ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)
Η φαρμακοδιέγερση (doping) απασχολεί κάθε αθλητική εκδήλωση και αποτελεί ένα σοβαρό και δύσκολο πρόβλημα που τροφοδοτεί την αμφιβολία και την αμφισβήτηση και τείνει να μειώσει την αξία και το θρίαμβο του νικητή. Ως doping ορίζεται «η χρησιμοποίηση από έναν αθλητή κάθε εξωγενούς ή ενδογενούς ουσίας που λαμβάνεται σε μη κανονικές ποσότητες ή με μη κανονική οδό εισόδου στο σώμα, με αποκλειστική επιδίωξη την αύξηση της αθλητικής επίδοσης με τεχνητό και αθέμιτο τρόπο». Doping, επίσης θεωρείται και η χρήση ενός φαρμάκου (π.χ. ινσουλίνη), σε περίπτωση που χορηγείται για την αύξηση της επίδοσης του αθλητή και όχι για θεραπευτικούς σκοπούς.

2 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)
Ο όρος doping προέρχεται από τη λέξη dop, ένα υγρό παρασκεύασμα με διεγερτικές ιδιότητες, που χρησιμοποιούσαν οι Κάφροι της Ν. Αφρικής σε θρησκευτικές τελετές. Η φαρμακοδιέγερση χρησιμοποιήθηκε και στους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες (π.χ. στρυχνίνη, μανιτάρια). Οι μονομάχοι και οι ιππότες χρησιμοποιούσαν διάφορες διεγερτικές ουσίες στην αρένα και στις κονταρομαχίες, αντίστοιχα. Στους νεώτερους χρόνους χρησιμοποιήθηκε ένα μίγμα ηρωΐνης και κοκαΐνης (speedball) για να αυξήσει την αντοχή των αθλητών στους ποδηλατικούς αγώνες στην Ευρώπη. Για την αύξηση της επίδοσης των αθλητών χρησιμοποιήθηκαν και άλλες ουσίες doping (π.χ. αιθέρας, καφεΐνη, καθαρό οξυγόνο).

3 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)
Στους ολυμπιακούς αγώνες του 1904 στο St. Louis, ο αμερικανός μαραθωνοδρόμος Thomas Hicks χρειάσθηκε εξαιρετικές ιατρικές φροντίδες για την επιβίωσή του μετά τη λήψη μεγάλης ποσότητας στρυχνίνης αναμεμιγμένης με λεύκωμα αβγού, κατά τη διάρκεια του αγώνα. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η αμφεταμίνη έγινε πολύ δημοφιλής μεταξύ των αθλητών και αντικατέστησε τη στρυχνίνη. Μέχρι σήμερα, οι θάνατοι αθλητών που οφείλονται στο doping προήλθαν από τη χρήση αμφεταμίνης, ηρωίνης, κοκαΐνης (κυρίως), καθώς και των αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών.

4 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ (ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, DOPING)
Το doping συνήθως ξεκινά με προγραμματισμό (θεραπευτικό, προαγωνιστικό και αγωνιστικό doping). Τελικός στόχος είναι η αύξηση της επίδοσης του αθλητή αλλά και η αποφυγή θετικού αποτελέσματος (στον έλεγχο anti-doping). Οι λόγοι που οδηγούν στο doping περιλαμβάνουν: 1) Σύγχυση μεταξύ αθλητισμού και πρωταθλητισμού. 2) Αντικατάσταση της ηθικής αμοιβής από την προσδοκία υλικού κέρδους. 3) Η επιτυχία ενός αθλητικού παράγοντα εξαρτάται από τις νίκες των αθλητών. 4) Η πίστη ότι οι διεθνείς αθλητικοί αγώνες αποτελούν ευκαιρία για την εξύψωση του εθνικού γοήτρου. 5) Η σχετικά εύκολη πρόσβαση των αθλητών σε ουσίες doping.

5 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή (π.χ. τεστοστερόνη) χρησιμοποιούνται παράνομα από τους αθλητές για τη βελτίωση των αθλητικών τους επιδόσεων, αυξάνοντας τη δύναμη και την αντοχή τους. Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή κατέχουν αναβολικές ιδιότητες (αυξάνουν τη πρωτεϊνική σύνθεση που οδηγεί σε αύξηση της μυϊκής μάζας), καθώς και ανδρογόνες ιδιότητες που είναι ανεπιθύμητες (αυξάνουν τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλλου και προκαλούν αρρενοποίηση στις γυναίκες). Η φυσική τεστοστερόνη παράγεται σε σημαντικά ποσά ( mg ημερησίως) στους άνδρες, βρίσκεται όμως και σε μικρότερα ποσά στις γυναίκες, στις οποίες επικρατεί η οιστραδιόλη. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν ποικίλες αναλογίες των δύο ορμονών που καθορίζουν τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου.

6 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Θα πρέπει να τονισθεί ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως αναβολικό-ανδρογόνο στεροειδές που να έχει αποκλειστικά και μόνο αναβολικές ιδιότητες (ο αθλητής παίρνει όλο το «πακέτο», δηλαδή τόσο τις επιθυμητές αναβολικές ιδιότητες, όσο και τις ανεπιθύμητες ανδρογόνες ιδιότητες). Στα στεροειδή ανήκει και η κορτιζόνη (γλυκοκορτικοστεροειδές) η οποία χρησιμοποιείται σε διάφορα αθλήματα με αυξημένο κίνδυνο τραυματισμών (π.χ. πυγμαχία), για τις αντιφλεγμονώδεις-αναλγητικές ιδιότητές της. Η κορτιζόνη όμως, αντίθετα με τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή, έχει καταβολικές ιδιότητες και η μακροχρόνια χρήση της μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της μυϊκής μάζας, σε αδυναμία και εξάντληση.

7 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή μεταβάλλουν μακροχρόνια την αγωνιστική διάθεση των αθλητών και έτσι συνήθως χορηγούνται με επαναλαμβανόμενες δόσεις και σε χρονικό διάστημα πολύ πριν από τους αγώνες (π.χ. στη διάρκεια προετοιμασίας των αθλητών), σε αντίθεση με τα διεγερτικά του ΚΝΣ που έχουν σύντομη διάρκεια δράσης και χορηγούνται την παραμονή του αγώνα. Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή συνεχίζουν να αποτελούν τις πιο δημοφιλείς ουσίες doping για τους αθλητές, αλλά και για αυτούς που γυμνάζονται και θέλουν να αποκτήσουν «ωραίο» μυώδες σώμα (π.χ. έφηβοι).

