξανΐου και της μεθυλοβουτυλοκετόνης είναι όμοια και παρομοιάζεται με αυτή του διθειάνθρακα, τουλάχιστον όσον αφορά το νευρικό σύστημα.

104 Διοξάνιο Υγρό άχρωμο, ελαφράς ευάρεστης αιθερώδους οσμής, υδατοδιαλυτό και εύφλεκτο του οποίου οι ατμοί σε θερμοκρασία δωματίου σχηματίζουν με τον αέρα εκρηκτικό μίγμα. Χρησιμεύει ως διαλύτης της νιτροκυτταρίνης και της οξεικής κυτταρίνης, ρητίνων, κεριών, καουτσούκ και λιπών. Επίσης χρησιμοποιείται στην παρασκευή κυτταρικών επιχρισμάτων, βερνικιών, στην απολίπανση του μαλλιού και στη βαφική.

105 Γλυκόλες Οι γλυκόλες είναι αλειφατικές ενώσεις με δύο υδροξυλομάδες του τύπου OH – R – OH. Από αυτές σημαντικότερες είναι η αιθυλενογλυκόλη CH 2 (OH)CH 2 (OH) και η διαιθυλενογλυκόλη CH 2 OHCH 2 -O-CH 2 CH 2 OH. Είναι διαυγή, άχρωμα, σιροπιώδη υγρά, γλυκιάς γεύσης και υγροσκοπικά. Διαλύονται στο νερό, στο οινόπνευμα και στην ακετόνη. Δεν είναι εύφλεκτες αλλά οι ατμοί τους σχηματίζουν εκρηκτικό μίγμα στον αέρα.

106 Χρήσεις Χρησιμοποιούνται ως διαλυτικά μέσα ( νιτρογλυκερίνης, καουτσούκ, ρητίνων κλπ.) ως αναχυκτικά και ως υγρά αφυδάτωσης. Επίσης στην παρασκευή εκρηκτικών υλών αντικαθιστώντας τη γλυκερίνη.

107 Αιθέρες των γλυκόλων Χημικώς αποτελούν ενώσεις αλκοόλης με ένα από τα υδροξύλια των γλυκόλων. Είναι υγρά κατά κανόνα άχρωμα, εύαρεστης οσμής ή άοσμα, πικρής γεύσης διάλυτα στο νερό και το κυριότερο πολύ πτητικά. Για αυτό η χρησιμοποίηση τους πρέπει να γίνεται σε καλώς αεριζόμενους χώρους. Χρησιμοποιούνται ως διαλύτες ρητίνων, λιπαρών σωμάτων, κεριών, κόμμεων, νιτρικής κυτταρίνης και στην παρασκευή βερνικιών. Οι σημαντικότεροι είναι : Μεθυλογλυκόλη ( μεθυλικός αιθέρας της γλυκόλης ) EGME Αιθυλογλυκόλη ( αιθυλικός αιθέρας της γλυκόλης ) EGEE Ισοπροπυλικός αιθέρας της γλυκόλης EGIPE Βουτυλογλυκόλη ( βουτυλικός αιθέρας της γλυκόλης ) EGBE Μεθυλοπροπυλενογλυκόλη ( Μεθυλοαιθέρας της προπυλενογλυκόλης ) PGME

108 White Spirit Ίσως ο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενος διαλύτης ( στεγνό καθάρισμα, καθαρισμός μετάλλων και μηχανών, διαλυτικό για βερνίκια, μπογιές και λάκες ). Αποτελεί μίγμα αλειφατικών και αρωματικών ενώσεων ( συμπεριλαμβανομένου ενίοτε και του βενζολίου σε αναλογία 4:1). Έχει δυσάρεστη οσμή και είναι ερεθιστικό. Μετά όμως από λίγα λεπτά έκθεσης επέρχεται κόπωση του οσφρητικού νεύρου και οι εργαζόμενοι παύουν να ενοχλούνται ακόμα και σε κλειστούς χώρους. Από την πρώτη κιόλας έκθεση εκτός από μία ήπια επιπεφυκίτιδα μπορεί να δημιουργηθεί αισθημα γενικής κόπωσης αδιαθεσίας ακόμη και έκπτωση των αναπνευστικών λειτουργιών.

