Η διδασκαλία αδίδακτου κειμένου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο Λύκειο «Υπατία»,25 Νοεμβρίου 2010 Χρύσα Αλεξοπούλου Αντώνης Μιχαηλίδης.

Παρουσίαση με θέμα: "Η διδασκαλία αδίδακτου κειμένου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο Λύκειο «Υπατία»,25 Νοεμβρίου 2010 Χρύσα Αλεξοπούλου Αντώνης Μιχαηλίδης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η διδασκαλία αδίδακτου κειμένου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο Λύκειο «Υπατία»,25 Νοεμβρίου 2010 Χρύσα Αλεξοπούλου Αντώνης Μιχαηλίδης

2 Θέματα Προβλήματα διδασκαλίας Ζητήματα διδασκαλίας Οργάνωση διδασκαλίας Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου Σύνθεση υλικού-παράδειγμα (Ι. θεωρία συντακτικού και ΙΙ.εφαρμογή σε κείμενο) Εντοπίζοντας θέματα της αττικής διαλέκτου για επεξεργασία στη σχολική τάξη του Λυκείου- Παράδειγμα-Εφαρμογή. Διδακτικό παράδειγμα-Εργαστήριο.

3 Προβλήματα διδασκαλίας αδυναμία παρακολούθησης και συμμετοχής των μαθητών (> δυσκολία κειμένων, «βαρετά» και χωρίς συνοχή κείμενα, υπερσυγκέντρωση γνωστικού υλικού) ο προσανατολισμός της διδασκαλίας (στόχοι; ιεράρχηση στόχων, γνώση των δυνατοτήτων των μαθητών μας)

4 Προβλήματα διδασκαλίας προετοιμασία και μέθοδος διδασκαλίας επάρκεια / ευθύνη διδάσκοντος.

5 Ζητήματα διδασκαλίας επιλογή κειμένων (κριτήρια επιλογής – βαθμός δυσκολίας) ποιους στόχους επιλέγω κάθε φορά για τη διδασκαλία του συγκεκριμένου κειμένου.

6 Οργάνωση διδασκαλίας Γνώση των προβλεπομένων για τη διδασκαλία και την αξιολόγηση του μαθητή (Π.Δ, Εγκύκλιοι). Βοηθητικό υλικό (λεξικά, συντακτικά, γραμματικές). Ιεράρχηση ειδικών στόχων (σαφείς και εφικτοί). ΓΕΝΙΚΗ ΑΡΧΗ: 1. Πρέπει ο διδάσκων να κατέχει πολλά για να μπορέσει να μεταδώσει λίγα. 2. Η ενεργητική εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία.

7 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου ανάγνωση του κειμένου από τον διδάσκοντα κατά την έννοιά του. Αξιοποιώ τη σχέση αρχαίας-νέας ελληνικής →διαχρονία- συγχρονία. επαγωγή: από τα γνωστά στα άγνωστα, από τα εύκολα στα δύσκολα από τα απλά στα σύνθετα. οικονομία: από την παρατήρηση και τη σύγκριση εντοπίζονται ομοιότητες και επικεντρώνεται η προσοχή στις διαφορές→αποφυγή χρονοβόρων επαναλήψεων

8 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου ο κίνδυνος οι θεωρούμενες γνωστές λέξεις να αποδοθούν λανθασμένα αντιμετωπίζεται εν μέρει με τη διασαφήνιση της σημασίας των λέξεων εντός των συμφραζομένων. Αυτή η επιλογή δίνει έμφαση στο γλωσσικό περιβάλλον και απομακρύνεται από την παραδοσιακή αντίληψη διδακτικής που ήθελε κέντρο τη μεμονωμένη λέξη. Έτσι οι λέξεις νοούνται μέσα στα συγκείμενα και τα παρακείμενά τους.

9 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου συγκέντρωση ειδικού λεξιλογίου (δικανικού, στρατιωτικού, κλπ). Η διδασκαλία του συντακτικού στοχεύει: α) στη συγκρότηση της πρότασης β) στη σύνδεση των προτάσεων

10 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου α) συγκρότηση της πρότασης → λογική διάταξη του λόγου: κατασκευαστικός τρόπος διδασκαλίας: ρήμα /ρηματικό σύνολο + συμπληρώσεις του, αναγκαίες και προαιρετικές (=αντικείμενο, επιρρηματικοί προσδιορισμοί) ονοματικό σύνολο + συμπληρώσεις του (=ονοματικοί προσδιορισμοί)→ απλή και επαυξημένη πρόταση. - να συνειδητοποιήσουν τη λειτουργία των λέξεων στον συνταγματικό άξονα αλλά και τις πολλές δυνατότητες αντικατάστασής τους στον παραδειγματικό άξονα.