8 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή προκαλούν σημαντική αύξηση της μυϊκής μάζας, της δύναμης και της αντοχής, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με ένα έντονα βαρύ πρόγραμμα προπόνησης. Ένας λόγος που ωθεί τους αθλητές στη χρήση των αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών (πριν τους αγώνες) είναι ότι το προαγωνιστικό stress προκαλεί αύξηση της κορτιζόνης που συνοδεύεται από πτώση της τεστοστερόνης στο αίμα, λόγω αναστολής έκκρισης της τελευταίας. Η πτώση των επιπέδων της τεστοστερόνης στο αίμα ευθύνεται για τη μείωση των επιδόσεων των αθλητών, λόγω μείωσης της μυϊκής δραστηριότητας και επηρεασμού της ψυχολογίας τους (μείωση της επιθετικότητας).

9 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή αυξάνουν τη διάθεση των αθλητών για πιο έντονη προπόνηση, μεταβάλλοντας την προσωπικότητα του αθλητή, κυρίως την επιθετικότητά του, με αποτέλεσμα την πιο έντονη προσπάθεια κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η χρήση των αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών είναι απαράδεκτη τόσο γιατί αυξάνουν με αθέμιτο τρόπο την επίδοση των αθλητών (σε αντίθεση με τα ιδεώδη και τις αξίες του αθλητισμού), όσο και γιατί η χρήση τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για την υγεία των αθλητών (ανεπιθύμητες ενέργειες).

10 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή είναι τα συχνότερα ανιχνεύσιμα φάρμακα κατά τη διάρκεια του anti-doping ελέγχου και λαμβάνονται από τους αθλητές για τις εργογόνες (αύξηση της επίδοσης) δράσεις τους. Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή άρχισαν να χρησιμοποιούνται, πριν από το 1964, από τους αθλητές της άρσης βαρών που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες. Οι αθλητές και οι προπονητές τους ανέπτυξαν διάφορα εμπειρικά δοσολογικά σχήματα (δε βασίζονταν σε επιστημονική έρευνα) με μεγάλες δόσεις που συνήθως περιλάμβαναν συνδυασμό αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών. Η χρήση των αναβολικών στεροειδών πέρασε (από στόμα σε στόμα) από τη μια ομάδα αθλητών στην άλλη. Καθώς η φήμη των αναβολικών στεροειδών αυξάνονταν, η κατάχρησή τους επεκτάθηκε και σε άλλα αθλήματα εκτός από την άρση βαρών.

11 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ-ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Αρκετοί έφηβοι στρέφονται στα αναβολικά στεροειδή για να αποκτήσουν ωραίο σώμα. Σε μια έρευνα που έγινε το 1986 στις ΗΠΑ, βρέθηκε ότι το 50% περίπου των εφήβων χρηστών ανέφεραν τη βελτίωση της εμφάνισής τους, ως τον κύριο λόγο χρήσης των αναβολικών στεροειδών. Κοινό χαρακτηριστικό των εφήβων χρηστών είναι η επιθυμία τους να φαίνονται, να δρουν και να αισθάνονται καλύτερα, με κάθε κόστος. Οι χρήστες και ιδιαίτερα οι νέοι τείνουν να αγνοούν ή να αρνούνται τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους υγείας. Παρατηρώντας τους φίλους τους να γίνονται δυνατότεροι και με ωραιότερο σώμα, με τη χρήση των αναβολικών στεροειδών, θέλουν τα ίδια οφέλη και πιστεύουν στη δύναμη του φαρμάκου.

12 Τρόποι Χορήγησης των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή λαμβάνονται είτε από το στόμα είτε χορηγούνται παρεντερικά (ενδομυϊκά). Τα από του στόματος λαμβανόμενα αναβολικά στεροειδή είναι δισκία ή κάψουλες και οι μορφές αυτές είναι τοξικότερες στο ήπαρ, σε σχέση με αυτά που χορηγούνται παρεντερικά. Συχνά τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή λαμβάνονται σε συνδυασμό με τις ενδομυϊκά χορηγούμενες μορφές. Τα ενδομυϊκά χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή είναι γνωστά ως «έλαια» “oils” ή ως «νερά» “waters”. Τα «έλαια» έχουν μεγάλη διάρκεια δράσης. Συνήθως χορηγούνται παρεντερικά στους γλουτούς (δύο φορές την εβδομάδα) και το αναβολικό ελευθερώνεται σταδιακά με βραδύ ρυθμό.

13 Τρόποι Χορήγησης των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα «νερά» είναι μορφές βραχείας δράσης και χορηγούνται παρεντερικά στους γλουτούς, όμως δρουν και απομακρύνονται πολύ ταχύτερα από τα έλαια. Τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή έχουν ισχυρή δράση και απομακρύνονται από το σώμα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα (συνήθως μέσα σε εβδομάδες) γιατί έχουν σχετικά μικρό χρόνο ημίσειας ζωής. Έτσι τα από του στόματος λαμβανόμενα αναβολικά στεροειδή αποτελούν την πρώτη επιλογή για τους αθλητές που θέλουν σύντομα να βελτιώσουν την απόδοσή τους και να αποφύγουν θετικό αποτέλεσμα κατά τον έλεγχο anti-doping. Όμως τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή είναι τοξικότερα και έχουν περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, σε σχέση με τα ενδομυϊκά χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή.

14 Τρόποι Χορήγησης των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα ενδομυϊκά χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή είναι λιγότερο δραστικά και γενικά παρουσιάζουν σταδιακή και μακροχρόνια ελευθέρωση από το σημείο της ένεσής τους στη γενική κυκλοφορία, ιδιαίτερα όταν χορηγούνται υπό μορφή ελαιωδών σκευασμάτων (depot). Εμφανίζουν μικρότερη ηπατοτοξικότητα, σε σχέση με τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά στεροειδή, όμως χρησιμοποιούνται λιγότερο από τους αθλητές γιατί μπορούν να ανιχνευθούν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα κατά τον έλεγχο anti-doping.

15 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Σήμερα, πάνω από 25 αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή (π.χ. νανδρολόνη, στανοζόλη, τεστοστερόνη, μεθυλοτεστοστερόνη, κ.ά.) περιλαμβάνονται στη λίστα των απαγορευμένων φαρμάκων της WADA. Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή περιλαμβάνουν τη τεστοστερόνη και τα παράγωγά της (εστέρες), καθώς και συνθετικά παράγωγα προερχόμενα από την τροποποίηση του μορίου της τεστοστερόνης και διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: 1) Τα C-17 άλκυλο παράγωγα της τεστοστερόνης, 2) τα παράγωγα της 19-νορτεστοστερόνης και 3) τους εστέρες της τεστοστερόνης. Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή της πρώτης κατηγορίας (π.χ. μεθανδροστενολόννη, οξανδρολόνη, στανοζολόλη) μπορούν να ληφθούν από το στόμα και ο χρόνος ημίσειας ζωής τους είναι σχετικά σύντομος (απομακρύνονται από το σώμα σε 3-4 εβδομάδες).