109 Οι βαφείς διαμαρτύρονται συχνά για πονοκεφάλους. Υπάρχει η αντίληψη ότι η συνεχή έκθεση σε white spirit μπορεί να προκαλέσει προγεροντική άνοια κάτι όμως που δεν είναι απόλυτα παραδεκτό. Ο μεταβολισμός του διαλύτη είναι ανάλογος με τις περιεχόμενες αλειφατικές και αρωματικές ενώσεις αλλά και με τις αντεπιδράσεις των ενώσεων αυτών στον μεταβολισμό τους. Έτσι ο μεταβολικός έλεγχος από πλευράς μετρήσεων μεταβολιτών στο αίμα ή στα ούρα είναι πρακτικά δύσκολος.

110 Ακρυλαμίδιο Είναι άσπρη κρυσταλλική κόνις. Πολυμερίζεται εύκολα και είναι διαλυτή στο νερό.

111 Χρήσεις Χρησιμοποιείται στην παραγωγή ουσιών οι οποίες βοηθούν τον διαχωρισμό αιωρούμενων στερεών από υγρά. Είναι χρήσιμη στα ανθρακωρυχεία στη σταθεροποίηση του εδάφους και στη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων. Χρησιμοποιείται επίσης στην παραγωγή του χαρτιου, ινών, κολλών, χρωμάτων και υποκατάστατων του δέρματος, επίσης στην παραγωγή πλαστικών και ελαστικών.

112 Παθολογία Οργανικών Διαλυτών Στη Σουηδία μια χώρα 8 εκατομμυρίων, υπολογίζεται ότι 280.000 εργαζόμενοι είναι εκτεθειμένοι σε διαλύτες και ανήκουν σε επαγγέλματα, όπως ελαιοχρωματιστές, λουστραδόροι, καθαριστές ρούχων, χαλιών κ. ά. Ο βαθμός έκθεσης στους διαλύτες εξαρτάται βέβαια από τη σύνθεση των χρωμάτων των βερνικιών κ. λπ., καθώς και από το αν οι απολλιπαντικές εργασίες γίνονται σε ανοικτό ή κλειστό χώρο. Παρατηρήθηκε π. χ ότι υψηλές εκθέσεις στο στυρένιο υπάρχουν στους χώρους κατασκευής πλαστικών σκαφών γιατί αποτελεί συστατικό του πλαστικού καθώς και του διαλύτη της πολυεστερικής ρητίνης. Ανοικτή χρήση διαλυτών γίνεται στα συνεργεία αυτοκινήτων καθώς και στα συνεργεία των μεγάλων εργοστασίων.

113 Ύπαρξη διαλυτών σημειώνεται επίσης στους χώρους τροφοδοσίας των αεροσκαφών καθώς και στα συνεργεία συντήρησης αεροσκαφών. Οι οργανικοί διαλύτες είναι λιποδιαλυτοί ή υδατοδιαλυτοί και είναι δυνατόν να μεταβολίζονται στον οργανισμό ή να κυκλοφορούν αμετάβλητοι. Η διαλυτότητα τους καθορίζει και την κατανομή τους στον οργανισμό. Οι λιποδιαλυτοί τείνουν να συγκεντρώνονται εκλεκτικά σε όργανα πλούσια σε λιπίδια, συμπεριλαμβανομένου του νευρικού συστήματος. Όλοι οι διαλύτες απορροφώνται από τους πνεύμονες, όταν είναι υπό μορφή ατμού, αλλά οι λιποδιαλυτοί μπορούν να απορροφηθούν και από το δέρμα.

114 Φυσικοί Παράγοντες Κινδύνου για την Υγεία Υψηλή θερμοκρασία : οι κλιματολογικές συνθήκες του περιβάλλοντος, έχουν επιπτώσεις στη φυσική και ψυχική κατάσταση του εργαζόμενου, με τελικό αποτέλεσμα να επηρεάζουν σοβαρά την υγεία και την ασφάλεια του κατά τη διάρκεια της εργασίας. Η θερμοκρασία του σώματος ρυθμίζεται μέσα σε ορισμένα όρια με ένα μηχανισμό ομοιόστασης, ο οποίος έχει ημερήσια διακύμανση από 0.5-1C. Η δραστηριότητα αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος, σε σχέση με την κατανάλωση οξυγόνου περίπου κατά 0,5C για τη μέτρια εργασία και πάνω από 4C για τη βαρεία.