11 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου β) σύνδεση των προτάσεων: αξιοποιούνται ομοιότητες και αναλογίες, π.χ. ειδικές προτάσεις : αντιστοιχία στην εξάρτησή τους από ρήματα, στους συνδέσμους εισαγωγής, στη συντακτική λειτουργία τους η μόνη διαφορά στην εκφορά.

12 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου η μετάφραση των κειμένων: -δύο στάδια: α) αρχική προσπάθεια να κατανοηθεί το νόημα κάθε πρότασης του μεταφραστέου β) στη συνέχεια να αποδοθεί η κάθε πρόταση με ισοδύναμες προτάσεις της νέας ελληνικής με τη βοήθεια του λεξιλογίου, της γραμματικής και του συντακτικού.

13 Βασικές αρχές διδακτικής του αδίδακτου κειμένου η μεταφραστική διαδικασία πρέπει να είναι ένα διαρκές «δο ῦ ναι και λαβε ῖ ν» μεταξύ μαθητή- καθηγητή και μεταξύ αρχαίας ελληνικής-νέας ελληνικής. ενθαρρύνονται οι πολλές και διαδοχικές προσπάθειες που αποσκοπούν στη βελτίωση του αποτελέσματος μεταφραστικό αξίωμα: η καλή μετάφραση είναι πιστή κατά λέξη, όπου αυτό είναι δυνατό, και πιστή κατά έννοια, όπου αυτό είναι αναγκαίο.

14 Σύνθεση υλικού-παράδειγμα (Ι. θεωρία συντακτικού και ΙΙ.εφαρμογή σε κείμενο) Ι. 10ο Μάθημα: ΣΥΓΚΡΙΣΗ Εκφορά β΄ όρου σύγκρισης: α) Όταν είναι ουσιαστικό, με 1. απλή γενική = γενική συγκριτική ( π.χ. ἡ σιγή ἐ στιν α ἱ ρετωτέρα το ῦ λόγου). 2. με το ἤ και ομοιόπτωτα προς τον α΄ όρο ( π.χ. ὁ Ἀ λκιβιάδης ἦ ν νεώτερος ἤ ὁ Περικλ ῆ ς). β) Όταν δεν είναι ουσιαστικό, με ἤ και με τον ίδιο τρόπο προς τον α΄ όρο. Ως συγκριτικό μπορεί να είναι: α. επίθετο ή επίρρημα συγκριτικού βαθμού β. επίθετο ή επίρρημα που σημαίνει διαφορά (π.χ. ἕ τερος) γ. επίθετα που λήγουν σε –πλάσιος, -πλο ῦ ς. Σημείωση: η γενική με υπερθετικά, όταν ο α΄ όρος υπάρχει στον β΄, είναι διαιρετική, αν δεν υπάρχει είναι συγκριτική (π.χ. ὁ πόλεμός ἐ στιν ἀ ξιολογώτατος τ ῶ ν προγεγενημένων).

15 Σύνθεση υλικού-παράδειγμα (Ι. θεωρία συντακτικού και ΙΙ.εφαρμογή σε κείμενο) ΙΙ. Κείμενο: Πολλ ῶ ν δέ καί δειν ῶ ν ὑ παρχόντων τούς μέν πα ῖ δας α ὐ τ ῶ ν ζηλ ῶ, ὅ τι νεώτεροί ε ἰ σιν ἤ ὥ στε ε ἰ δέναι ο ἵ ων πατέρων ἐ στέρηνται, ἐ ξ ὧ ν δ’ ο ὗ τοι γεγόνασιν, ο ἰ κτείρω δέ τούς γονέας α ὐ τ ῶ ν, ὅ τι πρεσβύτεροι ἤ ὥ στε ἐ πιλαθέσθαι τ ῆ ς δυστυχίας τ ῆ ς ἑ αυτ ῶ ν. Τί γάρ ἄ ν τούτων ἀ νιαρότερον γένοιτο, ἤ τεκε ῖ ν μέν καί θρέψαι καί θάψαι τούς α ὑ τ ῶ ν, ἐ ν δέ τ ῶ γήρ ᾳ ἀ δυνάτους ε ἶ ναι τ ῶ σώματι, πασ ῶ ν δ’ ἀ πεστε- ρημένους τ ῶ ν ἐ λπίδων ἀ φίλους καί ἀ πόρους γεγονέναι. ὑ πέρ δέ τ ῶ ν α ὐ τ ῶ ν πρότερον ζηλο ῦ σθαι καί ν ῦ ν ἐ λεε ῖ σθαι, ποθεινότερον δ’ α ὐ το ῖ ς ε ἶ ναι τόν θάνατον το ῦ βίου; ( Λυσία, Επιτάφιος 72-73)