16 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή της δεύτερης κατηγορίας (π.χ. δεκανοϊκή νανδρολόνη, Deca-Durabolin) χορηγούνται παρεντερικά συνήθως υπό μορφή ελαιωδών σκευασμάτων και αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό. Για παράδειγμα, ο χρόνος ημίσειας ζωής ελευθέρωσης της δεκανοϊκής νανδρολόνης από το σημείο της ένεσής της στη γενική κυκλοφορία είναι αρκετά μεγάλος (6 ημέρες). Μετά την είσοδό του στη γενική κυκλοφορία ο δεκανοϊκός εστέρας υδρολύεται ταχέως προς νανδρολόνη, η οποία στη συνέχεια μεταβολίζεται και απομακρύνεται από το σώμα. Η δράση των αναβολικών-ανδρογόνων στεροειδών αυτής της ομάδας είναι ομαλότερη των ουσιών των άλλων ομάδων, λόγω της βραδείας απελευθέρωσής τους από το λιπώδη ιστό. Θα πρέπει να περάσουν 6-8 μήνες από τη διακοπή του φαρμάκου για να μην είναι ανιχνεύσιμη η νανδρολόνη στο σώμα του αθλητή.

17 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Η νανδρολόνη συγκρινόμενη με την τεστοστερόνη εμφανίζει αφενός μεν αυξημένη αναβολική δράση, αφετέρου δε μειωμένη ανδρογόνο δράση. Επίσης, λόγω της βραδείας αποδέσμευσής της από το σημείο της ένεσης εμφανίζει τις λιγότερες ανεπιθύμητες ανδρογόνες ενέργειες, σε σχέση με τα άλλα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή. Ακόμη, επειδή χορηγείται παρεντερικά δεν υφίσταται μεταβολισμό πρώτης-διόδου από το ήπαρ, ο οποίος ευθύνεται για την ηπατοτοξικότητα, όπως συχνά συμβαίνει με τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή.

18 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Για την αποφυγή ανίχνευσής τους κατά τον έλεγχο anti-doping έχουν συντεθεί αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή με μικρότερη διάρκεια δράσης, αλλά και τοξικότερα. Οι αθλητές δε χρησιμοποιούν τη νανδρολόνη αλλά τα από του στόματος χορηγούμενα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή, καθώς και αυτά της τρίτης ομάδας (εστέρες τεστοστερόνης) τα οποία μπορούν να χορηγηθούν τόσο από το στόμα όσο και παρεντερικά. Συνήθως χρησιμοποιούνται συνδυασμοί στεροειδών σε ένα κυκλικό σχήμα που διαρκεί 4-18 εβδομάδες (κύκλος άθλησης) με μεσοδιαστήματα διακοπών που διαρκούν 1-12 μήνες (drug holidays).

19 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Για παράδειγμα, ένας κύκλος άθλησης 12 εβδομάδων αρχίζει με τη λήψη τεστοστερόνης και στανοζολόλης από το στόμα, στη συνέχεια η δόση των ουσιών αυξάνεται κατά 5 mg κάθε εβδομάδα και για 5 εβδομάδες και κατόπιν ακολουθεί μείωση της στανοζολόλης. Στις τελευταίες 3-4 εβδομάδες, μετά τη διακοπή της στανοζολόλης, η δόση της τεστοστερόνης μπορεί να αυξηθεί. Στο τέλος του κύκλου χορηγείται ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροφίνη η οποία διεγείρει τη φυσική παραγωγή της τεστοστερόνης από το σώμα, η οποία είχε διακοπεί κατά τη διάρκεια του κύκλου. Αρχικά, μπορεί να χορηγηθεί μια δόση εφόδου νανδρολόνης (μερικές εκατοντάδες mg) για τη διέγερση του κύκλου.

20 Κατηγορίες Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Επειδή η τεστοστερόνη είναι φυσική ανδρική ορμόνη, η ανίχνευσή της στα δείγματα ούρων των αθλητών δε συνεπάγεται οπωσδήποτε και θετικό doping για το στεροειδές. Γι αυτό προσδιορίζεται ο λόγος της τεστοστερόνης και του ελεύθερου αναλόγου της επιτεστοστερόνης στα ούρα του αθλητή. Φυσιολογικά ο λόγος αυτός είναι 1:1. Σε περίπτωση χορήγησης εξωγενώς τεστοστερόνης ή κάποιου εστέρα της ο λόγος αυτός μπορεί να αυξηθεί και λόγοι πάνω από 6:1 συνεπάγονται θετικό doping για την τεστοστερόνη. Η τεστοστερόνη κατέχει τις πιο ανεπιθύμητες ενέργεις από κάθε άλλο αναβολικό, επειδή όμως απομακρύνεται σχετικά σύντομα από το σώμα, οι αθλητές συνεχίζουν να τη χρησιμοποιούν αν και εμφανίζει μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία.

21 Ιδιότητες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή είναι ανάλογα της τεστοστερόνης (ορμόνη του άρρενος) και κατέχουν αναβολικές και ανδρογόνες (αρρενοποίηση) ιδιότητες. Οι αναβολικές δράσεις περιλαμβάνουν διακοπή της αναμενόμενης ανάπτυξης των επιμηκών οστών κατά τη διάρκεια της εφηβείας, μεγέθυνση του λάρυγγα και των φωνητικών χορδών, βελτίωση του αριθμού των ερυθροκυττάρων, μείωση του λίπους του σώματος και αύξηση της μυϊκής μάζας.

22 Ιδιότητες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Οι εργογόνες δράσεις των αναβολικών στεροειδών οφείλονται σε 3 κύριους μηχανισμούς δράσης: 1) Προκαλούν θετική μετατόπιση του ισοζυγίου του αζώτου με αποτέλεσμα καλύτερη χρησιμοποίηση των λαμβανομένων πρωτεϊνών και αυξημένη κατακράτηση του αζώτου. 2) Ο σχηματισμός του συμπλόκου στεροειδούς-υποδοχέα στους σκελετικούς μύες διεγείρει την RNA-πολυμεράση η οποία με τη σειρά της αυξάνει την πρωτεϊνική σύνθεση στο κύτταρο. 3) Τα αναβολικά στεροειδή συναγωνίζονται για τους υποδοχείς των γλυκοκορτικοστεροειδών, με αποτέλεσμα την αντι-καταβολική δράση, μπλοκάροντας την αναστολή της πρωτεϊνικής σύνθεσης που φυσιολογικά συμβαίνει μετά από άσκηση, λόγω ελευθέρωσης γλυκοκορτικοστεροειδών (κορτιζόνη).