115 Ατμοσφαιρική Πίεση Νόσος των Δυτών : Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται σε τρεις κατηγορίες προσώπων. 1. Σε αυτούς οι οποίοι εργάζονται σε ατμόσφαιρα πεπιεσμένου αέρα που αποσυμπιέζεται γρήγορα. 2. Σε δύτες που ανεβαίνουν στη επιφάνεια του νερού γρήγορα από βάθος μεγαλύτερο των 10 μέτρων. 3. Σε πληρώματα αεροσκαφών που ανέρχονται πολύ γρήγορα με μεγάλα ύψη περισσότερο από 5.500 μέτρα.

116 Στην πρώτη κατηγορία το σύνδρομο μερικές φορές ονομάζεται νόσος του caisson λόγω της συσκευής, η οποία χρησιμοποιείται όταν γίνονται εκσκαφές κάτω από το νερό κατά τη διάρκεια κατασκευών, όπως είναι γέφυρες κλπ. Το caisson είναι ένας σιδερένιος σωλήνας ανοικτός στον πυθμένα, ο οποίος βυθίζεται μέσα στη λάσπη ή την άμμο του πυθμένα. Οι εργαζόμενοι στο caisson κατεβαίνουν μέσα από μια σειρά δωματίων, στα οποία η ατμοσφαιρική πίεση προοδευτικά αυξάνεται. Λόγω της μεγάλης ατμοσφαιρικής πίεσης στο τελικό δωμάτιο το νερό δεν εισέρχεται μέσα στο σωλήνα.

117 Άσηπτος νέκρωση Η άσηπτος νέκρωση των οστών συμβαίνει λόγω του σχηματισμού εμφραγμάτων από έμβολα αζώτου στις αρτηρίες των οστών. Οι αλλαγές είναι συνήθως συμμετρικές, αλλά η κατάσταση είναι σοβαρή μόνον όταν προσβληθούν οι αρθρικές επιφάνειες του μηριαίου ή της κνήμης. Περίπου το ¼ των ατόμων που προσβλήθηκαν από τη νόσο της αποσυμπίεσης παρουσιάζουν άσηπτο νέκρωση αλλά μόνο το 3% καθίστανται ανάπηροι. Αντίθετα άσηπτος νέκρωση παρουσιάζεται μόνο στο 5% των δυτών και μόνο 0,2% μένουν ανάπηροι.

118 θόρυβος Θόρυβος είναι οι αλλαγές της πίεσης του αέρα, οι οποίες δια μέσου αυτιών μεταφέρονται στον εγκέφαλο. Η πίεση μετράται σε Pascals (Pa). Το κατώφλο για την ανθρώπινη ακοή είναι περίπου 0.00002 Pa. Η ένταση του θορύβου εκφράζεται με το τετράγωνο της πίεσης του ήχου. (Watt ανά τετραγωνικό μέτρο W/m2). Η μικρότερη ακουστή ένταση είναι περίπου 10-12 Wm2. Για πρακτικούς λόγους απαιτείται μια κλίμακα μετατροπής, η οποία να εκφράζει τον θόρυβο και γι ’ αυτό τον σκοπό χρησιμοποιείται η κλίμακα των decibel (db).

119 Βιοακουστική Βιοακουστική είναι η μελέτη των αποτελεσμάτων του θορύβου στον άνθρωπο. Οι κίνδυνοι της ακοής στον άνθρωπο ταξινομούνται ως εξής : Δυσμενή ακουστικά αποτελέσματα στον άνθρωπο Α ) Από τον αερα. Β ) Από τα οστα.