23 Ιδιότητες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Συχνά, στους χρήστες αναβολικών στεροειδών παρατηρείται μια ευφορική και επιθετική συμπεριφορά που τους διεγείρει για σκληρότερη και μακρύτερης διάρκειας άσκηση. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι δόσεις που παίρνουν οι αθλητές συχνά ξεπερνούν κατά πολύ τις συνιστώμενες δόσεις για νόμιμους θεραπευτικού σκοπούς, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο για σοβαρότερες αρνητικές συνέπειες. Επίσης, αρκετοί αθλητές χρησιμοποιούν ταυτόχρονα περισσότερα από ένα αναβολικά στεροειδή.

24 Ιδιότητες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα αναβολικά στεροειδή χρησιμοποιούνται σπάνια στη θεραπευτική: 1) Σε μερικές περιπτώσεις αναιμίας (προκαλούν διέγερση του μυελού των οστών). 2) Για τη διέγερση της ανάπτυξης (σε αγόρια με χαμηλή παραγωγή τεστοστερόνης). 3) Σε καρκίνο των μαστών. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν και σε καρκινοπαθείς και εγκαυματίες με έλλειψη πρωτεϊνών (λόγω αύξησης της πρωτεϊνικής σύνθεσης). Όμως οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους, μερικές από τις οποίες είναι μόνιμες, περιόρισαν τη χρήση τους στη θεραπευτική.

25 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Στους ενήλικες άρρενες, το σώμα εκκρίνει mg τεστοστερόνης ημερησίως. Η δόση των αναβολικών στεροειδών μπορεί να είναι 100 mg ημερησίως. Έτσι, με τόσο υψηλά επίπεδα αναβολικών στεροειδών ο εγκέφαλος σταματά την παραγωγή της δικής του τεστοστερόνης. «Παίζοντας» με το ορμονικό σύστημα του οργανισμού είναι πολύ επικίνδυνο. Η ορμονική ισορροπία του σώματος βασίζεται σε ένα κυκλικό μηχανισμό ανάδρασης, στον οποίο ο υποθάλαμος παίζει πρωτεύοντα ρόλο και αποτελεί τον κύριο ρυθμιστή. Σήματα του υποθαλάμου φθάνουν στην υπόφυση και στη συνέχεια οι ορμόνες της υπόφυσης διεγείρουν τα όργανα-στόχους (π.χ. όρχεις, ωοθήκες, επινεφρίδια).

26 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών

27 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Τα όργανα-στόχοι παράγουν τις δικές τους ορμόνες που κυκλοφορούν στο αίμα και χρησιμοποιούνται από διάφορα κύτταρα-στόχους, όταν και όπου απαιτείται. Κάθε διακοπή του κύκλου αυτού, χορηγώντας εξωγενώς τεστοστερόνη ή ανάλογά της, οδηγεί σε διακοπή παραγωγής της τεστοστερόνης και το τελικό αποτέλεσμα είναι η πλήρης ανατροπή των φυσιολογικών και ορμονικών αναλογιών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση των ανεπιθύμητων ενεργειών. Μερικές από τις διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες εμφανίζονται στα διάφορα συστήματα του σώματος περιλαμβάνουν τις παρακάτω:

28 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Αναπαραγωγικό Σύστημα Άρρενος Λόγω της μεγάλης ποσότητας αναβολικών στεροειδών η υπόφυση σταματά να παράγει την ορμόνη γοναδοτροφίνη. Αυτό με τη σειρά του εμποδίζει την παραγωγή άλλων ενδιάμεσων ουσιών που οδηγούν σε ατροφία των όρχεων, ολιγοσπερμία, στειρότητα (αντιστρεπτή), αύξηση του προστάτη και συχνές ή συνεχείς στύσεις. Όταν ο αθλητής σταματήσει τη χρήση αναβολικών στεροειδών το σώμα του μπορεί να σταματήσει να παράγει τεστοστερόνη με αποτέλεσμα μόνιμη ορμονική ανισορροπία.

29 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Αναπαραγωγικό Σύστημα Θήλεος Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίζονται στις γυναίκες είναι το αποτέλεσμα της αρρενοποίησης λόγω αυξημένων επιπέδων τεστοστερόνης και περιλαμβάνουν αύξηση της κλειτορίδας*, ατροφία της μήτρας, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, αύξηση τριχοφυΐας*, βραχνάδα και βάθεμα της φωνής*, συρρίκνωση του στήθους και αρρενοποίηση των θηλυκών εμβρύων στις έγκυες γυναίκες (*μόνιμες δράσεις).

30 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Καρδιά και Αγγεία Τα αναβολικά στεροειδή προκαλούν κατακράτηση υγρών που οδηγεί σε αύξηση της πίεσης του αίματος. Επίσης τα στεροειδή μειώνουν τα επίπεδα της HDL (καλή χοληστερόλη, βοηθά στην απαλλαγή της χοληστερόλης). Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται αύξηση της LDL (κακή χοληστερόλη) με κίνδυνο σχηματισμού αθηρωματικών πλακών (στεφανιαία νόσος). Η απόφραξη των αρτηριών μπορεί να οδηγήσει σε στηθάγχη ή έμφραγμα του μυοκαρδίου και έχουν αναφερθεί θάνατοι σε νέους και ενήλικες αθλητές.

31 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Έφηβοι Η ανάπτυξη των επιμήκων οστών μπορεί να τερματισθεί με τη χρήση αναβολικών στεροειδών και να οδηγήσει σε μικρότερο του αναμενόμενου ύψους σώματος. Ψυχολογικές Δράσεις Τα αναβολικά στεροειδή αλλάζουν τους χρήστες με πολλούς τρόπους, αλλά οι ψυχολογικές μεταβολές μπορεί να είναι οι πιο δραματικές από όλες τις αλλαγές και περιλαμβάνουν:

32 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Επιθετικότητα: Αισθήματα ερεθιστικότητας και επιθετικότητας μπορούν να εμφανισθούν τόσο ανεπαίσθητα ώστε ο αθλητής δεν μπορεί να αντιληφθεί, όμως οι αλλαγές αυτές γίνονται αντιληπτές από τους φίλους του και το οικογενειακό του περιβάλλον. Η λήψη αναβολικών στεροειδών διατηρεί τον αθλητή σε μια κατάσταση σταθερής ανυπομονησίας και νευρικότητας. Καταστάσεις που φυσιολογικά δε θα τον ενοχλούσαν μπορεί με τη χρήση αναβολικών στεροειδών να προκαλέσουν ισχυρά συναισθήματα θυμού και εχθρότητας. Οι αθλητές που παίρνουν αναβολικά στεροειδή συχνά παρουσιάζουν προβλήματα επικοινωνίας με το κοινωνικό τους περιβάλλον λόγω των μη ελεγχόμενων συναισθημάτων τους. Το άγχος μπορεί να διαταράξει τον ύπνο και οι χρήστες μπορούν να εμφανίσουν παράνοια.

33 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Κατάθλιψη: Τα αναβολικά στεροειδή προκαλούν ψυχολογική εξάρτηση. Η επιθετικότητα και άλλες ψυχολογικές αλλαγές που συνοδεύουν τη χρήση αναβολικών στεροειδών κάνουν τον αθλητή να θέλει να πάρει ακόμη μεγαλύτερες δόσεις αναβολικών στεροειδών για επιπλέον αύξηση της μυϊκής μάζας. Όταν ο αθλητής σταματήσει τη χρήση των αναβολικών στεροειδών και αρχίζει να μειώνεται η μυϊκή του μάζα, η κατάθλιψη και άλλα στερητικά συμπτώματα συχνά παρακινούν τους χρήστες να ξαναπάρουν αναβολικά στεροειδή. Εθισμός και Εξάρτηση: Οι χρήστες αναβολικών στεροειδών μπορεί να εθιστούν και να εμφανίσουν στερητικά συμπτώματα (διαρκούν 1-3 εβδομάδες), όπως σοβαρή κατάθλιψη (περιλαμβανομένων και σκέψεων αυτοκτονίας), αϋπνία, απώλεια ενεργητικότητας ή όρεξης, απώλεια βάρους, εφίδρωση, ναυτία, κεφαλαλγία και ακατανίκητη επιθυμία για λήψη αναβολικών στεροειδών.

34 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Άλλες Ανεπιθύμητες Ενέργειες Κεφάλι: Κεφαλαλγίες, απώλεια μαλλιών, δυσάρεστη οσμή αναπνοής, βραχνάδα και βάθεμα της φωνής στις γυναίκες. Θώρακας: Αύξηση του στήθους στους άνδρες, μείωση του στήθους στις γυναίκες, ταχυκαρδία, καρδιακές προσβολές. Δέρμα: Ακμή, μώλωπες ακόμη και με μικρές βλάβες, αυξημένη εφίδρωση, αύξηση τριχοφυΐας στις γυναίκες, εξανθήματα.

35 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Ψυχολογικές Επιδράσεις: Έντονες σχέσεις με φίλους και το οικογενειακό περιβάλλον, υπερδραστηριότητα, εχθρότητα ή επιθετική συμπεριφορά, αισθήματα απογοήτευσης και άγχους χωρίς πρόκληση, ψυχωτικά συμπτώματα παράνοιας, παραισθήσεις. Ψυχολογικές Δράσεις Απόσυρσης: Σοβαρή κατάθλιψη, αισθήματα ανεπάρκειας και αδυναμίας καθώς παρατηρείται μείωση της μυϊκής μάζας, σκέψεις αυτοκτονίας, λήθαργος και νωθρότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος για άσκηση ή άθληση, ανικανότητα διατήρησης φυσιολογικής σεξουαλικής δραστηριότητας, επιθυμία επιστροφής στη χρήση αναβολικών στεροειδών.

36 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Γεννητικά Όργανα και Κοιλιακή Χώρα: Μείωση μεγέθους όρχεων, αύξηση κλειτορίδας, αλλαγές στις συνήθειες κένωσης και διούρησης, πέτρες στους νεφρούς και στη χολή, καρκίνος ήπατος. Άκρα: Δυσκαμψία αρθρώσεων, πρήξιμο, αυξημένη πιθανότητα βλάβης των μυών, τενόντων και συνδέσμων, μειωμένη ανάπτυξη κατά την περίοδο της εφηβείας.

37 Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Αναβολικών-Ανδρογόνων Στεροειδών
Με τη διακοπή των αναβολικών στεροειδών μεσολαβεί ένα διάστημα στέρησης κατά το οποίο το σώμα δεν παράγει τεστοστερόνη. Μέχρι το σώμα να αρχίσει να παράγει και πάλι τεστοστερόνη μπορούν να εμφανισθούν μυϊκές κράμπες, λήθαργος, δυσκοιλιότητα, κεφαλαλγίες, και αντιδραστική κατάθλιψη. Αν ο αθλητής δεν υποστηριχθεί ψυχολογικά ή φαρμακευτικά (αντικαταθλιπτική θεραπεία), τότε αρχίζει έναν άλλο κύκλο αναβολικών στεροειδών ή στρέφεται σε αμφεταμίνες και άλλα διεγερτικά του ΚΝΣ (π.χ. κοκαΐνη) δημιουργώντας άλλου είδους εξαρτήσεις.

38 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Τα διεγερτικά του ΚΝΣ (αμφεταμίνες, έκσταση, κοκαΐνη, συμπαθομιμητικές αμίνες, καφεΐνη) χρησιμοποιούνται από τους αθλητές για να βελτιώσουν την αθλητική τους επίδοση. Τα φάρμακα αυτά προκαλούν αισθήματα φαινομενικής ευεξίας και διαύγειας, επιθετικότητας, εχθρότητας, μειωμένης κόπωσης και εγκαθιστούν εντονότατη ψυχική εξάρτηση (π.χ. κοκαΐνη). Ακόμη, λόγω της ανορεξιογόνου δράσης τους χρησιμοποιούνται για την απώλεια βάρους πριν τους αγώνες (σε ορισμένα αθλήματα, π.χ. άρση βαρών και πυγμαχία).

39 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Αμφεταμίνη Η αμφεταμίνη άρχισε να χρησιμοποιείται το 2ο παγκόσμιο πόλεμο και ήταν πολύ δημοφιλής στους φοιτητές και τους οδηγούς φορτηγών αυτοκινήτων, που τη χρησιμοποιούσαν για την καταπολέμηση της υπνηλίας κατά τη διάρκεια της νύχτας (μειώνει την πνευματική και σωματική κόπωση). Οι αθλητές άρχισαν να τη χρησιμοποιούν για την αύξηση της ταχύτητας, δύναμης, αντοχής και εγρήγορσης. Η αμφεταμίνη είναι ισχυρό διεγερτικό του ΚΝΣ και αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, την πίεση του αίματος, το μεταβολισμό και τη θερμοκρασία του σώματος. Αυξάνει επίσης υπέρμετρα την αυτοπεποίθηση και επιθετικότητα, προκαλεί ένα αίσθημα ευεξίας και ευφορίας και καθυστερεί την κόπωση.

40 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Μπορεί να καλύψει τον πόνο και να αυξήσει τον κίνδυνο τραυματισμού των αθλητών, γιατί οδηγεί σε στρεβλή αίσθηση δύναμης (λόγω αισθήματος υπεροχής και απώλειας κρίσης) και μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα στο χρήστη και τους συναθλητές του. Σε πολύ μεγάλες δόσεις τα συμπτώματα είναι: άγχος, διέγερση, αϋπνία, μανία καταδίωξης, υπερεπιθετικότητα και διανοητική σύγχυση. Η αμφεταμίνη μειώνει την όρεξη (χρησιμοποιείται για την απώλεια βάρους). Η αμφεταμίνη δεν προκαλεί σωματική εξάρτηση και δεν εμφανίζονται στερητικά συμπτώματα με τη διακοπή της λήψης της.