120 Δονήσεις Οι συσκευές και τα εργαλεία τα οποία προκαλούν δονήσεις έχουν ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των μαλακών ιστών των άνω άκρων και προκαλούν αρθραλγίες, περισσότερο στους καρπούς και τους αγκώνες. Τα άτομα που χρησιμοποιούν συσκευές πεπιεσμένου αέρα και αλυσοπρίονα παρουσιάζουν ακτινολογικά ευρήματα, όπως μικρές κύστεις, κενοτόπια και οστεοπόρωση στα οστά του καρπού. Τα ευρήματα αυτά είναι συνήθως ασυμπτωματικά. Οι δονήσεις προκαλούν το φαινόμενο του λευκού δακτύλου (Vibration induced white finger), το οποίο παρατηρείται σε επαγγέλματα όπου οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν εργαλεία πεπιεσμένου αέρα ή περιστρεφόμενα.

121 Σε μεγάλο κίνδυνο από δονήσεις είναι εκτεθειμένοι οι χρήστες αλυσοπρίονων, οι οποίοι είναι μια ομάδα εργαζομένων που έχει μελετηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Ο « λευκός δάκτυλος » που προκαλείται από δονήσεις για να αναπτυχθεί απαιτούνται πολλά χρόνια έκθεσης κατά κανόνα και συνήθως προηγούνται φαινόμενα πόνου και αιμωδίας των δακτύλων. Η λεύκανση αρχικά παρατηρείται σε 1 ή 2 δακτύλους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά όσο προχωρεί η κατάσταση, όλα τα δάχτυλα προσβάλλονται και η λεύκανση παρουσιάζεται χειμώνα και καλοκαίρι. Η κατάσταση έχει ταξινομηθεί σε στάδια για περιγραφικούς λόγους.

122 Ακτινοβολία Η ακτινοβολία είναι ενέργεια, η οποία μεταφέρεται, εκπέμπεται η απορροφάται υπό μορφή σωματιδίων ή κυμάτων. Το αποτέλεσμα της ενέργειας αυτής στους ζωντανούς ιστούς είναι ποικίλο, αλλά η ικανότητα της να ιονίζει τους ιστούς χαρακτηρίζει τους δύο βασικούς τομείς του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος δηλαδή την ιονίζουσα και μη ιονίζουσα ακτινοβολία. Το εύρος του μήκους κύματος του όλου φάσματος είναι πολύ μεγάλο, 10¨ 4 μέχρι 10 14 Α (10 ¨12 cm μέχρι 1 Km ή περισσότερο ).

123 Ιονίζουσα ακτινοβολία Τα αποτελέσματα στην υγεία της ιονίζουσας ακτινοβολίας διακρίνονται σε στοχευτικά και μη στοχευτικά, που υποδηλώνουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα στον οργανισμό για τα οποία υπάρχει ένα όριο ή όχι ( η σοβαρότης του αποτελέσματος εξαρτάται από τη δόση ).

124

125 Μη Ιονίζουσα Ακτινοβολία Οι πιο ενδιαφέρουσες πηγές μη ιονίζουσας ακτινοβολίας είναι οι ακτίνες Laser και τα μικροκύματα. Και οι δύο αυτές ακτινοβολίες προκαλούν τοπική θερμότητα στους ανθρώπινους ιστούς, η οποία μπορεί να είναι έντονη και επικίνδυνη, τα δε κύματα μπορεί να είναι συνεχή ή παλλόμενα. Τα όργανα που χρειάζονται γα τη μέτρηση της ακτινοβολίας Laser είναι πολύπλοκα λόγω του ευρέως φάσματος του μήκους κύματος και της ενέργειας που εκπέμπονται από τις συσκευές Laser του εμπορίου.

126 Βιολογικοί Παράγοντες Κινδύνου για την υγεία – Βακτηρίδια Άνθρακας : Είναι οξεία νόσος και αιτία είναι ο βάκιλλος του άνθρακα, μεγάλο βακτηρίδιο θετικό κατά Gram το οποίο υπό αναερόβιες συνθήκες παράγει σπόρους. Ο άνθρακας είναι κυρίως νόσος των φυτοφάγων ζώων, βοειδών, προβάτου, αλόγου και αιγός. Προσβάλλει άτομα τα οποία από τη φύση του επαγγέλματος τους έρχονται σε επαφή με το δέρμα, τις τρίχες, το μαλλί και τα οστά ζώων ( τα οποία συνήθως εισάγονται από την Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική ). Η νόσος σήμερα είναι σπάνια, γιατί τα αναφερθέντα προϊόντα από ζώα αποστειρώνονται, εκτός από το δέρμα, το οποίο είναι δυνατόν να καταστραφεί όταν αποστειρωθεί. Τα άτομα που προσβάλλονται είναι συνήθως εκείνα που ασχολούνται με το κρέας, με τα δέρματα ( βυρσοδέψες ), το μαλλί ( ταπητεργάτες ) και τη βιομηχανία τριχών ( βούρτσες κλ. π.)