41 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Έκσταση, MDMA Γνωστό και ως ναρκωτικό της αγάπης, λαμβάνεται υπό μορφή δισκίων ή κάψουλων, μπορεί όμως να ληφθεί και ενδορινικά. Νοθεύεται με υποκατάστατα όπως δεξτρομεθορφάνη, καφεΐνη, εφεδρίνη, ψευδοεφεδρίνη και σαλικυλικά. Φαρμακολογικές Ενέργειες: Προκαλεί αύξηση απελευθέρωσης της σεροτονίνης και επίσης παρεμποδίζει την επαναπρόσληψή της. Η σεροτονίνη παίζει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά, όπως στη ρύθμιση της διάθεσης, μνήμης, γνωστικής λειτουργίας, όρεξης και ύπνου. Προκαλεί ακόμη αύξηση της πίεσης του αίματος.

42 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Συμπτώματα: Βελτιωμένη διάθεση, αυξημένη δραστηριότητα, εξωστρέφεια και αυτοπεποίθηση, φυγή από την πραγματικότητα και αποπροσωποποίηση, φραγή της μνήμης, εξασθένιση δυνατότητας λήψης αποφάσεων, σφίξιμο σαγονιού, μειωμένη όρεξη, εφίδρωση, καρδιακές αρρυθμίες, υπέρταση. Σύνδρομο Υπερθερμίας: Ορισμένοι θάνατοι από έκσταση οφείλονται σε διαταραχή της θερμοκρασίας του σώματος. Η υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η αυξημένη φυσική δραστηριότητα και η μείωση της κατανάλωσης νερού μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων. Θα πρέπει να αντιμετωπισθεί γρήγορα, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ραβδομυόλυση που οδηγεί τελικά σε νεφρική ανεπάρκεια.

43 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Κοκαΐνη Είναι ισχυρό διεγερτικό του ΚΝΣ και άρχισε να χρησιμοποιείται στα τέλη του Προκαλεί μεγαλύτερη ευφορία (κίνδυνος κατάχρησης) από την αμφεταμίνη. Η κοκαΐνη καλύπτει τον πόνο και προκαλεί αισθήματα επιθετικότητας και αγωνιστικότητας στους αθλητές. Λόγω της ευφορίας που προκαλεί υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος εθισμού, ιδιαίτερα με το crack (ελεύθερη βάση κοκαΐνης). Με λήψη κοκαΐνης από τη μύτη η διεγερτική της δράση αρχίζει σε λίγα min, η μέγιστη δράση της εμφανίζεται σε min και τερματίζεται σε περίπου 1 ώρα. Η ενδοφλεβίως χορηγούμενη κοκαΐνη χρειάζεται 15 sec για να φθάσει στο ΚΝΣ, ενώ με το crack η δράση της αρχίζει σε περίπου 10 sec.

44 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Η κοκαΐνη, όπως και η αμφεταμίνη, αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης (νευροδιαβιβαστές ΚΝΣ), αλλά επιπλέον αναστέλλει την επαναπρόσληψή τους στα συναπτικά κοκκία, διεγείροντας έτσι ισχυρά το ΚΝΣ. Η διέγερση του ΚΝΣ εκδηλώνεται με ανησυχία, τρόμο, αϋπνία, άγχος, επιθετικότητα και σπανιότερα με σπασμούς. Προκαλεί επίσης αφύπνιση και διέγερση των ψυχικών λειτουργιών και περιορίζει το αίσθημα της κόπωσης (σωματική και πνευματική). Ο χρήστης κοκαΐνης θέλοντας να παρατείνει το αίσθημα ευφορίας και ευεξίας (κατάσταση high) επαναλαμβάνει ξανά και ξανά τη χρήση της κοκαΐνης με αποτέλεσμα τον εθισμό στο φάρμακο (κοκαϊνομανία).

45 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Οι κίνδυνοι για την υγεία είναι μεγάλοι και περιλαμβάνουν αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της πίεσης του αίματος που μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακές αρρυθμίες και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ακόμη χρόνια λήψη της κοκαΐνης από τη μύτη μπορεί να καταστρέψει το ρινικό βλεννογόνο (ρινόρροια, απώλεια της όσφρησης και γεύσης). Η χρήση της κοκαΐνης μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές της προσωπικότητας (παράνοια και εχθρική και αλόγιστη συμπεριφορά). Μετά τη διεγερτική φάση ακολουθεί εξάντληση και κατάθλιψη που αναγκάζουν το χρήστη να ξαναπάρει μια νέα δόση (εθισμός). Η κοκαΐνη εμφανίζει ψυχολογική εξάρτηση, όχι όμως σωματική.

46 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Συμπαθομιμητικές Αμίνες Οι συμπαθομιμητικές αμίνες (ρινικά αποσυμφορητικά όπως εφεδρίνη, ψευδοεφεδρίνη, φαινυλοπροπανολαμίνη, φαινυλεφρίνη), καθώς και άλλα διεγερτικά του ΚΝΣ φάρμακα (β2-διεγέρτες, αντιασθματικά) είναι λιγότερο επικίνδυνα από την κοκαΐνη και τις αμφεταμίνες, αλλά χρησιμοποιούνται παράνομα από τους αθλητές για την αύξηση της επίδοσής τους. Τα φάρμακα αυτά, σε αντίθεση με τα αναβολικά στεροειδή, λαμβάνονται λίγο πριν την έναρξη των αγώνων (απομακρύνονται από το σώμα σε ώρες). Σε περίπτωση που απαιτείται η χρήση ενός ρινικού αποσυμφορητικού τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η οξυμεταζολίνη που έχει τοπική δράση και δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των απαγορευμένων ουσιών doping.

47 Διεγερτικά του ΚΝΣ (Ψυχοδιεγερτικά)
Καφεΐνη Είναι διεγερτικό του ΚΝΣ που χρησιμοποιείται σε μεγάλες δόσεις (υπό μορφή ενεμάτων ή υπόθετων) από τους αθλητές για την αύξηση της επίδοσής τους. Η καφεΐνη αυξάνει το μεταβολισμό, τη θερμοκρασία του σώματος και την πίεση του αίματος. Έχει διουρητική δράση (μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση), αυξάνει τη γλυκόζη στο αίμα, μειώνει την όρεξη, προκαλεί αϋπνία, τρόμο των χεριών και γαστρεντερικές διαταραχές. Συγκεντρώσεις καφεΐνης στο αίμα πάνω από 12 μg/ml πιστοποιούν θετικό doping. Η συγκέντρωση αυτή επιτυγχάνεται με τη λήψη 8 φλιτζανιών καφέ. Η μέση ποσότητα καφεΐνης σε ένα φλιτζάνι καφέ είναι mg, ένα φλιτζάνι τσάι περιέχει 30 mg και ένα μπουκάλι κόκα-κόλας 35 mg καφεΐνης.

48 β-Αποκλειστές Οι β-αποκλειστές (ατενολόλη, μετοπρολόλη, ναδολόλη, προπρανολόλη, κ.ά.) καθώς και τα ηρεμιστικά, τα αντισπασμωδικά και η αλκοόλη απαγορεύονται σε μερικά αθλήματα όπως σκοποβολή και μοντέρνο πένταθλο. Μερικοί αθλητές χρησιμοποιούν τα φάρμακα αυτά για να καταπολεμήσουν τον τρόμο και το άγχος πριν από τους αγώνες. Για παράδειγμα οι αθλητές σκοποβολής λαμβάνουν 2-3 φορές τη θεραπευτική δόση ενός β-αποκλειστή (π.χ. προπρανολόλη) και έτσι μειώνουν τον τρόμο των χεριών και των δακτύλων. Με καρδιακό ρυθμό περίπου 30 χτύπων το λεπτό (1 χτύπο κάθε 2 δευτερόλεπτα) μπορούν να τραβήξουν τη σκανδάλη μεταξύ δύο χτύπων της καρδιάς. Έτσι η επιτυχία τους στη σκοποβολή ξεπερνά κατά πολύ αυτήν που μπορεί να πετύχουν φυσιολογικά.

49 Διουρητικά Τα διουρητικά φάρμακα (ακεταζολαμίδη, αμιλορίδη, χλωροθαλιδλονη, φουροσεμίδη, υδροχλωροθειαζίδη, σπειρονολακτόνη, κ.ά.) ανήκουν στη λίστα των απαγορευμένων φαρμάκων στον αθλητισμό. Οι αθλητές χρησιμοποιούν τα διουρητικά για απώλεια βάρους (π.χ. άρση βαρών, πυγμαχία), καθώς και για την αραίωση των ούρων για την αποφυγή ανίχνευσης διαφόρων απαγορευμένων ουσιών στον αθλητισμό. Επιπλέον τα διουρητικά χρησιμοποιούνται από αθλητές που παίρνουν αναβολικά στεροειδή για να απαλλαγούν από τα επιπλέον υγρά του σώματος, λόγω κατακράτησης ηλεκτρολυτών και νερού που προκαλούν τα τελευταία.

50 Διουρητικά Οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν: Μυϊκές κράμπες στο στομάχι, τροποποίηση ηλεκτρολυτικής ισορροπίας, απώλεια ικανότητας θερμορύθμισης (οδηγεί σε εξάντληση), καρδιακές αρρυθμίες και πιθανά καρδιακή ανακοπή και θάνατο. Η ταχεία απώλεια βάρους (σε ώρες) οφείλεται σε αποκλειστική σχεδόν απώλεια υγρών που μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, μυϊκή αδυναμία και κράμπες.

51 Ναρκωτικά-Αναλγητικά
Τα ναρκωτικά-αναλγητικά (ηρωίνη, μορφίνη, μεθαδόνη, κωδεΐνη, πεθιδίνη, κά.) έχουν ισχυρές αναλγητικές ιδιότητες, προκαλούν αισθήματα ευεξίας και ευφορίας αλλά και σωματική και ψυχολογική εξάρτηση (εθισμός). Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται από τους αθλητές κυρίως για την αναλγητική τους δράση. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (IOC) απαγορεύει επίσης τη χρήση των τοπικών αναισθητικών που χρησιμοποιούνται για τις αναλγητικές τους ιδιότητες από τους αθλητές. Συζητείται και η απαγόρευση των ΜΣΑΦ (ιβουπροφαίνη, ινδομεθακίνη, ναπροξένη, ασπιρίνη, κ.ά.) γιατί μπορούν να αυξήσουν με αθέμιτο τρόπο την αθλητική επίδοση (λόγω μείωσης του πόνου). Ακόμη, η απαγόρευση της ασπιρίνης και άλλων ΜΣΑΦ θα αποτρέψει τις άσκοπες αιμορραγίες (λόγω της αντιπηκτικής τους δράσης).

52 Ανθρώπινη Αυξητική Ορμόνη (HGH)

53 Ανθρώπινη Αυξητική Ορμόνη (HGH)
Σε αντίθεση με τα αναβολικά στεροειδή που αυξάνουν μόνο τη μυϊκή μάζα, η αυξητική ορμόνη διεγείρει την αύξηση όλων των ιστών, ακόμη και των εσωτερικών οργάνων. Όργανα όπως η καρδιά, ήπαρ, νεφροί, δέρμα, γλώσσα, μύτη, αυτιά αναπτύσσονται υπερβολικά (όπως στην ακρομεγαλία με τα επιμήκη οστά), με αποτέλεσμα εμφάνιση προβλημάτων που απειλούν τη ζωή, όπως καρδιομυοπάθεια η οποία οδηγεί σε καρδιακές αρρυθμίες. Οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν: κατακράτηση υγρών, πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις και τους μύες, οίδημα των ποδιών, αύξηση της πίεσης του αίματος, καρδιακή ανεπάρκεια, τυμπανισμό, ακρομεγαλία. Περίπου το 80% των χρηστών αναπτύσσουν σακχαρώδη διαβήτη που απαιτεί θεραπεία με ινσουλίνη. Ακόμη μπορούν να προκληθούν ασθένειες του θυρεοειδούς και ελάττωση της σεξουαλικότητας.

54 Αίμα και Ερυθροποιητίνη
Η αθλητική επίδοση μπορεί να αυξηθεί με τη χρήση αίματος ή ερυθροποιητίνης (φυσική ορμόνη ερυθροποίησης). Τα ερυθροκύτταρα μεταφέρουν οξυγόνο στα κύτταρα των σκελετικών μυών και επομένως αύξηση των ερυθροκυττάρων (μετάγγιση αίματος ή λήψη ερυθροποιητίνης) οδηγεί σε αύξηση της μεταφοράς οξυγόνου με αποτέλεσμα την αύξηση της αθλητικής επίδοσης. Η μετάγγιση αίματος μπορεί να γίνει με το αίμα του ίδιου αθλητή (αυτοαφαιμαξομετάγγιση) ή το αίμα άλλου ατόμου (ετερομετάγγιση) που περικλείει κινδύνους αλλεργικών αντιδράσεων, ηπατίτιδας ή AIDS.