127 Η ασθένεια είναι επίσης δυνατόν να προσβάλλει άτομα τα οποία έρχονται σε άμεση επαφή με τα ζώα, όπως είναι οι ζωοτρόφοι και οι κτηνίατροι. ΄Υπάρχουν 3 μορφές της νόσου : α ) Η δερματική, β ) η πνευμονική και γ ) η εντερική. Η επώαση της νόσου είναι 1-5 ημέρες.

128 Α. Δερματικός Άνθρακας ( Κακοήθης Φλύκταινα ) Στο σημείο της προσβολής των μικροβίων στην αρχή δημιουργείται μία βλατίδα, η οποία μεταβάλλεται σε δακτύλιο από μικρές φυσαλίδες, οι φυσαλίδες αυτές στη συνέχεια ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζεται μία μεγάλη φυσαλίδα. Γύρω από τη βασική βλάβη δημιουργείται ερύθημα και οίδημα. Ο πόνος είναι ελάχιστος και κυρίως υπάρχει κνησμός. Λεμφαγγείτις και λεμφαδενίτις είναι πολύ μικρή, ή απουσιάζει. Το υγρό της φυσαλίδας ύστερα από λίγες ημέρες γίνεται κυανόμαυρο και τέλος σχηματίζεται μια εσχάρα μαύρου κυανόμαυρο. Έχει διάμετρο 1-3 εκ.

129 Αργότερα η εσχάρα πέφτει και η αποκατάσταση γίνεται με κοκκιωματώδη ιστό και παραμένει η ουλή. Κατά τη διάρκεια της νόσου παρατηρείται κακουχία και μικρός πυρετός. Σπάνια μπορεί να παρατηρηθεί σηψαιμία ή μηνιγγίτιδα.

130 Β. Πνευμονικός Άνθρακας Η μορφή αυτή παρατηρείται όταν τα μικρόβια του άνθρακα εισπνευσθούν, όπως σε εργάτες μαλλιού. Σε λίγες ημέρες (1-5) αναπτύσσεται βαρειά πνευμονία με δύσπνοια, αιμόπτυση και βήχα. Η κατάληξη είναι ο θάνατος μέσα σε 1-4 ημέρες.

131 Γ. Εντερικός Άνθρακας Είναι σπάνια μορφή και παρατηρείται σε άτομα που έφαγαν μολυσμένο κρέας ζώου ή ήπιαν μολυσμένο γάλα. Οι εκδηλώσεις της νόσου είναι εκείνες της γαστρεντερίτιδας. Είναι βαρεία μορφή, όχι όμως όσο η πνευμονική. Παρατηρείται μόνο στην Ασία και την Αφρική.

132 Λεπτοσπείρωση Οφείλεται στη Leptospira interrogans και είναι νόσος των άγριων και κατοικιδίων θηλαστικών. Η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από τα ζώα ξενιστές, όπως είναι τα σκυλιά, οι γάτες, η αγελάδα, οι χοίροι και τα άλογα. Η μετάδοση μπορεί να γίνει με την κατε ευθείαν επαφή με το αίμα, τους ιστούς ή τα όργανα των προσβεβλημένων ζώων. Περισσότερο συχνά όμως η μετάδοση της νόσου γίνεται από την έμμεση επαφή με ούρα των ζώων. Οι λεπτοσπείρες έχουν την ιδιότητα να περνούν αμετάβλητες τα εσπειραμένα σωληνάρια και να πολλαπλασιάζονται στο επιθήλιο. Από τα ούρα μολύνεται το έδαφος, το νερό κ. λπ.