55 Αίμα και Ερυθροποιητίνη
Συνήθως απομακρύνονται 1100 ml αίματος του ίδιου του αθλητή, 8-12 εβδομάδες πριν από τους αγώνες. Το αίμα καταψύχεται αυτούσιο ή μόνο τα ερυθροκύτταρά του και αποθηκεύεται σε τράπεζα αίματος. Ο αθλητής συνεχίζει να γυμνάζεται και τρέφεται καλύτερα, παίρνοντας βιταμίνες και σίδηρο για να συμπληρώσει το αίμα που του αφαιρέθηκε (η ειδική δίαιτα διαρκεί 2-3 μήνες). Μια ημέρα πριν τους αγώνες μεταγγίζει το αίμα του ή τα ερυθροκύτταρά του στο σώμα του για την αύξηση της αθλητικής επίδοσης (17-30%).

56 Αίμα και Ερυθροποιητίνη
Η αύξηση του όγκου του αίματος και των ερυθροκυττάρων αυξάνει την πίεση του αίματος (κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας και πνευμονικού οιδήματος) και την πηκτικότητα του αίματος (κίνδυνος εμφράγματος μυοκαρδίου). Η εξωτερικώς χορηγούμενη ερυθροποιητίνη αυξάνει την παραγωγή των ερυθροκυττάρων (25-35%). Υπάρχουν διάφορες δοκιμασίες για την πιστοποίηση του doping με αίμα και ερυθροποιητίνη (π.χ. μια συγκεκριμένη τιμή αιματοκρίτη ή ένα συγκεκριμένο ποσοστό ερυθροκυττάρων, σε σχέση πάντα με φυσιολογικές τιμές). Επίσης, σήμερα υπάρχει έγκυρη αναλυτική μέθοδος για την πιστοποίηση θετικού αποτελέσματος doping για την ερυθροποιητίνη (στο αίμα).

57 Αίμα και Ερυθροποιητίνη
Το 1984 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Los Angeles ο Φιλανδός αθλητής στα μέτρα Martii Vainio βρέθηκε θετικός για doping με αναβολικά στεροειδή. Αρχικά ο αθλητής αρνιόταν επίμονα ότι έκανε χρήση απαγορευμένων ουσιών, μέχρι που κατανόησε τι ακριβώς είχε συμβεί. Ο αθλητής αφαίρεσε μια ποσότητα από το αίμα του, αρκετές εβδομάδες πριν από την τέλεση των αγώνων και ενώ βρισκόταν ήδη σε έναν κύκλο με αναβολικά στεροειδή. Λίγο πριν τους αγώνες έκανε μετάγγιση αίματος στο οποίο όμως υπήρχαν τα αναβολικά στεροειδή τα οποία βέβαια ανιχνεύθηκαν στα ούρα.

58 Εργογόνες Βιταμίνες Το δυνάμωμα των μυών και η βελτίωση της σωματικής διάπλασης των αθλητών γίνεται όχι μόνο με τη σκληρή προπόνηση, αλλά και με τη χρήση διαφόρων ουσιών περιλαμβανομένων των βιταμινών (υδατοδιαλυτές και λιποδιαλυτές) που κατέχουν εργογόνες ιδιότητες. Εργογόνες ιδιότητες αποδίδονται σε μερικές βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1 και Β12), τη βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) και τη βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη). Ο βιολογικός ρόλος της βιταμίνης Β1 σχετίζεται με τον καταβολισμό των υδατανθράκων και των λιπών, ενώ η βιταμίνη Β12 συμβάλλει στην ανάπτυξη του σώματος και της ερυθροποίησης (στο μυελό των οστών).

59 Εργογόνες Βιταμίνες Η βιταμίνη C συμβάλλει στις οξειδοαναγωγικές διεργασίες, στο σχηματισμό γλυκοκορτικοειδών που ευνοούν τη γλυκονεογένεση, στη στεγανοποίηση των τοιχωμάτων των τριχοειδών αγγείων (η έλλειψή της προκαλεί σκορβούτο) και την ανάπτυξη των επιμήκων οστών και των δοντιών. Η ημερήσια ανάγκη είναι περίπου 1 mg και αυξάνεται ανάλογα με τις ενεργειακές απαιτήσεις του ατόμου (οι αθλητές παίρνουν μέχρι και 10 g ημερησίως). Η βιταμίνη Ε συμβάλλει στην αναστολή της οξείδωσης των ακόρεστων λιπαρών οξέων και εξασφαλίζει επάρκεια κρεατίνης στους μυϊκούς ιστούς

60 Μη Φαρμακευτικό Doping

61 Έλεγχος του Doping (Anti-Doping Control)
Η διαδικασία του ελέγχου του doping (anti-doping έλεγχος) ακολουθεί αναλυτικά και αυστηρά πρωτόκολλα. Τρεις ημέρες πριν από την έναρξη των αγώνων η επιτροπή του anti-doping ελέγχου πρέπει να βεβαιώσει ότι όλος ο εργαστηριακός εξοπλισμός βρίσκεται στο εργαστήριο ελέγχου. Μόλις τελειώσει ο αγώνας, ο ειδικός της επιτροπής πλησιάζει τους υποψήφιους για έλεγχο αθλητές (π.χ. με κλήρωση ή τους πρώτους τρεις νικητές), τους παραδίδει την κλήση για έλεγχο και αυτοί υπογράφουν στο διπλότυπο έντυπο. Μέσα σε μια ώρα το αργότερο οι αθλητές θα πρέπει να παρουσιασθούν στο εργαστήριο ελέγχου και να δώσουν δείγμα ούρων τουλάχιστον 300 ml (ή και αίματος), παρουσία εξουσιοδοτημένου ατόμου.

62 Έλεγχος του Doping (Anti-Doping Control)
Μετρείται ο όγκος, η θερμοκρασία και το pH των ούρων και τα ούρα χωρίζονται και τοποθετούνται σε δύο παρόμοια φιαλίδια, σφραγίζονται, αναγράφονται στην ετικέτα όλα τα απαραίτητα στοιχεία και το ένα φιαλίδιο παραμένει στο αρχείο (κατάψυξη) και το άλλο στέλνεται στο εργαστήριο για ανάλυση. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό και ο αθλητής αμφισβητήσει το αποτέλεσμα τότε αναλύεται και το δεύτερο φιαλίδιο. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι αθλητές για να αποφύγουν το θετικό αποτέλεσμα χρησιμοποιούν διάφορα τεχνάσματα (π.χ. παραδίδουν δείγματα ούρων άλλων ατόμων ή χρησιμοποιούν διάφορες «μάσκες», δηλαδή ουσίες οι οποίες παρεμποδίζουν την ανάλυση (π.χ. μπορεί να σχηματίζουν σύμπλοκο το οποίο δεν μπορεί να εκχυλισθεί από τα ούρα και επομένως δεν μπορεί να προσδιορισθεί η απαγορευμένη ουσία).