133

134 Αγκυλοστομίαση Η νόσος αυτή οφείλεται στο παράσιτο Ankylostoma duodenale και το συγγενικό αυτού Necator Americanis. Έχει μήκος περίπου 1 εκ. Το Ankylostoma duodenale απαντάται στη Ν. Ευρώπη, Μ. Ανατολή, Βόρειο Αφρική και Άπω Ανατολή, το Necator Americanis στην Ανατολική Ασία, Αυστραλία, Αφρική και Αμερική. Ως επαγγελματική νόσος η αγκυλοστομίαση σήμερα έχει μόνο ιστορικό ενδιαφέρον, αν και στην Αγγλία αναφέρεται ακόμη ως επαγγελματική νόσος. Ενδημούσε παλαιότερα στα ορυχεία κασσίτερου στην Αγγλία και αλλού, όπου η θερμοκρασία, η υγρασία και η έλλειψη καλών υγειονομικών συνθηκών ευνοούσαν την εκκόλαψη του αυγού ( το οποίο απαιτεί μία θερμοκρασία 75C).

135 Βρουκελλώσεις Οφείλονται στα βακτηρίδια του γένους Brucella ( αρνητική κατά Gram). Τα είδη που μολύνουν τον άνθρωπο είνια η B.Melitendis, η B. Abortus και η B.Suis. Η νόσος παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1861 στη Μάλτα για αυτό λέγεται και πυρετός της Μάλτας. Ο άνθρωπος μολύνεται από τα ζώα, όπως την αίγα, τα βοοειδή και τον χοίρο. Το μικρόβιο βρίσκεται στους μαστούς, τον πλακούντα, το έμβρυο και το σπέρμα των ζώων. Η B. Melitensis βρίσκεται στην αίγα, ειδικά στο γάλα, και προκαλεί την νόσο κυρίως στη περιοχή της Μεσογείου και στην Ελλάδα ( ενδημεί κυρίως στην Βοιωτία, Φθιωτίδα και Θεσσαλία ).

136 Η B. Abortus μεταδίδεται με το γάλα της αγελάδας ή πιο σπάνια από την επαφή με τα ζώα. Μολύνσεις από αυτό το είδος συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο.

137 Πυρετός ‘Q’ Οφείλεται στην R. burnetti η οποία σήμερα ονομάζεται Coxiella burnetti. Το είδος αυτό της ρικέτσιας είναι μοναδικό μεταξύ των ρικετσιών γιατί δεν μεταδίδεται με αρθρόποδα αλλά από την αναπνευστική και πεπτική οδό. Είναι παράσιτο της αγελάδας, του προβάτου και της αίγας στα οποία προκαλεί υποκλινική φλεγμονή. Το μικρόβιο βρίσκεται στο γάλα αγελάδων και των αιγών, καθώς και στον πλακούντα. Βρίσκεται επίσης στα κόπρανα, τον πλακούντα και το γάλα του προβάτου. Ξηρά περιττώματα των ζώων και γάλα σκόνη μολυσμένα προκαλούν τη νόσο όταν εισπνευσθούν, καθώς και το μολυσμένο κρέας των ζώων.

138 Ηπατίτις Β Μεταξύ των διαφόρων μορφών ιογενούς ηπατίτιδας, η ηπατίτιδα Β είναι η μόνη που έχει σχέση με τον επαγγελματικό κίνδυνο. Η ηπατίτιδα Β είναι ιογενής λοιμώδης νόσος του ήπατος, η οποία συνήθως μεταδίδεται από ενοφθαλμισμό μολυσμένου αίματος ή προϊόντων του. Το αντιγόνο ευρίσκεται στα περισσότερα από τα εκκρίματα του σώματος και είναι γνωστό ότι η νόσος μπορεί να μεταδοθεί και από το στόμα ή τη σεξουαλική επαφή. Ο ιός της ηπατίτιδας Β (HBV) έχει υψηλό επιπολασμό στους ομοφυλόφιλους και τους τοξικομανεις.

139 Άλλες ομάδες υψηλής επικινδυνότητας είναι οι εργαζόμενοι σε μονάδες αιμοδιαλυσης, γιατροί, οδοντίατροι, νοσοκόμες και προσωπικό, το οποίο εργάζεται σε κλινικά και παθολογοανατομικά εργαστήρια και τράπεζες αίματος.